فەشەلی حكومەتەكەی نوری مالیكی گەیشتۆتە ئاستێك كە لەهەموو میدیاكانی جیهاندا باسی لێوە دەكرێت، تەنانەت شەخسی نوری مالیكیش گەیشتۆتە ئەو قەناعەتەی ئەم حكومەتە فەشەلی هێناوە، بۆیە بەدوای ئەوە دەگەڕێت مانۆڕێكی دیكەی سیاسیی بەناوی پێكهێنانی حكومەتی زۆرینە نمایش بكات، سەرباری هەموو ئەمانەش ئێستا دارودەستەكەی حكومەتی مالیكی كەوتوونە پڕوپاگەندەی ئەوەی ئەو هەواڵانەی لە میدیاكانی جیهاندا لەسەر فەشەلی ئەم حكومەتە بڵاو دەكرێتەوە، لەلایەن نەیارەكانی مالیكی و بە پاڵپشتی سعودیە و قەتەر لە میدیاكانی جیهانیدا بڵاو دەكرێنەوە، ئەمەش نیشانەی ئەوپەڕی ئیفلاسی سیاسی نوری مالیكی و حزبەكەیەتی كە لە ئاستی چارەسەركردنی كێشەكاندا چۆكی داداوە و ناتوانێت بە شێوازی دیالۆگ و دروستكردنی زەمینەی لەبار بۆ هەموو پێكهاتە سیاسییەكانی عێراق بۆ ئەوەی لە چوارچێوەی حكومەتی شەراكەتی نیشتمانی راستەقینە ئەم قەیران و تەنگژەیە تێپەڕێنن، هەموو ئەمانەش لە كاتێكدان كە پێكهاتە سیاسییەكانی عێراق بێجگە لە حزبی دەعواو مالیكی لەسەر ئەوە كۆكن كە بگەڕێنەوە بۆ چوارچێوەی ئەو رێككەوتنەی كە ئەم حكومەتەی ئێستای لەسەر دامەزراوە كە ئەویش رێككەوتنامەی هەولێرە، ئەوەی جێگەی سەرنجە و چاودێری سیاسی هەڵوەستەی لەسەر دەكات، لێدوانەكانی چەند رۆژی رابردووی نوری مالیكی-یە كە بە ئاشكرا رایدەگەیەنێت حكومەتی شەراكەتی نیشتمانی فەشەلی هێناوە و دەبێت پەنا بۆ حكومەتی زۆرینە ببرێت، ئەمەشی لە پێناوی ئەوەیە كە حزبی دەعوا بكاتە تاكە حزبی حكومڕان لە عێراق و پێكهاتەو لایەنەكانی دیكەش پەراوێز بخات، یان هەمان مێژووی پێشووی حكومڕانی لە عێراقی پێش 2003 دووبارە بكاتەوە، لەم راستەوەش وەك چاودێرانی ناوخۆ و دەرەوە بە ئاشكرا تێبینی دەكەن، هەموو هەنگاوەكانی نوری مالیكی لە پێناوی بەهێزكردنی پێگەی خۆیی و حزبەكەیەتی ئامانجی ئەوەیە دەستوری عێراق و تەواوی رێككەوتننامەكان پێشێل بكات و بەرەو تاكڕەوی دیكتاتۆری هەنگاو هەڵبگرێت، هەر كەس و لایەنێكیش بەرامبەر ئەم رەوتە تاكڕەویی و دیكتاتۆریە بێتەوە، ئەوا لەلایەن ئەندامانی حزبی دەعوە و لیستی دەوڵەتی یاساوە بە مەترسی بۆ سەرعێراق لەقەڵەم دەدرێت، لە كاتێكدا خۆیان لەهەموو كەس باشتر لەو راستیە تێدەگەن، ئەوانەی رووبەڕووی ئاراستەی تاكڕەویی و دیكتاتۆریەتی مالیكی دەبنەوە، تەنیا داواكارییان ئەوەیە دەستووری عێراق جێبەجێ بكرێت و ئەو دەستوورە نەخشەی رێگە بێت بۆ ئەوەی عێراقیكی دیموكراتی و فیدرالی و فرەیی و پەرلەمانی بونیاد بنرێتەوە.

 

بۆ مالیكی

 

چەك گرنگترە نەك كارەبا

 

كاتێك سەبارەت بە ئەدا و توانای حكومەتەكەی نوری مالیكی پرسیار لە سیاسەتمەداران و پسپۆران و رۆژنامەنووسانی جیهانی دەكەین، لەوەڵامدا پێمان دەڵێن حكومەتێك كە گەورەترین بودجەی لەبەردەست بێت و نەتوانێت تەزووی كارەبا بۆ پایتەختەكەی خۆی دابین بكات، دەبێت توانای ئەو حكومەتە چەند بێت، لەیەك دوو ژمارەی رابردووی گوڵاندا، ستۆران ستیڤنسۆن سەرۆكی شاندی پەرلەمانی یەكێتی ئەوروپا بۆ عێراق لە دیمانەیەكی تایبەت پێی راگەیاندین و گووتی: (حكومەتی مالیكی حكومەتێكە فەشەلی هێناوە، بەهاری ئەمساڵ سەردانی بەغدام كرد و بینیم تەنها 4 كاتژمێر كارەبا هەبوو، لەو سەردانەمدا بەڵێنیان پێدام كار بۆ چاككردنی ئەم مەسەلەیە بكەن و هەوڵبدەن لەماوەی چەند مانگێكی كەم بیگەیننە 12 كاتژمێر و دواتر زیاتری بكەن، بەڵام ئەوە زیاتر لە 6-7 مانگە گەڕاومەتەوە و بەپێی ئەو زانیاریانەی پێم دەگەن، هێشتا لەبەغدا هەر 4 كاتژمێر كارەبا هەیە)، ئەم قسانەی ستۆران ستیڤنسۆن لەو كاتەدا بەنموونە دەهێنینەوە كە نوری مالیكی سەرۆك وەزیرانی عێراق سەردانی روسیای كردووە و گرێبەستێكی بە 4 ملیار دۆلار بۆ پڕچەككردنی سوپاكەی ئیمزا كردووە و لەهەمووشی سەیرتر ئەوەیە كە داوای كردووە ئەوچەكانە بەو جۆرە بن كە لەناوچە شاخاوییەكان بەكەڵك بێت لەمەشدا مەبەستی ئاشكرایە كە دەیەوێت بۆ هێرشكردنە سەر كوردستان بەكاری بهێنێت، پرسیاری سەرەكی لێرەدا ئەوەنییە ئایا مالیكی دەتوانێت ئەم چەكانە بەكاربهێنێت یان نە ؟ بەڵكو پرسیاری سەرەكی پرسیارە لە نیەتی مالیكی بۆ چۆنیەتی حكومڕانی لە عێراقدا، ئەگەر نا حكومەتێك ئەوە حاڵی بێت نەتوانێت خزمەتگوزاری سەرەكی بۆ هاووڵاتیانی دابین بكات و نەتوانێت تەنیا لە ناوچەی سەوز ئاسایش و سەقامگیری دابین بكات، كە چەند كیلۆمەترێكە لەناو بەغدا و تەنیا بنكە و بارەگای حكومەتەكەی مالیكی لەخۆی دەگرێت، ئەوا لەم قۆناخەدا زەحمەتە بتوانێت هەنگاوی دیكە هەڵبگرێت یان مەترسی راستەقینە لەسەر هەرێمی كوردستان دروست بكات، لەمەش زیاتر وەك دەیڤید ئیگناشیۆس رۆژنامەنووسی ناودار لە واشنتۆن بۆست لە لێدوانێكی تایبەتی بۆ گوڵان پێی راگەیاندین (خۆشبەختانە هێزی پێشمەرگە بەپێی پێویست بەهێزە و توانای ئەوەی هەیە بەرگری لەخۆی بكات و پێویستی بەوە نییە ئەمریكا دەستێوەردانی سەربازی ئەنجامبدات بۆئەوەی لەبری پێشمەرگە شەڕبكات)، ئیگناشیۆس كە لەنزیكەوە چاودێری بارودۆخی كوردستان و عێراق دەكات لە ئێستادا لەوە دڵنیایە كە نوری مالیكی و حزبەكەی ناتوانن كاری لەو جۆرە ئەنجامبدەن، بەڵام ئەویش لەگەڵ ئێمە هاوكۆك بوو كە مالیكی زەمینە بۆ ئەوە خۆشدەكات كە لە ئاییندە هەنگاوی دیكە هەڵبگرێت، ئەمەش نەك هەر بەرامبەر بە هەرێمی كوردستان، بەڵكو لەسەر ئاستی ئیقلیمی و نێودەوڵەتی ئاڕاستەی عێراق بەرەو هاوپەیمانی روسیا و چین و دژایەتی دۆستەكانی ئەمریكا لەناوچەكە بگۆڕێت، بۆیە لەم حاڵەتەدا كە مالیكی و حزبەكەی نیەتیان بەو جۆرەیە كە بە تاكحزبی و تاكڕەویی حكومڕانی عێراق لە ئاییندە بكەن، ئەوا هەنگاوی یەكەمیان بۆ ئەم نیەتە دروستكردنی سوپایەكە كە توانای ئەوەی هەبێت لەسەر ئاستی ناوخۆ گەلەكەی خۆی پێ سەركوت بكات، سەبارەت بەم لایەنەش وەك نزار جەنابی تۆژەری ستراتیژی لەسەر عێراق لە ئامۆژگای واشنتۆن بۆ رۆژهەڵاتی نزیك و پێشتریش لە ساڵانی 2000-2005 بەڕێوەبەری گشتی تەمویلی پێداویستیە سەربازییەكانی وەزارەتی بەرگری عێراق بووە، لە لێدوانێكی تایبەت بە گوڵانی راگەیاند: (سەدام حوسێن لە كاتی شەڕی ئێران -عێراقدا، سوپاكەی بە چەكی رووسی بە ئاستێكی زۆر بەرز پڕچەك كرد، ئەو سوپایەی گەلەكەی خۆی پێ سەركوتكرد، بەڵام لە ساڵی 1991 و لەشەڕی دووەمی كەنداو بینیمان ئەو هەموو چەكە بەرگەی چەند رۆژێكی هاوپەیمانانی نەگرت)، ئەگەر سەرنج لە قسەكانی ئەم تۆژەرە ستراتیژییە سەربازییە بدەین ئەو راستیە دەبینین كە نوری مالیكی خۆیشی باش دەزانێت ئەو چەكانەی كە لە روسیا دەیكڕێت ناتوانێت شەڕی لەگەڵ چەكی رۆژئاوا و ناتۆ پێ بكات و ئامانجی كۆتایی مالیكش لە كڕینی ئەم چەكانە تەنیا و تەنیا سەركوتكردنی پێكهاتەكانی عێراقە بەگشتی و هەرێمی كوردستانە بە تایبەتی، بەڵام وەك پرۆفیسۆر كارۆل ئۆلیری بەڕێوەبەری پرۆگرامەكانی سەنتەری ئاشتی لە زانكۆی ئەمریكا بە گوڵانی راگەیاند كاتێك مالیكی بیەوێت بە چەكی روسی هێرش بكاتە سەركوردستان، ئەوە هێزەكانی ئەمریكا و ناتۆ و توركیا بەرەپەرچی دەدەنەوە.

 

لەسەر ئاستی پێكهاتەكانی عێراقیش ئەم هەنگاوەی مالیكی بۆ خۆ پڕچەككردنی سوپاكەی بە مەترسیەكی گەورە لەقەڵەم دەدرێت، لەمبارەوە میسال ئالوسی سەرۆكی حزبی ئومەی عێراقی لەلێدوانێكی تایبەتی بۆ گوڵان جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە كە بڕیاری كڕینی چەك لەروسیا تەنیا بڕیاری مالیكیە و پەیوەندی بە ئەنجوومەنی وەزیرانەوە نییە و بەمجۆرە رای خۆی دەربڕی و وتی: (حكومەتەكەی مالیكی، دیلی رێنماییە ئیقلیمیەكانە، دیلە لەڕووی پاڵپشتیكردنی سوریا، ناكرێ ئەو راستییەیش لەیادبكەین كە ملیارەها دۆلار لە پارەی عێراق گواستراوەتەوە بۆ تەهڕان و شام، بەواتایەكی دیكە پرۆسەی پڕچەككردن و سەردانی حكومەتی عێراقی بە سەرۆكایەتی مالیكی بۆ مۆسكۆ چەندین مەسەلە لەخۆدەگرێت، یەكەم: ئەمە بڕیاری ئەنجوومەنی وەزیران نییە، بەڵكو بڕیاری شەخسی مالیكییە، دووەم: ئەم بڕیارە كۆدەنگییەكی سیاسیی لەسەر نەدراوە لەلایەن ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراقی، بەڵكو زیاتر لەلایەن ئۆفیسی مالیكی دەنگی لەسەر دراوە كە ئاشكرایە كێ لەوێیە و دیارە بۆ بەرژەوەندیی كێ كاردەكەن، كڕینی چەك لە روسیا شتێكی زۆر مەترسیدارە لەبەرئەوەی ئێمە پشتمان بەستبوو بە رێككەوتنە ستراتیژییەتەكەی نێوان عێراق و ئەمریكا لەڕووی پاڵپشتی لە بەها دیموكراسییەكان و مافەكانی مرۆڤ و پرۆسەی دەستووری عێراق، ئەمڕۆش كە عێراق رووی كردووەتە مۆسكۆ كە پشتگیری لە كوشتنی گەلان دەكات و پاڵپشتی لە بەرفراوانبوونی هێزی سەربازی دەكات، مانای ئەوەیە مالیكی دەیەوێت بەم هەنگاوە خۆی لەو قەیرانە دەرباز بكات كە تێی كەوتووە، ئەو وا هەست دەكات ئەگەر بەرەژوەندییەكانی مۆسكۆ بپارێزێت ئەوا مۆسكۆ بە وەفایە بەرامبەر ئەو كەسانەی كە لەبەرژەوەندی ئەو كاربكەن، هەروەك چۆن ئێستا بۆ بەشار ئەسەد بەوەفان، ئەمە وامانلێدەكات هەست بە پێشهاتێكی مەترسیدار بكەین كە مالیكی هەڵستاوە بە پەنابردن بۆ تەهڕان و مۆسكۆ لەبەرئەوەی بەدوای پاڵپشتی دەگەڕێت بۆ حكومەتێكی فاشیل و نالەبار كە كەموكورتی هەیە لەبارەی دەستوور و خزمەتگوزارییەكان و خزمەتكردنی وڵات)).

 

ئالوسی لە درێژەی لێدوانەكەیدا بۆ گوڵان جەختی لەسەر ئەوەكردەوە كە هەر كەسێك دژی سیاسەتی تاكڕەوی و دیكتاتۆری مالیكی رابووەستێتەوە و رێگە نەدات بەرەو دیكتاتۆریەت ملبنێت، ئەوا لای ئەو ئەو كەسە دژی عێراقە و بەعێراقی لەقەڵەم نادرێت لەمبارەوە وتی:(سیاسەتی عێراقی لەسەر ئاستی ناوخۆییدا شكستێكی گەورەی وەدەستهێناوە، ئەمە بێجگە لە تاكڕەوی مالیكی و هەوڵدان بۆ دووبارە هێنانەوەی زاراوەی حزبی قائید كە بەكردەیی مالیكی پیادەی كردووە، هەربۆیە ئەم بۆتە هۆكاری ئەوەی بەپێی تێگەیشتنی حكومەتی ئێستای عێراق هەر كەسێك لەدژی تاكڕەوی و دیكتاتۆریەتی مالیكی بوەستێت بە هاووڵاتییەكی عێراقی ناژمێردرێت، ئەمەش نیشانەی ئەوەیە بارودۆخی ناوخۆیی لە ئاستێكی خراپدایە و كوشتن و تەقینەوە تەشەنەی كردووە و كەس بەرپرسیار نییە لە كوشتنی هاووڵاتیان لە عێراق بێجگە لە یەك كەس نەبێت كە شەخسی مالیكییە لەبەرئەوەی ئەو بەخۆی بەتەنیا وەزیری بەرگرییە و وەزیری ناوخۆیە و بەڕێوەبەری هەواڵگرییە و لێپرسراوی دەزگا ئەمنییەكانە، هەربۆیە من ئۆباڵی هەر قوربانیەك دەخەمە ئەستۆی مالیكی ئەوە كە بە ئەنقەست پاڵ بە وڵاتەكەمانەوە دەنێت بەرەو ئاراستەی پێشێلكردنی دەستوور بڕوات و مافی هاووڵاتیبوون و مافی سیاسی و رادەربڕین نەمێنێت، كۆتایی ئەمەش ئاشكرایە كە حكومەت شكستی بەدەستهێنا و مالیكی شكستی بەدەستهێنا لەگەڵ نەبوونی خزمەتگوزارییەكان و باری گوزەرانی هاووڵاتیانیش لە ئاستێكی تێكشاودایە و دۆسیەی ئەمنیش لەژێر كۆنتڕۆڵ نییە و سیاسەتی دەرەوەیش هیچ سیادەتێكی عێراقی لێ نابینرێت، ئەمە كۆتاییەكەیە و هەر بۆیەیش كاتی ئەوە هاتووە مالیكی بگۆڕین ئەگەر نا بە قورسی باجەكەی دەدەین. من لێرەدا پەیامێكم بۆ برا كوردەكانم هەیە و پێتان دەڵێم، هەڵكشانێك هەیە لەرووی هەستی فاشیستی عەرەبی ئیسلامی دژی كورد بۆمەبەستی خوڵقاندنی قەیرانێكی ناوخۆیی، بۆیە بۆ ئێوەی كورد دەڵێم ئێوە توخمێكی سەرەكین لە پرۆسەی سیاسی و دەبێت بە هۆشیاری رووبەڕووی ئەم رەوتە فاشیە ببنەوە).

 

رێككەوتننامەی هەولێر

 

رووناكی كۆتایی تونێلەكەیە

 

بۆچی هاوپەیمانی كوردستان پێ لەسەر جێبەجێكردنی ئەم رێككەوتنە دادەگرێت؟ بێگومان وەڵامی ئەم پرسیارە ئاشكرایە و ئەگەر ئەم رێككەوتنە نەبوایە ئێستا نە ئەم حكومەتە بوونی دەبوو نە پرۆسەی سیاسیی عێراقیش هیچ بەهایەكی بۆ دەمایەوە، لەمەش گرنگتر لەبەر ئەوەی ئەم رێككەوتنە بە دەستپێشخەری سەرۆكی هەرێمی كوردستان هەموو لایەنەكانی كۆكردۆتەوە و پێكەوە گەیشتوونە ئەوەی رێكبكەون و عێراق لە قەیرانێكی گەورە و مەترسیدار رزگار بكەن، ئەوا لایەنی هاوپەیمانی كوردستانی ئەركی سەرشانیەتی كە چاودێری جێبەجێكردنی خاڵەكانی ئەم رێككەوتنە بكات، بۆ ئەوەی عێراق ببێتە ئەو دەوڵەتەی كە شایستەی ئەوە بێت بەشێوەیەكی ئارەزوومەندانە لەناویدا بمێنیتەوە، پرسیاری دیكە لەسەر ئەم پرسە ئەوەیە ئایا بەدیلی ئەم رێككەوتنە دەكرێت هەبێت؟ لەوەڵامی ئەم پرسیارەشدا دەكرێت بڵێین ئەم رێككەوتنە میكانیزمی جێبەجێكردنی ماددەكانی دەستووری عێراقە، بۆیە بێجگە لە دەستوور هیچ شتێكی دیكە نابێتە بەدیل بۆ ئەم رێككەوتنە، لەم حاڵەتەشدا تەنیا رێگە جێبەجێكردنی دەستوورە كە میكانیزمی ئەو جێبەجێكردنەش رێككەوتنی هەولێرە، بەڵام ئەگەر ئەم رێككەوتنە كە لەو كاتەوەی ئیمزای لەسەر كراوە تائێستا بەشی زۆری خاڵەكانی جێبەجێ نەكراوە، ئەگەر هەروا بمێنێتەوە نابێت بەدوای بەدیل یان رێگە چارەی دیكە بگەڕێین؟ بێگومان دوایین كۆبوونەوەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەگەڵ حزب و لایەن سیاسییەكانی كوردستان وەڵامی بەجێی ئەم پرسیارە و ئەگەر مالیكی هەر بەردەوام بێت لە پێشێلكردنی دەستوور و جێبەجێ نەكردنی رێككەوتننامەی هەولێر، ئەوا گەلی كوردستان مافی خۆیەتی بڕیاری دیكە بدات و خۆی نەكاتە بەشێك لەو حكومەتە فاشیلەی كە ئەگەر لەسەر ئەم ئاڕاستەیەی ئێستای بەردەوام بێت و عێراق بەرەو هەڵدێر و كاولبوون دەبات.

 "