سوپا لایه نگری گه ل ده كات

ئیخوانیش دوایەمین شه ڕیان ده كه ن





ئه‌سما ئه‌لحوسه‌ینی/قاهیرە

له‌ په‌ره‌سه‌ندنێكی دراماتیكی خێرادا له‌ میسر شۆڕشی گه‌ل گڕوتینی زۆرتری به‌خۆیه‌وه‌ بینی و ملیۆنه‌ها میسری كه‌ 16-33 ملیۆن كه‌س مه‌زه‌نده‌ ده‌كران ڕژانه‌ گۆڕه‌پان و مه‌یدان و شه‌قامه‌كان و داوای رۆیشتنی سه‌رۆك موحه‌مه‌د مورسییان ده‌كرد كه‌ سه‌ر به‌ كۆمه‌ڵه‌ی ئیخوان موسلمینه‌، ئه‌مه‌ش هاوكات بوو له‌گه‌ڵ ساڵیادی دانانیدا وه‌ك یه‌كه‌م سه‌رۆكی مه‌ده‌نی هه‌ڵبژێردراو به‌ر له‌ ساڵێك لەمەوبەر، دوای ئه‌وه‌ی هه‌موو ئاسۆیه‌كانی چاره‌سه‌ركردن له‌گه‌ڵ سه‌رۆك و ئیخوان به‌ بنبه‌ست گه‌یشتن له‌ كۆتاییدا سوپا داواكاری گه‌لی به‌ جێگه‌یاند به‌ لادانی مورسی، سه‌ره‌ڕای فشاره‌كانی ئه‌مریكا و هه‌ڕه‌شه‌كانی ئیخوان و كۆمه‌ڵه‌ ئیسلامییه‌ هاوپه‌یمانه‌كانی به‌ ئاڵۆزتر كردنی بارودۆخه‌كه‌، وه‌زیری به‌رگری عه‌بدولفه‌تاح ئه‌لسیسی به‌ ئامادەبوونی نوێنه‌رانی ئه‌زهه‌ر و كه‌نیسه‌ و هێزه‌ میسرییه‌ جیاوازه‌كان له‌وانه‌ش حزبی (نور)ی سه‌له‌فی، به‌ڵام له‌ غیابی ئیخوان كه‌ ئاماده‌بوونیان ره‌تكرده‌وه‌، له‌ به‌یاننامه‌یه‌كدا سیسی ئه‌مه‌ی راگه‌یاند جه‌ماوه‌ری میسر چاوه‌ڕوانی بوون دوای كۆبوونه‌وه‌یان بۆ چه‌ند رۆژێك له‌سه‌ر شه‌قامه‌كان، دوای به‌یاننامه‌كه‌ش جه‌ماوه‌ر به‌ خۆشی و شادی پێشوازییان لێیكرد، سیسی هه‌روه‌ها عه‌دلی مه‌نسوری سه‌رۆكی دادگای ده‌ستووری به‌ سه‌رۆكی كاتی میسر داناو ئه‌ویش سوێندی یاسایی خوارد، هه‌روه‌ها ئه‌و ده‌ستووره‌ی ئیخوانه‌كان دوور له‌ هه‌موو هێزه‌كانی دیكه‌ دایانڕشت له‌ كاری خست، جگه‌ له‌مه‌ ئاماده‌كاری بۆ هه‌ڵبژاردنێكی سه‌رۆكایه‌تی و پێكهێنانی حكومه‌تێكی ته‌كنۆكرات و كاركردن بۆ تێكه‌ڵ كردنی گه‌نجان له‌ داموده‌زگاكانی ده‌وڵه‌ت و پێكهێنانی لیژنه‌ی باڵای ئاشته‌وایی نیشتیمانی و میساقی شه‌ره‌فی كاری راگه‌یاندن و دیاریكردنی شوێنی نیشته‌جێ بوونی مورسی و ده‌ستگیركردنی چه‌ندین سه‌ركرده‌ی ئیخوان و رێگاگرتن له‌ سه‌فه‌ر كردنی به‌شێكی دیكه‌یشی بۆ ده‌ره‌وه‌ی میسر راگه‌یاند.

سه‌ره‌ڕای هه‌وڵه‌كانی سوپاو بژارده‌كانی میسر بۆ دڵنیاكردنه‌وه‌ی ئه‌ندامان و سه‌ركرده‌كانی ئیخوان موسلمین و لایەنگرانی ره‌وتی ئیسلامی به‌ گشتی و دووپات كردنه‌وه‌ له‌وه‌ی رێگا به‌ ئیهانه‌ كردنیان ناده‌ن و به‌وه‌ی قۆناغی داهاتوو هیچ پشتگوێ و په‌راوێزخستن و لادان و دادگایی كردنیان روونادات ته‌نیا به‌پێی یاسا نه‌بێت، به‌ڵام كۆمه‌ڵه‌ی ئیخوان موسلمین هاوپه‌یمانه‌كانی ده‌ستیان كرد به‌ نانه‌وه‌ی پشێوی و بانگ كردن بۆ جیهاد و به‌رگری كردنی سوپا و سه‌رۆكه‌كه‌ی سیسی (كه‌ به‌ تێڕوانینی زۆربه‌ی میسرییه‌كانی بووه‌ته‌ پاڵه‌وان)، هه‌روه‌ها به‌شێك له‌ ئیخوانه‌كان به‌ خائینیان وه‌سف كرد و داوای هه‌ڵگه‌ڕانه‌وه‌ی سوپایان كرد، بۆیه‌ رۆژی هه‌ینی رابردوو چه‌ندین كرداری تیرۆریستی بۆ سه‌ر چه‌ند بنكه‌یه‌كی سوپا له‌ سینا روویاندا ئه‌مه‌ش سوپای ناچار كرد به‌ هێز وه‌ڵامی ئه‌م گرووپه‌ تیرۆریستیانه‌ بداته‌وه‌، هه‌روه‌ها سینای به‌ ناوچه‌یه‌كی جه‌نگ راگه‌یاند و ئاڵۆزیيه‌كان گه‌یشتنه‌ لووتكه‌ به‌ وتاری رۆژی هه‌ینی مورشيدی باڵای ئیخوان موحه‌مه‌د به‌دیع كه‌ داوای له‌ ئیخوانه‌كان كرد دژی كوده‌تاچییه‌كانی شه‌رعیه‌ت به‌رگری بكه‌ن و مورسی وه‌ك سه‌رۆك به‌ هێز بگه‌ڕێننه‌وه‌، ئه‌م وتاره‌ش سه‌ره‌تای پروشكی سه‌رهه‌ڵدانی توندوتیژی بوو له‌ شه‌قامه‌كانی میسر و دواتریش ئیخوانه‌ خۆپیشانده‌ره‌كان روویان كرده‌ شوێنی كۆبوونه‌وه‌ی لاوانی شۆڕش، ئه‌مه‌ش به‌ریه‌ككه‌وتنی به‌دوای خۆیدا هێنا و بووه‌ هۆی كوشتنی 30 كه‌س و بریندار بوونی سه‌دان كه‌سی دیكه‌، ئه‌م وتاره‌ش زۆر له‌ وتاری سه‌رۆكی پێشوو مورسی ده‌چوو كه‌ رازی نه‌بوو واز له‌ ده‌سه‌ڵات بهێنێت و ده‌ره‌نجام كاری توندوتیژی به‌رفراوانی لێكه‌وته‌وه‌.

به‌ر له‌م هه‌نگاوه‌ی دوایی زۆر پێشه‌كی هاتنه‌ ئاراوه‌ كه‌ تووڕه‌یی جه‌ماوه‌ری ده‌رده‌خست و چه‌ندین چین و توێژی به‌رفراوانی میسرییه‌كان رازی نه‌بوون له‌ ئه‌دا و سیاسه‌ته‌كانی ئیخوان و سه‌رۆكیان له‌ حوكم له‌سه‌ر ئاستی ناوخۆ و ده‌ره‌كی و كارو كاردانه‌وه‌ی زۆری لێكه‌وته‌وه‌ نه‌ك ته‌نیا له‌به‌ر خراپيی بارودۆخی ئابووری كه‌ هۆكارێكی سه‌ره‌كی تووڕه‌ بوونی میسرییه‌كان بوو له‌ حوكمی ئیخوان به‌هۆی دابه‌زینی به‌های جونه‌یهی میسری و نه‌بوونی توانای كڕین و به‌رزبوونه‌وه‌ی رێژه‌ی بێكاری، به‌تایبه‌تی دوای زۆربوونی گرفته‌ داراییه‌ درێژخانه‌كان به‌شێوه‌یه‌كی ترسناك له‌ دوای هه‌ڵبژاردنی مورسی به‌ر له‌ ساڵێك، ئه‌مانه‌ وایان كرد حكومه‌ت نه‌توانێت پێداویستی زۆربه‌ی میسرییه هه‌ژاره‌‌كان و خاوه‌ن داهاته‌ دیاریكراوه‌كان و چینی ناوه‌ند دابین بكات كه‌ ئارامییان لێ بڕا بوو، قه‌یرانی نه‌بوونی سووته‌مه‌نی له‌ رۆژانی دوایی حوكمی مورسی بووه‌ هۆی كۆبوونه‌وه‌ی سه‌دان ئۆتۆمبیل بۆ چه‌ندین كاتژمێر له‌به‌رده‌م وێستگه‌كان سه‌ره‌ڕای پچڕانی به‌رده‌وامی ئاو و كاره‌با.



د.ناجح ئیبراهیم بۆ گوڵان:

ئیخوان لە دروستكردنی دۆست شكستی هێنا و

لەدروستكردنی دوژمن سەركەوتنی بەدەست هێنا

به‌ڵام سه‌ره‌ڕای ئه‌مه‌ش چه‌ندین هۆكار هه‌بوون كه‌ وایان له‌ میسرییه‌كان كرد شۆڕش ئه‌نجام بده‌ن و یاخی بن له‌ ده‌سه‌ڵاتداریه‌تيی مورسی، دكتۆر ناجح ئیبراهیم سه‌ركرده‌ی ئیسلامی كه‌ به‌ ره‌خنه‌ گرتن له‌ ره‌فتاری ئیسلامییه‌كان ناسراوه‌ به‌م شێوه‌یه‌ بۆ گوڵان باسیان ده‌كات: (( گرنگترین هۆكاری له‌ده‌ستدانی ئه‌م هه‌له‌ له‌لایه‌ن ئیخوانه‌كان و ئیسلامییه‌كان به‌ گشتی بریتی بوو له‌ سه‌رنه‌كه‌وتن له‌ به‌ده‌ستهێنانی دۆست و سه‌ركه‌وتن له‌ درووستكردنی دوژمن و كۆكردنه‌وه‌یان به‌یه‌كه‌وه‌ و ئه‌گه‌ر ئه‌و گوتاری خۆ به‌زل زانین و دوژمنكارانه‌ نه‌بوایه‌ كه‌ به‌شێك قسه‌یان پێكرد و له‌ ماوه‌ی دواییدا هێزه‌كه‌ی زیادی كرد، ئێمه‌ توانیمان نه‌یاره‌كان به‌ دوژمن بكه‌ین و كۆیان بكه‌ینه‌وه‌ هه‌رچه‌نده‌ ئه‌وان له‌ چه‌ند ره‌وتێكی جیاجیا بوون كه‌ هیچ كات كۆنه‌بوونه‌ته‌وه‌ و یه‌ك قسه‌ نه‌بوون و له‌سه‌ره‌تای شۆڕش زۆربه‌یان پشتگیرییان ده‌كردین و له‌گه‌ڵ ئیسلامییه‌كان یه‌كیان گرت، هه‌روه‌ها سه‌ركه‌وتین له‌ دوژمنایه‌تی كردنی دادوه‌ران كاتێك هه‌موو دادوه‌رانمان به‌ گه‌نده‌ڵ ناوزه‌د كرد، هه‌رچه‌نده‌ قورئانی پیرۆز كاتێك باسی له‌ نه‌یارانی كردن له‌ ئه‌هلی كیتاب وتی: (لیسوا سواء) ته‌نانه‌ت دادوه‌ره‌ باشه‌كانیشیان زیاده‌ڕۆییان كرد له‌ ئیحراج‌ كردن و فشارخستنه‌ سه‌ریان ئیهانه‌ كردنیان به‌ ملیۆنییه‌ی پاك كردنی دادوه‌ری، دكتۆر ناجح، هه‌روه‌ها ده‌ڵێ: سه‌ركه‌وتین له‌ دوژمنایه‌تی كردنی راگه‌یاندنكاره‌كان ته‌نانه‌ت ئه‌وانه‌ی له‌گه‌ڵ سه‌رۆكیش بوون و پشتگیرییان كرد له‌ هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردنی، سه‌ركه‌وتوو بووین له‌ دوژمنایه‌تی كردنی ئه‌زهه‌ر و شێخ و زاناكانی، جگه‌ له‌ بانگه‌وازی گۆڕینی مه‌نهه‌جه‌كانی ئه‌زهه‌ر به‌ مه‌نهه‌جی دیكه‌ كه‌ له‌گه‌ڵ بزوتنه‌وه‌ ئیسلامییه‌ نوێیه‌كان بگونجێت، له‌ كاتێكدا پێویسته‌ ئه‌زهه‌ر هه‌میشه‌ دوور بێت له‌ ده‌سه‌ڵات نه‌پاشكۆی بێت و نه‌دژایه‌تی بكات و ده‌ست نه‌خاته‌ نێو هیچ ململانێیه‌كی سیاسی تێكی بدات و له‌ زۆر پێگه‌ی كاریگه‌ر دووری بخاته‌وه‌.

ئیبراهیم هه‌روه‌ها ده‌ڵێ: ده‌مانتوانی ئه‌زهه‌ر و زاناكانی بۆخۆمان رابكێشین ئه‌ویش به‌ رێز گرتن و ستایش كردنیان نه‌ك به‌ لابردن و په‌راوێز خستنیان بۆ به‌رژه‌وه‌ندی بانگخوازانی بزوتنه‌وه‌ی ئیسلامی كه‌ له‌ بواری زانست و فقهییه‌وه‌ له‌ ئه‌زهه‌ر نزمترن، و لایه‌نگری كردنی كۆمه‌ڵه‌كانیان له‌ به‌رامبه‌ر ئه‌زهه‌ر ئه‌مه‌ش كارێكی سلبییه‌ له‌ بانگخواز و زانا نه‌ك ئیجابی، هه‌روه‌ها حاڵه‌تێكی دوژمنكارانه‌ی به‌ كۆمه‌ڵ هه‌بوو به‌رامبه‌ر به‌ هه‌موو رۆشنبیرانی میسر، هه‌رچه‌نده‌ هه‌موو لایه‌ك كۆك بوون له‌سه‌ر چاكسازی وپاككردنی خودی وه‌زاره‌تی رۆشنبیری، چونكه‌ چاكسازی پێویستی به‌ پیاوێكی ده‌ست و دڵ پاك هه‌یه‌ كه‌ بتوانێت به‌ سیاسه‌ت و رێزبه‌ندی كه‌سه‌ پاكه‌كان بهێڵێته‌وه‌ و گه‌نده‌ڵه‌كان لابه‌رێت له‌ چوارچێوه‌ی پرۆژه‌یه‌كی باش كه‌ هه‌موو لایه‌ك رازی بكات به‌وه‌ی ئێمه‌ چاكسازیمان ده‌وێ نه‌ك سڕینه‌وه‌ی ئه‌وی تر و دووره‌په‌رێز كردنی.

ئیبراهیم ناجح زیاتر له‌م باره‌یه‌وه‌ باس له‌ هۆكاره‌كانی سه‌رنه‌كه‌وتنی ئیخوان ده‌كات و ده‌ڵێت: ده‌مانتوانی مه‌سیحییه‌كان رانه‌كێشین بۆ ئه‌وه‌ی دوژمنایه‌تیمان نه‌كه‌ن، به‌ڵام هه‌ندێك سوور بوون له‌سه‌ر هه‌ڕه‌شه‌ كردنیان له‌ وتاره‌كانیان به‌بێ هیچ هۆیه‌ك، هه‌روه‌ها ده‌وڵه‌تی میسرمان خسته‌ نێو شه‌ڕێكی بێ بیانوو له‌گه‌ڵ شیعه‌ ، چونكه‌ بیرمه‌نده‌كان ده‌یانتوانی له‌لایه‌نی فكرییه‌وه‌ وه‌ڵامی شیعه‌ بده‌نه‌وه‌ نه‌ك 100 ملیۆن شیعه‌ بكه‌ن به‌ دوژمنی ده‌وڵه‌ت و سه‌رۆكایه‌تی، ناكۆكین له‌گه‌ڵیان وه‌ك بانگخواز، به‌ڵام ده‌وڵه‌ت دوژمنایه‌تی گه‌لان ناكات ئه‌گه‌ر له‌ رووی ئایینی فكرییه‌وه‌ ناكۆكیش بن، ده‌توانین ناكۆك بین له‌گه‌ڵ حكومه‌تی له‌ناوچوو و گۆڕاو، هه‌روه‌ها ده‌توانی هێڕش بكه‌یته‌ سه‌ر حكومه‌تی ئه‌مریكی، به‌ڵام ناتوانی هێڕش بكه‌یته‌ سه‌ر گه‌لی ئه‌مریكا ئه‌گه‌رچی ناكۆكیش بن له‌ رووی عه‌قیده‌ و ئایینه‌وه‌ به‌تایبه‌تی ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ له‌ حزووری سه‌رۆك رووبدات، ده‌مانتوانی هه‌موو لایه‌ك بۆخۆمان رابكێشین به‌ گوتاری ته‌وازوع و لێبوردن كه‌ دوژمنایه‌تییه‌كان ده‌شكێنێت و خۆشه‌ویستی به‌رهه‌م ده‌هێنێت، به‌ڵام گوتاری خۆ به‌زل زانین و دوژمنایه‌تی كردن بووه‌ هۆی له‌ ده‌ستدانی زۆربه‌ی دۆستانمان، به‌تایبه‌تی كه‌ ئێمه‌ نه‌مانتوانی هیچ شتێك له‌سه‌ر ئه‌رزی واقع پێشكه‌ش به‌ گه‌لی میسر بكه‌ین، ده‌مانتوانی قسه‌یه‌كی خۆشی پێشكه‌ش بكه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی له‌ كه‌مته‌رخه‌میمان ببوری له‌ بواری ئابووری و ئاسایش و گه‌شتیاری و پیشه‌سازی.



حەسەن نافعە نوسەر و بیرمەندی میسری بۆ گوڵان:

ئیخوان خاوەنی ئەزموونی 80 ساڵی هەبوو، بەڵام نەیتوانی خۆی لەگەڵ بارودۆخی تازە بگونجێنێت

نووسه‌ر و بیرمه‌ند حه‌سه‌ن نافعه‌ لە لیدوانیكی بۆ گوڵان پێیوایه‌ ئیخوان ئێستا له‌ گه‌لی میسری دابڕاون و پێویسته‌ سه‌ركرده‌كانیان به‌دوای هۆكاره‌كاندا بگه‌ڕێن و چاره‌سه‌ری بكه‌ن، ئه‌گینا به‌ فه‌نا بوونی ته‌واو حوكم به‌سه‌ر خۆیاندا ده‌سه‌پێنن و وای ده‌بینێت كه‌ ئیخوان خۆراگر بوون به‌رامبه‌ر به‌ هه‌موو ئه‌و ئاسته‌نگانه‌ی رووبه‌روویان بوونه‌وه‌ له‌ رۆژی دامه‌زراندنیانه‌وه‌ به‌ر له‌ 80 ساڵ، به‌ڵام نه‌یانتوانی خۆیان بگونجێنن له‌گه‌ڵ ئه‌و بارودۆخه‌ سیاسی و كۆمه‌ڵایه‌تییه‌ی كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی ریشه‌یی گۆڕا دوای شۆڕشی 25ی یه‌نایه‌ری 2011، حه‌سه‌ن نافعە ئیخوان به‌ به‌هێزترین هێزی رێكخراو ده‌زانێت له‌ دوای شۆڕش ئه‌مه‌ش به‌ده‌ستهێنانی زۆرینه‌ی كورسییه‌كانی په‌رله‌مانی ئاسان كرد و گه‌یشتنی نوێنه‌ره‌كانی به‌ سه‌رۆكایه‌تی ئاسان كرد و رێگای خۆش كرد بۆ ئه‌وه‌ی ده‌ست به‌ سه‌ر هه‌ردوو ده‌سه‌ڵاتی یاسادانان و جێبه‌جێكردندا بگرێت، به‌ڵام له‌ هه‌مان كاتدا ئه‌م ده‌ستكه‌وته‌ له‌ناكاوانه‌ ئیخوانی خسته‌ به‌رده‌م هه‌ڵبژارده‌یه‌كی سه‌خت بۆ سه‌لماندنی شیاوی خۆی له‌ به‌ڕێوه‌بردنی ده‌وڵه‌ت و كۆمه‌ڵگا وخه‌ڵك پێشبینی ئه‌وه‌یان ده‌كرد كه‌ حه‌كیمانه‌ ره‌فتار بكات و كار بكات بۆ سوود وه‌رگرتن له‌ هه‌موو تواناكانی به‌رده‌ستی بۆ دۆزینه‌وه‌ی چاره‌سه‌ر بۆ گرفته‌ كه‌له‌كه‌بووه‌كانن به‌ڵام ئه‌و (ئیخوان) له‌هه‌موو به‌ڵێنه‌كانی خۆی كه‌ پێشتر دابووی پاشگه‌ز بۆوه‌ به‌ په‌یڕه‌و كردنی پره‌نسیپی (به‌شداری كردن نه‌ك سه‌ركه‌وتن) و ته‌نیا بیری زیادكردنی ده‌سه‌ڵاتی تاكانه‌ی خۆی و ده‌ست گرتن به‌سه‌ر كلیله‌كانی ده‌سه‌ڵات ده‌كرده‌وه زیاتر له‌ گرنگیدان به‌ دۆزینه‌وه‌ی چاره‌سه‌ری كێشه‌كانی خه‌ڵك و دووباره‌ بونیادنانه‌وه‌ی موئه‌سه‌ساتی ده‌وڵه‌ت له‌سه‌ر بنه‌مایه‌كی درووست كه‌ به‌شداری كردنی هه‌موو لایه‌ك فه‌راهه‌م ده‌كات، ئه‌مه‌ش به‌ روونی ده‌ركه‌وت له‌ هه‌وڵدان و پێداگیری كردنی له‌ هێشتنه‌وه‌ی پشكی شێر له‌ كورسییه‌كانی په‌رله‌مان و كۆمه‌ڵه‌ی دامه‌زرێنه‌ری داڕشتنه‌وه‌ی ده‌ستوور بۆ خۆی، هه‌روه‌ها له‌ هه‌ڵوێستی كه‌له‌ره‌قانه‌ی له‌ نووسینه‌وه‌ی ده‌ستوور كه‌ هه‌لێكی باش بوو بۆ بونیادنانی ته‌وافوقی نیشتیمانی كه‌ ئه‌مه‌ش بووه‌ هۆی قووڵ بوونی جیاوازی له‌نێوان خۆی و ئه‌وانی تر، موحه‌مه‌د مورسی ده‌سته‌وه‌ستان مایه‌وه‌ و نه‌یتوانی میسرییه‌كان رازی بكات به‌وه‌ی كه‌ سه‌رۆكی هه‌موویانه‌، چونكه‌ ده‌سه‌ڵاته‌كانی خۆی له‌ كۆشكی سه‌رۆكایه‌تی به‌كار ده‌هێنا به‌وپێیه‌ی نوێنه‌ری ئیخوانه‌كانه‌، تاكه‌ ئه‌ركیشی بریتی بوو له‌ یارمه‌تیدانی له‌ مانه‌وه‌ی له‌ ده‌سه‌ڵات، بۆیه‌ سرووشتییه‌ ئه‌گه‌ر ررۆژ دوای رۆژ میلله‌تی لێی بێزار ببێت، نافعه‌ پێیوایه‌ ئیخوان حیساباتی خۆیان له‌سه‌ر بنه‌مای ئه‌وه‌ی به‌هێزترین رێكخراو و به‌ تواناترین له‌ كۆكردنه‌وه‌ی جه‌ماوه‌ر بونیاد نابوو، به‌ڵام له‌ كۆتاییدا به‌ ته‌نیا مایه‌وه‌ له‌ رووبەڕووبوونه‌وه‌ی میلله‌ت، میلله‌تانیش له‌ كۆتاییدا له‌ كۆمه‌ڵه‌كان ناترسن ئه‌گه‌ر هه‌موو ئه‌ندامانیشی ببن به‌ پشتێنه‌ی بۆمبرێژكراو.







رۆژنامەنووس موكەرەم موحەمەد ئەحمەد بۆ گوڵان:

حكومی فاشیلی ئیخوان لەماوەی ساڵێكدا دەركەوت

نووسه‌ر و رۆژنامه‌نووس موكه‌ره‌م موحه‌مه‌د ئه‌مین لە لێدوانیكی بۆ گوڵان ئاماژەی بەوەكرد، ‌ ئیراده‌ی گه‌لی میسر سه‌ركه‌وت و حوكمی ئیخوان موسلمین رووخا دوای ساڵێك له‌ حوكمی فاشیل كه‌ به‌ نه‌بوونی دادپه‌روه‌ری و پاوان كردنی پۆست و پله‌كان بۆ ئه‌وه‌ی ئیخوان بتوانن بێنه‌ سه‌ر كورسیی ده‌سه‌ڵات و كۆنترۆڵی جومگه‌كانی ده‌وڵه‌ت بكه‌ن، موكه‌ره‌م زیاتر ده‌ڵێ: پێویست به‌ دووباره‌ كردنه‌وه‌ی ئه‌وهۆكارانه‌ ناكات كه‌ وایان له‌ گه‌لی میسری كرد حوكمی ئه‌م جه‌ماعه‌ته‌ ره‌ت بكاته‌وه‌، چونكه‌ هه‌موویان ئه‌و ئەزموونە ناخۆشه‌یان بینی كه‌ خه‌ریك بوو وڵات به‌ره‌و فیتنه‌یه‌كی گه‌وره‌ ببات و تێیدا سه‌دان شه‌هید و بریندار كه‌وتنه‌وه‌ و وڵات به‌ره‌و شه‌ڕێكی ناوخۆیی هه‌نگاوی ده‌نا و هه‌موو لایه‌ك تا ئێستا له‌ژێر ئاسه‌واری ئه‌م ده‌سه‌ڵاته‌ زۆردار و دواكه‌تووه‌ ده‌ژین كه‌ به‌ڵێنی خێری به‌ میسرییه‌كان دا، به‌ڵام وڵاتی خسته‌ نێو تۆنێلێكی تاریكه‌وه ونه‌هامه‌تییه‌كانی ژیانی میسرییه‌كانی زیاتر كرد به‌ راده‌یه‌كی خه‌ریك گیانیان ده‌رچێت و چه‌ندین كێشه‌ له‌گه‌ڵ داموده‌زگاكانی ده‌وڵه‌ت خولقاند، سه‌ره‌تا به‌ دادوه‌ری له‌وانه‌ش دادگای باڵای ده‌ستووری و داواكاری گشتی و گشت ریزبه‌ندییه‌كانی دادگا كه‌ زۆردارانه‌ به‌ سیاسه‌ت كردنی ئه‌حكامه‌كان تاوانباری كردن ئه‌گه‌ر به‌پێی ئاره‌زوو و به‌رژه‌وه‌ندی ئیخوانه‌كان ده‌رنه‌چن، تا ده‌گاته‌ راگه‌یاندن ئه‌ویش رووبه‌ڕووی هێرشێكی توند بۆوه‌ بۆ داخستنی ده‌میان، هه‌روه‌ها ده‌زگای سوپا و پۆلیس كه‌ بڕیاری راستیان دا و كه‌وتنه‌ به‌ره‌ی گه‌ل له‌ ساته‌وه‌ختێكی یه‌كلاكه‌ره‌وه‌ی مێژووی میسر.

موكه‌ره‌م پێیوایه‌ كه‌ گرنگترین سوود له‌ دووباره‌ كردنه‌وه‌ی هۆكاره‌كان بریتییه‌ له‌ خوێندنه‌وه‌ی دواڕۆژێكی نزیك له‌ژێر رۆشنایی ده‌ره‌نجامه‌كانی رووداوی ده‌ركه‌وتنی گه‌وره‌ له‌ 30 یۆنیۆ كه‌ گه‌وره‌ترین خۆنیشاندانی ئاشتیخوازانه‌ی له‌ مێژووی مرۆڤایه‌تی به‌خۆیه‌وه‌ بینی، دانایی میسرییه‌كانی بۆ دیموكراسیه‌تی خۆیان و جۆش وخرۆشی نه‌وه‌كانی نوێی سه‌لماند، هه‌روه‌ها بۆ جیهانیشی سه‌لماند كه‌ میسرییه‌كان ئیستیحقاقیان بریتییه‌ له‌ دیموكراسییه‌تێكی كامڵی بێ كه‌موكوڕییه‌، له‌پێشه‌وه‌ی ئه‌م خوێندنه‌وه‌یه‌ش یه‌كگرتوویی به‌ره‌ی ناوخۆی میسرو رزگار بوونی له‌ هه‌موو نه‌خۆشی و ناكۆكییه‌كان دێت، چونكه‌ گه‌ل و سوپا و پۆلیس و ئه‌زهه‌ر و كه‌نیسه‌ و لاوانی شۆڕش و هه‌موو هێزه‌ مه‌ده‌نییه‌كان به‌ جیاوازی ئینتیمای سیاسییان و ره‌وتی حزبی نوری سه‌له‌فی كه‌ له‌ هه‌موو كۆمه‌ڵه‌ ئیسلامییه‌كان وشیارتره‌، كه‌ له‌دوای كۆبوونه‌وه‌ی میسرییه‌كان له‌ ده‌وری شۆڕشی 25ی یه‌نایر ئه‌مانه‌ هه‌موویان یه‌ك ده‌ست و به‌ره‌یه‌كی پته‌و بوون ،‌ سوپایه‌كی گه‌وره‌ ده‌یانپارێزێت كه‌ په‌یمانی خۆی به‌جێگه‌یاند و خۆنیشاندانه ئاشییانه‌كه‌ی میسرییه‌‌كانی پاراست كه‌ وه‌ك تۆفان ده‌ركه‌وت و گۆڕه‌پان و مه‌یدانه‌كانی پڕ كرد و لایه‌نگیری گه‌لی كرد، به‌ڵام دوای رووخانی ده‌سه‌ڵاتی ئیخوان گه‌ڕایه‌وه‌ شوێنه‌كانی خۆی بۆ پاراستنی ئه‌منی نه‌ته‌وه‌یی میسر و نه‌بووه‌ لایه‌نێك له‌ ململانێی هێزه‌ سیاسییه‌كان یان شه‌ریك له‌ ده‌سه‌ڵات تاكو ئه‌وه‌ی بۆ گه‌له‌كه‌ی وبۆ هه‌موو جیهانی بسه‌لمێنێت كه‌ سوپایه‌كی نیشتیمانی پیشه‌ییه و‌ رێز‌ له‌ نه‌ریته‌ سه‌ربازییه‌كانی خۆی ده‌گرێت و دروستكردنی كوده‌تای سه‌ربازی ناچێته‌ چوارچێوه‌ی كاره‌كانییه‌وه‌، موكه‌ره‌م وای ده‌بینێت كه‌ له‌ چوارچێوه‌ی ئه‌م به‌ره‌ نیشتیمانییه‌ یه‌كگرتووه‌ له‌چاوتروكانێكدا پۆلیس له‌گه‌ڵ میلله‌ت ئاشت بۆوه‌ و ئه‌و گرێیه‌ تواوه‌ كه‌ له‌ پێوه‌ندییاندا هه‌بوو به‌ هیمه‌تی لاوانی پۆلیس كه‌ ئاراسته‌ی خۆی راست كرده‌وه‌ و توانی بێلایه‌نی خۆی بپارێزێت و له‌ یه‌ك ئاستدا له‌ هه‌موو هێزه‌ سیاسییه‌كانه‌وه‌ نزیكه‌ وه‌ك ئه‌وه‌ی له‌ هه‌موو دیموكراتییه‌كانی جیهاندا هه‌یه‌، چونكه‌ ئێستا زه‌حمه‌ته‌ ده‌سه‌ڵاتدار وه‌ك داره‌ده‌سته‌ به‌كاری بهێنێت بۆ پێشێل كردنی مافه‌كانی مرۆڤی میسری و ئازادییه‌ تایبه‌تی و گشتییه‌كانی بخاته‌ ژێرپێوه‌، ئه‌م گۆڕانكارییه‌ ریشه‌ییه‌ی كه‌ به‌سه‌ر ده‌زگای پۆلیس و ئه‌ركه‌كانیدا هات یه‌كێكه‌ له‌ به‌رهه‌مه‌كانی شۆڕشی 30 یۆنیۆ، چونكه‌ پۆلیسی خسته‌ چوارچێوه‌ی ئه‌نجامدانی ڕۆڵی راسته‌قینه‌ی خۆی وه‌ك ده‌زگایه‌كی نیشتیمانی بۆ پاراستنی یاسا له‌ ده‌وڵه‌تێكی مه‌ده‌نی دیموكراتی یاسایی كه‌ ئه‌حكامه‌كانی یاسا به‌سه‌ر هه‌موو تاكه‌كاندا جێبه‌جێ ده‌كات و میسرییه‌كان یه‌ك ده‌خات له‌ به‌ره‌یه‌كی یه‌كگرتوو ده‌رگاكانی به‌رده‌م گه‌ڕانه‌وه‌ی سه‌قامگیری بۆ وڵات واڵا ده‌كات، له‌ هه‌مان كاتدا ده‌رفه‌تی به‌رده‌م شه‌مشه‌مه‌ كوێره‌كان به‌ر ته‌سك ده‌كاته‌وه‌ بۆ یاری كردن به‌ ئاسایشی نیشتمانی و ده‌رفه‌ت بۆ هه‌موو میسرییه‌كان ده‌ڕه‌خسێنێت بۆ ئه‌وه‌ی تواناكانی خۆیان بخه‌نه‌ روو و ره‌وڕه‌وی به‌رهه‌مهێنان ده‌خاته‌وه‌ گه‌ڕ به‌هێز و خرۆشێكی زیاتره‌وه‌، له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ش خۆنیشاندانی چینایه‌تی كه‌م ده‌كاته‌وه‌، چونكه‌ هه‌موو لایه‌ك گه‌یشتوونه‌ته‌ قه‌ناعه‌ت كه‌ میسر پێویستی به‌ هه‌ندێك له‌ ئارام گرتن و هێمنی هه‌یه‌، هه‌روه‌ها متمانه‌ ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ئابووری نیشتیمانی و ده‌رگاكانی وڵات ده‌كاته‌وه‌ له‌به‌رده‌م وه‌به‌رهێنانی نیشتیمانی و عه‌ره‌بی و بیانی و ڕۆڵی سه‌ركردایه‌تی كردنی و پێگه‌ی نێوده‌وڵه‌تی و هه‌رێمایه‌تی ده‌گێڕێته‌وه‌، هه‌روه‌ها پێوه‌ندییه‌كانی میسر له‌گه‌ڵ جیهانی عه‌ره‌بی راست ده‌كاته‌وه‌ كه‌ له‌ سایه‌ی سیاسه‌ته‌كانی ئیخوان تێكچووبوو، به‌مه‌ش دووباره‌ میسر ده‌بێته‌وه‌ هێزو پێشكه‌وتن، كه‌ پاشكۆیه‌تی و دابه‌ش بوون و جه‌مسه‌رگیری ئایینی و سیاسی و تائیفی ره‌ت ده‌كاته‌وه‌، هه‌روه‌ها په‌ره‌سه‌ندن به‌سه‌ر جه‌ماعه‌تی ئیخواندا رووده‌دات كه‌ بۆ ماوه‌ی زیاتر له‌ هه‌شتا ساڵی رابردوو مه‌ته‌ڵێكی زه‌حمه‌ت بووه‌ له‌ هاوكێشه‌ی سیاسی میسری، دوورخستنه‌وه‌ی زه‌حمه‌ته‌، چونكه‌ به‌شێكی به‌هێزوعه‌قیده‌یی رێكخراوه‌، له‌ هه‌مان كاتدا سیاسه‌ته‌كانیشی قبوڵ ناكرێن كه‌ رووه‌ تاكڕه‌وی و ده‌ستبه‌سه‌ر ده‌سه‌ڵات و كۆنترۆڵ كردنی هه‌نگاو ده‌نێن، به‌ڵام ئه‌وه‌ی نوێیه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ رووداوه‌كانی 30 یۆنیۆ رووی راسته‌قینه‌ی ئیخوان بۆ گه‌لی میسر ئاشكرا بوو دوای ئەزموونی كه‌متر له‌ یه‌ك ساڵ حوكمڕانی، له‌م ماوه‌یه‌دا هه‌موو جه‌ماوه‌رێتی و مسداقیه‌تی خۆی له‌ ده‌ستدا و ئیخوان موسلمین وه‌ك حزب و جه‌ماعه‌تێكی سیاسیی كۆتایی هات، كۆتایی هات وه‌ك گرفتێكی ئه‌منی كه‌ به‌ كردنه‌وه‌ی گرتووخانه‌ و زیندانه‌كان چاره‌سه‌ر بكرێت، چونكه‌ متمانه‌ی زۆربه‌ی گه‌لی میسری له‌ ده‌ستدا دوای ئه‌وه‌ی ئامانجه‌ راسته‌قینه‌كانی بۆ روون بۆوه‌، پێموایه‌ به‌ لایه‌نی كه‌مه‌وه‌ پێویستی به‌ نیو سه‌ده‌ی دیكه‌ هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ندێك متمانه‌ بگه‌ڕێنێته‌وه‌، ئه‌گه‌ر مه‌نهه‌جی خۆی گۆڕی به‌ بیركردنه‌وه‌ و شێوازه‌كانی له‌ گرتنه‌ ده‌ستی ده‌سه‌ڵات وئه‌و دووڕووییه‌ی كه‌ ده‌رفه‌تی كار كردنی نهێنی پێدا بوو له‌ژێر په‌رده‌یه‌كی ساخته‌ی بانگه‌وازی ئایینی، پێشبینیش ده‌كرێت كه‌ كۆمه‌ڵه‌ی ئیخوان موسلمین خۆی ده‌خواته‌وه‌ له‌ پرۆسه‌یه‌كی حیساب و پێداچوونه‌وه‌ی گشتی كه‌ زۆر دواناكه‌وێت، چونكه‌ ئه‌و شكسته‌ی كه‌ دووچاری بۆوه‌ به‌بێ لێپێچنه‌وه‌ی ناوخۆیی تێپه‌ڕ نابێ و هه‌موو سه‌ركرده‌كانی ده‌گرێته‌وه‌ هه‌ر له‌ مورشدی گشتی و جێگره‌كه‌ی كه‌ هانی توندوتیژی و ده‌ستگیركردن و شه‌بیحه‌ ده‌دا و هه‌ستان به‌ ترساندنی میلله‌ت به‌شێوه‌یه‌ك كه‌ به‌ زیندوویی ده‌مێننه‌وه‌ له‌ هزری میسرییه‌كان بۆ ماوه‌یه‌كی دوور و درێژ، ئاساییه‌ كه‌ لپێرسینه‌وه‌ رێكخستنی نێوده‌وڵه‌تی ئیخوان بگرێته‌وه‌، چونكه‌ ئه‌م هه‌ڵه‌ گه‌ورانه‌ی ئیخوان له‌میسر تێیكه‌وتن دەبێتە هۆی تەسك بوونەوەی جەماوەری بوونی ئیخوان لە ناو هەموو وڵاتانی عەرەبیدا بەتایبەتیش لە تونس و توركیاو سۆدان، بە تایبەتیتر لەو كاتەوەی ئیخوانەكانی میسر تێوەگلاون لەپیلانی خۆهێشتنەوەیان لە دەسەڵاتدا، بە عینادی لەگەڵ گەلی میسردا، ئەم ئیخوانانە توانییان هاوپەیمانی لەگەڵ ئەمەریكاو ئیسرائیل ببەستن و میسریان كردە پاشكۆی ئەوان، هەروەها زۆر هاوپەیمانی تر كە زیانی بە ئاسایشی نەتەوەیی میسر دەگەیاند بە تایبەتی كاتێ لەگەڵ گرووپە سەلەفیە جیهادیەكان دەستیان تێكەڵ دەكرد، ئەو گرووپانەی چالاكیەكانیان لە سینا هەڕەشەبوون بۆ ئاسایشی نەتەوەیی میسری، بە شێوەیەك تا ئێستاش نهێنیەكانی پشتەوەی ئەو هاوپەیمانیەتیانە وەك مەغزای شاراوە ماونەتەوە، بە دڵنیایی ئمانەش لە پاش كەوتنی فەرمانڕەوایەتی ئیخوان ئاشكرا دەبن، بەم هۆیەوە تا ئێستاش گرووپی ئیخوان توندوتیژی لە ناوچە هەمەجۆرەكانی میسر ئەنجام دەدەن، وەك تۆڵەسەندنەوەیەك لە جەماوەری بێشوماری میسری كە فەرمانڕەوایەتی ئەوان ڕەتدەكەنەوە،میسرییەكان بە تەنیا خۆیانن كە بتوانن شۆڕشەكەیان بپارێزن، لەم بارەیەوە موكڕەم محەمەدئەحمەد سەبارەت بە 30 یۆنیۆ دەڵێت :ئەوە دەسپێكێكی تازەیە بۆ ڕاستكردنەوەی شۆڕشی 25 ینایرو میسر دەباتە قۆناغێكی نوێی سەقامگیری و دیموكراتیەت و بونیادنانەوە بە مەرجێك میسرییەكان پێكەوەژیانی خۆیان دەست پێوەبگرن و بوارو دەرفەت بدەنە لاوەكانیان و چاو بخشێننەوە بەو هەموو دەسەڵاتانەی دەستووری میسری بە سەرۆكی دەبەخشێت و دەیخاتە سەروو هەموو دەسەڵاتەكانەوە بە شێوەیەك دوو قۆناغ لەسەر یەكتری دیكتاتۆریەتی بەرهەم هانیوە و تێكەڵ بە ناو هەردوو دەسەڵاتی دادوەری و تەشریعی كردووەو بە خراپ دەسەڵاتی جێبەجێكاری بەكارهێناوە پاش ئەوەی ڕووداوەكانی یۆنیۆ سەلماندیان كە میسرییەكان گەلێكی مەزنن بە هەوانتە كەس ناتوانێ گەمە بە چارەنووسیان بكات و هەڵیانبخەڵەتێنێت، مافی ئەم گەلەیە دیموكراتیەتی تەواوی بێ هیچ كەموكوڕی بە نسیب بكرێت، مافی خۆیانە دەستوورێكی تازەی وا بەرهەم بهێنرێت مەحاڵ بێت دیكتاتۆریەتی نوێی تێدا دروست بێت..

میسر پێویستی بە هەنگاوی زۆرە تا قۆناغی ئێستای تێپەڕێنێت بۆ ئەوەش پێویستی بە پشتگیری دەرەكییە ڕەنگە بتوانێت ئەم پشتگیرییە لە سعودیە یان ئیمارات وەربگرێت كە پێشوازییان لە خستنە خوارەوەی مورسی دەكرد، لە ژێر تیشكی پەرەسەندنەكانی ئەم دواییەی سەر زەمین بۆ لەمەودوا مامەڵە لەگەڵ ئەمەریكاو هێزە نێودەوڵەتیەكانی تری میسر پاش بارودۆخی نوێی میسر دەكرێت