دۆناڵد ترەمپ لە گوتاری دەستبەكاربوونی وەك سەرۆكی ئەمریكا، راستییەكی پیشانی جیهاندا، ئەو راستییەش ئەوەیە كە (ترەمپ وەك كاندید، ترەمپ وەك سەرۆكی هەڵبژێراو، ترەمپ وەك سەرۆك) هیچ جیاوازییەكی ئەوتۆی نییە، ئەوەی لە هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن بانگەشەی بۆ كرد لە سەرۆكایەتی جێبەجێی دەكات، هەروەك چۆن یەكەمین كاری دوای سوێندخواردنی وەك سەرۆك و خوێندنەوەی گوتاری دەست بەكاربوونی، رەتكردنەوەی یاسای چاودێری تەندروستی بوو كە لە هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن ناوی لێنابوو چاودێری ئۆباما، یان (0bama care)، بەم هەنگاوەشی ئەو ناسنامەی لە خۆی داماڵی كە پێاندەگوت (سەرۆكێكی پۆپۆلیستـە)، ئەمەش لەبەر ئەوەیە سەركردە پۆپۆلیستەكان لە هەڵمەتەكانی بانگەشەی هەڵبژاردن بۆ كۆكردنەوەی دەنگ كۆمەڵێك دروشم بەرزدەكەنەوە، بەڵام كە گەیشتنە دەسەڵات توانای جێبەجێكردنیان نییە، بەڵام كاتێك ترەمپ تەنیا چەند خولەكێك لە بوونی بە سەرۆكی ئەمریكا، یەكێك لە بەڵێنەكانی خۆی جێبەجێ بكات، ئەمە مانای ئەوەیە ئەوەی لە هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن بانگەشەی بۆ كردووە، هەوڵدەدات جێبەجێیان بكات.
كەواتە گرنگە لە تێڕوانینی ترەمپەوە مانای (بەهیزیی ئەمریكا) بخوێنینەوە، ئەمەش بەو مانایەی ئایا كاتێك ترەمپ دەڵێت: دەبێت ئەمریكا بە بەهێزی دروست بكەینەوە. ئایا مەبەستی ئەوەیە بگەڕێتەوە بۆ گۆشەگیریی سەردەمی مونرۆ، یان دەیەوێت وەك وۆرد ویلسن لە جەنگی یەكەمی جیهان و تیۆدۆر رۆزفەلەت لە جەنگی دووەمی جیهان بێتەوە ناو كێشە جیهانییەكان و ئەمیش وەك وڵسن و رۆزفەڵەت، شەڕی جیهانی دژی تیرۆر بباتەوە؟ وەڵامی ئەم پرسیارە یەكێك لە دروشمەكانی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردنی ترەمپ دەیداتەوە، كاتێ گوتی: (كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق بووە هۆكاری دروستبوونی داعش)، بەدیوێكی دیكەدا، ئەگەر سەیری ئەم گوتەی ترەمپ بكەین، پێمان دەڵێت: ئەگەر ئەمریكا لە كۆتایی 2011 پەلەی نەكردایەو هێزەكانی نەكشانایەتەوە و عێراقی بۆ ئەقڵییەتی سیاسیی كەسێكی وەك نوری مالیكی بەجێ نەهێشتایە، ئەوا زەمینەی دروستبوونی داعش دروست نەدەبوو.

پرسیاری گرنگ لێرەدا ئەوەیە ئایا ئیدارەی ئۆباما دانی بەم راستییەدا نەناوە كە (ئەقڵییەتی حوكمڕانیی نوری مالیكی هۆكاری دروستبوونی داعشە؟) بێگومان بەڵێ، دانی بەو راستییەدا ناوەو هەتا نوری مالیكیش لە پۆستی سەرۆك وەزیران عێراق دوور نەخرایەوە، سەرۆك ئۆباما نە بڕیاری داوە بەشداری شەڕی دژی داعش لە عێراقدا بكات و نە ستراتیژیەتی دژی داعش بە تێكشاندن و لە ریشە هەڵكێشانی فیكری داعش راگەیاندووە.
پرسیاری دیكە لێرەدا ئەوەیە ئایا ئەمریكا لەسەردەمی ئۆباما بەهێز نەبوو؟ بێگومان بەهێز بوو، بەڵام لە شێوازی بەكارهێنانی ئەو هێزە سەركەوتوو نەبوو، هەر بۆ نموونە كاتێك ئیدارەی ئۆباما بڕیاری دا بەپێی رێككەوتنی سۆفا هێزەكانی لە عێراق بكشێنێتەوە، زۆر لایەن بە گشتی و بەتایبەتی سەركردایەتی سیاسیی كوردستان داوایان كرد، كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا لەم كاتەدا كارەسات بۆ عێراق دروست دەكات، خۆ ئەگەر ئیدارەی ئۆباما ئەمەی لەبەرچاو بگرتایەو هێزەكانی لە عێراق بوونایە، ئەوا چۆن لەماوەی ساڵانی 2006-2008 بە بوونی هێزەكانی ئەمریكا لەعێراق، توانرا رێكخراوی ئەلقاعیدە تێكبشكێندرێت، ئەوا ئەگەر دوای 2011ش هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق بوونیان هەبووایە، مالیكی بەرەو دیكتاتۆریەت و مەزهەبگەرایی باڵادەستی شیعە ملی نەدەناو ئەو كارەساتە رووینەدەدا. لەم روانگەیەوە ترەمپ دەڵێت: یەك هەڵەی بچكۆلە لە شێوازی بەكارهێنانی هێزی ئەمریكا، ئەوا ئەمریكا وەك دەوڵەتێكی لاواز و بێهێز بەرجەستە دەكات، ئەم حاڵەتەش لەدوای راگەیاندنی خەلافەتی ئیسلامی داعش، ئیدارەی ئۆباما نەیشاردۆتەوە.

ئەگەر پرسیار بەو ئاراستەیە بكەین، ئایا ئیدارەی ترەمپ دەیەوێت چۆن هێزەكانی ئەمریكا (سەربازی و ئابووری و نەرم) پێكەوە بەكار بهێنێت بۆ ئەو ئامانجەی كە لە گوتاری دەستبەكاربوونی ئاماژەی پێكردو گوتی: (جیهانی هاوچەرخ دژی تیرۆری ئیسلامیی توندڕۆ یەكدەخەین و لەسەر گۆی زەوی ریشەكێشی دەكەین)؟ لەوەڵامی ئەم پرسیارەدا ترەمپ ئاماژەی بەوە كرد (پشتگیری هاوپەیمانییە كۆنەكانمان دەكەین و هاوپەیمانی تازە گرێدەدەین؟ بەڵام پرسیاری دیكە ئەوەیە ئایا گرێدانی هاوپەیمانی بە میتۆدی ئیدارەی ترەمپ بەهەمان شێوەی ئیدارەی ئۆباما، یان ئیدارەكانی پێشتر دەبن؟ وەڵامی ئەم پرسیارە لە پێوەندییە تەلەفۆنییەكەی مایك پیتس بۆ سەرۆكی هەرێمی كوردستان و وەڵامدانەوەی ترەمپ بۆ پێوەندییە تەلەفۆنییەكەی سەرۆكی تایوان خۆی بەرجەستە دەكات، ئەمەش بەو مانایەی مەرج نییە هاوپەیمانی نێوان چین و ئەمریكا ببێتە رێگر لەبەردەم گرێدانی هاوپەیمانییەكی تازە لە نێوان تایوان و ئەمریكا، یان هاوپەیمانی نێوان عێراق و ئەمریكا نابێت ببێتە رێگر لەبەردەم گرێدانی هاوپەیمانییەكی تازە لە نێوان كوردستان و ئەمریكادا. لە دوو حاڵەتەدا ئەگەر بۆ پێوەندی نێوان ئەمریكا و تایوان پێوەندی بە بازرگانی هەبێت و بۆ پێوەندی نێوان ئەمریكا و كوردستان پێوەندی بە شەڕی دژی تیرۆریستانەوە هەبێت، ئەوا لە ئیدارەی ترەمپدا هیچ هێز و سنوورێك نابنە بەربەست لەبەردەم شكۆی ئەمریكا بۆ باڵادەستیی بازرگانی ئەمریكا و بۆ سەركردایەتی ئەمریكا لە شەڕی دژی تیرۆردا، بەڵام ئەوەی گرنگە لێرەدا هەڵوەستەی لەسەر بكەین ئەوەیە كە چەمكی هێز لە ئیدارەی ترەمپدا واتە پێكەوە گرێدانەوەی (هێزی سەربازی+ هیزی ئابووری + هێزی نەرم)، ئەمەش لەبەر ئەوەیە ئەم سێ هێزە پێكەوە شكۆ و باڵادەستیی ئەمریكا بەرجەستە دەكەن.

كەواتە ئەگەر لەم چوارچێوەیەدا كەیسی تایوان وەربگرین، بەوەی ئەمریكا چۆن بە پێكەوە گرێدانی ئەم سێ هێزە پێكەوە، هاوپەیمانیی تازە لەگەڵ تایوان گرێدەدات؟ بێگومان تایوان لەبەرامبەر چین پێویستی بە هەر سێ هێزەكەی ئەمریكا هەیە بۆ ئەوەی بتوانێت وەك دەوڵەتێكی سەربەخۆ پارێزگاری لەخۆی بكات، بەڵام ئایا ئەمریكا ئەمە بۆ تایوان دەكات؟ وەڵامی ئەم پرسیارە پلانی مارشاڵ دەیداتەوە و ئەگەر ئەمریكا لە میانەی گرێدانی هاوپەیمانی تازەی لەگەڵ تایوان لەسەر ئاستی هەرسێ هێزەكە هاوكاری تایوان نەكات، ئەوا خزمەتێكی بەلاش پێشكەشی چین دەكات، ئەمە لەكاتێكدا خەریكە مۆدێلی دەوڵەتی ئەسۆریتاریانیزمی چین لە ئاسیا و ئەفریقیا و ئەمریكای لاتین وەك نموونەی دەوڵەتێكی سەركەوتوو خۆی بەرجەستە دەكات، بۆیە ئەگەر ئەمریكا لەسەر ئاستی هەر سێ هێزەكەی هاوكاری تایوان بكات و تایوان ببێتە دەوڵەتێكی سەربەخۆ، ئەوا مۆدێلی دەوڵەتی تایوان لە رۆژهەڵاتی ئاسیا و ئەفریقیا و ئەمریكای لاتینی لەسەر هەر سێ ئاستی (سیاسی، ئابووری، نەرم) مودێلی ئەسۆریتاریانیزمی دەوڵەتی چینی رەتدەكاتەوە، ئەمەش دەبێتە هێزێكی پشتگیری گەورە بۆ ئەو شێوازەی كە ترەمپ دەیەوێت ئەمریكا ئەو دەوڵەتە پڕشنگدارە بێت كە سەرنجی هەموو جیهان رابكێشت.

ئەوجا ئەگەر لەسەر ئاستی رووبەڕووبوونەوەی تیرۆر و توندڕۆیی ئیسلامی سیاسی كەیسی كوردستان وەربگرین، كە لەشەڕی دژی داعشدا سەركەوتنی سەربازی بەسەر داعشدا راگەیاندووە، لە دروستكردنی ژینگەی سیاسیشدا رەگ و ریشەی توندڕۆیی هەڵكەندووە، لەم چوارچێوەیەدا ئەگەر ئەمریكا هاوپەیمانی تازە لەگەڵ كوردستان گرێبدات، ئایا پێویستە لەچ ئاستێكدا هاوكاری كوردستان بكات؟ ئاشكرایە هاوپەیمانیی ئەمریكا لەگەڵ كوردستان جیاواز لەگەڵ هەموو هاوپەیمانییەكانی دیكەی ئەمریكا لەجیهانی عەرەبی و ئیسلامی، مانایەكی تایبەتی بۆ شكۆی ئەمریكاو سەركەوتنی شەڕی دژی داعش لەسەر هەردوو ئاستی سیاسی و لە ریشەهەڵكێشانی فیكری تیرۆرو توندڕۆیی ئیسلامی دروست دەكات، ئەمەش لەسەر ئەو بنەمایەی كە كوردستان تەنیا دەوڵەتە كە زۆربەی دانیشتووانەكەی موسڵمانی سوننە مەزهەبن، بەڵام یەكەمین دەوڵەتە لە تێكشاندنی سەربازی تیرۆریستانی داعش و یەكەم دەوڵەتیشە كە زۆربەی دانیشتووانەكەی موسڵمانی سوننە مەزهەبەو ژینگەی سیاسیی ناوخۆی ئەم وڵاتە رێگە بە دلاوستبوونی توندڕۆیی ئیسلامی و مەزهەبگەرایی نادات.
كەواتە ئەوەی ئیدارەی ترەمپ ئومێدی بۆ دەخوازێت كە داعش بە شێوەیەكی سەربازی تێكبشكێنرێت و فیكری توندڕۆیی ئیسلامی لە ریشە هەڵبكێشرێت، ئەوا كوردستان لەسەر هەردوو ئاستەكە مودێلی ئەو دەوڵەتەی پێشكەش كردووە كە دەتوانێت تیرۆریستان تێكبشكێنێت و فیكری توندڕەویی ئیسلامیش ریشەكێش بكات، كەواتە لەم حاڵەتەدا دروستبوونی دەوڵەتی كوردستان وەك دەوڵەتێكی خاوەن سەروەریی، دەبێتە بەردی بناخەی ئەو ستراتیژەی ئیدارەی ترەمپ دژی فیكری تیرۆریی توندرۆیی ئیسلامی دەیگرێتە بەر، ئەوجا بۆ ئەوەی ئەم دەوڵەتە پارێزراو بێت و هەمانە هەڵەی ئیدارەی ئۆباما دووبارە نەكرێتەوە كە بە كشانەوەی هێزەكانی لە عێراق روویاندا، ئەوا دەبێت پشتیوانی گەورەی هێزی سەربازی كوردستان بكات بۆ ئەوەی لە هەڕەشەكانی دەوربەر بیپارێزێت، لە هەمانكاتدا دەبێت لە رووی هاوكاری ئابووری و بارزگانیشەوە كوردستان وەك شەریكی خۆی سەیربكات، بۆ ئەوەی بە هاوشێوەی 16 دەوڵەتەكەی ئەوروپا لەدوای شەڕی دووەمی جیهانی نفوزێكی جیۆپۆلیتكی لەناوچەكە بۆ ئەمریكا دروست ببێتەوە.

بەم ئاراستەیە كاتێك دەڵێن،ئیدارەی ترەمپ دەگەڕێتەوە بۆ گۆشەگیری نیوەگۆی رۆژئاوای زەوی، ئەمە بەو مانایە نییە ئیدارەی ترەمپ دەستبەرداری بەشێكی جیهان بەگشتی، یان رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەبێت، بەڵكو ئەمە بەمانای ئەمریكای سەردەمی ویلسنە كە كاتێك هاتە ناو شەڕی یەكەمی جیهانییەوە، ئەمریكا خاوەنی 25%ی ئابووری جیهان بوو، كاتێك رۆزفەلەت هاتە ناو شەڕی دووەمی جیهانی و شەڕەكەی بردەوە، ئەمریكا خاوەنی 50%ی ئابووری جیهان بوو، لە ئێستاشدا كاتێك ترەمپ دەیەوێت سەركردایەتی شەڕی جیهانی دژی فیكری تیرۆر و توندڕۆیی ئیسلامی بكات، راستە ئەمریكا خاوەنی 19-20%ی ئابووری جیهانە، بەڵام ئەگەر وەك ولسن و رۆزفەلەت، هێزەكانی (سەربازی و ئابووری و نەرم) پێكەوە گرێبداتەوە و پێكەوە بەكاریان بهێنێت، ئەوا بردنەوەی شەڕی جیهانی دژی تیرۆرو فیكری توندڕەویی ئیسلامی كارێكی قورس نابێت، كوردستانیش لەم هاوپەیمانییەدا ئەو دەوڵەتە هاوچەرخە بەهێزەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەبێت، كە ترەمپ هەوڵدەدات ئەمریكا ببێتە ئەو دەوڵەتەو سەرنجی هەموو جیهان رابكێشێت.