كۆمكاری عەرەبی بەنیازە نێردراوێكی تایبەت بە عێراق دەستنیشان بكات بۆ بەشداریكردن لە چارەسەركردنی كێشە سیاسییەكانی

قاهیرە/ گوڵان

چەند رۆژێكە دكتۆر نەبیل ئەلعەرەبی ئەمینداری گشتیی كۆمكاری عەرەبی سەرقاڵی راوێژكردنە تایبەت بە دەستنیشانكردنی نوێنەرێكی عەرەبی بۆ عێراق بەمەبەستی گێڕانی رۆڵی ناوبژیكار بە هاوكاریی لەگەڵ سەرجەم لایەنە سیاسییەكان بۆ بەشداریكردن لە هێوركردنەوەی بارودۆخەكە و گەیشتن بە چارەسەر دوابەدوای ئەو قەیرانە سیاسییە و ئاڵۆزییەی لە گۆڕەپانی عێراقدا هاتەئاراوە، ئەویش دوای رووداوەكانی ئەو چەند رۆژەی پەلامارەكەی سوپا بۆ سەر گۆڕەپانی پەناگیریی لە قەزای حەویجەی باشووری كەركوك، كە لە ئاكامدا بووە هۆی كوشتن و برینداربوونی دەیان كەس لە هێزەكانی ئەمنی و پەناگیران.
دوێنێ سەرچاوەیەك لە ئەمیندارێتی گشتیی كۆمكاری عەرەبی لە لێدوانێكدا بۆ (گوڵان) ئەمەی روون كردەوە و نیگەرانیی نەبیل عەرەبی ئەمینداری گشتی دووپاتكردەوە سەبارەت بە پەرەسەندنی مەترسیداری بارودۆخی عێراق، سەرچاوەكە ئاماژەشی بەوەدا كە رەنگە ئەو كەسایەتییەی بۆ ئەم ئەركە رادەسپێردرێ میسری بێت ئەگەر ئەم ئەركەی پێ قبووڵ بێت.
ئەمەو پێشتر دكتۆر نەبیل ئەلعەرەبی بەیاننامەیەكی دەركردبوو، تێیدا داوای لە حكومەت و هێزە سیاسییەكانی عێراق كردبوو چارەسەری ئەم قەیرانە بكەن و هەرزوو بارودۆخی حەویجە كۆنترۆڵ بكەن تاكو زیاتر پەرە نەسێنێت، چونكە كاریگەریی نێگەتیڤی دەبێت بۆ سەر تەبایی پێكهاتەكانی گەلی عێراق و سەقامگیریی عێراق و تەواوی ناوچەكە.
هەروەها ئەمینداری گشتیی كۆمكاری عەرەبی داوای لە حكومەتی عێراق كرد لێكۆڵینەوەی بەپەلە و پاك و روون بكات بۆ دەستنیشان كردنی ئەنجامدەرانی ئەم رووداوانە تاكو بدرێنە دادگا و بە سزای رەوای خۆیان بگەن.

-حەسەن جیهاد بۆ گوڵان: دوور لەعەقڵیەتی مەدەنی و دیموكراتیەت و رێزگرتن لەمافەكانی مرۆڤ تا ئێستا حكومەتی عێراق بەعەقڵیەتی عەسكەرتارییەت هەوڵی كۆنترۆڵكردنی بارودۆخەكان دەدات

ئێستا عێراق لەبارودۆخێكدایە دەرگای بەرووی هەموو ئەگەرێكدا واڵاكردووە، بۆیە هیچ جێگەی سەرسوڕمان نییە مەزندەی ئەوەبكرێت كە لە ئێستادا شەڕێكی مەزهەبی گەورە و خوێناوی لەنێوان عەرەبی سوننە و شیعە دروست بێت، هەروەها هیچ جێگەی سەرسوڕمان نییە مەزندەی ئەوە بكرێت لە ئاییندەیەكی نزیكدا هەرێمی كوردستان دەوڵەتێكی سەربەخۆی دراوسێی عێراق بێت، یان دەوڵەتێكی فیدرالی بێت لە چوارچێوەی دەوڵەتەكانی عێراقدا، ئەم بارودۆخە هەمووی پێكەوە سیاسەتێك ئاراستەی كردووە، كە لەدوای هەڵبژاردنەكانی مارتی 2010ـەوە بەشێوەیەكی تاكڕەوی هەنگاو هەڵدەگرێت و ناوەڕۆكی ئەو رێككەوتنانە پوچەڵ دەكاتەوە كە شەخسی سەرۆك وەزیرانی عێراق خۆی ئیمزای لەسەر كردووە، لەلایەكی دیكە بۆ هەنگاو هەڵگرتن بەرەو تاكڕەوی و پاوانكردنی دەسەڵات، نوری مالیكی سەرۆك وەزیران هەتا ئێستاش پۆستەكانی وەزارەتی بەرگری و ناوخۆ و هێزەكانی ئاسایش و پۆلیسی كۆنترۆڵكردووەو لەپێناوی دەسەڵاتی خۆی و باڵادەستی حزبی دەعوا بەكاری هێناون، ئەمەش بێجگە لەوەی هاوسەنگی لەو لایەنە گرنگە فەرامۆشكردووە، لەهەمانكاتدا وەك ئامیرێكیش بۆ پەراوێزخستنی پێكهاتەی سوننە بەكاری هێناون، لەسەر ئاستی كارە خزمەتگوزارییەكان و بەربڵاوی گەندەڵی لە دامەزراوەكانی حكومەتی عێراقدا، ئەوا پێویست بەهیچ بەڵگەیەك ناكات ئەگەر ئاماژە بۆ راپۆرتی رێكخراوی شەفافیەتی نێودەوڵەتی بكەین، كە عێراق لەماوەی حكومڕانی مالیكدا لە ریزبەندی 10 دەوڵەتە گەندەڵەكەی جیهان نەهاتۆتە خوارەوە و لەكۆی 182 دەوڵەت، عێراق حەوتەمین گەندەڵترین دەوڵەتە لەجیهان و بەغدای پایتەخت سێهەمین پیسترین پایتەختە لە جیهاندا، ئەمەش ئاماژەیە بۆ ئەوەی حكومەتی عێراق نەك هەر لەسەر ئاستی سیاسیی، بەڵكو لەسەر ئاستی حكومڕانی و وەك دەوڵەتیش بۆتە دەوڵەتێكی فاشیل و دامەزراوەكانی ناتوانن كار بكەن، ئەمەش رەنگدانەوەی زۆر خراپ و نەرێنی لەسەر رەوشی ئاسایش و خراپی خزمەتگوزارییەكان و جیاكاری نەتەوەیی و مەزهەبی بەجێهیشتووە و كار گەیشتۆتە ئەوەی كە حكومەتی ئێستای عێراق تەنیا نوێنەرایەتی بەشێك لە پێكهاتەیەك بكات كە ئەویش پێكهاتەی شیعەیە.
عێراق لە خراپەوە بەرەو خراپتر
هەتا ئەقڵیەتی سیاسەت و حكومڕانی لە عێراقدا گۆڕانكاری ریشەیی بەسەردا نەێت، یان هەتا هاوپەیمانی نیشتمانی شیعە نەگاتە ئەو قەناعەتەی ئەو شێوازی سیاسەت و حكومڕانیەی ئێستا مالیكی و حزبی دەعوا پیادەی دەكەن، پێش هەمووان زیانی بۆ پێكهاتەی شیعە هەیە ئەوجا بۆ هەموو عێراق، هیچ ئاسۆیەك بەدی ناكرێت كە بارودۆخی عێراق بەرەو باشتر بچێت، ئەو هەڵكشانەی لەماوەی هەفتەی رابردوو بە تێكەڵاوكردنی سوپا بۆ كێشە ناوخۆییەكان هاتۆتە ئاراوە، زەنگێكی مەترسیداری ئەوتۆیە عێراق بەرەو كۆتایی یەكجارەكی بەرێت، سەبارەت بە هۆكاری هاتنە ئارای ئەم بارودۆخە حەسەن جیهاد پەرلەمانتاری فراكسیۆنی هاوپەیمانی كوردستانی لە پەرلەمانی عێراق لە لێدوانێكی تایبەتدا بۆ گوڵان بەمجۆرە رای خۆی لەسەر ئەم پرسە خستەڕوو و گووتی: (حكومەتی عێراق نە گوێبیستی خۆپیشاندەرەكان بوو نە ئامادەیی تێدا بوو ئەو یاساو بڕیارانە هەموار بكاتەوە كە داواكاری خۆپیشاندەرەكان بوو لەو پارێزگاو ناوچە سوننە نشینانەی خۆپیشاندانی بەخۆوە دەبینێت، لەكاتێكدا تا دەهات خۆپیشاندانەكان فراوانتر دەبوون و كۆنترۆڵ نەدەكرا، لەبەرامبەردا لە پێشێلكارییەكی روونی دەستووری و دژ بەمافەكانی مرۆڤ و پرەنسیپی دیموكراتیەت حكومەت پەنای بردە بەر سوپاو خوێنی هاووڵاتیانی رژاندوو قوربانی زۆری لێكەوتەوە بەتایبەتی لە حەویجە، كوشتنی خۆپیشاندەران بەدەستی یەكەكانی سوپا پێشێلكردنی تەواوی بنەماكانی دەستوورەو بارودۆخەكەی ئاڵۆزتر كردو مەترسی گەورەی لێدەكەوێتەوەو چارەسەری بارودۆخەكە ناكات، هەروەها بەكارهێنانی سوپا بۆ یەكلاكردنەوەی كێشەكان و كوشتنی هاووڵاتیان تەنیا یەك واتا دەگەیەنێت كە تا ئێستا حكومەتی عێراق بەعەقڵیەتی عەسكەرتارییەت هەوڵی كۆنترۆڵكردنی بارودۆخەكە دەدات، دوور لەعەقڵیەتی مەدەنی و دیموكراتیەت و رێزگرتن لەمافەكانی مرۆڤ، تەنانەت عەلی غیدان دوو رۆژ پێش كەوتنەوەی كارەساتەكەی حەویجە هەڕەشەی لە مانگرتووەكانی مەیدانی حەویجە كردوو ئەوەبوو دوایی لێیدان، بەمشێوەیە كە كەسانێك عێراق ببەن بەڕێوە كە بەعەقڵیەتی عەسكەرتاریەت هەڵسوكەوت بكەن، ئەوا بارودۆخەكە ئاڵۆزترو پڕ لەمەترسیدارتر دەبێت. كێشەكان چارەسەر نابن هەروەكو چۆن پێشتر حكومەت لە ڕێگای لیژنەكانەوە تەنیا كاتی دەكوشت و چارەسەری ریشەیی كێشەكانی نەدەكردو تەنانەت خۆپیشاندەران و شەقامی سوننە بەو رێگا چارەسەرانە قایل نەدەبوون. ئێستاش تا دێت كەلێنی نێوان حكومەتی بەغداو پارێزگاكانی سوننە نشین گەورەتر دەبێت و وابەئاسانی چارەسەر نابێت و كاردانەوەی زۆری لێدەكەوێتەوە بەرادەیەك بارودۆخەكە بەروونی دیار نییە بەرەو كوێ دەچێت.))
ئەوەی پەرلەمانتار حەسەن جیهاد ئاماژەی پێكرد هەموو ئەو رەفتارانە پێشێلكردنی دەستووری عێراقە، لەبەر ئەوەی دەستووری عێراق دژی ئەوەیە سوپا دەستوەربدات، ئەمەش بۆتە هۆكاری ئەوەی كە حكومەتی عێراق متمانەی خۆی لەدەست بدات، كە بێگومان لەدەستدانی متمانەش نیشانەی پرسیار لەسەر شەرعیەتی حكومەت دروست دەكات، سەبارەت بەم لایەنە موئەیەد تەیب پەرلەمانتاری فراكسیۆنی هاوپەیمانی كوردستان لە پەرلەمانی عێراق لە لێدوانێكی تایبەتی لەگەڵ گوڵان بەمجۆرە تیشكی خستە سەر ئەم پرسە و گووتی: (رێزنەگرتن لەدەستوور و جێبەجێنەكردنی رێككەوتننامە سیاسییەكان بەتایبەتی رێكەوتنی هەولێر و پێشێلكردنی بنەما سەرەكیەكانی پرۆسەی سیاسی لە پێكەوەژیان و هاوبەشی و راگرتنی هاوسەنگی نێوان پێكهاتە سەرەكیەكانی عێراق، ئەمە بووەهۆی بارگرژی و تێكچوونی بارودۆخەكە، دواتر دەستێوەردان لەكاروباری پارێزگاكان و بەكارهێنانی مەركەزییەت و چەندین داواكاری تر بارودۆخەكەیان ئاڵۆزتر كرد، سوننەكان بەپەراوێزخراون و كوردەكان هەست بە پەراوێزگرتن دەكەن، ئەمەش مەترسی گەورەی لێدەكەوێتەوە، ئەمڕۆ لایەنی كوردستانی لەپرۆسەی سیاسی عێراق قورسایی و هێزی خۆی هەیە و لەحكومەتی مەركەزی سەركەوتووترە چ لەبواری پێشكەشكردنی خزمەتگوزاری بەهاووڵاتیان یا لەڕووی دابینكردنی ئارامی و ئاسایشەوە یا لەرووی ئازادییە گشتیەكان و رێزگرتن لە مافی مرۆڤ، تەنانەت لایەنە سیاسییەكان هەست بە بەرپرسیارێتی جەماعی دەكەن و لەپەیوەندییە دەرەكیەكانیشدا باشترین، ئەمەش جێی ستایش و سەربەرزییە و بەهێزی كورد نیشان دەدات لە پرۆسەی سیاسی عێراق دا. هەروەها كورد بەهیچ شێوەیەك قبووڵ ناكات مافەكانی لە عێراقی نوێ دا پێشێل بكرێت و رێز لەدەسكەوتەكانی نەگیرێت و بەفیڕۆ بدرێت. لایەنی كوردستانی بڕیاری موقاتەعەی هەیە و بڕیارە شاندێك سەردانی بەغدا بكات، وەكو دوایین هەوڵ بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی نێوان هەرێم و بەغدا، لایەنە كوردستانیەكان لەگەڵ دانوستاندن و دیالۆگن. بەڵام ئەمڕۆ عێراق بەبارودۆخێكی مەترسیداردا تێپەڕ دەبێت و لەپارێزگا سوننە نشینەكان متمانە بەحكومەتی بەغدا نەماوەو بانگەوازی چەك هەڵگرتن دەستی پێكردووەو ئەگەر شەڕی ناوخۆ رووبدات زەحمەتە بارودۆخەكە كۆنترۆڵ بكرێت و لەو ماوە كورتەی بەردەم حكومەتیشدا زەحمەتە حكومەتی بەغدا بتوانێت چارەسەری كێشەكانی بكات، بەم پێیە چارەنووسێكی نادیار چاوەڕێی عێراق دەكات )).
ئەو گرژی و ئاڵۆزییەی ناوچەی سوننە نشینەكانی گرتۆتەوە، پریشكی پەڕیوەتەوە بۆ ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی هەرێمیش، بۆیە لەم بارودۆخەدا هەندێك لەناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی هەرێم لە هەردوو پارێزگای دیالە و سەلاحەدین دووچاری بارودۆخێكی ناخۆش بوونەتەوە، سەبارەت بەرەوشی ئەو ناوچانە تالیب محەمەد سەرۆكی ئەنجوومەنی پارێزگای دیالە لە لێدوانێكی تایبەتی بۆ گوڵان بەمجۆرە باسی رەوشی ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی هەرێمی لە پاریزگای دیالە كردو گووتی: (لەجەلەولا و شارەبان بارودۆخەكە باش نییە و ئاڵۆزی هەیەو ئێستا شەڕ لەنێوان سوننەو شیعەدایەو كورد دوورە لەو ئاڵۆزییە، بەڵام لە سەرجەم ناوچە سوننە نشینەكان وەكو وەڵامدانەوەیەك سەرقاڵی دامەزرانی هێزیكن و لەدەرئەنجامدا كاریگەری بەرەو خراپبوونی زیاتری بارودۆخەكەی لێدەكەوێتەوە. بەتایبەتی لەگەڵ بەردەوامبوونی سوپا لەدەستێوەردان و هێرشكردن كە واقیعێكی وای لێدەكەوێتەوە بارودۆخەكە ئاڵۆزتر دەبێت، بەراستی سەیرە وڵاتێك بانگێشە بۆ دیموكراتی بكات بەڵام سوپا بەكار بهێنرێت بۆ یەكلاكردنەوەی كێشەكان و بگرە هاووڵاتیان و خۆپیشاندەران بكوژێت تەنانەت ئەگەر خۆپیشاندەرەكان هەڵەشیان كردبێت نابێت وەڵامدانەوەكەی كوشتن بێت، كوشتنی هاووڵاتیان و خۆپیشاندەران و بەكارهێنانی چەك لەژێر هەر پاساوێكی بوونی تیرۆرست لەناویاندا جێی قبووڵكردن نییە و دژ بەمافەكانی مرۆڤ و دیموكراتییە)).
بەكارهێنانی سوپا بۆ یەكلاكردنەوەی كێشەكان جێی قبووڵكردن نییە و دژ بەمافەكانی مرۆڤ و دیموكراتییە.
كێشەكانی نێوان هەرێم و بەغدا
ئەوەی بەڕێز مسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشبینی بۆ كرد پێش دووساڵ لەئێستا، ئەوا وەك هەموو جیهان دەیبینێت ئێستا لەعێراقدا ئەو مەترسیانە روودەدەن و هەموو جیهان دەیبینێت كە چۆن پابەندنەبوون بە دەستوور و رێككەوتنەكانەوە چ كارەساتێكی بەسەر عێراق هێناوە و لەمەش خراپتر چاوەڕێی چ كارەساتێكی دیكەش بۆ عێراق دەكرێت، فەرهاد ئەتروشی پەرلەمانتاری فراكسیۆنی هاوپەیمانی كوردستانی لەپەرلەمانی عێراق لە لێدوانێكدا بۆ گوڵان جەختی لەسەر ئەوە كردەوە ئەوەی كە پێشبینی دەكرا لە عێراق رووبدات ئێستا بەچاوی خۆمان دەیبینین روودەدات، بۆیە هۆكاری ئەم ئاڵۆزییەی بۆ ئەوە گێڕایەوە كە لەسەرەتاوە هەوڵەكان نەخرانە گەڕ بۆ ئەوەی ئاراستەی ئەم سیاسەتە هەڵەیە لە عێراق رابگیرێت، هەربۆیە سەبارەت بەو هەوڵانەی لە ئارادان بۆ چارەسەری كێشەكانی نێوان هەرێم و بەغدا، ئەتروشی لەگەڵ ئەوەی رای خۆی نەشاردەوە كە مامەڵە لەگەڵ مالیكی ئاسان نییە، بەڵام جەختی لەسەر ئەوە كردەوە كە لایەنی كوردستانی بڕیاریداوە پابەند بێت بەدیالۆگ و دانوستاندن و ئەگەر ئەم رێگە سەركەوتنی بەدەست نەهێنا ئەوكات بیر لە بڕیاری دیكە بكرێتەوە، لەمبارەوە بەمجۆرە بۆ گوڵان هاتە ئاخاوتن: (بە حكومی ئەوەی یەكێك بووم لە بەشداربووانی كۆبوونەوەكانی جەنابی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەگەڵ پەرلەمانتاران و وەزیرانی كورد لەبەغدا، من هەمیشە رام بەوجۆرە بووە كە مامەڵە كردن لەگەڵ شەخسی مالیكی زۆر زەحمەتە، لەبەر ئەوەی مالیكی مامەڵەی تەكتیكیمان لەگەڵ دەكات، ئامانجی مالیكی ئەوەیە ئەو ماوەیە بەڕێبكات تا دەگاتە هەڵبژاردنی داهاتوو، ئەمەش بەو ئومێدەی پێیوایە لە هەڵبژاردنی داهاتوو زۆرینەی دەنگەكان بەدەست دەهێنێت و دەتوانێت بەتەنیا حكومڕانی عێراق بكات، بەڵام لەناو ئەو كۆبوونەوانە بۆچوونێكی دیكەش هەبووە كە داوایان دەكرد ئێمە بە شێوەی دیالۆگ مامەڵە بكەین، كە دیالۆگیش دەستی پێكردووە، بێگومان زۆر لەسەرخۆ دەستی پێكردووە، ئێمە وەك لایەنی كوردستانی نامەمان دەنارد ئەوانیش بەنامە وەڵامیان دەداینەوە، هاوپەیمانی نیشتمانی لەسەر مەسەلە گشتیەكان هەڵوەستەی دەكرد، ئێمەش گوشارمان دەكرد بچینە سەر مەسەلە وردەكان و دۆزینەوەی میكانیزم بۆ چارەسەركردنی كێشەكان، ئەمە بەو شێوەیە بوو هەتا لەدوایین كۆبوونەوە پێشنیار كرا كە شاندێكی باڵا بەسەرۆكایەتی بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان سەردانی بەغدا بكات بۆ ئەوەی مەسەلەكە لەرووی سیاسیەوە یەكلایی بكرێتەوە پاشان لیژنە فەنییەكان كۆببنەوە و هەوڵ بۆ چارەسەری كێشەكان بدەن، لەبەر ئەوەی پێشتر داوادەكرا لیژنە فەنییەكان كۆببنەوە، لەمەشدا چەندین ئاستەنگ بۆ دواخستنی چارەسەری كێشەكان دروستدەكرا، بۆیە ئەمجارە وا بڕیارە لەڕووی سیاسیەوە تێگەیشتنێك دروست بێت، لەپێشدا سیاسیەكان كۆببنەوە، لەبەر ئەوەی ئەم كۆبوونەوەیە دەریدەخات، ئەگەر ئیرادە و نیەتی چارەسەركردنی كێشەكان لەلایەن مالكیەوە هەبێت ئەوا هەنگاوی گرنگ دەچێتە پێشەوە، ئەگەر ئەو ئیرادەو نیەتەش نەبێت، ئەوا دەبێت ئێمە بیر لە بڕیاری دیكە بكەینەوە، سەردانی ئەم شاندەش جارێ دیار نییە هەتا نوێنەرانی كورد لەبەغدا كە پێشتر لەگەڵ جەنابی سەرۆك كۆبووینەوە، لەگەڵ رێزدار نێچیرڤان بارزانیش كۆدەبینەوە، لەبەر ئەوەی بارودۆخەكە ئاڵۆزە و پێویستی بە دیراسەتێكی ورد هەیە، لەم بارودۆخەدا كە بارەكە ئاڵۆزتر بووە لەوانەیە لەڕووی سیاسیەوە گوشارێك لەسەر مالیكی دروست بووبێت بۆ ئەوەی هەندێك رێگر هەیە بشكێنرێت، هەروەها بۆ لایەنی كوردستانیش ئەمجارە دەتوانێت بیسەلمێنێت كە كورد چ پێگە و سەنگێكی لە پرۆسەی سیاسی عێراقدا هەیە، ئەو وەهمە لای مالیكی بڕەوێتەوە كە پێشتر هەوڵیدەدا سەنگ و پێگەی كورد لەپرۆسەكە كەمبكاتەوە، ئەمەش هەوڵێكی زۆری بۆ دراوە، لە زۆر كۆبوونەوەی خۆیاندا باسی ئەوەیان كردووە دەبێت كارێك بكرێت سنوور بۆ ئەو حاڵەتەی كورد دابنرێت و پێگە و شكۆی كەمبكرێتەوە، ئەوجا دانوستاندن و وتووێژیان لەگەڵ بكرێت، دیارە ئەمەش هەوڵێكی زۆر ترسناكە، لەبەر ئەوەی ئەوان هەوڵبدەن پێگەی كورد و كوردستان لاواز بكەن ئینجا دانوستاندن و دیالۆگ بكرێت، بۆیە لەسەر ئەم پرسە ئێمە دەبێت وەك لایەنی كوردستانی زۆر وریابین، بۆیە ئەم قۆناخە گرنگە دەبێت هەتا ئەگەر لەسەرەتا هەنگاوێكی بچووكیش بێت، بەڵام دەبێت ئەو خەیاڵە لای مالیكی بڕەوێتەوە كە ناتوانێت پێگەو سەنگی كورد لە هاوكێشەی سیاسیی عێراقدا كەمبكاتەوە، ئەمەش لەرووی سیاسیەوە دەبێتە دەسكەوتێكی سیاسیی بۆ كورد)).
چارەسەركردنی كێشەكان یان جیابوونەوە لە عێراق
ئەگەر مالیكی پێیوابێت بەسیاسەتی كات بە فیرۆدان دەتوانێت خۆی لەچارەسەری كێشەكان بدزێتەوە، ئەوا لایەنی كوردستانی بۆیە پیشنیاری ئەوەی كردووە شاندێكی باڵا بەسەرۆكایەتی بەڕێز نێچیرڤان بارزانی بنێرێت بۆ بەغدا، بۆ ئەوەی كارتی كات بەسەربردن بسووتێنێت و هەنگاوی پراكتیكی بۆ چارەسەری كێشەكان هەڵبگیرێت، لەمەش راشكاوانەتر لەكاتی سەردانی شاندی هاوپەیمانی نیشتمانی كە پێكهاتبوو لە (شیخ خالید عەتیە و تاریق نەجم و هادی عامری)، لایەنی كوردستانی راشكاوانە ئەوەی پێ راگەیاندوون، كە لایەنی كوردستانی سێ رێگە چارەی لەبەردەمە و ئێوە دەبێت رای خۆتان لەسەر ئەو سێ رێگە چارەیە دەربڕن، ئەو رێگەچارانەش بریتی بوون لە(چارەسەركردنی كێشەكان بەشێوەیەكی بنەڕەتی بە شێوازی دیالۆگ و ئاشتیانە، جیابوونەوەی كوردستان لەعێراق بە شێوەی ئاشتیانە، یان ئەوەتا دەبێت شەڕبكەین)، بۆیە ئەمجارە لایەنی كوردستانی بە راشكاوی رای خۆی پیشانداوە، فەرهاد ئەتروشی لە درێژەی لێدوانەكەیدا و سەبارەت لەم لایەنە بە گوڵانی راگەیاند: (ئێمە خۆمان بە بەشێك لە پرۆسەی سیاسی عێراق دەزانین، هەربۆیە لەدوایین كۆبوونەوەش هەر جەخت لەسەر ئەوە كراوەتەوە كە بەرێگەی دیالۆگ و ئاشتی ئەو كێشەیە چارەسەر بكرێت، بەڵام بەشێكیش لە دیالۆگ و دانوستاندن ئەوەیە كە بایكۆتی پرۆسەكە بكەیت، لەبەر ئەوەی دیالۆگ و دانوستاندیش سنووری خۆی هەیە ئەگەر بەرامبەرەكەت بڕوای بەو پرسانە نەبێت كە ئێمە دەیخەینەڕوو، بۆیە ئێمە دەبێت سەقفێكی زەمەنی دابنێین بۆ ئەوەی دانوستاندن و دیالۆگ ئاكامێكی هەبێت، ئەمەش لەپێناوی ئەوەی ئەگەر گەیشتینە ئەو قەناعەتەی كە لایەنی بەرامبەر ئامادەنین هەنگاو هەڵبگرن، ئەمەشمان نەشاردۆتەوە و كە شاندی هاوپەیمانی نییشتمانی هاتوون بۆ هەولێر بەراشكاوی پێیان گوتراوە كە كورد سێ رێگە چارەی لەبەردەمدایە كە بریتین لە:
1- یان ئەوەتا هەوڵبدرێت كێشەكان بەشێوەیەكی بنەڕەتی بەرێگەی دیالۆگ و ئاشتیانە چارەسەر بكرێن.
2- كورد بڕیاری جیابوونەوە لەعێراق بدات و سەربەخۆ بێت.
3- ئەوەی لەهەمووی ناخۆشترە ئەوەیە بگاتە ئەوەی لە نێوان كورد و شیعە شەڕ دروست بێت.
لایەنی كوردی راشكاوانە بە هاوپەیمانی نیشتمانی راگەیاندووە خۆتان دەبێت یەكێك لەم سێ رێگە چارەیە هەڵبژێرن، لەبەرامبەردا شاندی هاوپەیمانی نیشتمانی هەڵوێستیان بەوجۆرە بووە كە ئامادەن هەوڵبدرێت كێشەكان چارەسەر بكرێن بەرێگەی ئاشتی و دیالۆگ، ئەگەر چارەسەر نەكرا، ئامادەن لەسەر مەسەلەی سەربەخۆیی كوردستان وتووێژ بكەن، بەمەرجی شەڕ نەبێت لەنێوان كورد و شیعە، بەراشكاوی وتیان ئێمە تەنیا رێگە چارەی شەڕ رەتدەكەینەوە، بەڵام ئامادەین لەسەر دوو رێگە چارەكەی دیكە وتووێژ بكەین، ئەمەش نەخشەیەكی رێگەی بۆ كورد دروستكردووە، بەوەی كورد دەبێت ئامادەبێت بۆ قۆناخێكی تر ئەگەر بارودۆخەكە بەرەو ئاڵۆزتر بڕوات. بۆ ئەوەی لانی كەم ئەگەر نەشمانتوانی بڕیاری سەربەخۆیی بدەین، ببینە كۆنفیدرالی لە چوارچێوەی دەوڵەتی عێراقدا. هەربۆیە ئەو شاندەی كە بڕیاریشە بە سەرۆكایەتی رێزدار نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان سەردانی بەغدا بكات، شاندێكی فراوانە نوێنەرایەتی هەموو پێكهاتە سیاسیەكانی كوردستان دەكات)).