تێكشكاندنی ئەفسانەی دەوڵەتی خەلافەتی ئیسلامیی داعش لەسەر دەستی هێزی پێشمەرگەی كوردستان، بووە هۆكاری ئەوەی كە جیهان بەگشتی و هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیی دژی داعش خۆیان دان بەو راستییەدا بنێن كە هێزی پێشمەرگە، كوردستانی كردە سپارتەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و دەبێت لەبەر ئازایەتی ئەم هێزە قارەمانە هەموو جیهان رێز لە كوردستان بگرێت.
رێزگرتن لە كوردستان مانای ئەوەیە لە كەوانەی داعشدا كە لە پاكستانەوە دەست پێدەكات تاوەكو نەیجیریا، هیچ دەوڵەتێك بوونی نەماوە كە پێناسەی دەوڵەتی بەسەردا جێبەجێ بكرێت. راشكاوانەتر چیتر دەوڵەتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە دەوڵەتانی عەرەبی و ئیسلامییەوە (بێجگە لە ئیسرائیل)، ئەو هێزە سەربازییەیان نییە كە بتوانن جوگرافیای دەوڵەتەكانیان لە هەڕەشەی دەرەكی و ناوەوە و تیرۆریستان بپارێزین.
فرانسیس فۆكۆیاما لە كۆتایی ساڵی 2014 و لە پەنێلێكدا كە بە بۆنەی بڵاوكردنەوەی كتێبەكەی (لەبەریەك هەڵوەشانی سیستمی سیاسی) بۆی گرێدرابوو، راشكاوانە جەختی لەسەر ئەوە كردەوە، لەو جوگرافیایەی پێی دەگوترێت كەوانەی داعش كە لە پاكستانەوە تا نەیجیریا درێژدەبێتەوە و تیرۆریستانی داعش توانیویانە دەوڵەتی خەلافەتی ئیسلامی تێدا رابگەیەنن، ئەمە لەبەر ئەوە نییە كە رێكخراوی تیرۆریستیی داعش و دەوڵەتەكەیان زۆر بەهێزەو لەشكاندن نایەن، بەڵكو هۆكارەكەی بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە، دەوڵەتانی ئەو ناوچەیە دەوڵەتی لاواز و شكستخواردوون و ئەو توانایەیان نەماوە كە بتوانن خاوەنی ئەو هێزە بن خاكەكەی خۆیان بپارێزن، هەربۆیە ئەگەر بمانەوێت رێكخراوی تیرۆریستی و دەوڵەتی خەلافەتی ئیسلامی بڕووخێنین، ئەوا دەبێت بیر لە دروستكردنەوەی دەوڵەتی بەهێز بكەین، ئەو دەوڵەتە خاوەنی سوپایەك بێت كە هەست بە ئینتیمای نیشتمانی بكات و پارێزگاری لە خاكەكەی بكات و تیرۆریستان تێكبشكێنێت.
لەناو ئەم بارودۆخە پڕنائومێدی و دەستەوەستانییەی جیهان بەرامبەر تێكشكاندنی تیرۆریستان و رووخانی دەوڵەتی خەلافەتی ئیسلامیی داعش، هیچ هێزێكی سەربازی (بێجگە لە هێزی پێشمەرگەی كوردستان) بوونی نەبوو كە لەسەر زەوی بەرامبەر تیرۆریستان رابوەستێت، هەربۆیە كاتێك جیهان ئازایەتی و قارەمانیەتی پێشمەرگەی لە تێكشكاندن و راگرتنی پێشڕەوییەكانی داعش بینی، گەیشتنە ئەو قەناعەتەی كە پێویستە شەرعییەت بدرێتە كوردستان و دان بنرێت بە هێزی پێشمەرگەی كوردستاندا و راستەوخۆ مامەڵەی لەگەڵدا بكرێت، ئەمەش دروست بەو مانایەی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیی دژی داعش لەیەكەم هەنگاویدا بۆ تێكشكاندنی تیرۆریستانی داعش، گەیشتە ئەو قەناعەتەی كە دەبێت (شەرعییەتی نێودەوڵەتی بدرێتە هێزی پێشمەرگەو پشتگیری ئەم هێزە قارەمانە بكرێت بۆ ئەوەی بتوانێت جوگرافیای كوردستان لە هێرشی تیرۆریستانی داعش و هەڕەشە ناوخۆیی و دەرەكیەكان بپارێزێت)، ئەمەش مانای ئەوەیە هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیی دژی داعش خۆی پێناسەی دەوڵەتی بەسەر ئەمری واقیعی كوردستاندا جێبەجێ كردو هەر لەو چوارچێوەیەشدا پشتگیری هێزی پێشمەرگەی كوردستانی كردووە و چەك و پێداویستی شەڕی پێ داوە و لە هەمانكاتیشدا راوێژكارانی سەربازییان ناردۆتە كوردستان بۆ ئەوەی بە ئاستی سوپایەكی مۆدێرن هێزی پێشمەرگە بكەنە سوپای كوردستان.



كەواتە دەوڵەت وەك ماكس ڤێبەر پێناسەی كردووە بەوەی (ئەو كیانەیە كە شەرعییەتی مۆنۆپۆلكردنی هێز و بەكارهێنانی ئەو هێزەی هەیە بۆ پاراستنی لە هەڕەشەی دەرەكی و ناوەكی)، هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی لە دژی داعش، ئەو مافەی بە كوردستان داوە و ئیعترافیشی پێ كردووە، بۆ پشتڕاستكردنەوەی ئەم بۆچوونەش وەك لە تاسكفۆرسی ئایندەی عێراق كە بە سەرپەرشتیی باڵیۆز رایان كرۆكەر لە مانگی ئایاری رابردوو لەلایەن ئامۆژگای ئەتڵەنتیكەوە بڵاوكراوەتەوە، راشكاوانە ئاماژە بەوە كراوە كە دووبارە بونیادنەوەی عێراق لەلایەن راوێژكارانی سەربازیی ئیتاڵیا و بونیادی هێزی پێشمەرگە وەك سوپای كوردستان لەلایەن راوێژكارانی سەربازیی ئەڵمانیاوە سەرپەرشتی دەكرێت، ئەم هەنگاوەی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ هێزی پێشمەرگە (وەك سوپای كوردستان)، هەروەها مامەڵەكردن لەگەڵ سوپای عێراق (وەك سوپایەكی وڵاتێكی دیكە) مانای ئەوەیە دەوڵەتانی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی لە دژی داعش، سەرقاڵی دۆزینەوەی میكانزمێكی تازەن، بۆ ئەوەی بتوانن پەیوەندیی نێوان دەوڵەتی ئەمری واقیعی كوردستان و دەوڵەتی عێراق بدۆزنەوە.
گەڕان بەدوای میكانیزمێكی گونجاودا بۆ پەیوەندیی ئایندەی نێوان كوردستان و عێراق، پرسێك نییە لەچوارچێوەی یەكپارچەیی خاكی عێراق، یان ئەوەی پێی دەگوترێت مامەڵەكردن لەگەڵ لە چوارچێوەی سیاسەتی (یەك عێراقدا)، بەڵكو پرسێكە پەیوەندی بە بردنەوەی شەڕی دژی داعش و گێڕانەوەی ئارامی و سەقامگیری بۆ ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەگشتی و عێراق و كوردستان بەتایبەتی هەیە، ئەم ئامانجە وەك ئەمری واقیع خۆی فەرز كردووە كە نابێت و ناكرێت جارێكی دیكە پاراستنی جوگرافیای عێراقی كۆن بە سوپای عێراق بسپێردرێتەوە، هەروەها نابێت و ناكرێت جارێكی دیكە پشتگیری حكومەتێكی سەنتڕاڵی لە بەغدا بكرێتەوە، بەڵكو پێویستە بە شێوەیەكی جیاواز مامەڵە لەگەڵ كوردستان و عێراق بكرێت، هەتا ئەو كاتەی لە باشوور و ناوەڕاستی عێراق كێشەی عەرەبی سوننە و شیعە بە لایەكدا دەكەوێت و لەچوارچێوەی پرۆسەیەكی سیاسیدا پێكەوە كۆدەكرێنەوە و كێشەكانیان چارەسەردەكرێن، پاشان بیر لەوە دەكرێتەوە پەیوەندیی نێوان كوردستان و عێراق چۆن رێكبخرێتەوە.


بەپێی رێككەوتنی 27ی ئۆكتۆبەری ساڵی 2016 لەنێوان سوپای عێراق و سوپای كوردستان بە شاهیدی و ناوبژیوانیی ئەمریكا، جوگرافیای كوردستان و عێراق لەسەر نەخشەی سەربازی لێك جیاكراونەتەوەو هەر سوپایەك سنووری ئەو جوگرافیایەی كە دەبێت بیپارێزێت، بۆی دیاری كراوە و، بەبێ رێككەوتن لە نێوان ئەم دوو سوپایەدا، هیچ لایەكیان بۆیان نییە سنووری ئەو جوگرافیایەی بۆیان دیاری كراوە بیبەزێنێت. دابەشكردنی جوگرافیای كوردستان و عێراق لەسەر نەخشەی سەربازی، تێگەیشتنێكی زۆر گرنگە لە نێوان كوردستان و عێراق بۆ ئەوەی دوای تەواوبوونی شەڕی دژی داعش لەسەر بنەمای نەخشەی سەربازی بۆ چارەسەری سیاسی و كێشەی خاك لەنێوان ئەو دوو كیانەدا هەنگاو بنرێت، ئەوجا لە وردكردنەوەی چارەسەری سیاسییانەی نێوان عێراق و كوردستان لەسەر كێشەی خاك، پرسەكە ئەوە نییە كە وتووێژ و دانوستاندن لەسەر ئەوە بكرێت كە كەركووك و خانەقین و مەخموور و شنگال بەشێكن لە جوگرافیای عێراق، یان كوردستان، نەخێر دیالۆگ و دانوستاندنی سیاسی لەسەر چارەنووسی ئەو ناوچانە دەكرێت كە بە هاوبەشی لەنێوان سوپای كوردستان و سوپای عێراق لە چوارچێوەی پرۆسەی ئازادكردنەوەی موسڵ، ئازادكراونەتەوە، ئەمەش بەو مانایەی ئایا ئەم ناوچانە بە هاوبەشی لەنێوان هەردوو سوپادا پارێزگارییان لێدەكرێت، یان هەردوو سوپاكە لەو ناوچانە دەكشێنەوە و پارێزگاریكردنی ئەو ناوچانە دەدرێتە ئەو هێزە لۆكاڵانەی لەو ناوچانە دروستدەكرێن و پارێزگاریكردنی ئەو سنوورەیان پێ دەسپێردرێت.


لێرەدا پرسیاری گرنگ ئەوەیە، ئەگەر لەسەر ئاستی سوپا كە گرنگرترین كۆڵەگەی دەوڵەتە، عێراق و كوردستان گەیشتبێتنە ئەم لێكتێگەیشتنە و ئەمریكا و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش پشتگیری ئەم لێكتێگەیشتنە بن، ئایا لەسەر ئاستی چەسپاندنی سەروەریی یاسا و هەڵسووڕاندنی دامەزراوە دەوڵەتییەكان كە ئەمانیش دوو كۆڵەگەی دیكەی دەوڵەتن، هیچ پڕۆگرامێكی جیاواز لە نێوان عێراق و كوردستان دروست بووە؟ وەڵامی ئەم پرسیارە مامەڵەكردنی بانكی نێودەوڵەتی و بازاری وزەی جیهانی لەگەڵ پرۆسەی ریفۆرم و كڕینی نەوت و گازی عێراق و كوردستان دەیداتەوە، لەسەر ئاستی ئەم دوو كۆڵەگە گرنگەی دەوڵەت، ئێستا بانكی نێودەوڵەتی و بازاڕی وزەی جیهانی وەك دوو دەوڵەتی سەربەخۆ مامەڵە لەگەڵ كوردستان و عێراق دەكەن. ئەو پرۆسەی ریفۆرمەی كە بانكی نێودەوڵەتی پشتگیری دەكات لە كوردستاندا جێبەجێ بكرێت، زۆر زۆر جیاوازە لەو پرۆسەی كە بانكی نێودەوڵەتی لەگەڵ حكومەتی عێراق مامەڵەی پێدەكات و ئاشكراشە بازاڕی وزەی جیهانیش لە بە بازاڕكردنی نەوتیشدا راستەوخۆ مامەڵە لەگەڵ كوردستان دەكات، نەك لە رێگەی كۆمپانیای بە بازاڕكردنی نەوتی عێراق (سۆمۆ)وە، ئەمانە هەمووی پێمان دەڵێن، جیهان گەیشتۆتە ئەو قەناعەتەی كە بەهیچ جۆرێك گرێدانەوەی كوردستان بە عێراقەوە نە لە بەرژەوەندیی ئاشتی و سەقامگیریی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدایە، نە لە بەرژەوەندیی ئاشتی و ئاسایشی جیهاندایە، بۆیە ئەوەی ماوەتەوە تەنیا جیاوازییە لەسەر میكانیزمی رێكخستنەوەی پەیوەندیی تازەی نێوان كوردستان و عێراق، كە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە، باشترە عێراق و كوردستان خۆیان لەسەر ئەو پەیوەندییە تازەیە رێكبكەون و تێگەیشتنێكی هاوشێوەی رێككەوتنە سەربازییەكەی نێوان سوپای عێراق و هێزی پێشمەرگە دروست بێت، بۆ ئەوەی ئەوانیش پشتگیری لێ بكەن.