كاتێك حزبی سیاسی لەنێوان هەردوو بەرەی حوكمڕانی و ئۆپۆزسیۆندا خۆی ساخ نەكاتەوەو نەتوانێت بە خەڵك و جەماوەرەكەی بڵێت من وەك حزبێكی سیاسی لەبەرەی ئۆپۆزسیۆنم، یان بەرەی حوكمڕانی، ئەوە مانای ئەوەیە ئەو حزبە سیاسییە ئەوجا هەر حزبێكی سیاسی بێت، نە لەمانای نوێنەرایەتیكردنی لە پرۆسەی سیاسی تێدەگات، نە هەستیش بە بە بەرپرسیاریەتیی دیموكراتی دەكات.
ئەوجا لە هەر سیستمێكی دیموكراتی حزبی سیاسی نەتوانێت خۆی ساخ بكاتەوە، یان بەئەنقەست نەیەوێت خۆی ساخ بكاتەوە، ئەوا ئەو ناهاوسەنگییەی لەناو پرۆسە دیموكراتییەكە دروست دەبێت، دەبێتە هۆكاری جۆرێك لە گەندەڵیی سیاسیی ئەتۆ كە هەموو شێوازەكانی دیكەی گەندەڵی و نەهەماتی و ناسەقامگیری بۆ كۆمەڵگە بەدوای خۆیدا دەهێنێت و ژینگەیەكی ئاڵۆزی ئەوتۆ دروست دەبێت كە سیستمە سیاسییەكە نەتوانێت هیچ بڕیارێك بدات و نەشتوانێت هەنگاو بۆ چاكسازی هەڵبگرێت.
بەپێی ئەو دیراسەت و توێژینەوانەی لەسەر حوكمڕانی بەگشتی و حوكمڕانیی دیموكراتی بەتایبەتی ئەنجامدراون، سەرچاوەی هەموو كێشە و گەندەڵی و خراپ بەكارهێنانی دەسەڵات لە گەندەڵی سیاسییەوە سەرچاوە دەگرێت، گەندەڵیی سیاسیش لە سیستمی دیموكراتیدا لەو خاڵەوە سەرچاوە دەگرێت كە حزبە سیاسییەكان نەزانن، یان نەیانەوێت بزانن مانای نوێنەرایەتیكردنی حزبی سیاسی لە پرۆسەی دیموكراتیدا چییە، هەروەها هەست بە بەرپرسیاریەتی دیموكراتی نەكەن كە دەبێت حزبی سیاسی ئەوجا ( ئۆپۆزسیۆن بێت، یان حوكمڕان) ئەركی سەرەكی ئەوەیە هاوسەنگی و سەقامگیری پرۆسە سیاسییەكە بپارێزێت.

­ئێستا لە پرۆسەی سیاسیی كوردستاندا، ئەم هاوسەنگییەی كە هەستكردن بە بەرپرسیاریەتیی دیموكراتی لەناو پرۆسەی سیاسیدا دروستی دەكات، بوونی نییە، بۆیە ئەگەر بمانەوێت قسە لەسەر پرۆسەی سیاسیی ئێستای كوردستان و دۆزینەوەی میكانیزمێك بكەین بۆ ئەوەی لە رێگەی حزبە سیاسییەكانەوە چارەسەرێك بۆ كێشە ناوخۆییەكان و قەیرانی ئابووری و دارایی بدۆزینەوە، ئەوا دەبێت خۆمان هەڵنەخەڵەتێنن و لەگەڵ خوێنەری خۆمان راستگۆ بین و دووپاتی بكەینەوە كە هەتا هاوسەنگی و سەقامگیری نەگەڕێتەوە بۆ ناو پرۆسە سیاسییەكە، ئەوا هەر هەوڵێك بدرێت بۆ چارەسەكردنی كێشەكان بێجگە لەچەواشەكاری و بێ ئومێدكردنی خەڵك هیچی دیكەی لێ سەوز نابێت، بەڵام پرسیاری گرنگ لێرەدا ئەوەیە ئایا راگرتنی هاوسەنگی و سەقامگیریی پرۆسە سیاسییەكە بە چ مانایەك؟ لێرەدا بە چەند خاڵێك وەڵامی دەدەینەوە:
1- هاوسەنگی و سەقامگیری پرۆسەی سیاسی واتە دەبێت راشكاوانە ئاشكرا بێت كام حزبی سیاسی لە بەرەی ئۆپۆزسیۆنە و كام حزبی سیاسی لەبەرەی حوكمڕانە، كە ئەم خاڵە ئاشكرا بوو، ئیدی ئاراستەو شێوازی كاركردن و گوتار و لێدوانی ئەندام و هەڵسووڕاوانی ئەو حزبە لای خەڵك ئاشكرا دەبێت و خەڵك دووچاری سەرلێتێكچوون و چەواشەكاری نابێت، لە هەمانكاتدا لای خەڵكیش روون دەبێت، ئایا ئەو حزبە سیاسییە نوێنەرایەتی حوكمڕانی دەكات، یان نوێنەرایەتی ئۆپۆزسیۆن دەكات.

2- هاوسەنگی و سەقامگیری پرۆسەی سیاسی واتە هەستكردن بە بەرپرسیاریەتی دیموكراتی، ئەمەش واتە لێكجیاكردنەوەی گوتاری پەرلەمانتار لەناو هۆڵ و لیژنەكانی پەرلەمان لەگەڵ لێدوانی پەرلەمانتار بۆ هۆیەكانی راگەیاندن، ئەمەش واتە پەرلەمانتار پارێزبەندیی هەیە بۆ بەدواداچوون لەسەر راستییەكان و چاودێریكردنی حكومەت، بەڵام كاتێك هەستكردن بە بەرپرسیاریەتی دیموكراتی بوونی نەبێت، پارێزبەندیی پەرلەمان دەگۆڕێت بۆ سیخوڕی بەسەر حكومەتەوە و دروستكردنی ئاژاوەو ناسەقامگیری لە ناو كۆمەڵگەدا، ئەم دیاردەیە كە یەكێكە لە نەخۆشییە سەختەكانی سیستمی دیموكراتی و بەداخەوە لە كوردستاندا نەك هەر بوونی هەیە، بەڵكو گەیشتۆتە ئاستێك كە سیستمە سیاسییەكەی تووشی ئیفلیجبوونێكی ئەوتۆ كردووە، كە نە دامەزراوەكان وەك پێویست هەڵدەسووڕێن، نە دەسەڵاتی جێبەجێكردنیش توانای دروستكردنی بڕیار و جێبەجێكردنی بڕیاری هەیە.

3- هاوسەنگی و سەقامگیری لەناو پرۆسەی سیاسی واتە جیاكردنەوەی دەسەڵاتی جێبەجێكردن (حكومەت) لە دەسەڵاتی یاسادانان (پەرلەمان) ئەمەش واتە كاروبارەكانی پەرلەمان كە بریتییە لە یاسادانان، ئەمە پێویستی بە دیالۆگ و وتووێژ و ململانێ و كێشمەكێشمی نێوان پەرلەمانتاران هەیەو كاری پەرلەمانی بەو میتۆدە بەڕێوەدەچێت، بەڵام حكومەت كە دەسەڵاتی جێبەجێكردنە، بە فەرمان و بیرۆكراتییەت بەڕێوەدەچێت، ئەوجا وەزیرێك لەوەزارەت هەر پابەندبوونێكی حزبی هەبێت، كە هاتە ناو وەزارەتەكەی خۆی ئەو فەرمان دەردەكات و لەچوارچێوەی بیرۆكراتیدا كارەكانی خۆی بەڕێوەدەبات، لەم چوارچێوەیەدا تەنیا لیژنەكانی پەرلەمان ئەو مافەیان هەیە بەشێوەیەكی فەرمی لێپێچینەوە بۆ ئەدای وەزارەتەكان بكەن، ئەویش لەچوارچێوەی پەرلەماندا، بەڵام لە كوردستاندا بەدواچوون و لێپێچینەوە بۆتە موزایەدەی سیاسی ناو هۆیەكانی راگەیاندن، هەر بۆ نموونە هەرگیز پەرلەمانتاریكی گۆڕان قسەیەكی لەسەر وەزارەتەكانی (ئەوقاف، پێشمەرگە، دارایی) نەبووە، هەروەها پەرلەمانتاری كۆمەڵی ئیسلامی هەرگیز قسەیەكی لەسەر (وەزارەتی كشتوكاڵ) نەبووە، ئەمە بەهەمان شێوە پەرلەمانتارانی حزبەكانی دیكەش، ئەمەش مانای ئەوەیە پەرلەمانتار نەبۆتە پەرلەمانتار بۆ ئەوەی چاودێری حكومەت بكات، بەڵكو بۆتە پەرلەمانتار بۆ ئەوەی بیانوو بەو وەزارەتانە بگرێت كە بەدەست حزبەكەی بەرامبەریەتی، ئەمەش جۆرێك لە تێكدانی هاوسەنگی و سەقامگیری نەك هەر لەناو پرۆسەی سیاسی، بەڵكو لەنیوان پەرلەمان و حكومەتیش دروست دەكات، كە هاوسەنگی نێوان حكومەت و پەرلەمان ئاراستەی سیستمی حوكمڕانی دەستنیشان دەكات.

ئەگەر لە سۆنگەی ئەم خاڵانەوە بگەڕێینەوە سەر ئەو قسە باوەی كە بۆتە قسەی سەرزاری هەموو حزبە سیاسییەكانی كوردستان و هەموویان بازاڕگەرمی بە پرۆسەی چاكسازی و رووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی دەكەن، ئەوا ئەو پرسیارەی لێرەدا سەرهەڵدەدات، ئەوەیە كە لەناو پرۆسەیەكی سیاسیدا كە هەردوو فاكتەری هاوسەنگی و سەقامگیری سیاسی ونكردووە، چۆن دەكرێت باسی پرۆسەی چاكسازی و قەڵاچۆكردنی گەندەڵی بكرێت؟ وەڵامی ئەم پرسیارە ئەزموونی سیستمە دیموكراتییەكانی جیهان دەیدەنەوە، كە پێمان دەڵێت: هیچ پرۆسەیەكی چاكسازی، یان قەڵاچۆكردنی گەندەڵی مانای نابێت، ئەگەر سەرەتا گەندەڵی سیاسی لەناو پرۆسە سیاسییەكەدا سنوورێكی تەواوی بۆ دانەنرێت، بەڵام پرسیاری دیكە ئەوەیە چۆن سنوورێكی تەواو بۆ گەندەڵیی سیاسی لەناو پرۆسەی سیاسی دادەنرێت؟ وەڵامی ئەم پرسیارەش دیسان ئەزموونی وڵاتانی دیموكراتی دەیداتەوە كە پێویستی بە بڕیاردانی قورس و بەهێزە، نەك بە درێژەدان بە هەندێك كۆبوونەوەو وتووێژی نێوان حزبە سیاسییەكان كە هێندەی دیكە ژینگەی سیاسی ناو پرۆسە سیاسییەكە دەشێوێنێت.