لەدوای هەڵبژاردنەكانی ساڵی 1992 كە بۆ یەكەمجار لە كوردستان هەڵبژاردنێكی ئازاد ئەنجامدرا و تیایدا گەلی كوردستان وەك ئاهەنگی سەرفرازی بەشداری لە هەڵبژاردن كرد و بۆ یەكەمجار پەرلەمان و حكومەتی هەرێمی كورستان دامەزرا، لەو كاتەوە هەتا ئێستا لەگەڵ ئەوەی چەندین هەڵبژاردنی دیكە ئەنجامدراوە، بەڵام هیچ جارێك هێندەی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی كوردستان گەرموگوڕی بەخۆەوە نەبینووە، لەمەش گرنگتر وەك لە ئاستی بەشداری دەنگدانی تایبەت دەركەوت، هیچ كاتێك هێندەی ئەمجارە ئاستی بەشداریكردن بەرز نەبووە، ئەمەش مانای ئەوەیە خەڵكی كوردستان ئومێدێكی یەكجار گەورەی لەسەر بەشداریكردن لەم هەڵبژاردنە هەڵچنیووە و، بەشداری بەرزی هاووڵاتیانیش لە پرۆسەی دەنگدان پێش ئەوەی بەو ئاراستەیە بخوێنرێتەوە كە چ لایەنێكی سیاسیی لەم هەڵبژاردنە رێژەی دەنگ چەند بەدەست دەهێنێت و چ لایەنێك حكومەت پێكدەهێنێت، بەڵكو ئاماژەیە بۆ ئەوەی كاتێك هاووڵاتیان بەم رێژە بەرزە بەشداری لە پرۆسەی دەنگدان دەكات، مانای ئەوەیە شێوازی حكومڕانی لە سیستمی دیموكراتی هەرێمی كوردستاندا ئومێدی بۆ خەڵك دروستكردووە و خەڵك ئومێدی بەوەیە كە ئەم سیستمە دیموكراتیە بەرەو ئاراستەیەكی راستی حكومڕانی باش هەنگاو هەڵدەگرێت، ئەمە ئاماژەیە بۆ ئەوەی لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن بە تایبەتی بزووتنەوەی گۆڕان چەند هەوڵیدا خەڵك نائومێد بكات لەم سیستمە، بەڵام بەشداری خەڵك لە پرۆسەی دەنگدان ئەو راستیەی سەلماندەوە كە خەڵك لەو شێوازە ناشارستانیەی ئۆپۆزسیۆن نائومێد بووە و لەسەر سندوقی دەنگدان لێپرسینەوە لەگەڵ ئەو لایەنە دەكات كە بەدرێژایی چوار ساڵی رابردوو نەیانویستووە رووە جوانەكانی حكومڕانی كوردستان و هەروەها نەیانهێشتووە زەمینەیەكی لەباری ئەوتۆ بێتە ئاراوە بۆ ئەوەی هاووڵاتی راستەوخۆ بەشداری لەدروستكردنی بڕیاری سیاسی بكات، هەروەها راستەوخۆ بەشداری لە دەستنیشانكردنی كەموكورتیەكان و دۆزینەوەی چارەسەری گونجاو بۆ چارەسەركردنی كەموكورتیەكان بكات.
ئۆپۆزسیۆن بە درێژایی چوار ساڵی رابردوو لەهەوڵی ئەوەدابوو كە شێوازی ململانێ و كێبركێی نێوان لایەنە سیاسییەكانی حكومڕان و ئۆپۆزسیۆن، لەشێوازی مەدەنی و دیموكراتیانەوە بگۆڕن بۆ شێوازی توندوتیژی و نامەدەنیانە، ئۆپۆزسیۆن هەوڵیدا ململانێی نێوان حزبەكانی حكومڕان و ئۆپۆزسیۆن بگۆڕێت، بۆ دوژمنایەتی نێوان حەلال و حەرام و دیموكراتی و دیكتاتۆریەت، هەوڵیاندا هەموو میكانیزمەكانی نێو سیستمی دیموكراتی بەكاربهێنن بۆ لەناوبردنی سیستمە دیموكراتیەكە، ئەوان ویستیان بە پەنابردن بۆ میكانیزمەكانی دیموكراتی، وەك پەرلەمان و ئازادی رادەربڕین، فێڵ لەدیموكراتی بكەن و دیموكراتی بە ئامرازەكانی خۆی سەركوت بكەن، بەڵام لە هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی ئەمجارەدا، پارتی دیموكراتی كوردستان توانی هەڵمەتێكی هەڵبژاردنی ئەوتۆ پیادە بكات كە ئەو دەنگانە كپبكاتەوە كە چوار ساڵە هەموو هیواو ئاواتیان ئەوەیە بە ئامرازەكانی دیموكراتی سیستمە دیموكراتیەكە لەبار بەرن.
ئامانجی سەرەكی پارتی ئەوەبوو
كوردستان پرۆسە دیموكراتیەكە بەرێتەوە
شێوازی پیادەكردنی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكان لەلایەن پارتی دیموكراتی كوردستانەوە، شێوازێكی تازە بوو، ئامانج لەم شێوازە تازەیە دروستكردنی وەرچەرخانێك بوو بەوەی پرۆسەی دیموكراتی لەكوردستان گەیشتۆتە ئاستێك كە شێوازی حكومڕانی و هاندانی خەڵك بۆ بەشداری لە پرۆسەی سیاسی و بەشداربوون لە پرۆسەی بڕیارداندا گۆڕانی ریشەیی بەسەردا هات، بۆ ئەم مەبەستەش لیژنەی باڵای هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی پارتی بەم هەنگاوانە وەرچەرخانی گەورەی دروستكرد:
1. پارتی دیموكراتی كوردستان پێنج رۆژ دوای دەستپێكی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن، بەشێوەیەكی فەرمی و لە ئاهەنگێكی جەماوەری گەورەدا هەڵمەتی هەڵبژاردنی خۆی دەست پێكرد. ئامانجی پارتی لەم دواخستنە ئەوە بوو كە هاووڵاتیانی كوردستان بەراودكارییەك بكەن لەنێوان ئەو شێوازە تەقلیدی و ناشارستانیەی لایەنە سیاسییەكان بۆ هەڵمەتی هەڵبژاردن دەستیان پێكردووە، لەگەڵ ئەو شێوازە تازەیەی پارتی بۆ هەڵمەتی هەڵبژاردن پیادەی دەكات.
2. پارتی لەگەڵ دەسپێكی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن، ئەو شێوازەی راماڵی كە لایەنەكانی دیكە بە تایبەتی ئۆپۆزسیۆن هەڵمەتی هەڵبژاردنی پێ گەرم كردبوو، لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن هەموو كەرەستەی دەستیان ئەوەبوو بەرامبەر خراپ و خائین و خۆفرۆش و دیكتاتۆرە، بۆیە بەرامبەر رەتكەنەوە و ئێمە هەڵبژێرن، بەڵام هەڵمەتی هەڵبژاردنی پارتی ئەم ئەقڵیەتەی گۆڕی، پارتی رایگەیاند لە پرۆسەی دیموكراتیدا بەرنامەی باش و باشتر هەیە، لایەنی باش و خراپ هەیە، چونكە لایەنی خراپ لە پرۆسەی دیموكراتی جێگەی نابێتەوە، بۆیە بە هاووڵاتیانی كوردستانی راگەیاند ئەمە بەرنامەی پارتیە بۆ حكومڕانی داهاتوو، پارتی نەیووت لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن خائین و خۆفرۆش و نانیشتمانین، پارتی وتی بەرنامەی ئێمە لەبەرنامەی ئەوانی دیكە باشترە، بەمەش ئەقڵیەتی كێبركێی لەناو پرۆسەی دیموكراتی، لە كێبڕكێی نێوان باش و خراپ، حەرام و حەلال، دیموكراتی و دیكتاتۆری، گۆڕی بۆ كێبڕكێی نێوان بەرنامەی باش و باشتر.
3. لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن لەگەڵ ئەوەی بەم شێوازە تازەیەی پارتی و بەم هەڵمەتە مۆدێرنەی پارتی نامۆ بوون، بەڵام شێوازی مۆدێرنانەی پارتی بۆ پیادەكردنی ئەم شێوازە تازەیە، سەری لە لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن تێكدا، ئەوان لەگەڵ ئەوەی بەناچاری و لەبەر ئەوەی چاوەڕێی ئەو هەڵمەتە تازەیەی پارتیان نەدەكردو، خۆیان بۆ ئەوە ئامادەنەكردبوو ململانێی بەرنامەی سیاسی لەگەڵ پارتی بكەن و تەنیا خۆیان ئامادەكردبوو دوژمنایەتی سیاسی لەگەڵ پارتی ئەنجامبدەن، بۆیە لە پێنج رۆژی یەكەمی هەڵمەتەكان و پێش ئەوەی پارتی دەست بە هەڵمەتەكانی خۆی بكات، بە ئاراستەی دوژمنایەتیكردنی پارتی هەرچی هەیانبوو كردیان، ئەوان چاوەڕێی ئەوە بوون پارتی بە هەمان ئاراستە كاردانەوەی هەبێت، بەڵام لەیەكەم گوتاری بەڕێز مسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ لایەنگرانی پارتی دیموكراتی كوردستان ئەوەبوو كە خۆیان لە وەڵامدانەوە بەدوور بگرن و بەهیچ جۆرێك وەڵامی لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن نەدەنەوە و تەنیا بایەخ بە بەرنامەی پارتی دیموكراتی كوردستان بدەن. بۆیە ئەمە وایكرد ئەو كارتەی لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن بەگشتی و بزووتنەوەی گۆڕان بەدەستیەوە بوو بۆ ئەوەی پارتی پێ سەرقاڵ بكات و بوار بۆ ئەوە نەمێنێتەوە كە پارتی بتوانێت بەرنامەی خۆی بە شێوەیەكی جوان بخاتە بەردەمی دەنگدەری كوردستان، ئەو كارتەیان بووە كارتێكی سوتاو و، كە كار گەیشتە ئەوەی پارتی ناچار بێت لەسەر زای چاودێرێكەوە هۆشداری بداتە نەوشیروان مستەفا كە بە یاسا مامەڵەی لەگەڵدا دەكرێت، ئەوا رێكخەری بزووتنەوەی گۆڕان ناچار بوو گوتارە توندەكانی خاو بكاتەوە.
4. پارتی لە میانەی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن هەوڵیدا بنەمای سیاسەت و شێوازی مامەڵەی لایەنە سیاسییەكان لە كۆمەڵگەی فرەلایەنیدا، لەبنەمای رق و كینەوە بگۆڕێت بۆ بنەمای خۆشەویستی و یەكتری قبوڵ كردن، لەم روانگەیەوە ئەگەر چاودێری سیاسی لەماوەی ئەو 18 رۆژەی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكان جارێكی دیكە بەشێوەیەكی پانۆرامی توێژینەوەیەكی ورد لەسەر شێوازی رووماڵكردنی میدیاكانی پارتی دیموكراتی كوردستان بە بینرا و بیستراو نووسراو و ئۆنلاینەوە بكات، ئەوا هەست بەو راستیە دەكات كە پارتی دیموكراتی كوردستان وەك تاكە لایەنی سیاسی هەوڵیداوە بنەمای سیاسەت و مامەڵەی سیاسیی لەگەڵ تەواوی لایەنە سیاسییەكانی كوردستان لە بنەمای رق و قین و دوژمنایەتی سیاسییەوە بگۆڕێت بۆ بنەمای یەكتری خۆش ویستن و پێكەوە ژیان، هەر بۆیە ئەگەر سەیری باری سایكۆلۆژی ئەندام و لایەنگر و هەوادارانی پارتی بكەیت، هەست دەكەین پارتی زەمینەیەكی سایكۆلۆژی ئەوتۆی بۆ خەڵكانی خۆی دروستكردووە كە بە ئاسانی بەرامبەر قبوڵ بكات، ئەمەش وایكردووە ئەندام و لایەنگران و دۆستانی پارتی بەو ئاراستەیە بانگێشە بۆ پارتی دەكەن كە بەرنامەی حزبەكەیان لەبەرنامەی بەرامبەر باشترە، نەك بەرنامەی بەرامبەر دوژمن و خراپ بێت.
ئەگەر لەم خاڵانەوە هەڵوەستە لەسەر شێوازی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان بكەین، دەبینین پارتی دیموكراتی كوردستان، ئامانجی یەكەمی ئەوە نەبووە كە هەڵبژاردنەكە بە هەر شێوازێك بباتەوە، بەڵكو ئامانجی سەرەكی ئەوەبووە كە پرۆسەی دیموكراتی لەكوردستان سەركەتوو بێت، پارتی وەك حزبێكی پێشەنگ و بەهێزی دیموكراتی لەو راستیە تێگەیشتووە، كە تەنیا بردنەوە لە پرۆسەی دەنگدان سەقامگیری و ئارامی و خۆشگوزەرانی لە وڵاتدا دروست ناكات، بەڵكو ئەوەی سەقامگیری لە وڵات دروست دەكات، بونیادنانی ژێرخانی رۆشنبیری و دیموكراتی و پاپەندبوونە بە بنەماو رێساكانی دیموكراتیەوە، بۆیە لەم روانگەیەوە ئەگەر سەیری هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان بكەین، هەست بەو راستیە دەكەین كە خۆ بەدوور خستنی پارتی لەهەندێك رووبەڕووبوونەوە و شەڕە قسەی بێ مانا و سووكایەتی كردن بە یەكتری، لەبەر ئەوە نییە پارتی لاوازە یان هۆكاری پێویستی بۆ بەرپەرچدانەوە و پوچەڵكردنەوەی ئەو شێوازە ناشارستانیانە لەبەردەست نییە، بەڵكو ئامانجی سەرەكی پارتی ئەوەیە ئەو شێوازە ناشرینەی هەندێك لایەنی سیاسیی بە تایبەتی بزووتنەوەی گۆڕان لەناو سیاسەتی كوردستانیدا دروستیكردووە لە ریشەوە كۆتایی بێت، لەوانەیە دەستخستنە سەر ئەم خاڵە بە جۆرێك لە پیاهەڵدان بە پارتی و سیاسەتی پارتی بخوێنرێتەوە، بەڵام ئەم مەسەلەیە تەواو تەواو پێچەوانەكەی راستە، لەبەر ئەوەی نەك هەر سیاسەتی پارتی، بەڵكو كەلتوری كوردایەتی بەرامبەر بەو شێوازە ناشرینەی كە بزووتنەوەی گۆڕان و رێكخەرەكەی لەماوەی 50 ساڵی رابردوو هێناویانەتە ناو شێوازی سیاسەتكردن لە بزووتنەوەی كوردایەتیدا، هەموو لایەكی سەرسامكردووە، سەرسامیەكە لەوەدایە چۆن كەلتوری كوردایەتی رێگە دەدات سووكایەتی بە حزبێكی سیاسیی یان سەركردەیەكی سیاسی بكرێت، بەڕێز مسعود بارزانی لەمیانەی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكان و بۆ جەماوەری سلێمانی ئاماژەی بەوەكرد، رۆڵەكانی سلێمانی لە ساڵی 1963 ئامادەبوون بمرن و بەزیندوویی زیندە بەچاڵ بكرێن، بەڵام ئامادە نەبوون قسەیەكی ناشرین بە رێبەری شۆڕش و بە شۆڕشی رزگاریخوازی كوردستان بدەن، پرسیار و سەرسوڕمان لێرەدا ئەوەیە بۆچی تەنیا دوای چەند ساڵێك هەر لەشاری سلێمانی ئەو كەلتورە ناشرینە دروست بوو سووكایەتی بەهەموو پیرۆزییەك بكرێت، بۆچی ئەم كەلتورە تەنیا لەو ناوچانە بوونی هەیە كە بەردێژایی پەنجا ساڵی رابردوو رێكخەری ئێستای بزووتنەوەی گۆڕان رۆڵی هەبووە، پرسیار لێرەدا ئەوەیە بۆچی تەنیا ئەو كەسانە ئامادەن سووكایەتی بە حزبە سیاسییەكان و سەركردە سیاسییەكان بكەن كە لە نەوشیروان مستەفا و تاقمەكەی نزیكن؟ فەرموون با رووماڵێكی هەموو ئەو رۆشنبیر و رۆژنامەنووسانە بكەین كە ئێستا لە نەوشیروان مستەفا و تاقمەكەی نزیكن و لەگەڵ رابردوویان بەراوردی بكەین و سەرنج بدەین، ئایا چەند رۆشنبیر دەبینین دوای ئەوەی لە نەوشیروان مستەفا نزیك بوونەوە فێری شەڕە جنێو و سووكایەتی كردن بەحزب و كەسایەتیە سیاسییەكان بوون، هەر ئەو رۆشنبیرانە پێش ئەوەی لە رێكخەری بزووتنەوەی گۆڕان نزیكببنەوە، رۆژێك سووكایەتیان بە حزبێكی سیاسیی یان كەسایەتیەكی سیاسی نەكردووە، لەمەش راشكاوانەتر ئەوەیە لە شارێكی وەك سلێمانیدا چەندین ئاراستەی سیاسی جیاواز و چەندین حزبی سیاسی بوونی هەیە، پرسیار لێرەدا ئەوەیە بۆچی بێجگە لە بزووتنەوەی گۆڕان، لایەنە سیاسییەكانی تر پەنا بۆ سووكایەتی و ناشرینكردنی بەرامبەرەكەیان نابەن، تەنانەت یەكگرتووی ئیسلامی و كۆمەڵی ئیسلامی دوای ئەوەی بوونە هاوپەیمانی بزووتنەوەی گۆڕان، پەنا بۆ قسەی زبر و هەندێك جار لاساییكردنەوەی گۆڕان دەبەن، بەلایەكی دیكەشدا بۆ لە شارەكانی دیكەی كوردستان لەو شارانەی پەتای سووكایەتی سیاسی رێكخەری گۆڕانی تیا بلاو نەبۆتەوە، بۆچی رۆژنامەنووس و رۆشنبیران بیركردنەوەیەكی دیكەیان هەیە. ئەگەر لەسەر ئەم پرسە راشكاوانە هەڵوەستە بكەین و تەنیا هەولێر بەنموونە بهێنینەوە كە بارەگای سەرەكی هەموو حزبە سیاسییەكانی كوردستانی تێدایە، دەبینین تەنیا هەڵسوڕاوەكانی گۆڕان لە شەڕە جنێو و سووكایەتی كردن بە بەرامبەر سڵناكەنەوە ئەوجا بەرامبەرەكەیان هەر لایەنێك بێت و لەبیروبۆچووندا لەگەڵ ئەوان یەكنەگرێتەوە، بەڵام داخی دڵی گەورەیان بەرامبەر پارتی دیموكراتی كوردستان ئەوەیە، پارتی زۆر جار وەڵامیان ناداتەوە و رۆژ لەدوای رۆژیش جەماوەری پارتی زیاتر دەبێت و پارتی زیاتر لەلایەن خەڵكی كوردستانەوە باوەشی بۆ دەكرێتەوە، ئەمە هیستریایەكی تووشی رێكخەری بزووتنەوەی گۆڕان و هەڵسوڕاوانی بزووتنەوەی گۆڕان كردووە، كە پەنا بۆ هەموو شتێك بەرن بۆ ئەوەی ئاستی جەماوەری پارتی بێننە خوارەوە، بەڵام لەبەرامبەردا پارتی نەك هەمان سیاسەت لەبەرامبەریان پیادە ناكات، بەڵكو دەستیان بۆ درێژ دەكات بۆ ئەوەی بێنە ناو پرۆسە سیاسییەكە و ئەو پەتایە لە كۆڵ ئەم میللەتە بكەنەوە.
هەربۆیە ئەگەر لەم ئاراستەیەوە سەیری شێوازی تازەی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان بدەین كە دوای پێنج رۆژ لە دەسپێكی هەڵمەتەكان گۆڕانكاریی ریشەیی بەسەر شێوازی هەڵمەتەكان هێناو تەنانەت هەڵمەتەكەی پارتی بووە هۆكاری جۆرێك لە هێوربوونەوەی بارودۆخە، ئەمە مانای ئەوەیە پارتی دیموكراتی كوردستان لە بەرنامەدانان بۆ بەڕێوەبردنی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن ئامانجێكی هەبووە لە بردنەوەی پارتی دیموكراتی كوردستان گەورەتر بووە، پارتی واقیعیبینانە سەیری هاوكێشەی سیاسیی كوردستانی كردووە، بەوەی هەتا ئەگەر دەنگی پێویستیش بێنێت بۆ ئەوەی بەتەنیا حكومەت پێكبهێنێت، ئەوا پارتی زۆر باش لەو واقیعە ئاگادارە كە بۆ ئەم قۆناخەی هەرێمی كوردستانی پێدا تێدەپەڕێت، پێویستە هەموو لایەنە سیاسییەكان لە حكومەت بەشدار بن و پێكەوە ئەم قۆناخە ناسكە تێپەڕێنرێت، یان هەتا ئەگەر چەند لایەنێك لە حكومەتیش بەشداری نەكەن و وەك ئۆپۆزسیۆن بمێننەوە، ئۆپۆزسیۆنێكی ئیجابی بن لە چوارچێوەی پابەندبوون بە رێساكانی گەمە دیموكراتیەكە، نەك بەكارهێنانی رێساكانی گەمەی دیموكراتی بۆ لەناوبردنی ئەزموونە دیموكراتیەكە.
سەقامگیری سیاسیی. بەشداری زیاتر و
ئاكامی هەڵبژاردنەكان جوانتر دەكات
با لێرەدا ئەو پرسیارە لەخۆمان بكەین، ئەگەر پارتی دیموكراتی كوردستان بەهەمان شێوازی پێنج رۆژی یەكەمی بزووتنەوەی گۆڕان هەڵمەتی هەڵبژاردنی پیادە بكردایە، ئایا ئێستا مەزندەی چیمان دەكرد؟ بێگومان ئاشكرایە ئێستا نائومێدی باڵی بەسەر هەموو كوردستان كێشابوو، مەترسی ئەوەمان دەبوو كە ئاستی بەشداری خەڵك لە ئاستێكی زۆر نزمدا بێت، هەروەك چۆن ئاستی نزمی بەشداری خەڵك لە شارەكانی دیكەی عێراق بە راشكاوی هەستی پێدەكرێت، هەربۆیە ئامانجی تاكتیكی بزووتنەوەی گۆڕان بۆ بەڕێوەبردنی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن ئەوەبوو خەڵك نائومێد بكات و رێژەی بەشداریكردنی خەڵك بۆ دەنگدان لە ئاستێكی نزمدا بێت، ئەم تاكتیكە دروست دووبارە كردنەوەی تاكتیكی حزبی ئیخوان موسلمینی میسر بوو، ئەوانیش لەبەر ئەوەی رێكخراوێكی ئایدۆلۆژی توندڕۆی رێكخراوی بەهێز بوون، لەوە دڵنیابوون كە ئەندام و هەوادارانی ئیخوان بارودۆخەكە هەر چۆنێك بێت، دەچنە سەر سندوقی دەنگدان و دەنگی خۆیان دەدەن، لەبەرامبەردا چەند خەڵك نائومێد بێت و نەچنە سەر سندوقی دەنگدان بۆ بەرژەوەندی ئیخوان موسلیمینەكان دەشكێتەوە، لەم چوارچێوەیەدا ئەگەر هەڵوەستەیەك لەسەر هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی بزووتنەوەی گۆڕان بكەین، بە سادەیی هەست بەو راستیە دەكەین، كە هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی گۆڕان و دوو حزبە ئیسلامیەكەی هاوپەیمانی، بەوجۆرە نەبووە كە باسی بەرنامەی خۆیان بكەن، بەڵكو بەرنامەی ئەوان بە ناشرین پیشاندانی بەرامبەر و سووكایەتی كردن بووە بەرامبەر و شەڕە جنێو و تۆمەت بەخشینەوە بووە، با پرسیار بكەین بۆچی ئەم تاكتیكەیان پیادەكردووە؟ لەوەڵامی ئەم پرسیارەدا شێوازی هەڵمەتەكەی گۆڕان و دوو حزبە ئیسلامیەكە پێمان دەڵێن، ئەوان لەو راستیە تێگەیشتوون كە ژمارەی دەنگدەریان بۆ زیاد نابێت، بۆیە بیریان لەوە كردۆتەوە دەنگدەری لایەنەكانی دیكە، بەتایبەتی دەنگدەرانی پارتی دیموكراتی كوردستان نائومێد بكەن و نەچنە سەر سندوقی دەنگدان، سەیر بكەن حزبێكی سیاسی وەك بزووتنەوەی گۆڕان، بەپێچەوانەی سەرجەم حزبە دیموكراتیەكانی جیهان هەموو هەوڵی بۆ ئەوەیە ئاستی بەشداری خەڵك لەپرۆسەی دەنگدان كەمبكاتەوە بۆ ئەوەی رێژەی دەنگەكانی خۆی زیاتر بێت، ئەم سیاسەتە كلاسیكی و ناشارستانیەی گۆڕان، پەیڕەوی ئەم هاوكێشە ماتماتیكەی كردووە، (چەند ئاستی بەشداربووی خۆی زیاد بكات و ئاستی بەشداربووی بەرامبەر كەمبكاتەوە. هێندە خۆی لەسەركەوتن نزیك دەكاتەوە)، بەڵام ئایا ئەمەی بۆ چووە سەر؟ بێگومان نەخێر، بەڵكو بەپێچەوانەوە ئەو بەرنامەی پارتی بۆ هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن رێكیخستبوو، هەموو ریسەكەی گۆڕانی كردەوە بە خوری و پارتی لە خاڵە بەهێزەكانی گۆڕانەوە دەستی بە تێكشانی ئەو پیلانە كرد و، خەڵكی كوردستانی لەو تەڵەزگەیە قوتار كرد، كە رێكخەری حزبی گۆڕان بەرنامەی بەوجۆرە دانابوو، دەنگدەران بكەونە ناوییەوە، بەرنامەی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان نەك هەربووە هۆكاری ئەوەی كە نائومێدی لای هەوادار و دۆست و لایەنگرانی پارتی دروست نەبێت، بەڵكو نائومێدی لای تەواوی خەڵك رەواندەوە و خەڵك ئومێدی بە پرۆسەی هەڵبژاردن پەیدا كردەوە، بە جۆرێكی دیكە ئەم ئومێد پەیدابوونەوەیەی خەڵك بە پرۆسەی هەڵبژاردن و ئامادەباشی بۆ بەشداری لە دەنگدان، بزووتنەوەی گۆڕانی بەجۆرێك تاساند، كە لە رۆژانی دوایی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن كەوتە ئەوەی پەنا بۆ هەندێك قسە ببات كە چاودێری سیاسی پێكەنینی پێی دێ، گۆڕان لە دوا ڕۆژەكانی هەڵمەتی هەڵبژاردن هێندە نائومێد ببوو بە ئاشكرا رووی دەكردە لایەنگرانی یەكێتی نیشتمانی و پێ دەوتن دەنگدان بە یەكێتی واتە دەنگدانە بە پارتی، پرسیاری گرنگ لێرەدا ئەوەیە، ئایا ئەندامان و لایەنگرانی یەكێتی نیشتمانی بۆ دەنگ بە حزبەكەی خۆیان بدەن دەنگدانە بۆ لایەنێكی دیكە؟ وەڵامی ئەم پرسیارە مەگەر تەنیا رێكخەری بزووتنەوەی گۆڕان بیداتەوە.
ئەم ئاراستەیە ئەوەمان پێدەڵێت، مەبەست لەم هەڵوەستە كردنە لەسەر شێوازی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان، هەڵوەستەكردنی دوای ئاشكراكردنی ئاكامەكانی دەنگدان نییە و، لەبەر رۆشنایی ئاكامەكانی هەڵبژاردن ئەم خوێندنەوەیە بكەین، بەڵكو ئەم خوێندنەوەیە كاتێك دەكرێت و كاتێك ئەم دێڕانە دەنووسین كە هێشتا پرۆسەی دەنگدانی گشتی دەستی پێنەكردووە و نازانرێت بە وردی رێژەی بەشداربووان لە دەنگداندا چەند دەبێت، بەڵكو خوێندنەوەی جۆش و خرۆشی خەڵكی كوردستانە بۆ بەشداربوون لە پرۆسەی دەنگدان، ئەمەش نەك تەنیا دەنگدەرانی پارتی دیموكراتی كوردستان، بەڵكو بەشداری تێكڕای خەڵكی كوردستان، ئەم بەشداربوونەی هاووڵاتیانیش كە مەزندە دەكرێت ئەگەر لەئاستی بەشداری هەڵبژاردنەكانی ساڵی 1992 زیاتر نەبێت، ئەوا بەدڵنیایەوە كەمتر نابێت، لە ئاكامی هەڵبژاردنەكە گرنگە و ئەوانەشی هەندێك شارەزایی گرفتی پرۆسەی دیموكراتین لە جیهاندا باش دەزانن، ئاستی نزمی بەشداری هاووڵاتیان بۆ دەنگدان نەك نیشانەی پرسیاری خستۆتە سەر پرۆسە دیموكراتیەكان لەوڵاتانی تازە پێگەیشتوو، بەڵكو بۆ وڵاتانی ئەوروپای رۆژئاواو ئەمریكاش یەكێكە لە نیگەرانیەكان و تەواو سیاسەتمەدار و پسپۆرانی زانستی سیاسەتی نیگەران كردووە، لەم بازنەیەدا كاتێك هەست دەكەین ئاستی بەشداری هاووڵاتیان بۆ دەنگدان بە شێوەیەكی بەرچاو روو لەهەڵكشانە، ئومێدی گەورە بە پرۆسە دیموكراتیەكە دروست دەبێتەوە كە لێرەدا بە چەند خاڵێك ئاماژەی پێدەكرێت:
1. ئاستی فراوان و بەرزی بەشداری خەڵك بۆ دەنگدان، هەنگاوێكە بۆ بەهێزبوونی دامەزراوەی سیستمە دیموكراتیەكە، بەهێزبوونی دامەزراوەی سیستمە دیموكراتیەكەش ئیدی دەبێتە رێگر لەبەردەم بە جەماوەریی بوونی پۆپۆلیزم، هەروەها ئەو تەیارە ئیسلامیە سیاسییانەی كە دەنگدان دەكەنە حەرام و حەلال، یان دروشمی (لاالە الا اللە) بۆ سواڵی دەنگ بەكاردێنن.
2. ئاستی فراوانی بەشداری خەڵك، قەوارەی ئەو حزب و لایەنە سیاسییانە وەك خۆی دەخاتەڕوو كە كار لەسەر بێ ئومێدكردنی خەڵك و دووركەوتنەوە لەپرۆسەی هەڵبژاردن دەكەن.
3. ئاستی فراوان و بەرزی بەشداری خەڵك، حزبە سیاسییەكان ناچار دەكات لە بازنەی تەسكی ئایدۆلۆژیای چەپ و ئایینی بێنە دەرەوە و خواست و داوای خەڵك بكەنە بەرنامەی سیاسیان، ئەمەش دەبێتە هۆكاری ئەوەی رۆشنبیری دیموكراتی لە كۆمەڵگە بچەسپێت و چیتر حزبە سیاسییەكان بە قسەی باق و بریقی ئایدۆلۆژی هاووڵاتیان فریو نەدەن.
چاوەكان
بۆ ئاكامی باشی پارتی دەڕوانن
دۆست و دوژمن لەسەر ئەو خاڵە كۆكن كە پارتی دیموكراتی كوردستان لەم هەڵبژاردنە دەنگێكی زۆر باش دەهێنێت و ریزبەندی یەكەم دەگرێت، بەڵام چاوەكان هەموویان چاوەڕێی ئەوەن پارتی دیموكراتی كوردستان ئاست و رێژەی دەنگدانی چۆن دەبێت، ئەم چاوەڕوانیە لە پارتی دیموكراتی كوردستان هەروا لە خۆڕاو لەخۆەوە دروست نەبووە، بەڵكو ئاكامی پێكەوە گرێدانەوەی رابردوو و ئێستای پارتیە كە خەڵكی كوردستان دەیانەوێت بۆ ئاییندەیەكی رۆشن دیسان متمانە بە پارتی دیموكراتی كوردستان بدەنەوە.
پارتی دیموكراتی كوردستان هەر لەسەرەتای دامەزراندنیەوە لە ساڵی 1946 لەسەر دەستی مستەفا بارزانی، هەمیشە ئامڕازێك بووە بۆ رەوینەوەی نائومێدی و دروستكردنەوەی ئومێد بۆ خەڵكی كوردستان و لەو كاتەوەشی پارتی دیموكراتی كوردستان دامەزراوە، لەگەڵ ئەوەی دوژمنانی كورد و كوردستان پەنایان بۆ كۆمەڵكوژی و كیمیاباران و تەنانەت ئەنفالیش بردووە، بەڵام قەت گەلی كوردستان نائومێد نەبووە و لەناوجەرگەی نەهامەتیەكانەوە، ئومێدی بە ئاییندەیەكی گەش هەبووە، ئەمجارەش لە دەسپێكی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن زۆر لایەنی سیاسی هەوڵیاندا خەڵكی كوردستان لە پرۆسەی دەنگدان نائومێد بكەن، بەڵام لەگەڵ دەسپێكی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی پارتی، جارێكی دیكە ئومێد بۆ خەڵكی كوردستان و دووبارە جۆش و خرۆش بۆ بەشداری لە پرۆسەی دەنگدان دەستی پێكردەوە.