سەركەوتنەكانی پێشمەرگە بۆتە هەوێنی ستراتیژیەتی نوێی سەربازیی هاوپەیمانان لە عێراق و سووریا دژی داعش


لەوەتەی شا سەلمان بۆتە پادشای سعودیە، ئەمە یەكەمین جارە بەو ئاستە باڵایە پێشوازی لە سەرۆكێكی وڵاتانی جیهانی ئیسلامی بكات، وەك ئەو پێشوازییەی ئەمجارە لە سەرۆك بارزانی كرد، میدیاكانی سعودیە و ئەوانەشی كە لە لەندەن دەردەچن، بەو شێوە ئاماژەیان بەو پێشوازییەی شا سەلمان بۆ سەرۆك بارزانی كردبوو، بەوەی شا سەلمان وەك سەرۆكی دەوڵەتێكی سەربەخۆ پێشوازی لە سەرۆك بارزانی كردووە، بێگومان ئەوە راستە شا سەلمان بە رێورەسمی سەرۆكی دەوڵەت پێشوازی لە سەرۆك بارزانی كرد، بەڵام جێگەی خۆیەتی ئاماژە بەو راستییە بكەین، شا سەلمان كە تەنیا ماوەی 11 مانگە بۆتە پادشای عەرەبستانی سعودی و لەم ماوەیەدا زۆر بڕیاری بوێرانە و گرنگی داوە و توانیویەتی ئەوە بۆ جیهان بسەلمێنێت كە عەرەبستانی سعودی بە كردەیی دەتوانێت سەرۆكایەتی جیهانی عەرەبی و ئیسلامی بكات، جیهانیش ئەم سەرۆكایەتیكردنە بە شایستەی عەرەبستانی سعودی دەزانێت، بۆیە لەم پێگە و مەقامە تازەیەی شا سەلمان-دا لە ماوەی ساڵی رابردوو، زۆر سەرۆكی وڵاتانی جیهانی ئیسلامی و عەرەبی و رۆژئاوا سەردانی عەرەبستانی سعودییان كردووە، بەڵام لە هیچ كام لەو پێشوازییانەی شا سەلمان بۆ میوانداری سەرۆكەكانی جیهان كردوویەتی، ئەو حەماس و گەرموگوڕییە بێ وێنەی پیشان نەداوە، وەك ئەمجارە لە پێشوازی سەرۆك بارزانی-دا پیشانیدا.
شا سەلمان كە ئێستا تەمەنی 80 ساڵە، ماوەی 60 ساڵە كاری دەوڵەتمەداری لەناو شانشینی عەرەبستانی سعودیە دەكات و جیا لەوەی لە ماوەی ساڵانی 2012-2015 وەلی عەهدی سعودیە بووە، لە هەمانكاتدا چەندین پۆستی هەستیاری هەبووە و راوێژكاری تایبەتی پادشاكانی پێش خۆیشی بووە و ئەمیندار و نەهێنیگری بنەماڵەی پادشایەتی و سەرۆكی ئەنجوومەنی بنەماڵەی پادشایەتی سعودیەشە، هەر بۆیە كاتێك شا سەلمان بە یاوەری تەواوی كەسایەتییە دیارەكانی بنەماڵەی پادشایەتی سعودیە پێشوازی لە سەرۆك بارزانی دەكات و لە كاتی پێشوازیكردنی سەرۆك بارزانی ئاڵای عێراق لە پشتی سەری بارزانی دانانێت، ئەمە مانای ئەوەیە لە ستراتیژیەتی عەرەبستانی سعودیەدا دەوڵەتێك نەماوە ناوی عێراق بێت، هەروەك چۆن لە ستراتیژیەتی سعودیەدا دەوڵەتێكیش نەماوە ناوی سووریا بێت، بۆیە ئێستا كاتی ئەوەیە پێشوازی لە دەوڵەتی تازە بكرێت، ئەمەش مانای ئەوەیە لە ستراتیژیەتی تازەی عەرەبستانی سعودیەدا، پێویستە دەوڵەتێكی سەربەخۆ بۆ عەرەبی سوننە لە عێراق و سووریا دابمەزرێت و هاوشانی ئەم دەوڵەتە سوننەیەش پێشوازی لە دەوڵەتی سەربەخۆی كوردستان بكرێت.
وەرچەرخان لە ستراتیژیەتی عەرەبستانی سعودیە دوای دەست بەكاربوونی شا سەلمان
شا سەلمان رۆژی 23ی كانوونی دووەمی 2015 بە فەرمی بووە پادشای سعودیە و جێگەی شا عەبدوڵڵا-ی گرتەوە، لە ماوەی تەنیا 60 رۆژدا توانی هاوپەیمانییەك بۆ لێدانی حوسییەكانی یەمەن دروست بكات و ئەم هاوپەیمانییەی ناو لێنا گەردەلوولی یەكلایكەرەوە (عاصفە الحزم)، كە 10 دەوڵەتی لەخۆ گرتبوو و بریتی بوون لە: (سعودیە، ئیمارات، كوەیت، قەتەر، بەحرێن، ئوردن، میسر، سودان، مەغریب و پاكستان)، لەمەش زیاتر ئەو دەوڵەتانەشی لە جیهانی ئیسلامی خۆیان بە سوننە دەزانن و ئەندام نەبوون لەم هاوپەیمانییە بە تەواوەتی پشتگیری خۆیان بۆ سعودیە دەربڕی، لەوانە توركیا و ئەندەنووسیا، هەروەها ئەمەریكا و یەكێتی ئەوروپاش.
ئەم بڕیارە بوێرەی شا سەلمان كە پێش 8 مانگ بۆ لێدانی حوسییەكان و دانانی سنوورێك بۆ مەدی شیعە لە ناوچەكە هەڵیگرت، نەك تەنیا جێگەی سەرسوڕمانی زۆربەی سەرۆكەكانی جیهان بوو، لە هەمانكاتدا جێگەی سەرسوڕمان و چاوەڕواننەكراویش بوو لە ئاستی ئەو ناوەندانەی فیكر و لێكۆڵینەوە كە لە سەر سیاسەتی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست كاردەكەن. تەنانەت رۆبەرت ساتلۆف سەرۆكی پرۆگرامەكانی دیراساتی سیاسەتی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە ئامۆژگای واشنتۆن، لە پەنێڵێكدا لەسەر رەوشی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و بە ئامادەبوونی باڵێۆز جێمس جێفری باڵێۆزی پێشووی ئەمەریكا لە عێراق و باڵێۆز دینیس رۆز باڵێوزی پێشووی ئەمەریكا لە ئیسڕائیل، راشكاوانە ئەوەی راگەیاند، ئەم بڕیارەی شا سەلمان جێگەی سەرسوڕمان بوو، لە بەر ئەوەی هەموو مەزندەكان بەو جۆرە بوون ئەگەر هاوپەیمانییەكی ئیسلامی دروست بێت بۆ شەڕكردن، ئەوا بۆ شەڕكردن لەگەڵ ئیسڕائیل دروست دەبێت، نەك بۆ دانانی سنوورێك بۆ مەدی شیعە لە ناوچەكە.
كەواتە ئەم قسەیەی رۆبەرت ساتلۆف ئەوە پیشاندەدات، خوێندنەوەی شا سەلمان بۆ هەڕەشەكان و بۆ ئایندەی ناوچەكە و وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی، وەرچەرخانێكی گەورەی تێدا دروست بووە، ئەمە لەگەڵ ئەوەی لە سەردەمی شا عەبدوڵڵا-دا سەرەتای ئەم گۆڕانكارییە دەستی پێكردبوو، بەڵام بە هاتنی شا سەلمان وەرچەرخانەكە زۆر بە روونی و بە گەورەیی خۆی خستەڕوو، ئەم وەرچەرخانە ئەم خاڵانەی لێدەخوێندرێتەوە:
1. پێش ئەم بڕیارەی شا سەلمان، هەڕەشەی مەدی شیعە لە كەنداو و یەمەن، هەروەها لە عێراق و سووریا و لوبنان و ئوردن، گەیشتبووە ئەو ئاستەی گەلێك لە سیاسەتمەدارانی ئێرانی راشكاوانە دەیانگوت: عەرەبستانی سعودیە چیدیكە لە ناوچەكە رۆڵی نابێت و ئێستا ئەم دەوڵەتە بەرەو پووكانەوە دەچێت، ئەم پەیامانەی ئێران بۆ سعودیە ئاماژە بوون بۆ گۆڕینی هیلالی شیعە بۆ بازنەی شیعە بە دەوری سعودیەدا، لەم حاڵەتەشدا سعودیە دەبێت تەسلیم بێت و چیتر بانگەشەی سەركردایەتی جیهانی ئیسلامی سوننە نەكات، بەڵام بە پێكهێنانی ئەو هاوپەیمانییە و پشتگیری تەواوی لەلایەن رۆژئاوا و تەواوی وڵاتانی ئیسلامی سوننە، سعودیە نەك هەر پێگەی جارانی بۆ گەڕایەوە، بەڵكو پشتگیری دەوڵەتانی ئیسلامی سوننە ئەوەی پیشاندا كە هەموو دەوڵەتانی ئیسلامی سوننە رازین بە سەركردایەتی سعودیە و پشتگیری یەكێتی ئەوروپا و ئەمەریكاش لەم هەنگاوە بە دیوێكی دیكەدا پێدانی شەرعییەتێكی نێودەوڵەتی بوو بەو سەركردایەتیكردنە.
2. ئەم بڕیارەی شا سەلمان دوو دیاردەی گرنگی لێك جیاكردەوە و پیشانی جیهانی دا، ئەو دوو دیاردەیەش بریتین لە: عەرەبستانی سعودی وەك كۆمەڵگە، ئەوی دیكەیان عەرەبستانی سعودی وەك دەوڵەت و حوكمڕانی. كەواتە راستە عەرەبستانی سعودی وەك كۆمەڵگە ژینگەیەكی بیری ئیسلامی وەهابیزمی هەیە، وەهابیزمیش سەرچاوەی توندڕۆیی ئیسلامییە، بەڵام ئەم ژینگەیە تەنیا لە چوارچێوەی مزگەوتەكانە و مزگەوتەكانیش دوورن لە دروستكردنی بڕیاری سیاسی لەناو دەوڵەتی عەرەبستانی سعودیەدا، هەر بۆیە عەرەبستانی سعودی وەك دەوڵەت و حوكمڕانی خاوەنی كۆمەڵێك بەهای هاوبەشە لەگەڵ دەوڵەتانی هاوچەرخ و دەوڵەتانی رۆژئاوا، لەهەمانكاتدا ئەو هەڕەشە و تەحەددییانەی رووبەڕووی دەوڵەتانی هاوچەرخ و رۆژئاوا دەبێتەوە، دیسان هەمان هەڕەشە و تەحەددا رووبەڕووی عەرەبستانی سعودیەش وەك دەوڵەت دەبێتەوە، بۆیە لەم خاڵەدا شا سەلمان جارێكی دیكە پێگەی نێودەوڵەتی بە شایستەیی سعودیە لەناو كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی گێرایەوە.
3. لەگەڵ ئەوەی هەڵوێستی سعودیە لەسەر راپەڕینەكانی وڵاتانی عەرەبی لە 2011- تا ئێستا روون و ئاشكرا بووە و دژی هەڵكشانی مەدی ئیسلامی سیاسی و ئیخوان موسلمین بووە، هەروەك چۆن دژی بیری قاعیدە و داعشیشە، بەڵام بە هاتنی شا سەلمان هەوڵەكان بۆ سڕینەوەی ئاسەواری حوكمڕانیی ئیخوانەكان لە میسر زیاتر ئاكامی ئیجابی لێكەوتەوە و میسر توانی هەڵبژاردن بكات و بەرەو ئارامبوونەوە بچێت، سیاسەتیشی بەرامبەر عەرەبی سوننەی عێراق و سووریاش هەر لەم چوارچێوەیەدا رەنگی داوەتەوە. سعودیە نەیشاردۆتەوە دژی هەموو ئەو تەیارە ئیسلامییانەیە كە وڵاتانی دیكە پشتگیرییان لێدەكات، ئەو پشتگیری ئەو عەرەبە سوننانە دەكات كە دەیانەوێت دەوڵەتێك بۆ عەرەبی سوننە دابمەزرێت و ئەم دەوڵەتە وەك دەوڵەتی هاوچەرخ بەڕێوەبچێت، نەك دەوڵەتێكی هاوشێوەی ئیخوان، یان داعش.
4. ئەوەی لەم وەرچەرخانەی ستراتیژیەتی سعودیە لە سەردەستی شا سەلمان دەردەكەوێت، ئەوەیە كە چیدیكە عێراق و سووریا وەك دوو دەوڵەت بوونیان نەماوە و تەنانەت ئەو سیفەتەشیان لەدەست داوە كە بتوانن لەناو ئەم دوو دەوڵەتەدا پێكهاتە جیاوازەكان بتوانن پێكەوە بژین، لەمەش خراپتر ئەو بارودۆخەی سیاسەتی ئێستای بەشار ئەسەد و پێشتری نوری مالیكی لە عێراق و سووریا دروستیان كردووە، بۆتە ژینگەیەك بۆ بەرهەمهێنانی توندڕەوی و توندوتیژی مەزهەبی و نەتەوەیی زیاتر، لەمەش زیاتر سیاسەتی مەزهەبگەرایی شیعە كە سێكوچكەیەكی باشووری لوبنان و دیمەشق و بەغدای بە پشتگیری تاران پێكەوە كۆكردۆتەوە، بواری ئەوەی نەهێشتۆتەوە جارێكی دیكە شیعە و سونە بتوانن پێكەوە بژین. چەكدارەكانی حزبوڵای لوبنانی و عەسائبی ئەهلی هەق كە پێشتر راستەوخۆ مالیكی سەرپەرشتی دەكردن لە سووریا، راشكاوانە دەڵێن ئێمە شەر بۆ بەرگریكردن لە شیعە دەكەین، ئێستاش لە عێراقدا ئەوەی پێی دەگوترێت حەشدی شەعبی بەشێكی گرنگی میلیشیاكانی عەسائیبی ئەهلی هەق و سەركردەكانی حزبوڵا و راوێژكارانی سەربازی ئێرانن، ئەم واقیعە وایكردووە عەرەبی سوننە لە عێراق و سووریا، لە نێوان حەشدی شەعبی و میلیشیا شیعەكان و تیرۆریستانی داعشدا، تیرۆریستانی داعش هەڵبژێرن، ئەم حاڵەتەش ژینگەی دوژمنایەتی نێوان شیعە و سوننەی گەیاندۆتە ئەو ئاستەی كە بە هیچ جۆرێك ناتوانرێت و ناشێت بیر لە دووبارە تێكەڵكردنی ئەم دوو كۆمەڵگەیە بكرێتەوە، بۆیە دەبێت هەنگاوی جددی و یەكلایی كەرەوە بۆ ئەم پرسە هەڵبگیرێت و پشتگیری ئەو عەرەبە سوننییانە بكرێت كە بەشێك نین لە تیرۆریستانی داعش، ئەمەش وەك دیڤید كامیرۆن سەرۆك وەزیرانی بەریتانیا ئاماژەی پێكردووە، دەكرێت پشتگیری سوپای ئازادی سووریا بكرێت كە ژمارەیان نزیكەی 70 هەزار كەسە و داعشیش نین و لە عێراقیش پشتگیری ئەو خیڵە عەرەبانە بكرێت كە لە 2007 ئەنجوومەنی سەحوەیان پێكهێنا و توانییان پاشەكشە بە رێكخراوی تیرۆریستی قاعیدە لقی عێراق بكەن.
لێرەوە ئەگەر سەبارەت بە بەرەی دژی داعش هەڵوێستی سعودیە بخوێنینەوە، دیارە سعودیە مەبەستێتی لە شەڕی دژی داعشیش رۆڵی بە ئاستی خۆی هەبێت و دەیەوێت جێگرەوەی خەلافەتەكەی داعش، خەلافەتێكی دیكەی ئەو تەیارە ئیسلامییانە نەبێت كە رەگ و ریشەیان دەچێتەوە سەر ئیخوان موسلیمن، یان پەڕ و باڵی رێكخراوی ئیخوان موسلمینن. هەروەها سعودیە باش دەزانێت دوای ئازادكردنی شنگال بە سەرپەرشتی راستەوخۆی سەرۆك بارزانی و بە هەماهەنگیی نێوان هێزی پێشمەرگە لە زەوی و هێزی ئاسمانی هاوپەیمانان لە ئاسمانەوە شەڕەكەی بردۆتە قۆناخێكی دیكە، بەتایبەتی دوای ئەو شكستەی داعش لە شنگال بەسەری هات، پەلاماری فەرەنسای دا و چەند هەوڵی دیكەشی لە وڵاتانی ئەوروپی دیكە شكستی هێنا. ئێستا هەموو جیهان بەگشتی و دەوڵەتانی ئەوروپا و ئەمەریكا گەیشتوونەتە ئەو قەناعەتە كە هیچ رێگەیەك نییە بێجگە لە تێكشكاندنی داعش، بۆ ئەمەش هەموو رۆژئاوا ئێستا سەرقاڵی داڕشتنی ستراتیژیەتێكی نوێی سەربازین بۆ تێكشكاندنی داعش لە سووریا و عێراق و لایەنە ئیقلیمییە بەشداربووەكانی شەڕی دژی داعش هەر یەكەیان دۆسێی تایبەت و بەرنامە و تێڕوانینی جیاوازی خۆیان هەیە بۆ دوای تێكشكاندنی داعش، لەبەرامبەردا دەوڵەتانی یەكێتی ئەوروپا و ئەمەریكاش تێڕوانین و بەرنامەی دیكەیان بۆ دوای داعش هەیە، بۆیە عەربستانی سعودیە كە دەبێتە بەشێك لەو ستراتیژە نوێیە بۆ تێكشاندنی داعش، دەیەوێت ئەو بەرەیە بەهێز بكات كە دەخوازن لە دوای نەمانی داعش دەوڵەتی هاوچەرخ جێگەی ئەو دەوڵەتە دڕندەیە بگرێتەوە.
دەوڵەتەكەی بارزانی لە ناو ستراتیژیەتی تازەی یەكێتی ئەوروپا و ئەمەریكادا
هەموو دەوڵەتانی یەكێتی ئەوروپا و ئەمەریكا خەریكن كۆدەنگی لەسەر ئەوە دروست دەكەن، تەنیا رێگە بۆ رزگاربوون لە دەستی داعش، تێكشكاندن و رووخاندنی دەوڵەتی خەلافەتی ئیسلامییە، بۆ ئەم ستراتیژە نوێیەش لەگەڵ ئەوەی بڕیاری ئەوەیان داوە هێزی سەربازی تایبەتی زەمینی بە رێژەیەكی دیاریكراو بنێرنە ناوچەكە، بەڵام خەتی گشتی و سەرەكی ئەم ستراتیژە نوێیە، هاوپەیمانیكردن و پشتگیریكردنی زیاتری ئەو هێزە لۆكاڵییانەی ناوچەكەیە كە دەتوانن لە سەر زەوی تیرۆریستانی داعش تێكبشكێنن. لەسەر ئەم پرسە ریچارد هاس سەرۆكی ئامۆژگای ئەنجوومەنی پێوەندییەكانی دەرەوە و سەرۆكی ستافی پلاندانانی سیاسەت لە وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریكا لە ئیدارەی بیل كلینتۆن، جەخت لە سەر ئەوە دەكاتەوە، تەنیا هێزێك كە بتوانرێت لەسەر زەوی بكرێتە هاوپەیمانی سەرەكی و پشتی پێببەسترێت، تەنیا هێزی پێشمەرگەی كوردستانە. ریچارد هاس پێگەی هەموو هێزەكانی دیكەی ناوچەكەی خستۆتەڕوو، لە ناویاندا ئاماژەی بە میسر و عەرەبستانی سعودیەش كردووە، بەڵام هەریەك لەو هێزانە لەبەر كۆمەڵێك هۆكاری جیاواز، بە بۆچوونی هاس ناتوانن ببنە ئەو هاوپەیمانییەی كە پشتی پێ ببەسترێت. پرسیاری سەرەكی لێرەدا ئەوەیە: ئایا هێزی پێشمەرگەی كوردستان دەتوانێت تیرۆریستانی داعش لە هەر دوو بەری سووریا و عێراق تێكبشكێنێت؟ یان بە دیوێكی دیكەدا ئایا پێشمەرگە دەتوانێت ئەو ناوچانە ئازاد بكات و ئەمەش نەبێتە هۆكاری دروستبوونی تەنگژە و هەستیاری لە نێوان كورد و عەرەبی سوننە و شیعە؟ لە وەڵامی ئەم پرسیارەدا پڕۆفیسۆر ستیڤن بیدل راوێژكاری ژەنڕاڵ پەترێۆس لە عێراق و ئەفغانستان و خاوەنی بۆچوونی پێویستی زیادكردنی هێزی سەربازی بۆ عێراق لە 2007 لە چوارچێوەی پرۆسەی زیادكردنی بەپەلەی هێزی سەربازی (surge)، سەبارەت بە تێكشكاندنی تیرۆریستانی داعش و تێگەیشتن لە مانای سەركەوتن لە شەڕی دژی داعش، لە وتارێكیدا كە هەفتەی رابردوو لە واشنتۆن بڵاوی كردۆتەوە، جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە، شەڕی تێكشكاندنی داعش پێویستە لە شەڕی رووخانی رژێمی تاڵیبان لە ئەفغانستان و رووخانی رژێمی سەدام لە عێراق جیاواز بێت، ئەمەش لەبەر ئەوەیە جۆرج دەبلیو بوش توانی جەنگی عێراق و ئەفغانستان بباتەوە و هەردوو رژێمی سەدام حوسێن و تاڵیبان بڕووخێنێت، بەڵام نەیتوانی شەڕەكە بباتەوە و عێراق و ئەفغانستان بكاتە دوو دەوڵەتی هاوچەرخی سەركەوتوو، لە ئێستاشدا ئەگەر ئامانج لە ستراتیژیەتی نوێی سەربازی تەنیا رووخانی دەوڵەتی خەلافەتی ئیسلامی داعشە، ئەوا ستیفن بیدل وەك راوێژكارێكی ستراتیژی و سەربازی دەڵێت: «ئێمە دەتوانێن تەنیا بە 27 هەزار سەرباز دەوڵەتی خەلافەتی ئیسلامی داعش بڕووخێنین و رەققەی پایتەختی ئەو دەوڵەتە كۆنتڕۆڵ بكەین، بەڵام پرسی سەرەكی لەم ستراتیژە نابێت تەنیا رووخان، یان تێكشكاندنی داعش بێت، بەڵكو پرسی سەرەكی دەبێت ئەوە بێت چۆن دوای رووخانی داعش بارودۆخەكە بە جۆرێك ئاسایی دەكەینەوە كە پێكهاتە جیاوازەكان بتوانن پێكەوە بژین؟ یان چۆن پرۆسەی سیاسی لە عێراق و سووریا راست دەكرێتەوە و پرۆسەی بونیادنانەوەی دەوڵەت و پەرەپێدان دەست پێدەكاتەوە؟»
كەواتە ستراتیژیی نوێی سەربازی بۆ تێكشكاندنی داعش لە سووریا و عێراق، لەگەڵ ئەوەی لەو خاڵەدا خۆی چڕدەكاتەوە بێجگە لە لەناوبردنی تیرۆریستانی داعش هیچ رێگەیەكی دیكە نییە، لە هەمانكاتدا ئەم ستراتیژە جیاوازە لەو ستراتیژەی كە باراك ئۆباما لە سێپتەمبەری 2014 رایگەیاند و ئامانجەكەشی تێكشكاندن و لە ریشە هەڵكێشان (degraded and destroyed)ی داعش بوو، بەڵام دیسان جیاوازی سەرەكی لە گەوهەری داڕشتنی ستراتیژەكەدایە و ئەو جیاوازییەش ئەوەیە كە شەڕی تێكشكاندنی داعش نابێت تەنیا لە رووخانی خەلافەتە ئیسلامییەكەی داعش كورت بكرێتەوە، بۆ ئەمەش وەك پڕۆفیسۆر باراك میندلسۆن لە وتارەكیدا بە ناونیشانی دابەشكردن و زاڵبوون لە عێراق و سووریادا - Divide and Conquer in Syria and Iraq كە لە رۆژی 29ی 11ی 2015 لە گۆڤاری فۆرین ئەفێرز بڵاوی كردۆتەوە، راشكاوانە ئەو خاڵەی دەستنیشان كردووە، خاڵی گەوهەری كە پێویستە ئەمەریكا و هاوپەیمانان لە شەڕی دژی داعش لە بەر چاوی بگرن، ئەوەیە كە عێراق و سووریا چیدیكە وەك دوو دەوڵەتەكەی پێشوو بوونیان نەماوە، پێویستە لە ناو جوگرافیای ئەم دوو دەوڵەتە لەناو چووە، دەوڵەتی دیكە دروست بكرێت، كە یەكێكیان دروستكردنی دەوڵەتێكە بۆ عەرەبی سوننە لە سووریا و عێراقدا، ئەمەش بەو مانایەی چیدیكە نە لە سووریا عەرەبی سوننە چەوساوەی بندەستی كەمینەی شیعە بن، نە لە عێراقیش چەوساوە و پەراوێزخراوی بندەستی شیعە بن، سەبارەت بە دەوڵەتی كوردستانیش، دیارە پڕۆفیسۆر باراك میندلسۆن ئەوەی رەچاو كردووە، بە دامەزراندنی دەوڵەتی عەرەبی سوننە، ئیدی كوردستان بە تەواوەتی لەگەڵ بەغدا جیادەبێتەوە و دەوڵەتێكی تازە دەكەوێتە نێوان كوردستان و عێراقی شیعەنشینەوە، بۆیە لەم حاڵەتەدا پڕۆفیسۆر میندلسۆن دامەزراندنی دەوڵەتی كوردستانی وەك دەوڵەتی ئەمری واقیع لە نووسینەكەیدا باسكردووە و زیاتر جەخت لەسەر دامەرزاندنی دەوڵەتێك بۆ عەرەبی سوننە دەكاتەوە، بەهەمان شێوە هەر هەفتەی رابردوو باڵیۆز جۆن بۆڵتن لە سەنتەری ئەمەریكان ئەنتەر پرایس وتارێكی بڵاوكردۆتەوە و جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە، دامەزراندنی دەوڵەتی كوردستان خزمەتی بەرژەوەندییەكانی ئەمەریكا دەكات، بۆیە گرنگە لە ئێستا بەدواوە بیر لە دامەزراندنی دەوڵەتێك بۆ عەرەبی سوننە بكرێتەوە.
لێرەوە ئەگەر سەیری دەوڵەتەكەی بارزانی بكەین كە ئێستا زۆر بە راشكاوی لە ئەدەبیاتی سیاسیی ئێستای جیهاندا ناوی مسعود بارزانی دەبێتە ئەلتەرناتیڤ بۆ ناوی كوردستانیش، ئەوا بایەخ و گرنگیی دەوڵەتەكەی بارزانی لە ستراتیژیەتی نوێی شەڕی داعش تەنیا بریتی نییە لە سەركەوتنەكانی پێشمەرگە لە بەرەكانی شەڕدا بەسەر ئەو تیرۆریستانەدا، بەڵكو ژینگەی سیاسی دەوڵەتەكەی بارزانی-یە كە دوای سەركەوتنەكانی لە بەرەكانی شەڕ، هەم لەسەر ئاستی ناوخۆی كوردستان ئارامی و سەقامگیری و تەناهی فەراهەم كراوە، هەم خودی ئەم دەوڵەتە ئەمری واقیعەی بارزانی بۆتە هۆكاری ئاشتی و تەناهی لەسەر ئاستی ئیقلیمی و لەسەر ئاستی نێودەوڵەتیش، بۆیە لەم راستەوە، پێگەی دەوڵەتی كوردستان لە ئێستادا وەك دەوڵەتی ئەمری واقیع و داوای تێكشكاندنی داعشیش وەك دەوڵەتێكی كاریگەر لە ناوچەكە، پێگەیەكی هەمەلایەن دەبێت و هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە چەند رەهەندێكەوە سەیری ئەم دەوڵەتە دەكات، لە هەموو رەهەندەكانیشەوە پێكەوە ئاراستەیەك دروست دەبێت، چۆن تەنیا بە هاوكاری لۆجیستی و سەربازی هاوپەیمانان دەوڵەتی كوردستان بە لۆژیكی سەرۆك مسعود بارزانی هاتۆتەئاراوە، ئەوا دەبێت بە هاوكاری هەمەچەشنەی هاوپەیمانی دژی داعش و بە هاوكاری و لۆژیكی سەرۆك مسعود بارزانی هەوڵ بدرێت دەوڵەتی دیكەش بەتایبەتی دەوڵەتێك بۆ عەرەبی سوننە لە عێراق و سووریا دروست بكرێت. بەڵام پرسیاری گرنگ لێرەدا ئەوەیە ئایا هەر دەوڵەتێكی دیكە لە ناوچەكە دابمەزرێت، بە هاوشێوەی دەوڵەتەكەی بارزانی هەڵدەسووڕێت و دەبێتە سەرچاوەی ئارامی و تەناهی لەناوخۆی دەوڵەت و دەوڵەتەكەش دەبێتە فاكتەرێك بۆ ئاشتی و تەناهیی ئیقلیمی و نێودەوڵەتی، یان جیاوازی نێوان دەوڵەتەكەی بارزانی و ئەو دەوڵەتانەی دیكە كە ناوچەكە دروست دەكرێن، فۆكۆیاما گوتەنی جیاوازی نێوان دانیمارك و سۆماڵ دەبێت؟ سەبارەت بە وەڵامی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و وەك كەسانی خاوەن فیكر و ئەزموون قسەی لەسەر دەكەن، هەموویان ئاماژە بەوە دەكەن لە پرۆسەی بونیادنانی دەوڵەت لە عێراق و ئەفغانستان، هەڵەكانمان لە كوێدا بوون؟ یان دەپرسن: ئایا لەچوارچێوەی نەخشەكەی سایكس پیكۆ-دا دەشێت دەوڵەتی سەركەوتوو و دیموكراتی بونیاد بنرێت؟ گەڕان بە دوای وەڵامی ئەم پرسیارانە و سەركەوتنی هەرێمی كوردستان لە سایەی لۆژیكی سەرۆك مسعود بارزانی-دا، وایكردووە كەسانی خاوەن فیكر و ئەزموون، ئەو كەموكورتییانەی لە پرۆسەی بونیادنانی دەوڵەت لە عێراق و ئەفغانستانی ساڵانی 2001 و 2003 هەبووە، بۆیان ئاشكرا بێت، گەیشتوونە دوو خاڵی سەرەكی، ئەوانیش بریتین لە:
1. دەوڵەتی سەركەوتوو لە ژینگەیەكدا دروست دەبێت، كە كەلتوری لێبووردەیی و پێكەوەژیان بوونی هەبێت و ئەو دەوڵەتە سەرۆكێكی هەبێت گیانی لێبووردەیی و پێكەوە ژیان بپارێزێت، لەم دەوڵەتە فرەیی ئایینی و نەتەوەیی و پێكهاتە جیاوازەكان دەبنە هێز بۆ پاراستنی ئەو دەوڵەتە، هەروەك چۆن فرەیی ئایینی و نەتەوەیی و پێكەوەژیان لە كوردستان بۆتە هێزێك بۆ پاراستنی دەوڵەتی ئەمری واقیعی كوردستان.
2. دەبێت ئەو دەوڵەتە سوپایەكی هەبێت، ئەو سوپایە هەست بكات ئینتیمای نیشتمانی بۆ ئەو وڵاتە هەیە و خۆی بە خاوەنی ئەو وڵاتە بزانێت، ئەم سوپایە فەرماندەیەكی هەبێت لە یەك كاتدا سەرباز و فەرماندە بێت و لە بەرەكانی شەڕدا لەگەڵ سوپاكەی بوونی هەبێت. هەروەك چۆن سەرۆك مسعود بارزانی بە درێژایی شەڕی داعش، بۆ خۆی پێشمەرگە بووە و هاوشانی پێشمەرگە لە هەموو بەرەكانی شەڕ ئامادەبوونی هەبووە.
- لەدوای ئەم دوو خاڵە گرنگە كە دەبنە كۆڵەگەی سەرەكی بۆ دەوڵەتی هاوچەرخ، خاڵی دیكە ئەوەیە دەوڵەتێك بتوانێت ریشەی تیرۆر لە ژینگەی سیاسی وڵاتەكە ریشەكێش بكات، ئینجا رۆڵی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەست پێدەكات، كە دەبێت بە هەموو شێوەیەك پشتگیری ئەم دەوڵەتە بكرێت، بۆ ئەوەی توانای هەبێت بەردەوام بێت و توانای ئەوەی هەبێت بە شێوەیەكی بەردەوام رووبەڕووی تیرۆر ببیتەوە و ریشەی تیرۆر لە ناخەوە هەڵبكێشێت.
لەم خاڵانەی ئاماژەمان پێكرد، ئێستا دەوڵەتانی یەكێتی ئەوروپا و ئەمەریكا خەریكە دەگەنە كۆدەنگی و چاوەڕێی ئەوەن، مۆدیلی هاوشێوەی دەوڵەتی ئەمری واقیعی كوردستان بە شێوەیەكی خۆماڵی لە ناوچەكە بێتەئاراوە، ئەم مۆدیلە و تێڕوانینی ئیقلیمی بۆ حوكمڕانی و دەوڵەت لە ئێستا زیاتر لەگەڵ تێڕوانینی سعودیە یەك دەگرێتەوە تا ئێران و توركیا، بۆیە هاوكات لەگەڵ سەردانەكەی بارزانی بۆ عەرەبستانی سعودی و پێشوازییە بێ وێنە و گەرموگوڕەكەی شا سەلمان لە سەرۆك مسعود بارزانی، جۆرێك لە كاردانەوەی ناجۆر لە میدیای هەندێ لایەن بە ئاشكرا هەستی پێدەكرێت، ئەم كاردانەوەیە جۆرێكە لە دەربڕینی ئەو ئازارەی كە لە ئاكامی باڵابوونی پێگەی كوردستان و یەكگرتنەوەی هەنگاوەكانی كوردستان لەگەڵ ئاڕاستەی یەكێتی ئەوروپا و ئەمەریكا، بەر جەرگیان كەوتووە، بەڵام وەك ئێستا بە راشكاوی هەموو هەنگاوەكان بۆ ئایندەیەكی زۆر نزیك دەبینین، هەموو دەوڵەتانی یەكێتی ئەوروپا لە ناویاندا ئەڵمانیا و فەرەنسا و بەریتانیا، ئەو راستییەیان دركاندووە، لەمەودوا زیاتر لە جاران پشتگیری كوردستان دەكەن و زیاتر هاوكاری پێشكەش دەكەن و باشتریش دێنە ناو شەڕی دژی تیرۆریستانی داعشەوە.
رەنگدانەوەی سەركەوتنەكانی ئەنجوومەنی ئاسایشی كوردستان لە نەخشە تازەكەی ستراتیژی سەربازیی دژی داعشدا
دوای دانیشتنەكەی لیژنەی خزمەتی سەربازی كۆنگرێس بۆ گوێگرتن لە ئەشتون كارتەر وەزیری بەرگری و ژەنەڕاڵ جۆزیف دانفۆرد سوپاسالاری ئەمەریكا، ئەشتون كارتەر لە كاتێكدا ئامادەباشی پێنتاگۆن -ی بۆ ناردنی هێزی تایبەتی زەمینی بۆ عێراق و سووریا ئاشكرا دەكات، بەڵام ناردنی ئەم هێزە وەك دوای گەڕانەوەی لە لوتكەی پاریس، سەرۆك باراك ئۆباما روونكردنەوەی لەسەر دا، بەوەی ناردنی هێزی تایبەتی زەمینی بۆ عێراق و سووریا بۆ شەڕی دژی داعش، بە هاوشێوەی ناردنی ئەو هێزانە نابێت كە لە 2001 بۆ رووخانی رژێمی تاڵیبان و لە 2003 بۆ رووخانی رژێمی سەدام حوسێن رەوانەی عێراق و ئەفغانستانیان كرد، كەواتە ئەو شێوازەی ئەمەریكا لە ناردنی هێزی تایبەتی زەمینی ئەمجارە پیادەی دەكات، شێوازێكی جیاوازی دەبێت و ژمارەكەشیان زۆر كەمتر دەبێت، سەبارەت بە شێوازی تازەی ناردنی ئەم هێزانە و ئەرك و شێوازی شەڕكردنیان لە عێراق و سووریا، ئەشتۆن كارتەر بە لیژنەی سەربازی كۆنگرێسی راگەیاند: ئەم هێزە تایبەتانە ئەركی دیاریكراویان دەبێت بە هاوبەشی لەگەڵ ئەو هێزە لۆكاڵانەی كە لە ناوچەكە بوونیان هەیە، لە چوارچێوەی كاری هەماهەنگیدا ئەم هێزانە توانای هەڵكوتانەسەر دوژمنیان دەبێت بە شێوازی دابەزین لە ئاسمانەوە بۆ كۆنتڕۆڵكردنی بارەگایەك، ئازادكردنی ئەو بارمتانەی لای تیرۆریستانی داعش گیراون و هەڕەشەی سەربڕینیان لەسەرە. بەڵام لێرەدا پرسیاری سەرەكی ئەوەیە: ئایا ئیدارەی سەرۆك ئۆباما كە خاوەنی سێ ئەزموونی فاشیلە (داگیركردن لە عێراق، دەستێوەردان لە لیبیا و تەماشاكردن لە سووریا)، ئێستا چۆن دەتوانێت بڕیاری ناردنی هێزی تایبەتی زەمینی بدات و لە سەركەوتنەكەشی دڵنیا بێت؟ ئەم بڕیارە لە كاتێكدایە ناونیشانی دوایین ژمارەی مانگی 11 و 12ی گۆڤاری فۆرین ئەفێرز بریتیە لە -رۆژهەڵاتی ناوەڕاستی دوای ئەمەریكا - The Post-American Middle East هەر لەناو دۆسێی سەرەكیی ئەم بابەتەدا بابەتێكی دیكە هاتووە كە دانیاڵ بایمەن بە ناونیشانی «دوای شەڕی دژە تیرۆر. ئەمەریكا پێویستی بە سیاسەتێكی واقیعییانە هەیە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا»، ئەمانە هەمووی ئاماژەی راستەوخۆی ناوەندەكانی فیكر و لێكۆڵینەوەن لە ئەمەریكا، بەوەی ئیدارەی ئۆباما زۆر بە زەحمەت دەتوانێت بڕیار بە شێوەیەكی گشتی بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و بە شێوەیەكی تایبەتی بۆ عێراق و سووریا بدات، بەتایبەتیش ئەگەر بڕیارەكە بۆ ناردنی هێزی سەربازی بێت.
هەوڵدان بۆ دۆزینەوەی هۆكاری پشتی ئەم بڕیارە بە ناردنی هێزی تایبەتی زەمینی بۆ شەڕی داعش، دەگەڕێتەوە بۆ ئەو سەركەوتنە گەورەیەی كە هێزەكانی دژەتیرۆری سەر بە ئەنجوومەنی ئاسایشی نیشتمانی كوردستان و هێزە تایبەتە زەمینییەكانی ئەمەریكا لەمانگی رابردوو لە حەویجە ئەنجامیاندا و توانییان لە پرۆسەیەكی دابەزین لە ئاسمانەوە نزیكەی 70 بارمتە ئازاد بكەن، ئەم پرۆسە سەركەوتووەش بە زیانێكی زۆر كەم كۆتایی هات كە تەنیا یەك سەربازی ئەمریكی بووە قوربانی، ئەم پرۆسە سەركەوتووە هاوبەشەی هێزی دژەتیرۆری ئەنجوومەنی ئاسایشی كوردستان و هێزە تایبەتە زەمینییەكانی ئەمەریكا لە ستراتیژیەتی نوێی سەربازی دژی داعش، دەبێتە كۆڵەگەیەكی سەرەكی ئەو ستراتیژە، وەك ئەشتۆن كارتەر راشكاوانە ئاماژەی پێكرد، ئەمەش دەبێتە بەشێك لە كاری هاوبەش و گۆڕینەوەی زانیاری و شەڕی هاوبەش دژی تیرۆریستانی داعش. ئەوەشی زیاتر پاڵپشتی بۆ ئەم بۆچوونە زیاتر دەكات، لە رووماڵێكی ئاژانسی رۆیتەرز بۆ شێوازی ناردنی ئەم هێزە و جێگیركردنی ئەم هێزە لە عێراقدا، بەرپرسێكی سەربازی ئەمریكی لە بەر ئەوەی ناكرێت بە ناوی ئاشكرا باس لە پلانی سەربازی بكرێت، بە رۆیتەرزی راگەیاندووە، بە مەرجێ ناوی بڵاونەكرێتەوە، زانیارییەكەیان پێشكەش دەكات. ئەو هێزەی ئەشتون كارتەر ئاماژەی پێدەكات و بەنیازن بینێرن بۆ عێراق، هەموو ئاماژەكان بەو ئاڕاستەیەن ئەو هێزە لە هەولێری پایتەختی هەرێمی كورستان جێگیر دەكرێت و لە هەولێرەوە هەماهەنگی و كاری هاوبەش ئەنجام دەدرێت.
لەم خوێندنەوەیەدا و بەپێكەوە گرێدانەوەی هەموو رەهەندەكانی ستراتیژیەتی نوێی سەربازی دژی داعش لە عێراق و سووریا، دەگەینە ئەو دەرەنجامەی، كە ئەم ستراتیژیەتە نوێیە، لەناو خودی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش، یان فراوانتر لەناو هەموو ئەو لایەنانەی لە ئێستا لە دژی داعش یەكدەگرنەوە، دوو جۆر هاوپەیمانی دروست دەبێت، هاوپەیمانی یەكەمیان هاوپەیمانییەكی كاتیە كە بریتی دەبێت لە رووخاندنی دەوڵەتی ئیسلامی داعش و بەس، هاوپەیمانی دووەمیان هاوپەیمانیەكی بەردەوام دەبێت بۆ رووخانی دەوڵەتی ئیسلامی داعش و دووبارە رێكخستنەوەی ناوچەكە و دەستپێكردنەوەی پرۆسەی بونیادنانی دەوڵەت و دروستكردنەوەی سەقامگیری و تەناهی لە ناوچەكەدا، ئەوەی دەبێتە جێگەی گەشبینی بۆ كوردستان، ئەوەیە لە ئێستاوە كوردستان بۆتە پێگەی سەرەكی بۆ تێكشكاندنی داعش، پێگەی سەرەكی بۆ دووبارە رێكخستنەوەی ناوچەكە دوای نەمانی داعش، بۆیە ئەو لایەنانەی كە لەگەڵ ئاڕاستەی یەكێتی ئەوروپا و ئەمەریكا وەك هاوپەیمانی بەردەوام یەكدەگرنەوە، لە ئێستاوە دیارە لە كوردستان زیاتر نزیك دەبنەوە و كوردستانیش زیاتر لێیان نزیك دەبێتەوە، ئەو لایەنانەشی تەنیا بە شێوەیەكی كاتی و بۆ رووخانی داعش لە پرۆسەكەدان و نایانەوێت دوای نەمانی داعش دەوڵەتی مەدەنی و هاوچەرخ بوونی هەبێت، ئەوا لەگەڵ نزیكبوونەوەی زیاتری كوردستان لە هاوپەیمانی بەردەوام بۆ بونیادنانەوەی ناوچەكە، هاواریان لێ هەڵدەستێت و نازانن چۆن رق و كینەی خۆیان بەرامبەر كوردستان و سەرۆكەكەی بارزانی دەرببڕن!






تاكە سەركەوتنی ستراتیژیەتی ئەمەریكا لە دژی داعش
ئەو سەركەوتنەیە لەگەڵ پێشمەرگە بەدەستی هێناوە

خستنەخوارەوەی فڕۆكە مەدەنییەكەی رووسیا لە ئاسمانی سینادا لە مانگی تشرینی یەكەم، كە زۆری پێنەچوو هێرشەكانی پاریسی بە دواداهات لە مانگی تشرینی دووەم، كۆدەنگییەكی نێودەوڵەتی بەرفراوانی دروستكرد كە كاروانی دەوڵەتی ئیسلامی بەردەوامە و پێویستە بوەستێندرێت. ئەمەریكا ساڵێك پێش ئێستا ئەمەی لەبەرچاو گرتووە- ئەگەرچی لەسەر ئاستی گوتاریش بێت-. لە مانگی ئەیلولی ساڵی 2014 سەرۆكی ئەمەریكا باراك ئۆباما رایگەیاند كە ئەمەریكا كار دەكات بۆ لاوازكردن و لە كۆتاییدا تێكشكاندنی ئەم گرووپە، بەڵام هۆشیاریدا لەوەی ئەمە هەڵمەتێكی درێژخایەن و دژوار دەبێت. بە راستیش وایە.
لەبەر ئەوەی ئامادە نەبوو هێزی زەمینی رەوانە بكات بۆ رووخاندنی دەوڵەتە جیهادییەكە، ئەوا واشنتۆن لەسەر گرتنەبەری ستراتیژیەتێكی هەنگاو بە هەنگاو گیرسایەوە كە بەكارهێنانێكی زۆر سنوورداری هێزی لە خۆگرتبێت. لە راستیدا، رەوتی گورزەكانی ئەمەریكا دژی داعش ئەوەندە خاو بوو كە بە ستراتیژی جڵەوگیری (ئیحتیوا) لێكدرایەوە. سنووردارییەكانی ئەم ئیحتیواكردنە لە مانگەكانی تشرینی یەكەم و دووەمدا ئاشكرا بوو. ئەم ستراتیژیەتە بووە هۆی ئەوەی داعش كاتی ئەوەی بەدەستەوە بێت كۆنتڕۆڵی خۆی بچەسپێنێت، راهێنان بە تیرۆریستان بكات و خەڵكانی هەڵسووڕاوی خۆی لە وڵاتانی رۆژئاوادا جێگیر بكات. كەواتە پێویستە لە نێو داروپەردوی ئەم ستراتیژیەتە شكستخواردووەوە، ئەمەریكا ستراتیژیەتێكی نوێ و بوێرانە دابڕێژێتەوە.
كاردانەوەی یەكەمجاری ئەمەریكا لە دژی داعش لە ژێر كاریگەری ئەزموونی تاڵی عێراق و ئەفغانستاندا بوو. ئۆباما باوەڕی وابوو بردنەوەی لە هەڵبژاردنەكاندا ئەركی ئەوەی پێبەخشیوە كە ئەمەریكا لە-زۆنگاوی- رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەربهێنێت، بە شێوەیەكی گشتیتر، كارێك بكات واشنتۆن كەمتر پشت بە هێز ببەستێت لە سیاسەتی دەرەوەدا. بەلەبەرچاوگرتنی بەشداری ساردوسڕی لە دەستێوەردان لە لیبیادا، ئەوا سەرۆك پابەند بووە بە كەمكردنەوەی مەودای تێوەگلانی وڵاتەكەی.
بۆ ماوەیەك ئیحتواكردنی توندوتیژی سەركەوتوو بوو، تەنانەت كاتێكیش كە ئاوارەكان بارگرانییەكی گەورەیان لەسەر دەوڵەتە دراوسێكانیان دروستكردبوو. بەڵام دوای ئەوەی داعش بووە بەشێك لە وێنەكە، چیتر ئەمە ستراتیژیەتێكی كارا نەماوە. ئومێدی ئەمەریكا بۆ دووركەوتنەوە لە ناكۆكییەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لاواز بوو. میحنەتی كورد و جینۆسایدی ئێزدییەكان بوونەهۆی ئەوەی ئەمەریكا هەنگاو بە هەنگاو تێوەگلانی لە عێراقدا زیاتر بكات. هەروەها سەربڕینی رۆژنامەنووسە ئەمەریكییەكان لە لایەن داعشەوە سەرۆكە دوودڵەكەیان ناچاركرد، مەودای بۆردوومانەكانی بۆ سەر سووریا زیاتر بكات.
سەرەڕای پابەندبوونی بە تێكشكاندنی داعشەوە، ئەوا كێشەی سەرەكی واشنتۆن ئەوەیە بەدەستهێنانی ئەم دەرئەنجامە پێویستی بە هێزی زەمینییە، كە ئەمەریكا رەتی كردۆتەوە ئەم هێزە دەستەبەر بكات. لەبری ئەوە ئۆباما دەیەوێت بەكارهێنەری راستەوخۆی هێزی ئەمەریكا سنووردار بكات و پێگەی هێزە مەحەلییەكان باشتر بكات بۆ ئەوەی بەرپرسیارێتیەكی زیاتر بخەنەسەر شانی خۆیان. لە هەندێ شوێندا، ئەم ستراتیژیە زۆر بە باشی كاری خۆی كردووە. ئەمەریكا بۆی دەركەوت كە هێزی پێشمەرگەی كوردستان هاوپەیمانی باوەڕپێكراون و زۆر بەتوانان. ئەوان بوێرانە بەریان بە پێشڕەوی داعش بەرەو هەولێر-پایتەختی هەرێمی كوردستان گرت، هەروەها پاشەكەشیان بە هێزەكانی داعش لە كۆبانێ لە سووریا كرد، بەم دواییەش شنگال-یان ئازاد كرد و رێگەی سەرەكی كۆمەكی داعشیان لە نێوان مووسڵ و رەققە بڕی.
سەرچاوە: دابەشكردن و داگیركردن لە سووریا و عێراقدا
نووسینی: باراك مێندێڵسۆن
لە foreign affairs بڵاوكراوەتەوە.





پێدەچێت هێزە تایبەتەكەی ئەمەریكا
لە هەولێر جێگیر بكرێت

ئاشتون كارتەر لە بەردەم كۆنگرێسی ئەمەریكادا رایگەیاند ئەمەریكا هێزێكی تایبەتی نوێ رەوانەی عێراق دەكات بۆ برەودان بە شەڕی دژ بە چەكدارانی دەوڵەتی ئیسلامی كە دەستیان داوەتە توندوتیژی و سوورن لەسەر بەدەستەوەگرتنی ئەو خاكەی لە عێراق و سووریا داگیریان كردووە.
جێگیركردنی ئەم هێزە هێرشبەرە دەبێتەهۆی ئەوەی هێزی شەڕكەری ئەمەریكا لەسەر زەوی رۆڵێكی پتر درێژخایەنیان هەبێت لە عێراق و سووریادا، ئەمەش بۆ یەكەمجارە رووبدات لە دوای ساڵێك زیاتر لە شەڕی دژ بە دەوڵەتی ئیسلامی. هەروەها لە كاتێكدا روودەدات كە كۆمارییەكان داوایان كردووە كە ئەمەریكا هێزی زیاتری زەمینی بڵاوبكاتەوە، ئەمە لە سەروەختێكدا كە ئەمەریكییەكانی ماندووی دەستی شەڕ لە بارەی ئەگەری تێوەگلانێكی سەربازی گەورەترەوە لە نێو خۆیاندا دابەش بوون.
ئەشتون كارتەر كە شان بە شانی جۆزێف دانفۆرد، سوپاسالاری ئەمەریكا، لەبەردەم كۆنگرێسدا قسەی دەكرد، رووبەڕووی ئەو ئەندام كۆنگرێسە خاوەن گومانانە بووەوە كە باس لەوە دەكەن پێویستە ئەمەریكا پتر توند بێت لە رووبەڕووبوونەوەی هەڕەشەی دەوڵەتی ئیسلامی، كە هێرشەكانی پاریس و بەیروت و خستنەخوارەوەی فڕۆكە مەدەنییەكەی رووسیا پشتڕاستی ئەوە دەكەنەوە.
كارتەر رایگەیاند كە بە تێپەڕبوونی كات، ئەو هێزی تایبەتە دەتوانن ئۆپەراسیۆنی بەسەردادان و رزگاركردنی بارمتە و كۆكردنەوەی زانیاری هەواڵگری و دەستگیركردنی سەركردەكانی دەوڵەتی ئیسلامی ئەنجام بدەن. هەروەها وتی: ئەمە دەبێتەهۆی باشتركردنی زانیارییە هەواڵگرییەكان و دەستنیشانكردنی ئامانجی زیاتر بۆ ئەوەی هێرشیان بكرێتەسەر. حاڵی حازر نزیكەی 3،300 سەربازی ئەمەریكی لە عێراقدا هەن، سەرۆك ئۆباما-ش پێشتر رایگەیاندبوو كە كەمتر لە 50 سەربازی هێزی تایبەت بۆ سووریا رەوانە دەكات. كارتەر رایگەیاند هێزی ئەمجارە زیاتر دەبێت لە 50 كەس و وتی: ئەمە هێزێكی ئامادە دەبێت، بەو مانایەی لە عێراقدا جێگیر دەكرێت. كە ئەو هێزەش تەركیز لەسەر هاوكاریكردنی عێراق دەكات بۆ ئەوەی بتوانێت بەرگری لە سنوورەكانی بكات و هێزی ئەمنی بنیاد بنێت، هەروەها لە بارێكیشدا دەبێت كە بتوانێت ئۆپەراسیۆن یەكلایەنە لە سووریادا ئەنجام بدات. كارتەر وتیشی: ئەو كارە زۆر گرنگە، چونكە سوودەرگرتنە لەوەی ئێمە تێیدا بەهرەمەندین، ئێمە لە كۆكردنەوەی زانیاری هەواڵگریدا بەهرەمەندین، ئێمە لە جموجوڵدا بەهرەمەندین، هەروەها لە ئەنجامدانی كردەوەی چاوەڕاننەكراودا. ئێمە مەودایەكی گەورەی دەستڕۆیشتووییمان هەیە كە كەسی دیكە نییەتی، ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی هەموو كەس لە سووریا بكەوێتەخۆی. تۆ نازانیت لە شەودا كێ لە پەنجەرەكەوە خۆی دەكات بە ژووردا. ئەمە ئەو هەستەیە كە ئێمە دەمانەوێت لای سەركردایەتی و شوێنكەوتووانی دەوڵەتی ئیسلامی بیخوڵقێنین. بە گوێرەی بەرپرسێكی ئەمەریكی- كە نەویست ناوی ئاشكرا بكرێت لەبەر ئەوەی رێپێدراو نییە بە ئاشكرا باسی پلاندانانی سەربازی بكات- ئەو هێزە لە نزیكەی 200 سەرباز پێكدێت لە نێویاندا تیمی هێرشبردن و یەكەی ئاسمانی و یەكەی پشتیوانی دیكە، كە ئەگەری ئەوەی هەیە لە هەولێر جێگیر بكرێت.
سەرچاوە: ئەسۆشیەتد پرێس
لە سایتی «Huffington post» بڵاوكراوەتەوە.