پەكەكە هێزێكی دژ نەك جیاواز . . . . دژایەتیی پەكەكە بۆ باشووری كوردستان خزمەتی چ دەوڵەت و لایەك دەكات؟
March 7, 2017
راپۆرتەکان
پەكەكە یەكێكە لەو هێزانەی تووشی نەخۆشیی شێتیی گەورەیی (جنون العظمة) بووە، هەر هێزو لایەنێكیش تووشی ئەم نەخۆشییە بێت، ناتوانێت خۆگونجاندن و پێكەوەژیان لەگەڵ هێز و لایەنە سیاسییەكانی دیكە دروست بكات، بۆیە لەبری ئەمە هەوڵدەدات كۆپی خۆی لەو جوگرافیایە دروستبكاتەوە كە ئامانجی ئەوەیە تیایدا باڵادەست بێت، هەر بۆ نموونە سەدام حوسێن كە نەیتوانی لەگەڵ ئەو هێز و لایەنە سیاسییانەی كە نوێنەرایەتی راستەقینەی بزووتنەوەی رزگاریخوازی كوردستانیان دەكرد، دانوستاندن و رێككەوتن ئەنجامبدات، دەهات حزبی كارتۆنی بۆ كورد دروستدەكرد بۆ ئەوەی وەك ئامێرێك بۆ ئامانجە سیاسییەكانی خۆی بەكاریان بهێنێت، هەروەها لە ئێستادا رژێمی بەشار ئەسەد هیچ نییەتێكی تێدا نابیندرێت كە هەنگاو بۆ ئەوە هەڵبگرێت، كوردی سووریا بە هاونیشتمانیی وڵاتەكەی خۆی بناسێنێت، بەڵام كاتێك ناچار بوو هێزەكانی خۆی بۆ پارێزگاریی دیمەشق كۆبكاتەوە، چەند شارێكی سووریای تەسلیمی پەكەكە كرد، خۆ ئەگەر لەوە دڵنیا نەبوایە كە دواتر پەكەكە ئەو شارانە دەگێڕێتەوە بۆ رژێمی ئەسەد، ئەوا حزبی بەعسی سووریا و رژێمی ئەسەد هیچ جیاوازییەكیان لەگەڵ حزبی بەعسی عێراق و سەدام حوسێن نییە، هەر بۆیەش حزبی بەعسی عێراق و سەدام حوسێن دوای نزیكەی 8 مانگ تێپەڕبوون بەسەر بڕیاری 688 و دروستكردنی نەوای ئارام بۆ كوردستان، ئەوجا بڕیاریدا لە كوردستانی باشوور بكشێتەوە. خۆ ئەگەر ئەو بڕیارەی ئەنجومەنی ئاسایش نەبوایە، ئەوا سەدام حوسێن و حزبی بەعس هەرگیز ئامادە نەدەبوون لە كوردستان بكشێنەوە، بەڵام بەشار ئەسەد بێ ئەوەی هیچ بڕیارێكی نێودەوڵەتی، یان پارێزگارییەكی بۆ كوردی سووریا هەبێت، خۆی ئارەزوومەندانە هێزەكانی كشاندەوە، ئەمەش مانای ئەوەیە بەشار ئەسەد لەوە دڵنیابووە كە پەكەكە نەك هەوڵ بۆ دروستكردنی قەوارەیەكی سیاسی - كوردستانی نادات، بەڵكو زۆر لە رژێمی ئەسەد زیاتر دژی هەر قەوارەیەكی لەوجۆرە دەوەستێتەوە كە لە هەر پارچەیەكی كوردستاندا دروست بێت. بۆ ئەوەی ئەم ئامانجەشی بەئاسانی سەربگرێت، پەكەكە هەوڵیداوە كە بێجگە لە پەیەدە كە دروستكراوی دەستی خۆیەتی و كۆپی پەكەكەیە، هیچ حزبێكی دیكەی سیاسی لە رۆژئاوای كوردستان بوونی نەبێت، یان بواری كارو چالاكی و ئازادی رادەربڕینی نەبێت.
پەكەكە لەچوارچێوەی ئەم دژایەتیكردنەی بۆ بەهاكانی كوردایەتی توانیویەتی ئاستەنگی گەورە لەبەردەم ئایندەی سێ پارچەی گرنگی كوردستان دروست بكات، بەمجۆرە:
1. توركیای سەردەمی ئاك پارتی و ئەردۆگان پێش هەتا ساڵی 2014 ش كە ئامانجی ئەوە بوو ئاك پارتی هەر لەدەسەڵاتدا بمێنێتەوە و خۆیشی بۆ ماوەی دە ساڵی دیكە سەرۆك كۆمار بێت، بۆ ئەمەش پێویستییەكی زۆری بە دەنگ و پشتگیریی كوردی باكوور هەبوو، بۆیە هەموو هەوڵی بۆ ئەوە بوو دەرگایەك بە رووی چارەسەركردنی كێشەی كورد لە توركیا بكاتەوە، كوردی باكوور سوودێكی زۆر باشیان لەم دەرفەتە وەرگرت و بۆیەكەمجار لە مێژووی توركیای نوێدا توانییان وەك كوتلەیەكی كوردی بە نوێنەرایەتی هەدەپە 80 كورسیی پەرلەمان بەدەست بهێنێن، لەمەش زیاتر ئاك پارتی كە رێژەی كەمتر لە 50%ی دەنگەكانی بەدەست هێنابوو، ئامادەبوو لەگەڵ هەدەپە حكومەت دروست بكات، بەڵام سیاسەتە هەڵەكانی پەكەكە كاریگەری لەسەر هەدەپە هەبوو و رێگەی نەدا لەگەڵ ئاك پارتی حكومەت دروست بكات، بۆیە هەڵبژاردنی پێشوەختە كرایەوە و تەنیا لەماوەی دوو مانگدا رەفتارە هەڵەكانی پەكەكە وایكرد كە كوردی باكوور 20 كورسیی پەرلەمانی لەدەست بدەن و ببنە 60 كورسی لەناو پەرلەمانی توركیادا.
پەكەكە لەبری ئەوەی هەوڵەكانی خۆی بۆ ئاشتی چڕبكاتەوە و بە شێوەیەكی سیاسییانە كێشەی كوردی باكوور چارەسەر بكرێت، هەوڵیدا هێندەی دیكە بارودۆخەكە ئاڵۆز بكات و شەڕی بردە ناو شارە گەورەكانی باكوور و كوردستانی باكووری كاولكرد، زیاد لەمەش پرۆسەی ئاشتی كۆتایی پێهات، دوای كودەتاكەی 15ی تەمموزی 2016 كە هەدەپە زوو دژایەتی خۆی بۆ كودەتاكە راگەیاند، بەڵام بەردەوامیی شەڕ و كاری خۆكۆژی و خۆتەقاندنەوەی پەكەكە وایكرد، ئەوەی كورد لەماوەی زیاتر لە 40 ساڵ خەبات لە باكووری كوردستان پێكەوەی نابوو، هەمووی لەدەست بچێت و پەرلەمانتاری كوردی باكوور پارێزبەندیان لەسەر هەڵبگیرێت و لە بەندیخانەكان توندبكرێن، راستە ئەم رەفتارانەی توركیا دژی كوردی باكوور رەفتاری رەگەزپەرستانەن و دژی مرۆڤایەتین، بەڵام ئەگەر پەكەكە زەمینەی بۆ خۆش نەكردایە، حكومەتی ئاك پارتی نەیدەتوانی بەمشێوەیە لەگەڵ كوردی باكوور مامەڵە بكات، ئێستاش بارودۆخەكە گەیشتۆتە ئاستێك كە زۆر زەحمەتە بارودۆخەكە وەك پێشانی لێ بێتەوەو پرۆسەی ئاشتی دەست پێ بكاتەوە.
2. رۆژئاوای كوردستان دوای راپەڕینەكانی گەلانی سووریا هەلێكی دەگمەنی مێژوویی بۆ هەڵكەوت،ئەم هەلە مێژووییە بۆ كوردی رۆژئاوا بایەخەكەی لەوەدا بوو كە رژێمی سووریا هەرگیز كوردی رۆژئاوای بە هاووڵاتی سووریا نەزانیوەو ناسنامەی ئەو وڵاتەی پێنەداون، بۆیە كاتێك ئەو هەلە هاتەپێشەوە كە كوردی رۆژئاوا خۆی حوكمڕانی خۆی بكات، ئەمە مانای ئەوە بوو كە نەك هەر كێشەی ناسنامەی هاووڵاتیبوونی چارەسەر دەكرد، بگرە زەمینەیەك بوو بۆ ئەوەی ئەزموونێكی دیكەی دیموكراتی لە رۆژئاوا بە هاوشێوەی باشوور دووبارە بكرێتەوە، هەروەها لە رووی جوگرافیشەوە لەو هەلەی بۆ رۆژئاوا هاتەپێشەوە، دەتوانرا سوودی لێوەربگیرێت بۆ هەردوو بەشی باشوور و رۆژئاوا و كوردستانی لە وڵاتێكی داخراوەوە دەگۆڕی بۆ وڵاتێكی كراوەی سەردەریای سپی ناوەڕاست، بەڵام پەكەكە ناوی رۆژئاوای كوردستانی سڕییەوە و كردی بە باكووری سووریا، هەروەها رێگەیەكی دیكەی بۆ رژێمی ئەسەد تەختكرد كە مافی هاووڵاتیبوون بەشایستەی كوردی سووریا نەزانێت، لەمەش خراپتر لەبەر ئەوەی پێوەندیی ژێر بەژێری لەگەڵ رژێمی ئەسەد هەبوو، خۆری كوردی رۆژئاوای لای ئۆپۆزسیۆنی سووری ئاواكرد و ئۆپۆزسیۆنی سووریا ئامادەنین كە پەیەدە وەك لقێكی پەكەكە بە نوێنەرایەتی كوردی سووریا بەشداری كۆنگرەكانی ئۆپۆزسیۆن بكەن، ئەمەش مانای ئەوەیە ئەو هەلەی كە 100 ساڵ بوو كورد چاوەڕوانی دەكرد بۆ ئەوەی بۆ رۆژئاوای كوردستان هەڵبكەوێت، ئەوا پەكەكە ئەو هەلەی لەدەستی كورد داو زۆر زەحمەتیشە جارێكی دیكە وا بەئاسانی هەلێكی دیكە بۆ رۆژئاوای كوردستان هەڵبكەوێت.
3. ماوەی نزیكەی 40 ساڵە كوردی رۆژهەڵات چاوەڕێی دەرفەتێك دەكەن كە هەلی ئەوەیان بۆ بڕەخسێت هەتا بگەڕێنەوە بۆ كوردستانی رۆژهەڵات و لەناو خاكی رۆژهەڵاتدا خەباتی چەكداری و سیاسی بكەن، دوای دروستبوونی شەڕی داعش و لەرزۆكبوونی سنوورەكان و بوونی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی دژی داعش لەناوچەكە، دەرفەتی ئەوە دروستبوو كە ئەوانیش بگەڕێنەوە بۆ رۆژهەڵات، بەڵام ئەوەی كە چاوەڕواننەكراو بوو، ئەوە بوو كە هێزەكانی پەكەكە رێگریان لێكردن و پێش ئەوەی لەگەڵ سوپای ئێران رووبەڕوو ببنەوە، پەكەكە شەڕی پێفرۆشتن و رێگەی نەدان بگەڕێنەوە رۆژهەڵات، بێگومان ئەگەر پەكەكە رێگری لە هێزەكانی رۆژهەڵات نەكردایە، ئەوا ئەم بارودۆخە پڕ لە گۆڕانكارییەی تەواوی ناوچەكەی گرتۆتەوەو هەروەها فراوانبوونی ململانێی ئێران لەگەڵ تەواوی دەوڵەتانی كەنداو و ناوچەكە دەبووە یارمەتیدەرێكی باش بۆ ئەوەی زەمینەیەكی لەبار بۆ دانوستاندن لە نێوان هێزەكانی رۆژهەڵات و كۆماری ئسلامی ئێران بێتەئاراوە و ببێتە سەرەتایەك بۆ چارەسەركردنی كێشەی كورد لە رۆژهەڵات، بەڵام دیسان پەكەكە ئەم دەرفەتەشی لەدەستی رۆژهەڵات دا.
ئەوەی ئێستا ماوەوەتە و بۆتە جێگەی ئومێدی هەر چوارپارچەی كوردستان و هەموو رەوەندی كوردستان لە جیهاندا، ئەو قەوارە سیاسییەی باشووری كوردستانە كە ئێستا بەكردەیی وەك دەوڵەتی ئەمری واقیع مامەڵەی لەگەڵ دەكرێت، ئامانجی ئەم دەوڵەتە ئەمری واقیعەی كوردستان نەك هەر دژایەتیكردنی پەكەكە نییە، بەڵكو سەركردایەتی سیاسی لە باشووری كوردستان هەموو هەوڵی بۆ ئەوە بووە كە پەكەكە چیتر لە لیستی رێكخراوە تیرۆریستییەكان نەمێنێت و وەك هێزێكی نیشتمانی و نوێنەری گەلێكی مەزڵووم بناسرێت و مامەڵەی لەگەڵدا بكرێت.
بەڵام ئەوەی جێگەی سەرسامییە و چاودێری سیاسی ناتوانێت وەك واقیع مامەڵەی لەگەڵ بكات، ئەوەیە كە پەكەكە هەموو هەوڵی خۆی خستۆتەكار بۆ ئەوەی هاوپەیمانی لەگەڵ ئەو دەوڵەت و لایەنانە دروستبكات كە بەئاشكرا رایدەگەیەنن دژی دامەزراندنی دەوڵەتی كوردستانن، لەوانە: (سووریا، باڵی مالیكی و حەشدی شەعبی لە عێراق، كۆماری ئیسلامی ئێران)، خۆ ئەگەر حكومەتی توركیاش وەك سووریا و ئێران دژی دامەزراندنی دەوڵەتی كوردستانی باشوور بوایە، ئەوا بێگومان پەكەكە ئێستا بیانووی جۆراوجۆری شەڕی لەدژی توركیا راگەیاندبوو، ئەم قسانە تۆمەت هەڵبەستن نییە بۆ پەكەكە، بەڵكو ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ مێژووی دوای ساڵانی 2003- 2009 كە توركیا تاسەرئێسقان دژایەتی ئەزموونی دیموكراتی كوردستانی دەكردو ئامادە نەبوو بە فەرمی ئەم كیانە بناسێت و بەبیانووی لێدانی پەكەكەوە هێرشی سەربازی دەكردە سەر باشووری كوردستان، ئەوا داواكاری سەرەكیی پەكەكە ئەوە بوو كە بڕوای بە خەباتی چەكداری نەماوە و دەیەوێت بە رێگەی ئاشتی لەگەڵ توركیا بگەنەچارەسەر و توركیا وەك رێكخراوێكی تیرۆریستی سەیری پەكەكە نەكات، بەڵام دوای ساڵی 2009 كە پێوەندییەكانی نێوان توركیاو كوردستان ئاسایی بووەو پاشان لە 2010 سەرۆكی كوردستان سەردانی توركیای كرد، لە میانەی سەردانەكەی سەرۆكی كوردستاندا، پەكەكە دەستی كردەوە بەشەڕكردن، ئەمەش وەك ئەوەی بە توركیا بڵێت، ئەگەر تۆ لەگەڵ كوردستان پێوەندییەكانت ئاسایی بكەیتەوە، ئەوا ئێمە ئارامی و ئاسایشی توركیا دەخەینە مەترسییەوە، لەو كاتەوە هەتا ئێستا لەگەڵ ئەوەی هەموو هەوڵەكانی هەرێمی كوردستان بۆ ئەوە بووە، زەمینەی ئاشتی لەنێوان توركیا و پەكەكە دروست بكات، بەڵام پەكەكە زیاتر پەنای بۆ شەڕ و كوشتار بردووە، تەنیا لەبەر ئەوەی توركیا بەبیانووی نەبوونی ئاسایشی سەرسنوورەوە هێرش بكاتە سەر باشووری كوردستان، بەڵام لۆژیك و دیپلۆماسیەتی سەرۆك بارزانی و حكومەتی هەرێمی كوردستان توانیویانە بارودۆخەكە رابگرن و نەیانهێشتووە پەكەكە ئامانجەكەی خۆی بێنێتەدی.
لەماوەی شەڕی دژی داعش، پەكەكە دەرفەتێكی باشی بۆ رەخسا بۆ ئەوەی بەناوی هاوكاریكردنی پێشمەرگە خۆی بگەیەنێتە شنگال، بەهەرحاڵ ئەوە ئەركی سەرشانی هەر كوردێكە كە لەكاتی پێویست و تەنگانەدا پشتگیری میللەتەكەی خۆی بكات و ئەمە جێگەی رێز و تەقدیرە، هەروەك چۆن شەڕڤانانی كەمپی مەخموور هاوشانی پێشمەرگە بەرگرییان لە مەخموور كرد، سەرۆكی كوردستان وەك پێشمەرگە بەسەریكردنەوە، بەهەمان شێوە هاتنی پەكەكەش بۆ پشتگیری خەڵكی شنگال جێگەی رێز و تەقدیرە و سوپاسیان دەكەین، بەڵام مانەوەیان لە ناوچەكەو هەوڵدانیان بۆ داگیركردنی و لەمەش خراپتر هەوڵدان بۆ دابڕاندنی لە باشووری كوردستان و دامەزراندنی سیستمێكی جیاواز لە سیستمی حوكمڕانیی هەرێمی كوردستان بەناوی (كانتۆن و خۆسەری)، ئەمە ئیدی لەچوارچێوەی هاوكاری و پشتگیری دەچێتەدەرەوەو دەچێتە خانەی داگیركردنەوە، ئەمە هەروەك ئەو هێرشەی داعش وایە بۆ سەر شنگال، لەبەر ئەوەی داعش كاتێك هێرشی كردە سەر شنگال ئامانجی ئەوە بوو ویلایەتێكی ئیسلامی لەو شارە دابمەزرێنێت كە جیاواز بێت لە سیستمی حوكمڕانیی كوردستان و عێراق، ئێستاش كە پەكەكە هەمان شێواز دووبارە بكاتەوە، مانای ئەوەیە هیچ جیاوازییەكی ئەوتۆی نییە، ئەوجا وێڕای ئەوەی هەموو ئەمانەشیان تا ئێستا لێ قبووڵ كراوەو لە پێناوی ئەوەی خوێنی كورد بەدەستی كورد نەڕژێت، چاوپۆشی لەهەموو ئەو رەفتارە هەڵانەی پەكەكە كراوە، بەڵام پەكەكە یاری بە ئاگر دەكات و دەیەوێت بەشێوەیەكی كەڵەگایی سنوور بۆ جووڵەی پێشمەرگە لەو ناوچەیە دابنێت، ئەمەش مایەی قبووڵكردن نییەو پێویستە گەلی كوردستان و حزبە سیاسییەكانی هەر چوارپارچەی كوردستان لێی بێنەدەنگ و رێگە نەدەن كە پەكەكە باشووری كوردستانیش بەدەردی سێ پارچەكەی دیكە بەرێت، بەتایبەتی كە ئێستا باشووری كوردستان لە دەروازەی سەربەخۆییدایە و هەموو كورد و كوردستانییەك چاوەڕێی ئەوە دەكات دەوڵەتێكی بەناوی دەوڵەتی كوردستان لەدایك بێت.