هانا ئارنێت لە كتێبی (شۆڕش)دا باس لەوە دەكات، ئەگەر چەمكی شۆڕش لە ئەدەبیاتی سیاسیدا بەپێی خواست و ئامانجی نەتەوەكان پێناسەی بۆ كرابێت، ئەوا شۆڕش وەك ئامرازێك بۆ گەیشتن بە ئازادی، لە ئاسمانەوە هاتۆتەسەر زەوی و بۆ یەكەمین جار كۆپەر نیكۆس لە كتێبی (شۆڕشی ئەستێرەكان لە ئاسماندا) بەكاری هێناوە، ئەمەش بەو مانایەی ئیرادەی مرۆڤ ناتوانێت رێڕەوی جووڵەی ئەستێرەكان بگۆڕێت و خۆر هەسارەیەكی جێگرەو زەوی و چەند ئەستێرەیەكی دیكە بە ئازادی و بە شێوەیەكی بازنەیی بەدەوریدا دەخولێنەوە. بۆیە ئیرادەی مرۆڤ ناتوانێت بەربەست بۆ ئازادی دروست بكات.




لەم چوارچێوەیەدا چەمكی شۆڕش مانایە بۆ لابردنی هەر ئاستەنگێك كە دەوڵەت، یان نەتەوەیەكی دیكە لەبەردەم ئازادی گەلێكی دیكە دروستی دەكات، كە شۆڕشیش دەستی پێكرد، ئیرادەی مرۆڤ لە ئاستیدا دەستەوەستان دەبێت و زەوی و ئاسمان بە یەك یاسا هەڵدەسووڕێن و ئازادیی نەتەوەكانیش وەك ئازادیی ئەستێرەكان بە یاسای ئاسمان بەڕێوەدەچن. عەباس مەحمود عەقادیش لە كتێبی (فەلسەفەی شۆڕش لە تەرازوودا) جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە، دروشمی شۆڕشەكان هەڵقوڵاوێكی خۆڕسكی ناخ و ئیرادەی نەتەوەیە و لەچەند وشەیەكدا هەموو ئامانج و هیوای نەتەوە تیایدا بەرجەستە دەبێت، بۆ ئەمەش دروشمی شۆڕشی فەرەنسا كە بریتی بووە لە ( ئازادی و برایەتی و یەكسانی) لەگەڵ دروشمی شۆڕشی چین و شۆڕشی میسر بەراورد دەكات و ئاماژە بەوە دەكات كە هیچ كام لەو سێ وشەی شۆڕشی فەرەنسا لە دروشمەكانی شۆڕشی چین و میسر بوونیان نییە، ئەمەش لەبەر ئەوەیە ئامانجی شۆڕشی چین بە سەرۆكایەتی سن یات سن لە پێناوی ئەوە بووە لە چوارچێوەی پرەنسیپەكانی نەتەوەیی و دیموكراتی نیشتمان جێگەی دەوڵەت بگرێتەوەو ئامانجی ئەوە بووە مەنشورییەكان و تەتەر و مەغۆل و تبتییەكانیش لەچوارچێوەی نیشتمانی چیندا كۆبكاتەوە، بەڵام ئەگەر سەیری شۆڕشی میسر بكەین بە سەرۆكایەتی جەمال عەبدولناسر، ئەوا دەبینین ئەو وشانەی بۆ دروشمی شۆڕشی میسر بەكار هاتوون بریتین لە: (یەكێتی، نیزام، كاركردن)، ئامانجی ناسریش ئەوە بوو كە لەنێوان دەوڵەتانی عەرەبی یەكێتییەك دروست بكات و هەموو عەرەب لە چوارچێوەی یەك دەوڵەتدا كۆبكاتەوە، هەروەك چۆن لە شەستەكانی سەدەی رابردوو سووریا و میسر لە چوارچێوەی كۆماری عەرەبی یەكگرتوودا بۆ ماوەیەك یەكیان گرت. لەمەش زیاتر ئەگەر سەیری دروشمی شۆڕشی ئەمریكا بكەین كە لەسەر بنەمای (باجدان بەبێ نوێنەرایەتیكردن بوونی نییە) داڕێژدراوەو لە ئاهەنگی چاخواردنەوەی بۆستن بڕیار دەدەن چایەكان بكەنە ناو ئاوەكە، بەو مانایەی (باج دەدەین بە ئاودا، نایدەین بە حكومەتی بەریتانیا)، لەوەوە سەرچاوەی گرتووە كە ئەمریكییەكان خۆیان ئەو بەریتانیاییانە بوون كە لە ئەمریكا نیشتەجێبوون و ئامانجیان ئەوە بووە بە هاوشێوەی بەریتانیا دەوڵەتێك لە ئەمریكا دروست بكەنەوە كە خۆیان نوێنەرایەتی خۆیان بكەن.


لەسەر ئەم بنەمایە ئەگەر ئێمەش دروشمی شۆڕشی ئەیلوول كە بریتییە لە تەنیا دوو وشە (كوردستان یان نەمان) بەراورد بكەین لەگەڵ دروشمی هەموو شۆڕشەكانی جیهان، دەبینین دروشمی شۆڕشی ئەیلوول لە هەموویان جیاوازەو ئاماژەیە بۆ نەتەوەیەكی بێ دەوڵەت كە ئامانجی ئەوەیە ببێتە خاوەنی كیان و دەوڵەت و خۆی لە كۆیلایەتی رزگار بكات.
دروشمی كوردستان یان نەمان، وەڵامدانەوەی پەشێمانبوونەوەی حكومەتەكەی عەبدولكەریم قاسم ـە لە بەندی 3ی دەستووری كاتیی عێراق لە ساڵی 1958 كە راشكاوانە ئەو بەندە دەستوورییە پێشێل دەكات كە دەڵێت: (عێراق نیشتمانی هاوبەشی كورد و عەرەبە) بۆیە كاتێك حكومەتی قاسم ئینكاری ئەوە دەكات كە كورد خاوەنی نیشتمانی خۆی بێت، ئیدی وەڵامدانەوەی ئیرادەی خەڵكی كوردستان ئەوە بووە، یان دەبێت هەموو پێكەوە لەپێناوی كوردستان بمرین، یان دەبێت كوردستان نیشتمانی خەڵكی كوردستان بێت.
بۆیە ئەگەر جارێكی دیكە بگەڕێینەوە بۆ تێزەكەی هانا ئارنێت لەسەر ئەوەی كاتێك شۆڕش هەڵدەگیرسێت (زەوی و ئاسمان بە یەك یاسا هەڵدەسووڕێن) دەگەینە ئەو راستییەی كە ئیرادەی نەتەوە، ئیرادەی ئاسمان لە سەر زەوی بەرجەستە دەكاتەوە و هیچ هێز و دەسەڵاتێك ناتوانێت تاسەر ئاستەنگ بۆ ئازادیی نەتەوەكان وەك ئازادی جووڵەی ئەستێرەكان لە ئاسمان دروست بكات.
دەنگی بەڵێی رۆژی 25/9
هاوتای تەقاندنی یەكەم فیشەكی شۆڕشی ئەیلوولە
لەگەڵ ئەوەی مستەفا بارزانی و پارتی دیموكراتی كوردستان رێبەرایەتیی شۆڕشی ئەیلوولیان كردووە، بەڵام ئیرادەی خەڵك بۆ ئازادی و رەتكردنەوەی بێ رێزیكردن بە كوردستان شۆڕشەكەی هەڵیگرساند، هەر بۆیەش هەموو خەڵكی كوردستان بەجیاوازی حزب و لایەنی سیاسی و نەتەوە و ئایینەوە بەشداری ئەو شۆڕشەیان كردووە و شۆڕشەكەیان بە شۆڕشی خۆیان زانیوە و هەر لەپێناوی رزگاری كوردستاندا گیانی خۆیان بەخت كردووە.


رۆژی 11ی ئەیلوولی ساڵی 1961 كە دەبێتە رۆژی هەڵگیرساندنی شۆڕش، لەگەڵ تەقاندنی یەكەم فیشەكدا مێژوویەكی نوێ لە ژیانی نەتەوەیەكی ژێردەستەدا دەست پێدەكات و دەبێتە دابڕانێك لەنێوان دوو سەردەمی جیاوازدا، سەردەمێك رۆژانی پێش 11ی ئەیلوول و سەردەمێك دوای دەستپێكردنی شۆڕشی ئەیلوول، لەسەردەمی رۆژانی پێش هەڵگیرسانی شۆڕشی ئەیلوولدا، دەسەڵاتێك لە بەغداوە دەیەوێت كوردستان بسڕێتەوە و بیكاتە بەشێك لە نیشتمانی عەرەب، لە رۆژانی دوای 11ی ئەیلوولدا نەتەوەیەكی ئازادیخواز لەدایك دەبێت كە دەیەوێت نەتەوەكەی خاوەنی نیشتمانی سەربەخۆی خۆی بێت، بەڵام لە هەمانكاتدا چاوی تەماعی لەسەر خاكی هیچ نەتەوەیەكی دیكە نییە و ئامانجی ئەوەیە لە چوارچێوەی رێز و بەرژەوەندی هاوبەشدا لەگەڵ تەواوی نەتەوەكانی دەوربەری بە ئاشتی بژی. ئەمەش مانای ئەوەیە گەلی كوردستان لەسەر ئەو بنەمایە شۆڕشی ئەیلوولی بەرپا كردووە، بۆ ئەوەی خۆی ئازاد بێت و نەتەوەكانی دەوروبەریشی بە ئازادی بژین، بڕوای ئەو لۆژیكە هەبووە كە نەتەوەیەك ئازاد نابێت، ئەگەر ئامانجی ئەوە بێت نەتەوەیەكی دیكە بچەوسێنێتەوە.
شۆڕشی ئەیلوول لەبەر ئەوەی بەمانای وشە دەربڕی ئیرادەی خۆڕسك و راستەقینەی تەواوی خەڵكی كوردستان بووە بە جیاوازی ئایین و نەتەوەوە، ئەوا بەرجەستەبوونی ئەو ئیرادەیە لەناو چوارچێوەی شۆڕشدا ببووە ئەو یاسایانەی كە نەتەوەیەكی ئازاد لەناو دەوڵەتێكی ئازاددا دایدەڕێژێت، ئەمەیە نهێنی شۆڕشی ئەیلوول كە شۆڕشێك بووە نەك تەنیا ئامانجی ئەوە بووە كە لە دەوڵەتی كوردستاندا یاسا سەروەر بێت و تاكەكانی نەتەوە كەرامەتیان پارێزراو بێت و سەلامەت و خۆشگوزەران بن، بە كردەییش لەناوچە ئازادكراوەكانی شۆڕشدا سەروەریی یاسا بوونی هەبووەو وەك دادوەرە بەڕێزەكان و خەڵكی ئەو سەردەمە كە بەشێكیان ئێستاش لە ژیاندا ماون و بۆمان دەگێڕنەوە و دەڵێن: لەناوچە ئازادكراوەكانی شۆڕشدا، هەر لە زاخۆوە تا خانەقین كەسێك نەیدەتوانی غەدر و تەعەدا لەكەس بكات و دەرگای دادگاكان بەردەوام كراوە بوون بۆ ئەوەی هەر كەسێك غەدری لە كەسێك كردبێت، بەیاسا لێپێچینەوەی لە گەڵ بكرێت.



شۆڕشی ئەیلوول، تەنیا شۆڕشە لەناو هەموو شۆڕشەكانی گەلانی سەدەی بیستەمدا كە بڕوای بە لێبوردەیی و پێكەوەژیان هەبووە، تەنانەت بەرامبەر نەتەوەی عەرەبیش كە رژێمەكەی كوردستانی داگیر كردبوو، پەیامی پێكەوەژیان و برایەتی نێوان كورد و عەرەب بووە، تەنانەت ئەو رۆژنامەی شۆڕشی ئەیلوول كە بە زمانی عەرەبی لە بەغدا دەردەچوو بە ناوی (التاخی) واتە (برایەتی) دەردەچوو، لەمەش زیاتر لەگەڵ ئەوەی حكومەتە یەك لەدوا یەكەكانی عێراق لەساڵانی 1961- 1975 بەشێوەیەكی سیستماتیكی تیرۆری دەوڵەتیان دژی خەڵكی كوردستان پیادە دەكرد، بەڵام رۆژێك لە رۆژان رێبەری شۆڕش بواری ئەوەی نەدا ئەگەر وەك كاردانەوەی كارە تیرۆرییە دەوڵەتییەكانی حكومەتی بەغداش بێت، نابێت گەلی كوردستان دارودەستەی رژێمەكان لەگەڵ هاوڵاتیانی سڤیلی نەتەوەی عەرەب تێپەڕ بكات. هەربۆیە كاتێك لەدوای 11ی سێپتەمبەری 2001 جۆرج دەبلیو بوشی سەرۆكی ئەوكاتی ئەمریكا، شەڕی جیهانی دژی تیرۆر راگەیاند، سەرۆك بارزانی لە پەیامێكدا راشكاوانە وەڵامی ئەمریكا و جیهانی دایەوەو پێی راگەیاندن، گەلی كوردستان 40 ساڵ پێش هەموو جیهان و لە 11ی ئەیلوولی 1961 شەڕی دژی تیرۆری راگەیاندووەو بەهەموو شێوەیەك بەرپەرچی تیرۆری داوەتەوەو رێگەی نەداوە خەڵكی كوردستان پەنا بۆ ئەو كارە ترسنۆك و قێزەوەنە بەرن.
لێرەوە ئەگەر بەراوردێك لەنێوان رۆژی 25ی ئەیلوولی 2017 لەگەڵ رۆژی 11ی ئەیلوولی 1961 بكەین، دەبینین هەمان ئەو هۆكارانەی بوونە هۆكاری ئەوەی خەڵكی كوردستان بڕیاری هەڵگیرساندنی شۆڕشی ئەیلوولی دا، ئێستاش هەمان هۆكار بوونە هۆكاری ئەوەی كە خەڵكی كوردستان بڕیاری گشتپرسی بدات و لە پرۆسەیەكی دیموكراتیدا بڕیار لە چارەنووسی خۆی بدات.


دوای شۆڕشی 14ی تەمووز، كە حكومەتی عەبدولكەریم قاسم لە چوارچێوەی دەستووری كاتیی عێراق لەساڵی 1958 دانی بەوەدا نا كە (عێراق نیشتمانی هاوبەشی كورد و عەرەبە)، مستەفا بارزانی بڕیاری دا لە سۆڤێتەوە بگەڕێتەوە بۆ عێراق و پێكەوە كورد و عەرەب وەك دوو نەتەوەی برا نیشتمانێكی هاوبەش بونیاد بنێنەوەو بناغەی ئایندەیەكی هاوبەش بونیاد بنێن، بەڵام ئەقڵییەتی قەومی شۆڤێنییەتی عەرەبی وایكرد كە خەڵكی كوردستان ناچار بێت پەنا بۆ هەڵگیرسانی شۆڕش بەرێت و لەژێر دروشمی (كوردستان یان نەمان)دا بەرپەرچی غەدر و زوڵمەكانی رژێمی قاسم و دوای ئەویش زوڵم و غەدری حكومەتە یەك لەدوا یەكەكانی عێراق بداتەوە. لەدوای ساڵی 2003شەوە، جارێكی دیكە بە هاوشێوەی قۆناخی دوای شۆڕشی 14ی تەموز، جارێكی دیكە بارودۆخێكی تازە لە عێراقدا هاتەئاراوەو زەمینەی نووسینەوەی دەستوورێكی تازە لەسەر بنەمای هاوبەشیی نێوان كورد و عەرەب و لە چوارچێوەی دەوڵەتێكی تازەی فیدڕاڵی و پەرلەمانی و دیموكراتیدا دروست بوو، كە سەركردایەتی سیاسیی كوردستان بەتایبەتی سەرۆك بارزانی و سەرۆك تاڵەبانی بڕیار بدەن كە لە چوارچێوەیەی یەكێتییەكی ئارەزوومەندانە ببنەوە بە بەشێك لە عێراق، بەڵام چۆن حكومەتی قاسم لەژێر كاریگەری ئەقڵییەتی شۆڤێنی عەرەبی لە هەموو بەڵێنەكانی پاشگەز بووەوەو هێرشی كردە سەر كوردستان، بە هەمان شێوە دەسەڵاتدارانی عەرەبی شیعەی عێراقیش دوای چەند ساڵێك لە نووسینەوەی دەستووری عێراق لە 2005، كەوتنە هەڕەشەی داگیركردنەوەی كوردستان و پێشێلكردنی دەستوورەكە، تا گەیشتە ئەوەی لە ساڵی 2014 بودجە و مووچەی خەڵكی كوردستان ببڕن، كە وەك سەرۆك بارزانی دەڵێت، ئەم بڕیارەی حكومەتی عێراق بڕیاری ئەنفالكردنی هەموو گەلی كوردستان بوو، لەبەر ئەوەی ئەمجارەیان دەستیان كرد بە بڕینی شیری منداڵ و كۆرپەكانی كوردستانیش.


كەواتە ئەنجامدانی پرۆسەی گشتپرسی لە رۆژی 25ی ئەیلوولی ئەمساڵ، شۆڕشێكی دیكەی خەڵكی كوردستانە بۆ بەرپەرچدانەوەی پێشێلكردنی دەستووری عێراق و نكۆڵیكردن لە كوردستان لەلایەن دەسەڵاتدارانی شیعەی عێراقەوە. گەلی كوردستان لە ئەیلوولی ساڵی 1961 بە شۆڕشی چەكداری وەڵامی هێرشە سەربازییەكانی حكومەتی عێراقی دایەوە، بەڵام لە ئێستادا بە دەنگدانی خەڵكی كوردستان وەڵامی حكومەتی عێراق دەداتەوە، لە شۆڕشی ئەیلوولدا گەلی كوردستان ئامانجی ئەوە بوو دەسەڵاتدارانی بەغدا بە هۆش خۆیان بێنێتەوە و كورد و عەرەب پێكەوە بە ئاشتی لەیەك نیشتماندا پێكەوە بژین، لە 25ی ئەیلوولی ئەمساڵیشدا گەلی كوردستان دیسان ئامانجی ئەوەیە لەگەڵ دەوڵەتی عەرەبی عێراق وەك دوو دراوسێی باش پێكەوە بژین، پەیامی خەڵكی كوردستان بۆ عەرەبی عێراق بە سوننە و شیعەوە ئەوەیە، ئەگەر بە درێژایی 100 ساڵی رابردوو نەمانتوانیبێت پێكەوە وەك دوو نەتەوەی هاوبەش لە نیشتمانێكدا بژین، باشترە وەك دوو دەوڵەتی دراوسێی باش پێكەوە بژین.


شەڕی دژی داعش بۆ پێشمەرگە
پرۆڤەی پاراستنی دەوڵەتی هاوچەرخی كوردستان بوو


چارلس تیللی زانای بەناوبانگی زانستی سیسیۆلۆژی و سیاسەت دەڵێت: (دەوڵەتان شەڕ دروست دەكەن و شەڕیش دەوڵەت دروست دەكات)، ئەگەر ئەم قسەیە لە بواری زانستی سیاسەت بووبێتە ئەو نەگۆڕەی كە توێژەران بۆ راڤەكردنی بۆچوونەكانیان پشتی پێ ببەستن، ئەوا لەشەڕی دژی داعشدا، ئەم وتە بەناوبانگەی تیللی گۆڕانكاری بەسەردا هاتووەو دەبێتە ئەوەی كە بڵێین: (دەوڵەتی بەزۆر دروستكراوی دەستكرد دەبێتە سەرچاوەی سەرهەڵدانی فیكری تیرۆر و توندڕەوی و شەڕ دروست دەبێت، شەڕیش پێناسەی دەوڵەت دەكاتەوە).
ئاشكرایە سەرهەڵدانی داعش وەك رێكخراوێكی تیرۆریستی و دڕندەی بێ وێنە لە مێژووی مرۆڤایەتیدا، دەرهاویشتەی كێشەی دەوڵەت و حوكمڕانیی فاشیلە لەناو عێراق بەگشتی و لە حوكمڕانیی نوری مالیكی-یەوە سەرچاوە دەگرێت، ئەم دەستنیشانكردنە لەو خاڵەوە سەرچاوە دەگرێت كە داعش هەمان بەشێكە لە رێكخراوی تیرۆریستی ئەلقاعیدە – لقی عێراق، لەدوای ساڵی 2012- 2014 و لە ئاكامی سیاسەتە هەڵەكانی نوری مالیكی ئەم رێكخراوە ستراتیژیەتی خۆی گۆڕی و لە رێكخراوی قاعیدە جیابووەوەو خۆی وەك دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام ( داعش) راگەیاند، پاشانیش هەر خۆبەدەستەوەدانی زیاتر لە پێنج فیرقەی سوپا و پۆلیسی فیدڕاڵیی عێراق بووە هۆكاری ئەوەی داعش بتوانێت لە موسڵەوە خەلافەتی ئیسلامی لە عێراق و سووریا رابگەیەنێت و لە رێكخراوێكی تیرۆریستی بچكۆلەوە بگۆڕێت بۆ دەوڵەتێكی دڕندەی تیرۆریستی.
هەر بۆیە ئەگەر شەڕەكانی سەدەی بیستەم، شەڕی نێوان زلهێزەكان بۆ فراوانكردنی نفووزی خۆیان و لە پاش تەواوبوونی شەڕەكانیش لەسەر حیسابی دۆڕاوەكانی شەڕ، بوار بەوە درابێت كە دەوڵەتی دیكە دروست بێت، ئەوا لە شەڕی دژی داعشدا كە شەڕی هەموو جیهانی ئازادە دژی بیری رادیكاڵیزمی ئیسلامی، ئەوا ئەمجارەیان ئاكامی ئەم شەڕە جیاواز دەبێت و ئامانجیش لەم شەڕە ئەوەیە كە تەنیا یەك بەرە دەمێنێت كە ئەویش سەركەوتنە بەسەر داعش و لە ریشە هەڵكێشانی فیكری داعش و بەرەی دووەم نامێنێتەوە كە بە شێوەیەك لە شێوەكان وەك ئاكامی شەڕەكانی دیكە مامەڵەی لەگەڵدا بكرێت. بۆیە ئاكامی شەڕی داعش وەك ئاكامی هیچ شەڕێكی دیكە نابێت و ئەو دەوڵەتەی نەتوانێت خۆی لەگەڵ واقیعی تازەی دوای داعش بگونجێنێت، ئەوا دەكەوێتە بەرەی دژی جیهانی ئازاد و ئەویش وەك داعش بوونی نامێنێت.


مانوێل دی ئەلمیدا كە پێشتر سەرنووسەری چاپی ئینگلیزی رۆژنامەی (شەرقولئەوسەت) بوو، دوای ئەوەی هێزی پێشمەرگەی كوردستان توانییان چیای شنگال ئازاد بكەنەوە، لە وتارێكیدا ئاماژەی بەوە كردبوو كە هەڵەی گەورەی تیرۆریستانی داعش ئەوە بوو كە پەلاماری كوردستانیان دا، ئەمەش لەبەر ئەوە بوو، سەركردەكانی داعش هیچیان مەزندەی ئەوەیان نەكردبوو كە بەو جۆرە پێشمەرگە رووبەڕوویان دەبێتەوە، بۆیە شەڕی داعش دژی كوردستان بووە سەرەتای تێكشكاندنی داعش و پرۆڤەی پێشمەرگە بۆ پاراستنی سنوورەكانی كوردستان.

دیارە مەبەستی ئەم نووسەرە ئەوەیە ئەگەر رێكخراوی تیرۆریستیی داعش، هێرشی نەكردایەتە سەر كوردستان، ئەوا جیهان بە شێوەیەكی دیكە مامەڵەی لەگەڵ داعش دەكردو زۆر زەحمەتیش بوو كە هاوپەیمانییەكی نێودەوڵەتی دروست بێت بۆ تێكشكاندن و لە ریشەهەڵكێشانی فیكری داعش. ئەم چوونە لەسەر بنەمای ئەو راستییانە پشتڕاست دەبێتەوە كە لەماوەی ساڵانی 2011- هەتا ئێستاش، كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بەگشتی و رۆژئاوا بەتایبەتی نەیانتوانیوە هەڵوێستێكی پێویست بەرامبەر رژێمی بەشار ئەسەد وەربگرن، ئەمە لەكاتێكدا ئەوەی بەشار ئەسەد لەماوەی ئەو شەش ساڵەدا بە خەڵكی سووریای كردووە، شتێكی ئەوتۆی لە داعش كەمتر نییە، بەڵام لەبەر ئەوەی جێگرەوەكانی رژێمی ئەسەد لەروانگەی كۆمەڵگەی نیودەوڵەتی و رۆژئاواوە لە ئەسەد باشتر نین، ئەوا هەڵوێستی جیهانیش بەرامبەر رەفتارە دڕندەكانی رژێمی بەشار ئەسەد وەك ئەوەیە كە هەموو جیهان دەیبینێت. هەر ئەمەش بۆتە هۆكاری ئەوەی كە دەستتێوەردانی سەربازیی رووسیا بۆ هێشتنەوەی رژێمی ئەسەد لە دەسەڵاتدا بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆ لەلایەن ئەمریكا و ئەوروپا پشتگیری لێدەكرێت.


پرسیاری دیكە لێرەدا ئەوەیە، ئایا هێزی پێشمەرگەی كوردستان دوای تەواوبوونی شەڕی دژی داعش، ئەو توانا و ئیمكانیاتەی هەیە كە بتوانێت هەمان شێوەی شەڕی دژی داعش، بەرپەرچی هەر هەڕەشەیەك بداتەوە ئەگەر كرایە سەر كوردستان وەك دەوڵەتێكی سەربەخۆ؟ وەڵامی ئەم پرسیارە ئامانج و ستراتیژیەتی شەڕی دژی داعش دەیداتەوە، ئەویش بەو مانایەی نابێت دوای نەمانی داعش، جۆرە دەوڵەتانێك بوونیان هەبێت كە نییەتی ئەوەیان هەبێت بە هەڕەشە و هێزی سەربازی ئاسایشی كوردستان بخەنە مەترسییەوە، بەپێچەوانە دەبێت پەیوەندی تازەی سیاسی و ئابووری و بارزگانی و سەربازی پەیوەندی نێوان دەوڵەتەكان رێكبخاتەوە، ئەمەش مانای ئەوەیە ئەگەر دوای نەمانی داعش دەسەڵاتدارانی عێراق یان ئەو هێزەی پێی دەگوترێت حەشدی شەعبی، خۆی وەك براوەی شەڕی دژی داعش پێناسە بكات و بەنیازی ئەوە بێت خۆی بكاتە هەڕەشە و مەترسی بۆ سەر كوردستان، ئەوا دەبێت ئەو راستییە بزانن كە براوەی سەرەكی لە شەڕی دژی داعشدا هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی دژی داعشە كە پایتەختی شەڕی جیهانی دژی داعش لە ئێستادا كوردستانە.


لایەنێكی دیكەی گرنگی سیمای دەوڵەتی داهاتووی كوردستان، ئەو لایەنەیە كە سەرۆك مسعود بارزانی زۆر راشكاوانە لە میانەی دیدارەكانی لەگەڵ چین و توێژە جیاوازەكانی كوردستان لەچەند رۆژی رابردوو ئاماژەی پێكردووە كە دەوڵەتی داهاتووی كوردستان دەوڵەتێكی دیموكراتی و فیدڕاڵی دەبێت و نەتەوە و ئایینە جیاوازەكانی كوردستان خۆیان حوكمڕانی خۆیان دەكەن و خۆیان بڕیار بەدەست دەبن و هەر خۆشیان بەشێك دەبن لە سوپای كوردستان و ناوچەكانی خۆشیان دەپارێزن، ئەم شێوازە تازەی دەوڵەت كە لە تەواوی وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی بێ وێنەیە، ئەو دەوڵەتە دەبێت كە گەلی كوردستان لە رۆژی 25ی ئەیلوولی ئەمساڵ بڕیاری لەسەر دەدات و وەك ئاكامی سەركەوتنی شەڕی دژی داعشیش، پێناسەی دەوڵەتی هاوچەرخ لە سەرتاسەری ناوچەكە دەكاتەوە.