«لەناو كوردستاندا هەندێك حزبی سیاسی هەن، بەوجۆرە سەیری ئاژاوەو ناسەقامگیریی وڵات دەكەن، وەك ئەوەی ئەركی سەرەكیی حزبی سیاسی ئەوە بێت كە ئاژاوەو ناسەقامگیری لەكۆمەڵگە دروست بكات و، هەموو هەوڵی بۆ ئەوە بێت، بیانوویەك بدۆزیتەوە بۆ ئەوەی شەرعییەت بۆ ئەركە ئاژاوەگێڕییەكەی دروست بكات.»


بۆچی پرۆسەی سیاسیی كوردستان
لەحاڵەتی چەقبەستندایە؟

ئەمە سێیەمین جارە سەرۆك بارزانی داوا لە حزبە سیاسییەكانی كوردستان دەكات كە لەنێوان خۆیاندا كۆببنەوەو كێشەی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان چارەسەر بكەن، لەهەر سێ جارەكەشدا ئامادەباشی خۆی پیشانداوە كە حزبەكان خۆیان بە ئازادی و بەبێ بەشداری بەڕێزیان، چۆنیان پێخۆشە ئەو كێشەیە چارەسەر بكەن، با چارەسەری بكەن. بەڕێز بارزانی پێشوەختە بەو چارەسەرە رازییە كە حزبەكان لەناو خۆیاندا لەسەری رێكدەكەون، بەڵام حزبەكان نەیانتوانیوە لەناو خۆیاندا رێكبكەون.
دیارە لەناو كوردستاندا هەندێك حزبی سیاسی هەن كە بەو جۆرە سەیری ئاژاوەو ناسەقامگیریی وڵات دەكەن، وەك ئەوەی ئەركی سەرەكیی حزبی سیاسی ئەوە بێت كە ئاژاوەو ناسەقامگیری لە كۆمەڵگە دروست بكات و هەموو هەوڵی بۆ ئەوە بێت، بیانوویەك بدۆزیتەوە بۆ ئەوەی شەرعییەت بۆ ئەركە ئاژاوەگێڕییەكەی دروست بكات! ئەمەش لەبەر ئەوەیە بە نزیكەی 6-8 مانگ پێش ئەوەی وادەی سەرۆكایەتی هەرێم لەساڵی 2015 كۆتایی بێت، سەرۆك داوای لە حزبە سیاسییەكان كردبوو ئەو كێشەیە بە ئاشتییانە چارەسەر بكەن و وتیشی: «چۆنی چارەسەری دەكەن، من هەر ئەو بڕیارەی ئێوە جێبەجێ دەكەم.»

ئەوكاتەی بەڕێز بارزانی ئەم داوایەی ئاراستەی حزبەكان كردبوو، هیچ كێشەیەكی سیاسی لەنێوان حزبەكان بەگشتی و لەنێوان پارتی و گۆڕان بەتایبەتی بوونی نەبووە، تەنانەت كاتێك سەرۆك بارزانی بە سەرۆكایەتی شاندێكی هاوبەشی حكومەتی كوردستان لەئایاری 2015 سەردانی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكای كردو لە پەنێڵێكدا كە ئامۆژگای ئەتڵەنتیك بۆی رێكخستبوو، ئەو پرسیارەیان لێكرد، ئایا دوای تەواوبوونی ماوەی سەرۆكایەتی هەرێم، بەنیازن چ بڕیارێك بدەن؟ سەرۆك بارزانی بەمجۆرە وەڵامی دایەوە: «پێش ئەوەی سەردانی واشنتۆن بكەم، ئەم پرسەم سپاردووە بە حزبەكانی كوردستان و ئەوان لەسەر هەرچییەك رێكبكەون، من بڕیاری ئەوان جێبەجێ دەكەم.»

ئەوجا بۆ ئەوەشی پێوەندی نێوان حزبەكان تۆندوتۆڵ و پتەوتر بێت، سەرۆك بارزانی پرۆسەی سەربەخۆیی كوردستانیشی بە حزبەكان سپارد، ئەمەش لەپێناوی ئەوە بوو كە حزبەكان هەست بەو بەرپرسیاریەتییە بكەن و بزانن بەرەو كام هەورازی سەخت و لوتكەی ئومێد هەنگاو هەڵدەگرن، بۆیە پێشنیاری بۆ كردن، ژوورێكی عەمەلیات بۆ پرۆسەی سەربەخۆیی دابمەزرێت و هەموو حزبەكانی كوردستان لەو ژوورەدا ئەندام بن، ئەمەش بەو مانایەی ئەگەر ئەم ئەركە بەرپرسیاریەتیێكی مێژووییە، بە هەمووان شانی بدەنە بەرو ئەگەر دەستكەوتێكی مێژوویی گەورەشە با بۆ هەمووان بێت. هاوكات لەگەڵ ئەم هەنگاوە ئەرێنییانە، لیژنەیەكی نووسینەوەی دەستوور لەپەرلەمانی كوردستان پێكهێنرابوو بۆ ئەوەی سەرلەنوێ دەستوورێكی تازە بۆ كوردستان دابڕێژرێت و بەپێی ئەو دەستوورە سیستمی سیاسیی كوردستان لەلایەن گەلی كوردستانەوە پەسەند بكرێت.

ئەگەر سەرنج لەم باكگراوەندە بدەین، دەبینین سەرۆك بارزانی زۆر بە لۆژیكانە هەموو بابەتەكانی لەیەكدی جیاكردۆتەوە، ئەوەی پێوەندی بە حزبە سیاسییەكانەوە هەیە، داویەتیەوە بە حزبە سیاسییەكان، ئەوەشی پێوەندی بەدەسەڵاتی گەلەوە هەیە كە بڕیاری لەسەربدات، داویەتیەوە بەو لیژنەیەی نووسینەوەی دەستوور كە نوێنەری هەموو حزب و نەتەوەو ئایینەكانی كوردستانی تێدایە، بۆ ئەوەی رەشنووسی دەستوورێك ئامادەبكەن و گەل پەسەندی بكات.
بەڵام مخابن، نەوشیروان مستەفا رێكخەری بزووتنەوەی گۆڕان ئەم دوو كارتەی بە جۆرێك تێكەڵ كردو چەواشەكارییەكی ئەوتۆی درووستكرد، كە لەبری ئەوەی هەنگاو بۆ چارەسەكردنی كێشەكان و نووسینەوەی دەستوور و پرۆسەی سەربەخۆیی كوردستان هەڵبگرین، كەچی ئەو هەنگاوی بۆ دروستكردنی ئاژاوەیەكی ئەوتۆ هەڵگرت، خۆ ئەگەر لۆژیكی سەرۆك بارزانی نەبووایە، ئێستا حاڵی كوردستان زۆر لە فەلەستین خراپتر دەبوو.

نەوشیروان مستەفا هەوڵیدا ئەو پیلانەی بۆ تێكدانی سەقامگیری كوردستان دایڕشتبوو، بیكاتە پرۆژەیەكی هاوبەشی (یەكێتی، گۆڕان، كۆمەڵ، یەكگرتوو)، ئەم پیلانەشی بەجۆرێك داڕشتبوو، گرنگ نییە حزبەكان چۆن ئەو پرۆژەیە دادەڕێژنەوە، بەڵكو ئەوەی گرنگە بەناوی گۆڕینی سیستمی سەرۆكایەتی بۆ پەرلەمان، پرۆسەی هەڵبژاردنی سەرۆك لەلایەن خەڵكەوە هەڵبوەشێننەوە. ئەمە لەكاتێكدا خودی نەوشیروان مستەفا زۆر باش دەیزانی، سەرۆك لە پەرلەمانەوە هەڵبژێردرێت، یان راستەوخۆ لەلایەن خەڵكەوە، دوور و نزیك پێوەندی بە سەرۆك مسعود بارزانی-یەوە نییە، لەبەر ئەوەی هەر كامیان پێڕەو بكرێت، سەرۆك خۆی نایەوێت لەو پۆستەدا بمێنێتەوە. هەروەها نەوشیروان زۆر باشیش دەیزانی كە بیركردنەوەی سەرۆك بارزانی بەوجۆرەیە لەپێناوی تەبایی و یەكڕیزی ئامادەیە قوربانی بە هەموو شتێك بدات، هەروەك چۆن لەسەر پرسی نووسینەوەی دەستوور، كە ئەویش هەر نەوشیروان مستەفا كێشەی لەگەڵی هەبوو، سەرۆك بارزانی نەك هەر ئەو دەستوورەی نەگەڕاندەوە بۆ ئەوەی هەموار بكرێت، بەڵكو رازی بوو بەوەی كە دەستوورێكی دیكە سەرلەنوێ بنووسرێتەوەو لەژێر چاودێری ئەو پەرلەمانەش دەنگی لەسەر بدرێت كە سەرۆكەكەی هەڵسووڕاوێكی بزووتنەوەی گۆڕان بوو، لەمەش زیاتر نەوشیران مستەفا و بزووتنەوەی گۆڕان چییان دەوێت با لەو دستوورەدا بینووسنەوە، بۆ ئەوەی هیچ بوارێك بۆ تێكدانی نێوماڵی كوردستان و ئاژاوەگێڕی و ناسەقامگیری لە كوردستان نەمێنێتەوە. بەڵام بەداخەوە، نەوشیروان مستەفا و بزووتنەوەی گۆڕان هەر سووربوون لەسەر ئەوەی كودەتاكەی خۆیان بە رێگەی دروستكردنی زۆرینەو كەمینەی پەرلەمانی جێبەجێ بكەن، شێتی و مەستیی ئەم پیلانە سیاسییە بەجۆرێك بەرچاوی گرتبوو، كاتێك لە 23ی حوزەیرانی 2015، خوێندنەوەی یەكەم بۆ یاسای سەرۆكایەتی هەرێم لە پەرلەمان كرا، هەردوو فراكسیۆنی گۆڕان و یەكێتی كە شەوی پێشتر نەوشیروان مستەفا ئەندامانی هەردوو فراكسیۆنەكەی سوێند دابوو، لەگەڵ فراكسیۆنی كۆمەڵی ئیسلامی، خۆیان پێنەگیراو بەئاشكرا لەمیانەی ئاهەنگگێڕانیان و گرتنی وێنەی سێلفی، پیلانی كودەتاكەی خۆیان ئاشكرا كرد، بەڵام پرسیار لێرەدا ئەوەیە: ئایا كاردانەوەی پارتی دیموكراتی كوردستان بەرامبەر ئەم غەدر و ناهەقییە چی بوو؟ بێگومان هەڵوێستی پارتی لەناخدا تووڕە بوو بەرامبەر ئەو غەدر و ناهەقییەی بەرامبەر بە خۆی و پرۆسەی سیاسیی كوردستان دەكرا، بەڵام لەژێر زەبری لۆژیكی سەرۆك بارزانی، پارتی بێدەنگ بوو، ئەو واقیعەشی قبوڵ كرد و هیچ كاردانەوەیەكی نەبوو. بەڵام كاتێك لە 19ی ئاب یوسف محەمەدی هەڵسووڕاوی گۆڕان كە سەرۆكی پەرلەمان بوو و بە فەرمانی نەوشیروان مستەفا رێككەوتنی هەموو حزبەكانی ژێرپێ نا، سەرەنجامیش پیلانەكەی شكستی هێناو دۆڕاندی، ئەوجا نەوشیروان مستەفا پیلانی دووەمی خستەكار كە ئەویش پیلانی سووتاندنی كوردستان بوو، بەڵام ئەمجارەیان پارتی بەوجۆرە سنووری بۆ دانا، كە ناكرێت لەگەڵ حزبێكدا هاوپەیمان بێت، كە تێكدان و ئاژاوەگێڕی و سووتاندنی كوردستان بە ئەركی سەرشانی خۆی بزانێت.