لە توێژینەوەیەكدا بەناونیشانی: (پرسی راگرتنی باڵانس لەدەرەوە) هەردوو پڕۆفیسۆر ستیفین مارتن واڵت و جۆن میراشامیر جەخت لەسەر ئەوە دەكەنەوە، گرنگە ئەمریكا واز لە پرۆسەی بونیادنانەوەی دەوڵەت و نەتەوەی وڵاتان بهێنێت و بگەڕێتەوە بۆ گەمەی راگرتنی باڵانس لەنێوان دەوڵەتانی بەهێزی ناوچەكاندا بەگشتی و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەتایبەتی، ئەمەش مانای ئەوەیە ئەمریكا لەبری ئەوەی خۆی سەرقاڵ بكات بە هەناردەكردنی دیموكراتی و دەستتێوەردانی راستەوخۆ، باشترە بە دەوڵەتانی ناوچەكە باڵانس بۆ یەكتری دروست بكات و خۆی ببێتە پۆلیسی جیهان، هەروەك چۆن دوای ئەوەی بەریتانیا لە حەفتاكانی سەدەی رابردوو لەكەنداو كشایەوە، ئەمریكا پاراستنی كەنداوی فارسی بە شای ئێران سپاردو ناوی لێنا پۆلیسی كەنداو.

ئەم توێژینەوەیە وادیارە بەشێوەیەك لە شێوەیەكان لەگەڵ ئەو بانگەشانە یەك دەگرنەوە كە تیمەكەی دۆناڵد وەك چوارچێوەی سیاسەتی ئیدارەی داهاتووی ئەمریكا پیشانی دەدەن، بەتایبەتیش لەو خاڵەدا كە زۆر بەجددی جەختی لەسەر دەكەنەوە، ئەویش ئەوەیە ئیدارەی داهاتووی ئەمریكا چیدیكە خۆی سەرقاڵ ناكات بە بونیادنانەوەی دامەزراوەی دەوەڵەتانی فاشیل، یان هەردوو پرۆسەی بونیادنانەوەی دەوڵەت و نەتەوە، لەبری ئەوە پشتگیری هاوپەیمانە راستەقینەكانیان دەكەن و بەهێزیان دەكەن.
ئەگەر ئەم چوارچێوە گشتییە زیاتر هەڵوەستەی لەسەر بكەین، ئەوا توێژینەوەكەی پرسی راگرتنی باڵاس جەخت لەسەر ئەوە كراوەتەوە، ئەمریكا زیاتر لە 4-6 ترلیۆن دۆلاری بۆ عێراق و ئەفغانستان خەرجكردووەو دەیان هەزار كوژراو برینداری داوە، بەڵام ئەم خەرجی و قوربانییانە نەك هەر پێگەو نفوزی ئەمریكایان بەهێز نەكردووە، بەڵكو بوونە هۆكاری ئەوەی كە پێگەو نفوزی جیۆپۆلتیكی ئەمریكا بێتەخوارەوە. دیارە بۆ راستكردنەوەی ئەم سیاسەتە بێ ئاكامە، تیمەكەی ترەمپ خەریكی داڕشتنی ستراتیژیەتێكی دیكەن، كە كۆكراوەی رەهەندەكانی لەوەدا خۆی بەرجەستە دەكات، ئەگەر نەتەوەیەك توانی سەقامگیری و حوكمڕانی و بەرهەمهێنانی سەقامگیری و دروستكردنی ژینگەی پێكەوەژیانی ئاشتییانەی نێوان پێكهاتە جیاوازەكانی نەبێت، ئەوا باشترە وەك پۆلیس چاودێری بكەیت، لەكاتیكدا سەرپێچی دەكات و دەبێتە هەڕەشە بۆ سەر ناوخۆی وڵات و دەوروبەری راستەوخۆ بەرپەرچ بدرێتەوە و تەمبێ بكرێت.

لەسەر ئاستی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەهیچ جۆرێك لەبەرژەوەندی ئەمریكادا نابێت كە هێزێكی سەرەكی ئەوجا (ئێران، یان توركیا، یان سعودیە، یان ئیسرائیل بێت) ببێتە تەنیا سۆپەر پاوەری هەرێمی، بەڵكو بەرژەوەندییەكانی ئەمریكا لەوەدایە جۆرێك لە هاوسەنگی لەنێوان سعودیەو ئێران لەلایەك و ئێران و توركیا لەلایەكی دیكە هەبێت، راگرتنی ئەم هاوسەنگییە خۆی لەخۆیدا سنوورێك بۆ ئامانجە فراوانخوازییەكانی ئێران دادەنێت كە خۆی لە فراوانخوازیی شیعەگەرایی دەبینێتەوە، هەروەها سنوورێكیش بۆ گەشەی ناوخۆی رادیكاڵیزمی ئیسلامی سوننە لە ناوچەكە دادەنێت. بۆ ئەوەی كۆتایی بەشەڕی نێوان مەزهەبگەرایی نێوان شیعەو سوننە بهێنرێت كە لەحاڵی حازردا ئەم شەڕە بەشێوەی شەڕی بەوەكالەت لەلایەن هێزە گەورەكانی ناوچەكەوە زەمینەی بۆ خۆش دەكرێت و راشكاوانەتریش لە گۆرەپانی شەڕی ئێستای سووریاشدا بە ئاشكرا رەنگدانەوەی هەیە.

كەواتە لەهاوكێشەی راگرتنی باڵانس لەسەر ئاستی دەرەوە بۆ سیاسەتی ئیدارەی داهاتووی ئەمریكا بەرامبەر بە جیهان بەگشتی و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەتایبەتی، پرۆسەكە پێویستی بەوەیە كە لەناو سنوورە تەقلیدییەكان دەوڵەتانی هاوشێوەی عێراق و سووریا كە ئێستا لەناوخۆدا دەستكاریكردنیان ئاسانە، جارێكی دیكە سنوورەكان هەموار بكرێنەوە، ئەمەش لەسەر ئەو بنەمایە عێراق و ئێرانی شیعە نەبنە هەڕەشە لەسەر توركیا، یان عێراق و سووریا و ئێران كە هەرسێكیان شیعەن، نەبنە كەوانەی شیعە بەدەوری سعودیەدا و لغاوگیری بكەن، یان بەدیوێكی دیكەدا دەوڵەتانی عەرەبی و كەنداو ناچار نەبن ببنە هاوپەیمانی ئیسرائیل و باڵادەستیی تەواو لەناوچەكە پەیدا بكەن. لەم بازنەیەشدا هاوسەنگی هێز بەلای كام بەرەیەدا بشكێتەوە، زەمینەی شەڕی مەزهەبگەرایی شیعەو سوننە و رادیكاڵیەتی ئیسلامی سیاسی لەسەر هەردوو ئاستی شیعەو سوننە توندترو زیاتر دەكات و ناوچەكەش زیاتر بەرەو ئاژاوەو ناسەقامگیری دەبات.
لەناو ئەم هاوكێشە تازەیەدا، پێدەچێت وەك سیناتۆر تیدكرۆزی كۆماری ئاماژەی پێكردووە، ناوچەكە پێویستی بە دروستبوونی چەند دەوڵەتێكی تازەیە، مەبەستیش لە چەند دەوڵەتێكی تازە، واتە كۆمەڵە دەوڵەتێك كە بچووكتر بن لە دەوڵەتە گەورەكانی ناوچەكە وەك عێراق و سعودیە و توركیا، ئەمەش مانای ئەوەیە ئەو دەوڵەتانەی دروست دەبن لەقۆناخی یەكەمدا لەو دەوڵەتانە دروست دەكرێن كە ئێستا زەمینەی ئەو دەستكاریكردنەیان هەیە وەك (عێراق و سووریا و یەمەن و لیبیا)، بەڵام عێراق و سووریا زەمینەیان بۆ ئەو دەستكاریكردنە لەبارترە، بەڵام ئەگەر بە دەستكاریكردنی ئەم چەند وڵاتەش باڵانسی هێز وەك پێویست دروست نەبوو، ئەوا بۆ دووبارە راستكردنەوەی باڵانسی هێز، سنووری هیچ دەوڵەتێك لەناوەوە بە پیرۆزی نامێنێتەوە.
بەشێكی زۆر لە دیپلۆماتكار و پسپۆڕان، عێراق بە باشترین پێگە دەزانن بۆ ئەوەی ئەم ستراتیژە تازەیە لەوێوە دەست پێبكەن، ئەمەش لەبەر ئەوەی هەرێمی كوردستان وەك بەشێك لەعێراق زەمینەی جیابوونەوەیەكی ئاشتییانەی بە ئاستێك رەخساندووە كە لەلایەن بەغداوە بەئاسانی قبووڵ دەكرێت، لەمەش زیاتر هەرێمی كوردستان وەك دەوڵەتی ئەمری واقیع، پێویستی بە دووبارە پرۆسەی بونیادنانەوەی دەوڵەت، یان بونیادنانەوەی نەتەوە نییە، لەبەرامبەریشدا عێراقی عەرەبی ئەگەر دەستتێوەردانی ئێران، یان هەر دەوڵەتێكی دیكەی دراوسێ رابگیرێت، ئەوا لە عێراق خۆی هێندە ئیمكانیەتی مرۆیی و ماددی هەیە كە لە بونیادنانەوەی دامەزراوەكان و هەردوو پرۆسەی بونیادنانەوەی دەوڵەت و نەتەوە پێویستی بە هاریكاریی دەرەكی نەبێت.
بەڵام بە حوكمی ئەوەی هەرێمی كورستان ژینگەیەكی لەباری بەراورد بە بەشە عەرەبییەكەی عێراق بۆ پێكەوەژیان و لێبووردەیی هەیە، هەروەها ژینگەیەكی سیاسیی ئەوتۆی فەراهەم كردووە كە توندڕۆیی ناوخۆیی تێدا بەرهەم نایەت، بەتایبەتی لەنێوان ئایین و نەتەوە جیاوازەكاندا، ئەوا پێگەی جوگرافی كوردستان دەبێتە وێستگەی یەكەم، یان پایتەختی ئەو گۆڕانكارییانەی كە پێویستە لە ئەمساڵ و لەساڵانی داهاتوو لەسەر ئاستی ناوچەكە بێتەئاراوە، ئەمەش دروست كوردستان وەك بەلجیكا لەناو دەوڵەتانی یەكێتی ئەوروپاو هەولێر وەك بروكسل لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا وێنا دەكات.