چارەسەری فیدڕاڵی بۆ بەشە عەرەبییەكەی عێراق، ئێستا باس و خواسی هەموو ئەو ناوەندانەی فیكر و توێژینەوەن كە لە ئەمریكا و رۆژئاوا پێشنیار بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی عێراق دەكەن. ئەم پرسە هەر لەماوەی یەك دوو مانگی رابردوو لە چەند راپۆرتێكی دیكە كە وەك پێشنیار ئامادەكراون بۆ ئیدارەی داهاتووی ئەمریكا بە وردی جەختی لەسەر كراوەتەوە، هەر بۆ نموونە:
- لە كۆتایی مانگی ئۆكتۆبەری 2016 راپۆرتی تاسكفۆرسی ئایندەی عێراق كە لەلایەن پڕۆفیسۆر كینس پۆلاك سەرۆكی سەنتەری سابان بۆ دیراساتی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەئامۆژگای برۆكینگز ئامادەكرابوو، راشكاوانە پێشنیار بۆ ئیدارەی داهاتووی ئەمریكا دەكات كە نابێت كوردستان تێكەڵی پرۆسەی داڕشتنەوەی سیستمی حوكمڕانی لەعێراق بكرێت و بۆ ئیدارەی داهاتووی ئەمریكا باشترە ئەوە لەبەر چاو بگرێت كە كوردستان وەك دەوڵەتێكی كۆنفیدڕاڵی لەگەڵ عێراق، یان كوردستان و عێراق وەك دوو دراوسێ لەبەرژەوەندی سیاسەتی ئەمریكادایە لەعێراق و رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا.
- لە كۆتایی نۆڤەمبەری 2016 تاسكفۆرس ئاراستەكانی ستراتیژیەتی نوێی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست تەواو بوو كە بە راپۆرتی (ئۆلبرایت – هادلی) ناسراوە، ئەم راپۆرتەش بەجیا باسی كوردستان و عێراق دەكات و، داوای گۆڕین و دووبارە داڕشتنەوەی سیستمی حوكمڕانی لەعێراق دەكات، بەڵام سەبارەت بە كوردستان داوای چارەسەركردنی كێشەی ناوچە جێناكۆكەكان لەگەڵ عێراق دەكات و پرسی سەربەخۆیی كوردستان دەخاتە دوای چارەسەركردنی ئەو كێشانە، ئەمەش لەپێناوی ئەوەی دوای ئەوەی ئەو كێشانە نەمان، جیهان پێشوازی لەسەربەخۆیی كوردستان بكات.

- لەم نامیلكەیەشدا كە هەفتەی رابردوو بەناونیشانی ( 100 ساڵی سایكس پیكۆ) بڵاوكراوەتەوە، پڕۆفیسۆر فابریس بالۆنش توێژینەوەیەكی بڵاوكردۆتەوە بەناونیشانی: (شام: لەبەریەكهەڵوەشان و دووبارە نەخشە داڕشتنەوە) ئەو نەك هەر داوای لەبەریەك هەڵوەشانی هەردوو دەوڵەتی عێراق و سووریا دەكات، بەڵكو داوای ئەوە دەكات سەرلەنوێ نەخشەی لوبنانیش دابڕێژدرێتەوە، لوبانیزەیش بكرێت لەسەر شێوازی بەلكانیزەكردن.
ئەم كۆدەنگییەی لەناوەندەكانی فیكرو لێكۆڵینەوە سەرچاوەی گرتووە، سەرەتایەكە بۆ ئەوەی لەئیدارە و كۆنگرێسی تازەی ئەمریكا، دانیشتنی تایبەتی بۆ ئەو ئەكادیمی و بیرمەندانە بكرێت بۆ ئەوەی لەچۆنیەتی چارەسەركردنی كێشەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەگشتی و عێراق بەتایبەتی سوودی لێوەربگرن، دیارە ئەوانەشی لەنزیكەوە چاودێری كاری ئەو ناوەندانەی فیكرو لێكۆڵینەوە لەئەمریكا دەكەن، ئەو راستییە دەزانن ئەم ناوەندانە تەنیا كاریان ئەوە نییە توێژینەوەی ئەكادیمی بۆ پلەی زانستی ئامادەبكەن، بەڵكو كاری سەرەكیی ئەو ناوەندانە ئامادەكردنی پێشنیارو راسپاردەی سیاسییە بۆ ئیدارەی ئەمریكا بۆ ئەوەی سیاسەت دروستكەران سوودی لێوەر بگرن و سوودیشیان لێوەرگرتووە.

سەبارەت بە گرنگیی جیاكردنەوەی پرسی كوردستان لەپرۆسەی چارەسەركردنی كێشەكانی عێراقدا، راستە بۆچوون و پێشنیارەكان جیاوازن، بەڵام خاڵی گرنگ ئەوەیە كە هەموو راپۆرتەكان لەو خاڵەدا یەكدەگرنەوە كە ئەمری واقیعی ئێستای دەوڵەتی كوردستان وەك خۆی بمێنێتەوە، پاشان بیر لەوە بكرێتەوە چۆن پێوەندی نێوان كوردستان و عێراق رێكدەخرێتەوە.
لەم چوارچێوەیەدا گرنگیی توێژینەوەكەی پڕۆفیسۆر مایكل نایتس لەوەدایە كە چارەسەركردنی كێشەكانی كوردستان و عێراق و ئەوەی پێویستە ئیدارەی داهاتووی ئەمریكا لەم پرسەدا كاری پێبكات، وەك پێشنیار دیاریكردووەو جەختی لەسەر كردۆتەوە، بۆیە ئەو پرسەی كە راپۆرتەكەی (ئۆلبرایت –هادلی) ئاماژەی پێكردووە كە دەبێت ماوەیەك چاوەڕێ بین تا كێشەی ناوچە جێناكۆكەكان لەنێوان كوردستان و عێراق چارەسەر بكرێت، توێژینەوەكەی نایتس چارەسەری ئەوەی دەستنیشان كردووەو دوای ئەم چارەسەرە دێتە سەر رێكخستنەوەی سیستمی حوكمڕانی لەبەشە عەرەبییەكەی عێراقدا، بۆ ئەمەش پڕۆفیسۆر نایتس دوای سیستمێكی فیدڕاڵی بۆ عێراقی عەرەبی دەكات لەسەر بنەمای (فیدڕاڵیزمی پارێزگاكان و لامەركەزیەت لەئاسایشدا) لەمبارەوە نووسیویەتی: «جیابوونەوەی ئاشتییانەی كوردستان لەعێراق، عێراقێكی تازە دروست دەكات، هەروەها گەورەترین تەحەددی لەبەردەم دروستبوونی ناسنامەیەكی نیشتمانی بۆ عێراقییەكان لادەچێت، ئەمەش لەبەر ئەوەیە بەشە عەرەبییەكەی عێراق بەشی هەرە زۆریان عەرەبن و كێشەی ناسنامەیان نابێت. لەوانەیە هەندێك كێشە هەبن كە دەتوانرێت بەئاسانی چارەسەر بكرێن، لەوانە بەشێكیان پێوەندی بە شێوازی حوكمڕانی رژێمی پێشووی سەدام حوسێنەوە هەیە كە ساڵی 2003 كاریگەری لەسەر عەرەبی شیعە بووە، بەشێكی دیكەیان هۆكاری زۆر تازەن و پێوەندی بەو بارودۆخی توندوتیژییەوە هەیە كە لەدوای ساڵی 2003 هەموو كۆمەڵگەی شیعەو سوننە بەدەستیەوە دەناڵێنن، ئەمەش واتە پرسەكە لەهەندێك حاڵەتەدا پێوەندی بە كێشەی نێوان شیعەو سوننە نییە. هەر بۆ نموونە لەو كاتەوەی داعش خەلافەتی ئیسلامی راگەیاندووە، كێشە لەنێوان سوننەو سوننەش دروست بووە، لەبەر ئەوەی چەكدارانی داعش كاری ئەوتۆیان بەرامبەر سوننە كردووە كە دوژمنایەتی لەنێوانیاندا دروست كردووە، بۆیە لە پرۆسەی پێكهێنانەوەی نیشتمانی لەعێراقی عەرەبیدا پرسەكە تەنیا پێكهاتنەوەی نیشتمانی نییە لەنێوان شیعەو سوننەدا، بەڵكو نێوانی سوننەو سوننەش دەگرێتەوە، بەڵام هەموو ئەم پرسانە لە چوارچێوەی پرۆسەی فیدڕاڵییەتی دەوڵەتی عێراق و لامەركەزییەتی پارێزگاكانی بەشە عەرەبییەكەی عێراق چارەسەر دەكرێت، ئەمە لەبەرژەوەندیی ئەمریكاشدا دەبێت كە عێراقێكی سەقامگیرو بەهێز لەگەڵ دەوڵەتی كوردستان دوو هاوپەیمانی بەهێزی ئەمریكا دەبن.»