لە سەرەتای نیسانی 2012 سەرۆك مسعود بارزانی لەسەر داوەتی فەرمیی حكومەتی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا سەردانی كۆشكی سپی كرد و لەگەڵ سەرۆك ئۆباما و جۆزیف بایدن جێگری سەرۆك و گەورە بەرپرسانی ئیدارەی ئەمریكی كۆبۆوە بۆ باسكردنی بارودۆخی عێراق و سروشتی پێوەندی نێوان حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی فیدرالی عێراق، سەبارەت بە ناوەڕۆكی ئەم كۆبوونەوەیە، بەڕێز سەرۆك بارزانی لە رۆژی 5 نیسان بەمجۆرە لە سیمینارێكی ئامۆژگای واشنتۆن بۆ دیراساتی رۆژهەڵاتی نزیك باسی لێوەكرد:
((هاتنی من بۆ واشنتۆن لەسەر داوەتی فەرمی حكومەتی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكابووە بۆ باسكردنی بارودۆخی عێراق و ناوچەكە و سروشتی پێوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و حكومەتی بەغدا. دوێنێش (مەبەستی رۆژی 4/4/2012یە) لەگەڵ سەرۆك ئۆباما و جۆزیف بایدنی جێگری سەرۆك و گەورە بەرپرسانی ئیدارەی ئەمریكی بە دوور و درێژی باسی هەموو ئەو خاڵانەمان كرد كە پەیوەستن بە بارودۆخی عێراق و ناوچەكە و پێوەندییەكانی نێوان هەرێم و بەغدا.
بێگومان زۆر لەو بەڕێزانەی لەم كۆڕە دانیشتوون لەوە ئاگادارن، ئێمە وەك خەڵكی كوردستان خوێن و قوربانیەكی زۆرمانداوە بۆ ئەوەی عێراقێكی دیموكراتی و فیدرالی و فرەلایەن بێتە كایەوە، بەڵام هەمیشە ئەو هەقیقەتەشمان ئاماژە پێداوە، ئەگەر یارمەتی ئەمریكا و ئازایەتی سەرباز و كوڕ و كچەكانی ئێوە نەبوونایە و هاوكاری ئێمەیان نەكردایە، ئەوا ئەو ئامانجە نەدەهاتەدی و ئەو رژێمە بە تەنیا بە ئێمە نەدەڕووخا. بۆیە دوای رووخانی ئەو رژێمە دەرفەتێكی زێڕین بۆ عێراقیەكان دروست بوو بۆ ئەوەی ئەو عێراقە فیدرالی و دیموكراتی و فرەلایەنە دابمەزرێت.
ئەوەی لێرەدا گرنگە بۆ دامەزراندنی ئەو عێراقە نوێیە، پێویستە راشكاوانە ئەوە بە ئاشكرا بگووترێت، ئایا عێراق لەچی پێكهاتووە؟ بێگومان وەك پێكهاتە لە 3 پێكهاتەی سەرەكی پێكهاتووە كە كورد و شیعەو سوننەیە، لەگەڵ رێزم بۆ نەتەوەكانی دیكە دەبێت مافیان پارێزراو بێت و بەشداربن لە حكومڕانیی، ئەوانیش وەك نەتەوەكانی توركمان، ئاشوری و كلدان و سریان، هەتا كەمینەیەكی ئەرمەنیشمان هەیە. بەڵام ئەگەر عێراق لە روانگەی نەتەوەییەوە سەیر بكەین، ئەوا بێگومان عێراق لەدوو نەتەوەی سەرەكی پێكهاتووە كە ئەوانیش كورد و عەرەبن.
ئێمە دەزانین ئەزموونی هەرێمی كوردستان تا ئاستێكی باش سەركەوتنی بەدەست هێناوە، من ناتوانم بڵێم ئەزموونێكی نموونەییە و هیچ كەموكورتی نییە، بەڵام لەرووی ئاسایش و ئابووری و كۆمەڵایەتیەوە پێشكەوتن و سەركەوتنێكی گەورەی بەدەست هێناوە.
هۆكاری ئەم سەركەوتنە دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی سیاسەتێكی لێبوردانەمان پیادەكرد و بەدوای تۆڵە سەندنەوە نەكەوتین، بۆیە توانیمان بە هاوكاری جەماوەر و دەزگاكانی خۆمان، ئاسایش و سەقامگیری كوردستان بپارێزین، هەر ئەمەش بووە هۆكاری ئەوەی زۆرێك لە كۆمپانیاكانی جیهان و بەمدواییەش كۆمپانیاكانی ئەمریكا روو لە هەرێمی كوردستان بكەن و دەست بە وەبەرهێنان لەم هەرێمە بكەن.
من لێرەدا چەند نموونەیەكتان بۆ دەخەمەڕوو، لەدوای ساڵی 2003 داهاتی ساڵانەی تاكەس لە هەرێمی كوردستان تەنیا 275 دۆلار بوو ئێستا لەسەرووی 5000 دۆلارە، رێژەی نەخوێندەواری 56% بوو ئێستا كەمترە لە 16%، سەبارەت بە خزمەتگوزاری كارەبا، ئیستا كارەبا گەیشتۆتە تەواوی شارو شارۆچكە و گوندەكانی كوردستان و لەهەندێك شوێن 24 كاتژمێر كارەبا هەیە.
لەبەرامبەر ئەمەدا حكومەتی عێراق لەماوەی ساڵانی 2003-2012 بڕی زیاتر لە 500 ملیار دۆلار بودجەی لەبەردەست بووە، بەڵام لەدەرەوەی هەرێمی كوردستان، خزمەتگوزاری كارەبا ئەگەر بوونیشی هەبێت لە 3-4 كاتژمێر تێپەڕ ناكات، یەك ملیۆن كەس لە ریزەكانی سوپا تۆمار كراون، كەچی تیرۆر هەر بەردەوامە.
بۆیە ئێستا عێراق لە قەیرانێكی جدییدایە، ئەمەشم دوێنی لەگەڵ سەرۆك ئۆباما و جێگرەكەی بایدن باسكردووە، بەوەی عێراق بەرەو تاكڕەوی دەڕوات و تاكە كەسێك هەوڵدەدات دەست بەسەر هەموو دامودەزگاكانی دەوڵەت بگرێت، هەر بۆ نموونە شەخسی سەرۆك وەزیرانی عێراق هەموو ئەم پۆستانەی كۆنترۆڵ كردووە:
1. سەرۆكی ئەنجوومەنی وەزیرانە.
2. فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكانی عێراقە.
3. وەزیری بەرگرییە.
4. وەزیری ناوخۆیە.
5. سەرۆكی دەزگای موخابەراتە.
6. دوایین شتیش كە داوای لە سەرۆكی بانكی ناوەندی كردووە بۆ ئەوەی بانكی ناوەندیش بخاتە ژێر دەستی خۆیەوە.
ئێمە وەك خەڵكی كوردستان پەرۆشین بۆ ئەم حكومەتە لەبەر ئەوەی بەخوێن و لەسەر شانی ئێمە دروست بووە، ئێمە بەغدا بۆ كەسێكی تر چۆڵناكەین.
لەبنەڕەتدا بارودۆخی عێراق وادەخوازێت كە دەبێت هەموو عێراقیەكان پێكەوە حكومڕانی عێراق بكەن، دەبێت هەرسێ پێكهاتەی سەرەكی كورد و شیعە و سوننە بەشدار بن و نەتەوەكانی دیكەش لە حكومڕانی بەشداری پێبكەن. بۆ ئەمەش دەستووری عێراق زۆر راشكاوانەیە، ئێمە بەدەستوورێكی باشی دەزانین لەبەر ئەوەی دەنگمان پێداوە و كارمان تێدا كردووە، بەڵام كێشەكە ئەوەیە بەم دەستوورەوە پابەند نابن، لەم دەستوورەدا هاتووە مەرجی مانەوەی عێراق بە یەكپارچەیی پابەندبوونە بەدەستورەوە، كە ئێستا رۆژانە ئەم دەستوورە پێشێل دەكرێت. ئەمەش وایكردووە عێراق بكەوێتە قەیرانێكی جدییەوە وەك ئێستا تێیكەوتووە.
من داوام كردووە تەواوی هێزە سیاسییەكانی عێراق كۆببینەوە و چارەسەرێك بۆ ئەم بارودۆخە بدۆزینەوە، رێگە نەدەین لەوەی دیكتاتۆرێكی دیكە بگەڕێتەوە بۆ عێراق، بۆ ئەمەش پێویستە رێككەوتنی هەولێر بەتەواوەتی جێبەجێ بكرێت، ئەو رێككەوتنەی لە نۆڤەمبەری 2010 ئیمزاكراو ئەم حكومەتەی ئێستا لەسەر بنەمای ئەو رێككەوتنە پێكهات.
بۆیە ئەگەر ئەم بارودۆخە بەهاوكاری هەموو لایەك چارەسەر كرا، ئەوا ئەمە بژاردەی پەسەندی ئێمەش دەبێت، بەڵام ئەگەر ئەم بارودۆخە چارەسەر نەكرا، ئەوا ئەو بارودۆخەی ئێستا لەبەغدا بەڕێوە دەچێت، بژاردەی ئێمە نابێت و بۆ ئێمە قابیلی قبوڵ كردن نابێت، لەم حاڵەتە ئێمە ناچار دەبین بگەڕێینەوە بۆ میللەتی خۆمان بۆ ئەوەی بڕیاری خۆی بدات.
ئەوەی لەم سەردانە بۆ ئێمە زۆر گرنگ بوو ئەوەبوو بزانین، ئایا ئەمریكا ئێستا چۆن سەیری بارودۆخی عێراق دەكات و چۆن سەیری بارودۆخی هەرێمی كوردستان دەكات؟ ئەوەی من لەزاری سەرۆك ئۆباماو جۆزیف بایدنی جێگری سەرۆكەوە گوێبیستی بووم، ئەوان تەئكیدیان لەسەر ئەوە دەكردەوە بەوەی پابەندن بە عێراقێكی دیموكراتی و فیدرالی و فرەلایەنەوە، پابەندن بە هەرێمی كوردستان و ئەو دەسكەوتانەی بەدەستی هێناوە، ئیدارەی ئەمریكی لەگەڵ ئەوەبوون بەپێیی دەستوور كێشەكان چارەسەربكرێن، ئێمەش لەگەڵ ئەوەین بە پێی دەستوور هەموو كێشەكان چارەسەربكرێن و هەوڵیش دەدەین بەپێی دەستوور كێشەكان چارەسەر بكەین، بەڵام ئەگەر چارەسەر نەكرا، ئەوا ئەو بارودۆخە قابیلی قبوڵ كردن نابێت لەلایەن گەلی ئێمە و گەلی كوردستان بڕیاری خۆی دەدات.