جوانترین پێناسە بۆ ئەو عێراقەی 11 ساڵ پێش ئێستا ئەمریكا بۆ ئازادكردنی زیاتر لە 4500 سەربازی بەكوشتدا و بەدەیان هەزار سەربازی بریندار بوو، هەروەها بەپێی توێژینەوەیەكی زانكۆی هارڤارد زیاتر لە 5 ترلیۆن دۆلاری لە عێراقدا خەرجكردووە، بۆ ئەوەی، عێراق ببێتە دەوڵەتێكی دیموكراتی و پەرلەمانی، ئەمە بێجگە لە قوربانی عێراقییەكان لەم پێناوەدا، دوای ئەوەی لە كۆتایی ساڵی 2011 تەسلیمی نوری مالیكی سەرۆك وەزیران كرا، وەك دەبینین تەنها لەماوەی دووساڵدا ئەم وڵاتە كارەساتێكی ئەوتۆی بەسەردا هاتووە بە تەواوەتی لە دەوڵەتێكی فاشیل دەچێت، تەنانەت كار گەیشتۆتە ئەو ئاستەی وڵاتانی جیهان بە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكاشەوە، هۆشداری بدەنە هاووڵاتیان سەردانی بەغدا و شارەكانی دیكەی ناوەڕاست و باشووری عێراق نەكەن. بەمەش ئەو خەون و ئومێدەی عێراقیەكان هەیانبوو بەوەی لەدوای رووخانی رژێمی پێشووی دیكتاتۆریەتەوە و كۆتایی هاتنی تاكڕەوی حكومڕانی تاكەكەسییەوە، ئیدی لەلایەن ئەو سەركردانەوە حكومڕانی دەكرێن كە خۆیان هەڵیان دەبژێرن و خۆیان لێپرسینەوەیان لەگەڵ دەكەن، ئەوا ئەمە لە ئێستا بۆتە خەونێكی زڕاو و جۆرێك لە نائومێدی ئەوتۆی دروستكردووە كە هەموو پێكهاتەكانی عێراق بە دڵەڕاوكێوە سەیری ئایندەی تەمومژاوی عێراق بكەن، هۆكاری ئەم هەموو نائومێدی و نەهامەتییە دەگەڕێتەوە بۆ ئەو مەیلە خۆسەپێنیەی كە نوری مالیكی سەرۆك وەزیرانی عێراق بۆ كۆنترۆڵ كردنی هەموو دەسەڵاتە مەدەنی و سەربازی و ئاسایش و پۆلیس لەم وڵاتە گرتوویەتییە بەرو خەریكە بە تەواوەتی وەك دیكتاتۆرێك حكومڕانی عێراق دەكات، پرۆفیسۆر تۆبی دۆج كه سەرۆكی سەنتەری رۆژهەڵاتی ناوەڕاستە لە زانكۆی لەندەن و‌ ماوەی چوار ساڵ 2003-2007 بەردەوام لەسەر ئەركی زانكۆی لەندەن خەریكی توێژینەوەی مەیدانی بووە لەسەر عێراق، لە دوای ساڵی 2007 یشەوە هەتا ئێستا بەردەوام چاودێری نزیكی بارودۆخی عێراق دەكات و لەگەڵ هەموو سەركردە عێراقیەكان بە سەركردایەتی سیاسیی كوردستانیشەوە بۆ توێژینەوەكانی دیدار و چاوپێكەوتنی كردووە و لە ساڵی 2013 كتێبێكی بە ناونیشانی (عێراق: لەشەڕەوە بەرەو ئەسۆریتاریانزمێكی نوێ _ Iraq: From War to a New Authoritarianism ) بڵاو كردۆتەوە و لەم كتێبەدا دەپرسێت ئایا مالیكی لەماوەی دوو خولی سەرۆك وەزیراندا چی كردووە؟ ئەو لەو كتێبە بەمجۆرە وەڵامی داوەتەوە:
1. لەماوەی دوو خولی سەرۆك وەزیرانی مالیكیدا تەنیا شێك بونیادنرابێتەوە ئەوەیە سوپایەكی دروستكردووە كە ژمارەی چەكدارەكانی زیاتر لە 930 هەزار چەكدارە‌، ئەم ژمارەیە لە 8% هێزی كاری عێراق پێكدەهێنێت و 12%ی ئەو لاوانە پێكدەهێنێت كە تەمەنیان لەسەرووی 20 ساڵەوەیە، بۆ پشت راستكردنەوەی ئەم ئاكامەی تۆبی دۆج پێی گەیشتووە توێژینەوەیەكی دیكە كە لە گۆڤاری فۆرین ئەفێرز لە ساڵی 2012 بڵاو كراوەتەوە، ئاماژە بەوە دەكات، كە رێژەی بێكاری لەشارەكانی باشوور و ناوەڕاستی عێراق لەنێو لاوەكاندا لە 30%یە، حكومەتی مالیكی هەوڵیداوە كە ئەو لاوە نائومێدانە ناچار بكات بچنە ریزی هێزە چەكدارەكان، یان ئەو میلیشیانەی حزبی دەعوا كە مالیكی لەدوای ساڵی 2007 درووستی كردووە.
2. بەپێی ئاماری نەتەوە یەكگرتووەكان هەتا كۆتایی ساڵی 2011 و سەرەتای ساڵی 2012، لەگەڵ ئەوەی بڕی 200 ملیار دۆلار بۆ بونیادنانەوەی ژێرخانی عێراق خەرجكراوە، كەچی تەنیا 26% تۆڕی ئاوەڕۆ بۆ شارەكانی باشوور و ناوەڕاستی عێراق دابینكراوە.
تەنیا 25% ئاوی خواردنەوەی پاك بۆ هاووڵاتیانی باشوور و ناوەڕاستی عێراق دابینكراوە، ئەمەش واتە 75% هاووڵاتیانی ئەو شارانە ئاوی پاكیان بۆ دابین نەكراوە، لە كاتێكدا لەشارەكانی هەرێمی كوردستان، ئەم رێژەیە گەیشتۆتە نزیكەی 90%، ئەو 10%یەشی كە ماوە هەموو پرۆژەی بۆ كراوە و لە قۆناخی جیاوازی جێبەجێكردنن، وەك پرۆژەی ئاوی خواردنەوەی پاكی (هەڵەبجەو چەمچەماڵ و ئاكرێ و ئامێدی...تاد).
3. لە گەرمای پرۆكێنی هاوینی شارەكانی ناوەڕاست و باشووری عێراق تەنیا 7.5 كاتژمێر كارەبا دابینكراوە، ئەمە لە كاتێكدا لە هەرێمی كوردستان كە لە باشوور و ناوەڕاستیش فێنكترە، بە تایبەتی لە هاویندا 24 كاتژمێر كارەبا دابینكراوە.
دەوڵەتی عێراق و لاسەنگییه ‌گەورەكە
باڵێكی سەربازی گەورە.
دامەزراوەگەلێكی مەدەنی لاواز
پرۆفیسۆر ماكس بوت گەورە تۆژەری ئامۆژگای پێوەندییەكانی دەرەوە و تایبەتمەند لەسەر پرسی عێراق و ستراتیژیەتی سیاسەتی بەرگری ئەمریكا، لە پەنێڵێكدا كە رۆژی 8ی كانوونی 2014 لە ئامۆژگای ناوبراو سازكراوە، جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە، لەبەر ئەوەی سەرۆك باراك ئۆباما هەر لەسەرەتاوە دژی شەڕی عێراق بووە، بۆیە هەموو ئامانجی ئەوە بوو لە كاتێكی زۆر نزیكدا هەموو هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق بكشێنێتەوە، ئەمە لە كاتێكدا عێراق له ساڵی‌ 2011 زۆر پێویستی بە مانەوەی هێزەكانی ئەمریكا بوو بۆ ئەوەی ئەمریكا گاریگەری لە سەر پرۆسەی سیاسی لە عێراقدا بێنێت و چاودێر بێت بەسەر رەفتارەكانی نوری مالیكیەوە و لەو كاتەی هەنگاوی بۆ تاكڕەوی هەڵدەگرت دەیتوانی ئەو نفوزەی خۆی بەكاربهێنێت و رێگە نەدات پرۆسەی سیاسیی عێراق پەكی بكەوێت، كە وەك ئێستا پەكی كەوتووە، پرۆفیسۆر ماكس بوت لەبەشێكی دیكەی قسەكانیدا ئاماژە بۆ ئەوە دەكات بەرپرسانی ئەمریكا لە خواستی راستەقینەی سەرۆك ئۆباما تێگەیشتبوون كە نایەوێت چی دیكە هێزەكانیان لەعێراقدا بمێننەوە، بۆیە هەوڵیان نەدا بەرپرسە عێراقیەكان قانیع بكەن بەوەی پێویستە ئەو هێزانە بۆ ماوەیەكی دیكەش لە عێراقدا بمێننەوە، لەبەر ئەوە ئۆباڵی كشانەوەی هێزەكان لە 2011 تەنیا ناكەوێتە ئەستۆی سەركردە عێراقیەكان، بەڵكو ئەوە خواست و ستراتیژی كۆشكی سپی بووە.
ئەگەر لەم قسەیەی پرۆفیسۆر ماكس بوتەوە سەرنج لە سیاسەتی ئەمریكا بەرامبەر عێراق لەماوەی 3 ساڵی ڕابردوو بدەین، ئەوا هەست بە جۆرێك لە كەمتەرخەمی و پشتگوێخستن دەكەین، هەر بۆ نموونە بەڕێز جۆزیف بایدن كە جێگری سەرۆك ئۆبامایە كەسی یەكەمە لە كۆشكی سپی كە راسپێردراوە سەرپەرشتی فایلی عێراق بكات، هەست دەكەین لەدوای كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق سەردانی ئەو وڵاتەی نەكردووە، ئەمە لە كاتێكدا لە ئیدارەی جۆرج دەبلیو بوشدا، سەرۆك بوش هەفتانە لەگەڵ ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراقدا بە رێگەی تیلكۆنفراس بەشداری كۆبوونەوەكانی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراقی دەكرد، هەروەها لە ساڵی 2007 بوش كە زانی بارودۆخی عێراق بەرەو شەڕی مەزهەبی ناوخۆ دەچێت، بەپەلە هێزی زیادكراوی نارد بۆ عێراق و توانی كۆنترۆڵی توندوتیژی بكات، بەڵام سەرۆك ئۆباما نەیتوانی سوود لەو هەموو دەستكەوتە وەربگرێت كە پرۆسەی ناردنی هێزی بەپەلە(surge) بەدیهێنابوو، پرۆسەی زیادكردنی بەپەلەی هێز لە 2007 توانی توندوتیژییەكانی باشوور و ناوەڕاستی عێراق تارادەیەكی زۆر كەمبكاتەوە، ئەمەش دەكرا ببێتە زەمینەیەك بۆ ئەوەی هەنگاوی زیاتر بەرەو چەسپاندنی دیموكراتی و بونیادنانی هەرێمەكان و بە پراكتیزە كردنی فیدرالی لە عێراقدا بكرێت، بەڵام ئەم زەمینەیە بۆ چەسپاندنی بنەماكانی دیموكراتی و فیدرالی پێویستی بە چاودێرێكی وەك ئەمریكا بوو، بۆ ئەوەی چاودێری پرۆسەی سیاسی عێراقی بكردایە و رێگەی نەدایە مالیكی بنەماكانی دیموكراتی لە ریشەوە هەڵتەكێنێت، پرۆفیسۆر ماكس بوت پێیوایە سەرۆك ئۆباما بەوجۆرە هێزی لە عێراق كێشایەوە بۆ ئەوەی پێوەندییەكی درێژمەودا لەنێوان ئەمریكاو عێراق دابمەزرێنێت، بە هاوشێوەی پێوەندی درێژمەودای نێوان بەریتانیاو فەرەنسا، بەڵام ئەم ئامانجە نەهاتە دی و عێراق لەبری ئەوەی بەرەو دیموكراتیەت و فیدرالی و جێبەجێكردنی دەستوور هەنگاو هەڵبگرێت، ئێستا بەرەو ئەسۆریتاریانیزم و دیكتاتۆریەت هەنگاو هەڵدەگرێت، بۆ ئەمەش وەك ماكس بوت جەختی لەسەر دەكاتەوە، ئێستا هیچ بەرپرسێكی پایە بڵندی ئەمریكا نییە گومانی لەوە هەبێت كە نوری مالیكی بەرەو دیكتاتۆریەت هەنگاو هەڵناگرێت، بۆیە لەم چوارچێوەیەدا زۆربەی پسپۆران و تایبەتمەندانی ناوەندەكانی توێژینەوە لە ئەمریكا، سەبارەت بە سیاسەتی ئیدارەی ئۆباما بەرامبەر بەعێراق جەخت لەسەر ئەوە دەكەنەوە سەرۆك ئۆباما هەموو قوربانییەكانی ئیدارەی جورج دەبلیو بوشی كرد بە قوربانی كشانەوەی هێزەكانی لە عێراق، كە ئێستا باڵیۆزخانەی ئەمریكا لە عێراق كە گەورەترین باڵیۆزخانەی ئەمریكایە لە جیهاندا لەرێگەی ئەو كۆمپانیانەوە دەپارێزرێت كە بە بەڵێندەرایەتی ئاسایش دەپارێزن، ئەمەش مانای ئەوەیە ئەمریكا هێندە هێزی لە عێراقدا هەیە هەتا بتوانێت باڵیۆزخانەكەی خۆی پێبپارێزێت. ئەمەش وایكردووە ترسی ئەوە دروست بێت بەهۆی پاڵپشتی ئەمریكا لە حكومەتی عێراق لە چوارچێوەی شەڕی دژە تیرۆردا، نوری مالیكی لەژێر پەردەی شەڕی دژە تیرۆردا، داخوازییەكانی پێكهاتەی عەرەبی سوننە سەركوت بكات و ببێتە هەڕەشەش بۆ سەر هەرێمی كوردستان، بێگومان ئەم مەترسییە نەك هەر لە جێگای خۆیدا بووە، بەڵكو چەندین جار سەركوتی خۆپیشاندەرانی كردووە و ئێستاش گەمارۆی ئەنباری داوە لەژێر پەردەی شەڕی دژە تێرۆردا، بەرامبەر بە هەرێمی كوردستانیش بڕینی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی كردۆتە كارتێكی گوشار بۆ ئەوەی هەرێم ناچار بكات واز لە مافە دەستوورییەكانی خۆی بهێنێت و چۆك بۆ مالیكی دابدات، لەمەش ترسناكتر رەفتاری هەفتەی رابردوویەتی بەرامبەر بە پەرلەمانی هەڵبژێردراوی عێراق، بەوەی چی دیكە حكومەت پەرلەمان وەك چاودێرێك بەسەر خۆیەوە نابینێت و بایكۆتی پەرلەمان دەكات، ئەم رەفتارەش وەك بەڕێز مسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لە پەیامەكەیدا كە لە رێوڕەسمی هاتنەوەی روفاتی 93 بارزانی ئەنفالكراودا رایگەیاند، ئەمە كودەتایە بەسەر دیموكراتی، بە دیوێكی ئەمە مانای ئەوەیە كە نوری مالیكی چی دیكە نایەوێت لە عێراقدا دیموكراتی بوونی هەبێت.
حكومڕانیی مالیكی و
دروستكردنی دەوڵەتی سێبەر لەناو دەوڵەتدا
نوری مالیكی كە لە تشرینی دووەمی 2010 رێككەوتنی هەولێری ئیمزا كرد بۆ پێكهێنانی حكومەتی هاوپەیمانی بنكە فراوانی نیشتمانی، ئامانج لەم رێككەوتنە ئەوەبوو ئەو حكومەتەی لەسەر بنەمای رێككەوتنی هەولێر پێكدەهێنرێت، دەبوو كۆمەڵێك رێوشوێنی تازە پیادە بكرێت لە دابەشكردنی دەسەڵاتدا، كە ئەم دابەشكردنە دەبووە ڤیتۆ لەسەر دەسەڵاتی مالیكی بۆ ئەوەی سنورێك بۆ دەسەڵاتە تاكڕەوییەكانی دابنرێت و پرۆسەی سیاسی لە عێراقدا راستبكرێتەوە، بەڵام ئەوەی لەم رێككەوتنە جێبەجێكرا تەنها دەسنیشانكردنی هەرسێ سەرۆكایەتی كۆمار و پەرلەمان و حكومەت و كابینەیەكی وەزاری نیوەچڵ بوو، كە پۆستە گرنگەكانی ناوخۆ و بەرگری بە بەتاڵی مابوونەوە و هەتا ئێستاش هەر بەوەكالەت پڕكراونەتەوە، سەبارەت بەوەی چۆن مالیكی ئەمەی بۆ چووە سەر، ناوەندەكانی توێژینەوە، بە تایبەتیش ئامۆژگای پێوەندییەكانی دەرەوە، كە نزیكە لە ئەنجوومەنی پێوەندییەكانی دەرەوەی سەنات، جەخت لەسەر ئەوە دەكەنەوە ئەمریكا پشتگیری لە ئیمزاكردنی رێككەوتنی هەولێر كرد، بەڵام دوای ئیمزاكردنی ئەم رێككەوتنە، ئەمریكا دوور كەوتەوە بە بیانووی ئەوەی سەروەریی تەواو بۆ عێراق گەڕاوەتەوە و عێراقیەكان دەبێت خۆیان ئەو رێككەوتنە جێبەجێ بكەن، هەروەها ئەو ناوەندانە دەڵێن ئەمریكا زۆر شانازی بە رێككەوتنی هەولێرەوە دەكرد، بەوەی توانرا حكومەتێك پێكبهێنرێت كە دوورە لە نەفەسی مەزهەبگەرایی و حكومەتێكی بنكە فراوانی نیشتمانییە، هەربۆیە ئەو ناوەندانەی توێژینەوە جەخت لەسەر ئەوە دەكەنەوە ئەمریكا هەڵەی كرد چاودێری جێبەجێكردنی رێككەوتنی هەولێری نەكرد، لەبەر ئەوەی ئەو چاودێری نەكردنە دەستی مالیكی واڵاكرد بۆ ئەوەی بە ئارەزووی خۆی رەفتار بكات و ئەنجوومەنی وەزیران بكاتە كارتۆنی و دەسەڵاتی راستەقینە لە نووسینگەی ئەنجوومەنی وەزیراندا چڕ بكاتەوە، هەروەها دەرگای واڵاكرد بۆ گوشاری ئیقلیمی كە وەك پرۆفیسۆر تۆبی دۆج لە كتێبەكەیدا ئاماژەی بە هەڵوێستێكی سەماحەتی موقتەدا سەدر كردووە، بەوەی موقتەدا سەدر رازی نەبووە جارێكی دیكە مالیكی ببێتەوە بەسەرۆك وەزیران، بەڵام بە تۆبی دۆجی راگەیاندووە ئەو لەژێر گوشاری ئیقلیمی بەوە رازی بووە، راشكاوانە گوتوویەتی ئێوە نازانن چ گوشارێكم لەسەر بووە، بە دروستبوونی ئەم بارودۆخە وەك گۆڤاری فۆرین ئەفیرز ئاماژەی پێكردووە، زەمینەیەك بۆ نوری مالیكی رەخسا بەوەی بتوانێت هەمان تاكتیكی حكومڕانەكانی پێش خۆی لە عەبدولكەریم قاسمەوە تا سەدام حوسێن دووبارە پیادە بكاتەوە.
بۆ راستكردنەوەی ئەم بارودۆخە‌ بەڕێز مسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لە نەورۆزی 2011 بە هەموو جیهانی راگەیاند، پێشێلكردنی رێككەوتنی هەولێر هەنگاوێكە بۆ دروستبوونی دیكتاتۆریەتێكی دیكە لە عێراقدا و ئەمەش قبوڵ ناكرێت، داوای كرد هەرچی زووە هەموو هێز و لایەنە سیاسییەكانی عێراق رێگە لەم دیاردە ترسناكە بگرن، هەروەها بەڕێز مسعود بارزانی لەسەردانیشيدا بۆ ئەمریكا، لە كۆبوونەوەی لەگەڵ سەرۆك ئۆباما لە كۆشكی سپی دووبارە سەرۆك ئۆبامای لەم مەترسیيە ئاگادار كردەوە.
بێگومان دوای ئەم پەیامەی بارزانی هەموو پێكهاتە سیاسییەكان هاتنەوە بۆ هەولێر و تەنانەت سەماحەتی سەدر لە ئێرانەوە هات بۆ هەرێمی كوردستان و تێكڕای پێكهاتە سیاسییەكانی عێراق گەیشتنە ئەو قەناعەتەی یان دەبێت رێككەوتنی هەولێر جێبەجێ بكرێت، یان ئەوەتا دەبێت لەناو پەرلەمانی عێراق متمانە لەنوری مالیكی سەرۆك وەزیران وەربگیرێتەوە، بەڵام ئەمجارەش‌ لەبەر ئەوەی ئەمریكا بەجددی نەهاتە ناو پرۆسەكە و لەبەر ئەوەی كاریگەری دەوڵەتێكی ئیقلیمی لەسەر رەوتی سەدر و هەندێك لایەنی دیكەی عێراقی هەبوو، وایكرد پرۆسەی متمانە وەرگرتنەكە سەركەوتوو نەبێت و هێندەی دیكە نوری مالیكی بەرەو دیكتاتۆریەت هەنگاو هەڵبگرێت، هەتا گەیشتۆتە ئەوەی بودجەی فەرمانبەرانی هەرێم ببڕێت و لەمەش زیاتر هەڕەشەی ئەوە دەكات بایكۆتی پەرلەمان بكات و بەبێ پەسەندكردنی پرۆژە بودجەی عێراق، ئەمەش مانای ئەوەیە بە ئاشكرا بەرێگەی نووسینگەی تایبەتی خۆی نەك ئەنجوومەنی وەزیران داهاتی عێراق تەخشان و پەخشان بكات، سەبارەت بەم بارودۆخەی ئێستا عێراقی پێدا تێدەپەڕێت، هەفتەی رابردوو جارێكی دیكە بەڕێز مسعود بارزانی هەموو پێكهاتە سیاسییەكانی عێراقی ئاگادار كردەوە كە هەموو بەتەنگ ئەم بارودۆخەوە بێن بۆ ئەوەی عێراق بەتەواوەتی لە دەست نەچێ، لەمەش زیاتر ئەمجارەیان بارزانی پەیامی خۆی زۆر راشكاوانە ئاراستەی بەغدا كردو پێی راگەیاندن:
1. ئەگەر بەردەوام بن لەوەی بەرێگەی نەناردنی بودجە گوشار بخەنە سەر هەرێمی كوردستان بۆ ئەوەی شكۆی هەرێم بشكێنن، ئەوا بارزانی رایگەیاند بڕیارێك دەدەین كە دەسەڵاتدارانی بەغدا مەزندەیان نەكردبێ، چاوەڕێمان بكەن بزانن ئەو بڕیارە دەدەین یان نا.
2. ئەگەر نوری مالیكی هێڵێكی راست و چەپ بەسەر پەرلەماندا بێنێت، ئەوا ئەمە مانای كودەتایە، ئێمەش پێوەندیی خۆمان لەگەڵ حكومەتێك دەپچڕێنین كە كودەتا بەسەر پەرلەماندا بكات.
ئەگەر لە پەیامی ئەمجارەی بەڕێز سەرۆكی هەرێمی كوردستان وردبینەوە، هەست دەكەین سەبارەت بە راستكردنەوەی پرۆسەی سیاسیی عێراق جۆرێك لە بێئومێدی پێوە دیارە، هۆكاری ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی هێندە جڵەوەكە لەلایەن ئەمریكا بۆ مالیكی شلكراوە، لەسەر ئاستی ئیقلیمیش كۆمەڵێك هەڵوێست و بەرژەوەندی هاوبەش بوونە هاندەر بۆ ئەوەی مالیكی لەسەر ئەم سیاسەتەی بەردەوام بێت، بۆیە لە بارودۆخێكی لەم جۆرە تەنها دەكرێت نوری مالیكی ناچار بكرێت كە لەسەر لێواری هەڵدێر بە هۆش خۆی بێتەوە و بە سیاسەتی خۆیدا بچێتەوە، ئەم هەنگاوە تەنها بەلایەنی كورد یان كوردستانی جێبەجێ ناكرێت و پێویستی بە كۆدەنگی و پشتگیری تەواوی لایەنە سیاسییەكانی عێراقە، پێش هەموویان هاوپەیمانی نیشتمانیی شیعە كە دەبێت لەم قۆناخە ناسكە رۆڵی مێژوویی خۆیان بگێڕن، ئاگاداری ئەو راستیە بن كەوەك بەڕێز موەفەق روبەیعی بۆ ئەم راپۆرتە بە گوڵانی راگەیاند: (تەنها رێگە بۆ دەربازبوون لەم بارودۆخە ناسكە، مانەوەی هاوپەیمانییە لە نێوان هاوپەیمانی نیشتمانیی شیعە و هاوپەیمانی كوردستانی، ئەگەر ئەم هاوپەیمانییە درزی تێبكەوێت، ئەوا عێراق بوونی نامێنێت و گەورەترین مەترسی لەسەر یەكپارچەیی عێراق دروست دەبێت)، ئەم ئاماژەی بەڕێز روبەیعی دەستخستنە سەر كرۆكی كێشەكانە بۆیە دەبێت مەرجەع و سەركردە سیاسییەكانی دیكەی شیعە لەو راستیە بەهۆش خۆیان بێنەوە، بەوەی نوری مالیكی یاری بە چ ئاگرێكی ترسناك دەكات، كە پێش هەموو لایەك یەكڕیزی نێو ماڵی شیعە و ئایندەی پێكهاتەی شیعە گڕتێبەردەدات.
بەڕێز مسعود بارزانی ئەم جارەش هەستی بە مەترسی ئەم بارودۆخە ناسكە كردووە، بۆیە بەهەموو عێراقیەكان و جیهانی راگەیاند (دەزانم چی دەڵێم و مەبەستیشمە لەوەی دەیڵێم)، بن دێڕی ئەم قسانە شیكردنەوەیەكی وردی بارودۆخی ئێستای عێراق و زەمینە سازییە بۆ ئەوەی عێراقیەكان خۆیان بۆ بڕیارێكی مێژوویی قورس ئامادە بكەن بۆ ئەوەی بتوانن ئەوەی دەكرێت لەم قۆناخە رزگاری بكەن و پرۆسەی سیاسیی بگەڕێننەوە سەر سكەی راستەقینەی خۆی و چیدیكە بوار نەدرێت جارێكی دیكە لە عێراقدا دیكتاتۆر زیندوو بێتەوە، بۆیە ئەگەر بن دێڕی پەیامە چڕ و پڕەكەی بەڕێز مسعود بارزانی بخوێنینەوە، دوو ئاراستەی دیاری كردووە، بەو سیفەتەی لە عێراقدا دوو بەرپرسیاریەتی گرنگی لەسەر شانە:
1. وەك یەكێك لە گرنگترین سەركردە سیاسییەكانی عێراق، كە هەر لەسەردەمی كۆنگرەكانی ئۆپۆزسیۆنی عێراقەوە رۆڵێكی كاریگەر و گرنگی هەبووە بۆ یەكڕیزی عێراقیەكان، لەدوای ئازادكردنی عێراقیشەوە لە 2003 رۆڵێكی گەورە و گرنگی هەبووە لە دووبارە بونیادنانەوەی دەوڵەتی عێراقی نوێ، بۆیە بەڕێز مسعود بارزانی خۆی لەم بەرپرسیارە مێژووییە لانادات، بۆیە جارێكی دیكە داوا لەهەموو پێكهاتەكان و لایەنە سیاسییەكان دەكات، بە تایبەتیش پێكهاتەی شیعە، كە زەمینەسازی بكەن بۆ راستكردنەوەی پرۆسەی سیاسیی و ئامادەباشی بۆ وەرگرتنی هەڵوێست و داڕشتنی بڕیاری قورس، بۆ ئەوەی عێراق جارێكی دیكە لە دیكتاتۆریكی نوێ رزگاری بێت. كە ئەمەش هەڵوێستێكی ئەخلاقی سەرۆك بارزانییە كە لەهەموو رووداوە سیاسییەكانی عێراقدا، خاوەنی ئەو هەڵوێستە بووە.
2. بەڕێز مسعود بارزانی وەك سەرۆكی هەڵبژێردراوی گەلی كوردستان، بەرپرسیاریەتێكی مێژوویی و سیاسی و دەستووری و ئەخلاقی لەسەر شانە بەرامبەر گەلی كوردستان، بەڕێز مسعود بارزانی بۆیە گەلی كوردستان دەنگیان پێداوە بۆ ئەوەی بەپرسیار بێت لە ئازادیی كوردستان، بۆیە كاتێك نوری مالیكی سەرۆك وەزیرانی عێراق دەیەوێت بەرێگەی بڕینی بودجە و مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم بۆ ئەوەی سەرۆكایەتی هەرێمی كورستان ناچار بێت، دەستبەرداری مافە دەستوورییەكانی هەرێمی كوردستان بێت و رازی بێت بەوەی هەیبەت و كەرامەتی هەرێمی كوردستان بشكێنرێت، ئەوا لەم كاتەدا پێویستە سەرۆكی كوردستان بگەڕێتەوە بۆ رای گەلەكەی خۆی و بارزانی لەوە دڵنیایە كە گەلی كوردستان داوای ئەوەی لێدەكەن بڕیارێك بدات، كە هێشتا نوری مالیكی و مالیكیەكان مەزندەیان بۆ ناچێت و پێیانوایە ئەو بڕیارە نادرێت.