دیالۆگ لەگەڵ ئەقڵییەتی مالیكی و هاوپەیمانەكانی كارێكی شێوە مەحاڵە گەرچی لە سیاسەتدا مەحاڵ نییە
January 18, 2017
راپۆرتەکان
لەم چوارچێوەیەدا ئەگەر سەیری شوێنكەوتووانی ئەقڵییەتی مالیكی وەك باڵی سیاسیی داعش لە پرۆسەی سیاسیی كوردستاندا بكەین، دەبینین ئەوانیش بەهەمان شێوەی داعشە سیاسییەكانی وڵاتانی رۆژئاوا هەموو بەهاو یاساكانی كوردستان دەكەن بەچەك و شەڕی حكومەتی كوردستانی پێدەكەن و هەوڵدەدەن پێكەوەژیان و فرەحزبی و ئازادی رادەربڕین بگۆڕن بۆ ئاژاوەو یەكتری سڕینەوە و خۆسەپاندن بەسەر ئەوی دیكەدا.
كاتێك لەئاكامی فیكری سیاسیی داعشی، یان مالیكی ژینگەیەكی سیاسیی ئەوتۆ دروست دەبێت، كە دیموكراتیەت نەتوانێت ئەدای ئەركەكانی خۆی بكات، ئەوا سیستمی سیاسی دەكەوێتە دووڕیانێكەوە، ئەویش یان ئەوەیە تەسلیمی ئیرادەی شەڕخوازانەی فیكری هاوشێوەی داعش و مالیكی بێت، یان ئەوەیە دەبێت بیر لەوە بكاتەوە كە بەدیلێك بدۆزیتەوە بۆ ئەوەی ئەو هەڕەشەیە لەسەر كۆمەڵگە دوروبخاتەوە. بۆ دروورخستنەوەی ئەم مەترسییە ئێستا ئەمریكاو بەشی زۆری وڵاتانی رۆژئاوا بیر لە ئۆپەراسیۆنی پێشوەختە preemptive operation دەكەنەوە، ئەمەش بەو مانایەی هەر كە هەستت بە مەترسی كرد، دەبێت پێشوەختە حیسابی بۆ بكەیت و رێگە نەدەیت ئەو مەترسییە دروست بێت.
ئۆپەراسیۆنی پێشوەختە، یان هەوڵدان بۆ روونەدانی مەترسی، وەك پرەنسیپ نە لەیاسای نێودەوڵەتی و نە لەناو یاساكانی سیستمی دیموكراتی جێگەی نابێتەوە، بەڵام كاتێك لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی جیهان بگاتە ئەو قەناعەتەی كە دەوڵەتێكی وەك كۆریای باكوور بەنیازە هێرشی ئەتۆمی بكاتە سەر وڵاتێك، ئەوا لەو كاتەدا و پێش ئەوەی كۆریای باكوور مەترسییەكەی بكاتە راستی، دەبێت لێی بدرێت و تواناكانی بەتاڵ بكرێتەوە، لەناو سیستمی دیموكراتیشدا كاتێك دەزگاكانی ئاسایش و هەواڵگری دەگەنە ئەو قەناعەتەی گروپێكی سیاسی دەیانەوێت یاری بەشكۆی دەوڵەت بكەن، یان دەیانەوێت بەرگی نیشتمانپەروەری بكەن بەبەری ئامانجی دوژمنان وداگیركەرانی كوردستاندا، ئەوا پێش ئەوەی داگیركەران بگێڕنەوە بۆ كوردستان، دەبێت ئەو لایەنە پێوەندیدارانە رێوشوێنی پێویست بگرنەبەر.
زۆر لەو خەڵكە بەڕێزانەی كە نامۆن بەدیاردەی باڵی سیاسیی فیكری داعشی، یان مالیكی لەناو پرۆسەی سیاسیی كوردستاندا، پێداگیری لەسەر ئەوە دەكەن بە دیالۆگ كێشەكان لەگەڵ ئەو گروپانە، یان ئەو خەڵكانەی بەوشێوەیە بیردەكەنەوە چارەسەری بۆ بدۆزرێتەوە؟ لەوەڵامی ئەم پرسیارە، پرسیارێكی دیكە سەرهەڵدەدات، ئایا ئەو كێشانە چین كە لەناو پرۆسەی سیاسیی كوردستاندا بەدیالۆگ چارەسەر ناكرێن، یان بۆچی لەگەڵ ئەو گروپ و لایەنانە دیالۆگ دەگاتە بندەست و بێ ئاكام دەبێت؟ وەڵامی ئەم پرسیارە زنجیرەی ئەو رووداوانە دەیداتەوە كە لەدوای دروستبوونی كۆمپانیای وشە لە كوردستان هاتوونەتەئاراوە. ئەو رووداوانە پێمان دەڵێن: لەدوای دروستبوونی كۆمپانیای وشەو پاشانیش بزووتنەوەی گۆڕان، ئیدی لەناو پرۆسەی سیاسیی كوردستاندا شتێك نەماوە پێی بگوترێت دیالۆگ، یان دانوستاندنی سیاسی، لەبری ئەمە دۆڕاندن و بردنەوە جێگەی گرتۆتەوە. راشكاوانەتر، یان ئەوەیە كاتێك بتەوێت مامەڵەی سیاسی لەگەڵ بزووتنەوەی گۆڕان بكەیت، دەبێت بەوە رازی بیت تەسلیمی عینادیی ئەو بزووتنەوەیە بیت، یان دەبێت هەڵوێستێك وەربگریت و سنوورێك بۆ رەفتارەكانی دابنیت و بزووتنەوەكە لەناو پرۆسەكەدا خۆی بەدۆڕاو بزانێت. ئەمە لەكاتێكدا جوانیی پرۆسەی سیاسی، یان دانوستاندن و كۆمپرۆمایز لەناو پرۆسەی سیاسیدا ئەوەیە كە هیچ لایەك لە لایەنەكان خۆی بە دۆڕاو، یان براوە نەزانێت، بەڵام ئێستا شێوازی بیركردنەوەی سەرانی گۆڕان، یان ئەوەیە هەڵوێستێك وەربگریت، ئەوان خۆیان بە دۆڕاو بزانن، یان ئەوەیە دەبێت تەسلیمی ئەوان بێت، لەئاكامی ئەم سیاسەتە ناتەندروستەشدا ئەگەر هەموو لایەنە سیاسییەكان هەوڵنەدەن، دیالۆگ و دانوستاندن و كۆمپرۆمایز جێگەی دۆڕاندن و بردنەوە بگرێتەوە، ئەوا بێگومان پرۆسەی سیاسی بەرەو هەڵدێر دەچێت و پاشانیش ئامانجی ئەو دوژمن و ناحەزانەی كوردستان سەردەكەوێت كە وەك مالیكی بیردەكەنەوە.