د.محەمەد ساڵح جومعە: سەردەمی سەیركردنی كورد بە كۆیلە بەسەرچوو كاتی راگەیاندنی دەوڵەتی كوردستانە.
May 30, 2016
راپۆرتەکان
كوردستان لە دوای شەڕی چاڵدیران لە نێوان ئیمپراتۆریەتی عوسمانی و ئێرانی شاهەنشاهی كرا بە دوو پارچە، ئەم دابەشكردنە لە رێككەوتنی ساڵی 1639 لە نێوان هەردوولادا دابەشكرا، خەباتی كورد هەتا جەنگی یەكەمی جیهان بۆ ئەوە بووە كوردستان بكاتەوە بە یەك پارچە، بەڵام لە چوارچێوەی رێككەوتنی سایكس پیكۆ جارێكی دیكە دابەشكرایەوە.
لەدوای جەنگی یەكەمی جیهان و لە چوارچێوەی پەیماننامەی سیڤەر لە ساڵی 1920 لە بەندەكانی 62 و 63 و 64 دا، بڕیار لەسەر ئەوە درا كە دەوڵەتی كوردستان دابمەزرێت، بەڵام لە ساڵی 1923 لە پەیماننامەی لۆزاندا، ئەم ئومیدەی كورد لەبار برا و كوردستان لە دەوڵەت بێبەش كرا.
لێرەوە گرینگە ئەو راستییە هەموو كات لەبەرچاوبگرین كە بە درێژایی مێژووی دابەشكردنی كوردستان، نەك هەر مافی ئێمە وەك نەتەوەیەك پێشێلكراوە، بەڵكو مافی مرۆییشیان پێ ڕەوا نەبینیوین. ئەگەر سەرنج لە مێژووی ئەم 100 ساڵەی رابردوو بدەین، دەبینین دوای كۆتاییهاتنی جەنگی یەكەمی جیهانی، عەرەبەكان بوون بە خاوەنی دەوڵەتی خۆیان، دوو بەشی كوردستان كە لە ژێر دەستی هەردوو دەوڵەتی سووریا و عێراق بووە، ئەوان نەك هەر مامەڵەی كۆلۆنیاڵییان نەكردووە، وەك ئەوەی فەرەنسا و بەریتانیا و ئیسپانیا و پورتوگال لەگەڵ كۆلۆنیالییەكانی خۆیان كردوویانە، بەڵكو هەردوو دەوڵەتی عێراق و سووریا وەك دڕندە مامەڵەیان لەگەڵ كورد كردووە، هەتا گەیشتە ئەوەی لە سەردەمی رژێمی بەعس و سەدام حوسێندا، كیمیاباران كراین و لە پرۆسەی ئەنفالدا كۆمەڵكوژیان كردین. دیارە لە دوو بەشەكەی دیكەش هەردوو دەوڵەتی ئێران و توركیا لە سەر هەمان ریتمی چەوساندنەوە و كۆمەڵكوژیی كورد بەردەوام بوون، بەڵام لەبەر ئەوەی بە درێژایی ئەم مێژووە كورد بەردەوام بووە لە خەبات و بەرخودان و قوربانیدان توانیویەتی وەك نەتەوەیەكی زیندوو بمێنێتەوە. ئەوەی وایكرد میللەتی ئێمە بە زیندوویی بمێنێتەوە، بۆ دوو فاكتەری گرینگ دەگەڕێتەوە، یەكەمیان: چیاكانی كوردستان بوو، دووەمیان: لێهاتوویی ژنی كوردستان بوو، لێرەدا بە گرینگی دەزانم، راشكاوانە ئەوە بڵێم، زۆر لە میللەتانی هاوشێوەی كورد، خاوەنی مێژووی هەزار ساڵەش بوون و نەمان و كۆتاییان هات، بەڵام كورد بە هۆی بوونی چیاكانی و لێهاتوویی ژنی كورد توانی بمێنێتەوە، داگیركەرانی كوردستان توانییان هەموو شێوازێكی دڕندانە بۆ سەركوتكردنی كورد تاقی بكەنەوە، بەڵام نەیانتوانی كوردبوون و كوردایەتی لە ناخی ژنی كوردا بسڕنەوە، بۆیە فاكتەری هەرە گرینگ دوای چیاكانی كوردستان بۆ مانەوەی كورد وەك نەتەوەیەكی زیندوو، لێهاتوویی و قارەمانی ژنی كوردە، كە پارێزگاری لە كوردبوون و كوردایەتی كردووە.
خەباتی ئێمە بۆ رزگاری، ماوەی 2500 ساڵ لەگەڵ ئێرانی شاهەنشاهی و 600 ساڵ لەگەڵ دەوڵەتی عوسمانی و لە دوای شەڕی یەكەمی جیهانیشەوە ئەوە 100 ساڵە خەبات بۆ سەربەخۆیی بەردەوامە، ئێستا كاتی یادی سەد ساڵەی سایكس پیكۆ دەكەینەوە، سایكس پیكۆ كۆتایی هاتووە، بەڵام بۆ ساتێكیش خەباتی ئێمە بۆ سەربەخۆیی رانەوەستا. لێرەشدا كە دەڵێم سایكس پیكۆ كۆتایی هات، مەبەستم ئەوە نییە كە دوای تێپەڕبوونی 100 ساڵ ئەم رێككەوتنە كۆتایی هاتووە، بەڵكو مەبەستم ئەوەیە بڵێم لە ساڵی 2014 كاتێك تیرۆریستانی داعش موسڵیان داگیركرد و خەلافەتی ئیسلامییان لە عێراق و شام راگەیاند، سایكس پیكۆ كۆتایی هاتووە، دیارە ئەم تیرۆریستانەش هەر بەتەنیا دژی كورد، یان عەرەب، یان فارس و تورك نین، بەڵكو دژی تەواوی مرۆڤایەتی و شارستانیەتی جیهانن، هەر لەسەر ئەم بنەمایەشە هاوپەیمانی نێودەوڵەتی پشتگیری كوردستان و هێزی پێشمەرگە لە شەڕی دژی تیرۆریستانی داعش دەكات.
سیاسەتی پارتی دیموكراتی كوردستان
درێژەپێدەری تەواوی شۆڕشەكانی كوردستانە
ئاشكرایە سیاسەتی پارتی دیموكراتی كوردستان بەرەو ئاراستەی سەربەخۆیی و سەرفرازی كوردستانە، ئەم سیاسەتەی پارتی درێژەپێدەری هەموو شۆڕشەكانی كوردستانە هەر لە شێخ عوبیدوڵای نەهرەی-یەوە بۆ شێخ عەبدولسەلام بارزانی و بۆ شێخ سەعیدی پیران و شێخ مەحمودی حەفید و قازی محەمەد و مستەفا بارزانیی، خەبات و بەرخودانی هەموو ئەم شۆڕشانە بۆ یەك ئامانج بووە، ئەویش ئەوە بووە كە كورد لە كۆیلایەتی و ژێردەستەیی رزگار بكەن، لەناو ئەم پرۆسەی خەبات و قوربانیدانەدا، كاتێك لە ساڵی 1946 پارتی دیموكراتی كوردستان لەسەر دەستی جەنابی بارزانی نەمر دامەزرا، بووە رۆشناییەكی تازە بۆ شێوازی خەباتێكی نوێ لە ناو بزاڤی رزگاریخوازی كوردستاندا، ئەم وەرچەرخانە نوێیە لە شێوازی خەباتی نەتەوەیی، بۆ یەكەمجار بوو لە ناو مێژووی بزاڤی رزگاریخوازی كوردستان و تەواوی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا لە سەردەستی پارتی و لە ژێر سایەی رێبازی بارزانیی نەمر هاتە ئاراوە.
رێبازی بارزانی بووە سەرەتای رۆشنگەری شۆڕشگێری و كۆتایی بە دوژمنایەتی نێوان گەل و نەتەوەكان هێنا و، دروشمی برایەتی لەگەڵ نەتەوەكانی عەرەب و تورك و فارس بەرزكردەوە، بە دەنگی بەرز بە هەموو نەتەوەكانی راگەیاند، نەتەوەی كورد دۆستی ئێوەیە، هەر بۆیە ئەم شێوازە تازەیەی خەبات ئێمەی فێركرد لەسەر بناخەی دۆستایەتی و مرۆڤایەتی بە رێچكەیەكی تازە درێژە بە خەبات و قوربانیدان بدەین، فێری كردین دۆست بۆ كورد و شۆڕشەكەی زیاد بكەین و دوژمنەكانی كەم بكەینەوە. دیارە ئەو بنەمایەی كە رێبازی بارزانی چەمكی برایەتی و دۆستایەتی لەسەر بونیادناوە، لەو روانگەیەوە سەرچاوەی گرتووە، كاتێك ئێمە وەكو كورد داوای مافی خۆمان دەكەین لەسەر حیسابی نەتەوەكانی فارس و تورك و عەرەب نییە، بەڵكو داوای ئێمەی كورد بۆ سەربەخۆیی و مافی چارەنووس، مافێكی سروشتییە وەك هەر نەتەوەیەكی دیكەی ئەم جیهانە، بۆیە ئێمە نامانەوێت باڵادەست بین بەسەر نەتەوەكانی دیكەدا، بەڵكو هەموو ئامانجمان ئەوەیە كوردیش هاوشانی نەتەوەكانی دیكە بە مافی خۆی بگات و پێكەوە بە ئاشتی و برایەتی و پێكەوەژیان هاوكاری یەكتری بكەین، بەڵام بەداخەوە بە درێژایی مێژوو ئەوان بەو تێگەیشتنە و بەو چاوە سەیری نەتەوەی كوردیان نەكردووە و ئەو مافە سروشتییەی خۆمانیان پێ رەوا نەبینیوین، بەڵام سیاسەتی حەكیمانەی سەرۆك بارزانی لە سەر درێژەپێدان و خەباتی ئاشتییانە بۆ گەیشتن بە ئامانجی سەربەخۆیی بەردەوامەوە و هەروەك خۆیشی لە چەندین بۆنەدا جەختی لەسەر كردۆتەوە، بەوەی ئێمە دەمانەوێت بە شێوازێكی ئاشتییانە و لە میانەی دیالۆگ و لێكتێگەیشتن هەنگاو بەرەو سەربەخۆیی ودەوڵەتی كوردستان هەڵبگرین.
ئەو قۆناخانەی وەرچەرخانیان
لە بزاڤی رزگاریخوازی كوردستان دروستكردووە
ئەگەر مێژووی نەتەوەكانی جیهان بخوێنینەوە، دەبینین هەموو شۆڕشێك لە قۆناخێكی مێژوویی دیاریكراودا وەرچەرخانی گەورە بەخۆیەوە دەبینێت. لە ساڵی 1958 كاتێك رژێمی پادشایەتی عێراق رووخا و عەبدولكەریم قاسم هاتە دەسەڵات، وەرچەرخانێكی تازە هاتەئاراوە بەرامبەر بە شۆڕشی كوردستان، لایەنی كورد پێشوازی لە هەنگاوەكانی قاسم كرد، بەڵام پاش ماوەیەك قاسم پەشیمان بووەوە و شەڕی لە دژی كوردستان دەستپێكردەوە، بەمەش شۆڕشی مەزنی ئەیلوول دەستی پێكرد.
شۆڕشی ئەیلوول لە ماوەی 14 ساڵی خەباتی بێوچاندا گەورەترین پێشكەوتنی لە رەوتی خەباتی رزگاریخوازی كوردستاندا دروستكرد، توانی رێككەوتنامەی ئۆتۆنومی لە ساڵی 1970 لەگەڵ حكومەتی عێراق ئیمزا بكات، بەڵام بەعس لە ساڵی 1974 پەشێمان بووە و شەڕ لە نێوان شۆڕش و رژێمی عێراق دەستی پێكردەوە و لە ساڵی 1975 بە پیلانێكی نێودەوڵەتی شۆڕش سەرنەكەوت و نسكۆی بەسەردا هات.
لە ساڵی 1976 شۆڕشی گوڵان وەك درێژەپێدەری شۆڕشی ئەیلوول هەڵگیرسایەوە، ئەم شۆڕشە لە ماوەی 15 ساڵدا وێڕای كارەساتی كیمیاباران و ئەنفال كە دژی میللەتەكەمان پیادەكرا، لە ساڵی 1991 و لە میانەی راپەڕینە جەماوەرییەكەی گەلی كوردستان سەركەوت و ئەم سەركەوتنە بووە گەورەترین وەرچەرخان لە بزاڤی رزگاریخوازی كوردستان و بۆ یەكەمین جار لەلایەن ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتییەوە نەوای ئارام بۆ كوردستان دروستكرا، ئەمەش مانای ئەوە بوو كە كێشەی كورد لە ژێر دەستی هەر چوار دەوڵەتی توركیا و ئێران و عێراق و سووریا هاتە دەرەوە و پارێزگاری نێودەوڵەتی بۆ دابینكرا، لە ژێر سایەی ئەم پارێزگارییە نێودەوڵەتییە كورد هەنگاوی گرینگی هەڵگرت، هەڵبژاردنی ئەنجامدا و حكومەت و پەرلەمانی دامەزراند، پاشانیش پەرلەمانی كوردستان بڕیاری فیدڕاڵییەتی چەسپاند.
لە ساڵی 2003 و دوای رووخانی رژێمی بەعس و سەدام لەلایەن هاوپەیمانی نێودەوڵەتییەوە، قۆناخێكی دیكەی تازە و گرینگ بۆ كورد هاتەپێشەوە و دەوڵەتی سەنتڕاڵی و دیكتاتۆری كۆتایی هات و، بە هاوكاری هاوپەیمانان دەستوورێكی نوێ بۆ عێراق نووسرایەوە و دەوڵەتی عێراقی تازەی وەك دەوڵەتێكی فیدڕاڵی و فرەیی پێناسە كردەوە، بەڵام لە ماوەی 2003 تا 2014 لەلایەن عەرەبی عێراقی ئەوجا چ سوننە یان شیعە، وەڵامدانەوەیەكی ئەرێنییان بۆ ئەم دەستوورە تازەیە نەبووە، ئەوەی لەو دەستوورەدا بۆ كورد و هەرێمی كوردستان ئاماژەی پێكرابوو، جێبەجێ نەكرا.
دوای ئەوەی لە ساڵی 2014 تیرۆریستانی داعش هاتن و موسڵیان داگیر كرد و خەلافەتیان لە عێراق و سووریا راگەیاند، ئەمە بووە هۆكاری ئەوەی هەردوو دەوڵەتی سووریا و عێراق بوونیان نەمێنێت، بەمەش داعش كۆتایی بە سایكس پیكۆ هێنا، واقیعێكی تازەی دروستكرد، كە ئێستا ئێمە وەك هەرێمی كوردستان تەنیا 16 كیلۆمەتر سنوورمان لەگەڵ عێراق ماوە، بەڵام بە درێژایی زیاتر لە 1000 كیلۆمەتر سنوورمان لەگەڵ تیرۆریستانی داعشە، دیارە ئێمە خوازیاری ئەوە نەبووین كە دەوڵەتێكی تیرۆریستی و دڕندەی وەك داعش دراوسێی ئێمە بێت، بەڵام فەشەلی حوكمڕانی لە دیمەشق و بەغدا وایكرد ئەم بارودۆخە بێتەئاراوە.
لەسەر ئەم واقیعە ئەگەر سەیری پێوەندی نێوان هەرێمی كوردستان و بەغدا لە ئێستادا بكەین، دەبینین ئەوە بەغدایە كە هەوڵیداوە پێوەندییەكانی خۆی لەگەڵ هەرێمی كوردستان بپچڕێنێت، بەغدا مووچە و بودجەی كوردستانی بڕیوە، كە ئەمە لە هیچ وڵاتێكی جیهاندا رووینەداوە، ئەو بڕگانەی لە دەستووری عێراقدا وەك ماف و دەسەڵاتەكانی هەرێمی كوردستان چەسپێندراون بەغدا هەمووی پێشێل كردووە، بۆیە ئێستا هیچ پێوەندییەكی راستەقینە لە نێوان هەرێم و بەغدا بوونی نەماوە.
ئەنجامدانی ریفراندۆم و
گەڕانەوە بۆ بڕیاری گەلی كوردستان
دوای ساڵی 2003 كە هەرێمی كوردستان لە چوارچێوەی دەستووری عێراقی 2005 بووەوە بە بەشێك لە عێراق، بەو مەرجە بوو، كە مانەوە لەگەڵ عێراق لە چوارچێوەی فیدڕاڵییەتێكی ئارەزوومەندانە دەبێت، ئەم بڕگەیە لە دەستووری عێراقدا هاتووە و پێكەوەژیانی كورد و عەرەب لە عێراقدا ئارەزوومەندانەیە، بەڵام با پرسیار لە خۆمان بكەین، ئایا بەغدا هیچ بنەمایەكی بۆ پێكەوەژیانی ئارەزوومەندانە هێشتۆتەوە؟ بۆ وەڵامی ئەم پرسیارە دەبێت بگەڕێینەوە بۆ لای گەلی كوردستان و ریفراندۆم ئەنجام بدەین، بۆ ئەوەی گەلی كوردستان بڕیار بدات ئایا ئارەزوومەندە لەگەڵ عێراق بمێنێتەوە، یان ئەمە كۆتایی هاتووە و دەبێت بڕیاری سەربەخۆیی بدەین. بۆیە ئەگەر لە دوای ئەنجامدانی ئەم ریفراندۆمە گەلی كوردستان هەر بڕیارێك بدات، دەبێت سەركردایەتی سیاسیی كوردستان ئەو بڕیارە جێبەجی بكات، ئەوجا ئەو بڕیارە هەر بڕیارێك بێت، بەڵام دیارە هەموو لایەك دەزانێت بەغدا كارێكی نەكردووە كە كورد بێجگە لە بڕیاری سەربەخۆیی بریارێكی دیكە بدات.
سەبارەت بەم پرۆسەیە كە ئێستا ئەنجام نەدراوە، هەڵمەتێك دژی سەربەخۆیی كوردستان لە سەر ئاستی دەوڵەتانی ئیقلیمی بەڕێوەدەچێت، لەپێش هەموویانەوە ئێران، دیارە ئێران ئەمەشی نەشاردۆتەوە و بە ئاشكرا رایگەیاندووە كە ئەو دژی راگەیاندنی دەوڵەتی كوردستانە، بۆیە چەندی پێی بكرێت هەوڵدەدات ئاستەنگ بۆ پرۆسەی سەربەخۆیی دروست بكات، هەروەك چۆن لە ساڵی 1964 كاتێك بارزانی نەمر هەوڵیدا شۆڕشی ئەیلوول بەرەو پێشەوە ببات، ئێران ناوماڵی كوردی لەت كرد و شەڕی لە نێوماڵی كورددا دروستكرد. بەڵام ئەمجارە بارودۆخەكە بە شێوەیەكی دیكەیە. ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ ساڵی 2003 و ساتەوەختی بەرنامەی هاوپەیمانان بۆ رووخانی رژێمی سەدام حوسێن، توركیا بە ئاشكرا دژی هاوپەیمانان راوەستا، لەبەر ئەوەی دەیگوت ئەگەر رژێمی سەدام حوسێن بڕووخێت، دەوڵەتی كوردستان دادەمەزرێت، بەڵام وێڕای ناڕەزاییەكانی توركیا و بەهەدەردانی هاوپەیمانی 53 ساڵی لەگەڵ ئەمریكا و لەدەستدانی زیاتر لە 30 ملیار دۆلار، ئەمریكا رژێمی سەدام حوسێنی رووخاند، لە دەستووری عێراقیشدا فیدڕاڵییەتی كوردستان ئیقرار كرا. ئێستاش كە ئێران ئەم هەموو هەوڵە دەدات، خۆی باش دەزانێت ئەگەر ریفراندۆم ئەنجام بدرێت گەلی كوردستان دەنگ بۆ سەربەخۆیی دەدەن، هەروەها دەشزانێت ئەگەر دەوڵەتی كوردستان رابگەیەندرێت، كۆمەڵگەی نیودەوڵەتی دژی نابێت و هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش كە 63 دەوڵەتە پشتگیری لێدەكەن، بۆیە ئێران پێی خۆش بێت، یان پێی ناخۆش بێت، ناتوانێت پرۆسەی سەربەخۆیی كوردستان رابگرێت، هەروەها ناشتوانێت لە رووی سەربازییەوە هێرش بكاتە سەر كوردستان، لەبەر ئەوەی شەڕكردن لەگەڵ كوردستان، واتە شەڕكردن لەگەڵ 63 دەوڵەتی ناو هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش، بۆیە پەنادەباتە بەر لەتكردنی نێوماڵی كوردستان، بەڵام پرسیار ئەوەیە ئایا ئێران دەتوانێت بەم رێگەیە ئەم ئامانجەی بهێنێتەدی؟ وەڵامی ئەم پرسیارە ئاشكرایە، لەبەر ئەوەی كورد ئێستا هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش پشتگیری لێدەكات، هەروەها كە ئێران خۆی نەتوانێت راستەوخۆ ئاستەنگ دروست بكات، ئەوا ئەوانەشی لەم قۆناخە دەبنە داردەستی ئێران و بەوەكالەت ئەو كارەی بۆ دەكەن، ئەوانیش سەركەوتوو نابن.
جیهانی ئازاد پێشوازی لە دیموكراتی و
لێبوردەیی و پێكەوە ژیانی ئاشتییانە دەكات
ئەو نەخشەیەی ئێستا كوردستان لە سایەی سیاسەتی حەكیمانەی سەرۆك بارزانی لەسەری دەڕوات، بریتییە لە پیادەكردنی دیموكراتی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باوەڕبوون بە لێبووردەیی و پێكەوەژیانی نێوان نەتەوە و ئایینە جیاوازەكان، لە بەرامبەردا، ئەوانەی دژی دەوڵەتی كوردستانن هەر یەكەیان بە شێوەیەك دەیانەوێت مێژوو بۆ دواوە بگێڕنەوە، لەلایەك ئێران دەیەوێت ناوچە بگێڕێتەوە بۆ 2500 ساڵ پێش ئێستای سەردەمی ئەخمینییەكان، توركیا دەیەوێت 700 ساڵ ناوچەكە بگێڕێتەوە بۆ دواوە و بۆ سەردەمی عوسمانییەكان، داعش دەیەوێت ناوچەكە بگێڕێتەوە بۆ 1400 ساڵ پێش ئێستا، ئەگەر سەیری تێڕوانینی رۆژئاوا بكەین بۆ ئەم ئاراستە جیاوازانەی لە ئێستای رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بوونیان هەیە، ئاشكرایە رۆژئاوا دژی هەر سێ ئاراستەكەی گێرانەوەی مێژووە بۆ 1000- 2000 ساڵ لەمەوپێش، هەروەها لەمەش زیاتر رۆژئاوا بەگشتی و ئەمریكا بەتایبەتی ئەم ئاراستانە وەك هەڕەشە و مەترسییەكی گەورە بۆ سەر ئاسایش و بەرژەوەندییەكانی خۆیان سەیر دەكەن، بەڵام لەگەڵ ئاراستەی كوردستاندا بۆ دیموكراتی و پێكەوەژیان یەكدەگرێتەوە، ئەمەش وایكردووە، راستە دامەزراندنی دەوڵەتی كوردستان خواست و ئامانجی هەر تاكێكی كورد و كوردستانییە، بەڵام لەبەر ئەوەی لەگەڵ بەها و نۆرمەكانی رۆژئاوا یەكدەگرێتەوە، دامەزراندنی ئەم دەوڵەتە بۆتە خواستی ئەوانیش، كەواتە دەوڵەتی كوردستان كە ئێستا بۆتە خواستی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی هیچ كەسێك ناتوانێت ئاستەنگی بۆ دروست بكات، لەمەش گرینگتر كە دەخوازم هەڵوەستەی لەسەر بكەم، هەنگاوەكان بۆ سەربەخۆیی كوردستان نەك هەر خاونابنەوە، بەڵكو هەنگاوەكان خێراتر دەبن و پێش ئەوەی ساڵی 2016 كۆتایی پێ بێت، ریفراندۆم لە كوردستان ئەنجامدەرێت، پرۆسەی سەربەخۆیی هەنگاوی كۆتایی و یەكلایكەرەوەی خۆی تەواودەكات.
* ئەم وتارە بەشێكە لەو كۆڕەی نووسەر كە لەلایەن مەكتەبی رۆشنبیری و راگەیاندنی لقی 2ی پارتی دیموكراتی كوردستانەوە بۆی رێكخراوبوو.