لەوڵاتانی تازە پێگەیشتوو یان ئەو وڵاتانەی لەقۆناخی ڕاگواستن دان و هەنگاو بۆ بونیادی دیموكراتی هەڵدەگرن، كەلتوری حكومڕانی دیموكراتی ساوایە یان لەباشترین حاڵەتدا لەقۆناخی خۆ بوینادناندایە، ئەمە بۆ هەموو وڵاتانی قۆناخی ڕاگواستن تاڕاددەیەكی زۆر هاوشێوەیە، لەبەر ئەوەی كەلتوری دیموكراتی بوونی پسپۆری یان زانینی پێناسەی دیموكراتی نییە، بەواتایەكی دیكە پرسیاری (دیموكراتی چییە؟) لەهەموو وڵاتێك دووبارە دەبێتەوە و ئاستی پێگەیشتوویی كەلتوری ئەو كۆمەڵگەیە وەڵامی دەداتەوە، نەك سەنتەرەكانی توێژینەوە یان زانكۆكانی ئەو وڵاتە، هەربۆیە ئەگەر هەندێك كەس پێیانوابێت، بونیادی دیموكراتی بریتییە لەكۆپیكردنەوەی ئەو ئەزموونانەی لەوڵاتانی دیموكراتی ڕۆژئاوا دەیان ساڵە بەڕێوەدەچن، ئەوا دیموكراتی لەسەر ئەرزی واقیع شتێكی دیكە دەڵێت و پێمان دەڵێت، ڕاستە دەتوانرێت سوود لەئەزموونە سەركەوتووەكانی دیموكراتی وەربگرن، بەڵام دەبێت دیموكراتی بەپێی ئیمكانییەتی ڕۆشنبیری و سیاسی و داب و نەریتی كۆمەڵگەی خۆت بونیاد بنێیت، ئەوجا لەبەر ئەوەی دیموكراتی وەك پرۆسەیەكی گشتگیر هەموو لایەنەكانی ژیانی كۆمەڵگە بەسیاسیی و ئابووری و كەلتوری و داب و نەریتەوە دەگرێتەوە، ئەوا ئەزموونی دیموكراتی هیچ وڵاتێك دەقا و دەق بەكەڵكی وڵاتێكی دیكە نایەت، ئەم دێڕانە وتەیەكی (لی كوان یو) سەرۆك وەزیرانی پێشووی سەنگافورامان بیردێنێتەوە كە لەساڵی 2008 لەموحازەرەیەكدا لەعەرەبستانی سعودی پێشكەشی كرد و ئەو پرسیارەی كرد: (ئەگەر من هاووڵاتیەكی سعودیە بومایە چۆن بیرم لەبونیادنانەوەی سعودیە دەكردەوە؟)، لی كوان یو كە خاوەنی سەركەوتووترین ئەزموونی بونیادنانەوەیە لەسەنگافورا، ئاماژەی بەوە نەكرد كە پێویستە سعودیە چۆن لاسایی سەنگافورا بكاتەوە بۆئەوەی پێش بكەوێت، بەڵكو پرسیاری ئەوەی وروژاند پێویستە سعودییەكان چۆن بیر لەبونیادنانەوەی وڵاتی خۆیان بكەنەوە؟ لەوەڵامی ئەم پرسیارەدا لی كوان یو دەڵێت: ئەگەر هاووڵاتی سعودیە بومایە بیرم لەوە دەكردەوە سعودیە چی هەیە و چۆن دەتوانم ئەو ئیمكانیەتانە هەڵسوڕێنم و وڵاتی پێ بونیاد بنێمەوە، بۆیە ئاماژە بەوە دەكات، سعودیە دوو كەرەستەی سەرەكی هەیە بۆ ئەوەی بەكاری بهێنێت(یەكەمیان حوشترە و دووەمیان پێترۆڵە) بەڵام لەخۆی دەپرسێت ئایا من پشت بەكامیان ببەستم؟ خۆی وەڵامی خۆی دەداتەوە و دەڵێت من پشتم بە پێترۆڵ دەبەستم، بەڵام نەك بۆ ئەوەی پێترۆڵەكە بەخاوی بنێرمە دەرەوە و بیفرۆشم، بەڵكو بۆئەوەی پیشەسازی پێترۆڵی لەو وڵاتە بونیاد بنێم، لێرەوە ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ كتێبەكەی لی كوان یو كە بەناونیشانی (سەنگافورا لەجیهانی سێهەمەوە بۆ جیهانی یەكەم)، هەست دەكەین لی كوان یو لەتەواوی ئەو كتێبەدا باسی پێترۆڵی وەك سەرچاوەیەك بۆ بونیادنانەوە نەكردووە، بەڵكو باسی ئەوە دەكات ئەو وڵاتە وەك ڕێڕەوێك و بەندەرێك چۆن بتوانێت بەو ئیمكانییەتە سەنگافورا بونیاد بنێتەوە، ئەمە بۆ كۆریا و تایوان و ژاپۆن و كۆستاریكا و بتسوانا و تاڕاددەیەك چیلیش ڕاستە، لەبەر ئەوەی شێوازی بونیادنانەوەی هەر یەكەیان لەگەڵ ئەوەی دیكە جیاوازە، ئێستاش كە كۆرییەكان یان ژاپۆنییەكان دێنە وڵاتی ئێمە پێمان ناڵێن ئەزموونی ئێمە دووبارە بكەنەوە، بەڵكو پێمان دەڵێن سەیری ئێمە بكەن چۆن توانیمان بەخوێندنەوەی ئیمكانییەتی وڵاتی خۆمان، وڵاتێكی كاولكراوی دوای شەڕ بونیاد بنێینەوە، بۆیە لەم چوارچێوەیەدا و سەبارەت بەگرنگی بونیادی دیموكراتی و ڕاستكردنەوەی هەڵە و كەموكورتیەكان و دەسپێكی پرۆسەی چاكسازی و گرنگی پرۆسەی پەرەپێدان و بونیادنانەوە وەك هەنگاوێك بۆ بونیادی دیموكراتی، پرسیارمان لەپرۆفیسۆر موشتاق خان ئوستادی ئابووری لەزانكۆی لەندەن كرد، كە پسپۆر و تایبەتمەندە لەبواری پەرەپێدان لەوڵاتانی تازە پێگەیشتوو، سەبارەت بەم لەلایەنە بەمجۆرە وەڵامی گوڵانی دایەوەو وتی: (پرۆسەی پەرەپێدان و بونیادنانەوە بۆ وڵاتانی تازە پێگەیشتوو بێئەندازە گرنگن، چونكە بەپێی تێگەیشتنی من تۆ ناتوانیت بێ ئەنجامدانی پرۆسەی ئاوەدانكردنەوە قۆناغی ڕاگوزەری تێپەڕێنیت، لەبەر ئەوەی بەردەوامبوونی دامەزراوەكان و بەردەوامبوونی ئاشتی و بەردەوامبوونی سەقامگیری سیاسی پێویستیان بەگەشەپێدانێكی ئابووری بەرفراوانە، پێویستیان بەخوڵقاندنی هەلی كار و دامەزراندن و گەشەكردنە. كەواتە قۆناغی ڕاگوزەری سەركەوتوو نابێت بێ بوونی پرۆسەی پەرەپێدان و گەشەپێدانی ئابووری وەك بەشێك لەقۆناغەكە. سەبارەت بەڕۆڵی پارتە سیاسییەكانیش لەم قۆناخەدا، من پێموایە ئێوە گرنگترین پرسیار دەكەن، لەبەر ئەوەی دڵی پرۆسەی گەشەپێدانی ئابووری و دڵی پرۆسەی دیموكراسی و سەروەریی یاسا بریتییە لەڕێكخستنی كاری پارتە سیاسییەكان، ئەگەر پرسیارم لێبكەیت گرنگترین ئەرك چییە، دەڵێم ئەمە گرنگترین ئەركە، واتە نەك هەر تەنیا بنیاتنانی پارتە سیاسییەكانە، بەڵكو بوونی فشارێكی جەماوەری بەرفراوانە لەسەر پارتە سیاسییەكان تاوەكو پارتەكان بەشێوەیەكی دروست ڕەفتار بكەن، بەدەستهێنانی ئەم ئامانجەش ئاسان نییە، لەبەر ئەوەی عێراق تەنیا وڵات نییە كە ئەم كێشەیەی هەبێت. زۆرینەی وڵاتە تازەگەشەكردووەكان خاوەنی ئەو پارتە سیاسییانەن كە واقیعی نین و ئامادەی سازشكردن نین، ئەمەش كێشە و قەیرانی كۆمەڵایەتی لێدەكەوێتەوە هەروەك دەزانین. چۆن دەتوانین ئەو جوڵانەوە و ڕێكخراوە سیاسییانە بنیات بنێین كە ئامادەی سازشكردنن لەپێناو بەرژەوەندی نەتەوەییدا و كاتێك حكومڕانیان گرتەدەست بەشێوەیەكی ڕەوا حكومڕانی دەكەن، پێموایە ئەمە لەسەروەری یاسا و لەدیموكراسیش گرنگترە و ئەمە ئەركە بنەڕەتیەكەیە، دەبێت ئێمە لەدەزگاكانی ڕاگەیاندن، لەناوەندە ئەكادیمیەكان و لەمەڵبەندەكانی توێژینەوە و لەناو كۆمەڵگەی مەدەنیدا پێكەوە قسەبكەین و ئەوە بۆ پارتە سیاسییەكان ڕوون بكەینەوە كە ئەمە بەرپرسیارێتی ئەوانە، كە ئەگەر هەوڵی تێكشكاندنی ئەو كەسانە بدەن كە هاوڕانین لەگەڵیاندا، ئەوا ئاكامەكەی كارەسات دەبێت بۆخۆیان و بۆ وڵاتەكەش. پێموایە ئەمە زۆر ڕوون و ئاشكرایە، بەڵام ئەو خەڵكانە تێیناگەن، لەبەر ئەوەی كێشەی وڵاتە تازەگەشەكردووەكان ئەوەیە ئەو خەڵكانە تینوی دەسەڵاتن و ئەو پارتە سیاسییانەی لەدەسەڵاتدان تینوی ئەوەن زۆرترین سەرچاوە كۆنتڕۆڵ بكەن و كاتێك هەوڵی كۆنتڕۆڵكردنی سەرچاوەكان دەدەن كار بۆ تێكشاندنی بەرژەوەندییەكانی دیكە و گروپەكانی دیكە دەكەن، ئەمە كێشە بنەڕەتیەكەیە و بەسەروەری یاسا چارەسەر نابێت، لەبەر ئەوەی لەم دۆخەدا سەپاندنی سەروەری یاسا زەحمەتە، دەبێت لەڕێی تێگەیشتن و لەڕێی فشاری جەماوەری و لەڕێی باسكردنیەوە لەدەزگاكانی ڕاگەیاندن و لەلایەن ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنیەوە بەوە دەكرێت هەمووان بڵێن نابێت هیچ پارتێكی سیاسی هەوڵ بۆ لەناوبردنی پارتەكەی بەرامبەری بدات، ئەمە سەرچاوە و ڕیشەی كارەساتە، واتە دەبێت فێری پێكەوەژیان بین و فێری ئەوە بین بوار بەژیانی ئەوانی دیكە بدەین و فێری سازشكردن بین لەسەر مەسەلە نەتەوەییەكان، ئەمە گرنگترین كار و ئەركێكە كە دەبێت بیكەین)).
موشتاق خان كە خۆشی هاووڵاتیەكی جیهانی سێهەمە، وردتر لەسەر كێشەی وڵاتانی تازە پێگەیشتوو و پارتە سیاسییەكان هەڵوەستە دەكات، بۆیە لێمان پرسیەوە ئایا چۆن ئازادییەكان لەچوارچێوەی یاسا ڕێكدەخرێن و چۆن سەروەریی یاسا پیادە دەكرێت و چۆن ڕووبەڕووی گەندەڵی ببینەوە؟ لەوەڵامی ئەم پرسیارە فرە ڕەهەندەشدا پرۆفسیۆر موشتاق خان بەمجۆرە بۆ گوڵان هاتە ئاخاوتن: (ئەمە پرسیارێكی گەورەیە و خەڵكانی جیاواز تێڕوانین و هەڵوێستی جیاوازیان هەیە لەئاستیدا، بەپێی تێگەیشتنی من بۆ مێژوو، ئەم دوو مەسەلەیە(سەروەری یاسا و سەربەخۆیی دەسەڵاتی دادوەری) شان بەشانی یەكتر و هاوتەریب بەیەك بەرەوپێشدەچن، هەردوو ئەم مەسەلەیەش بەندن بەگەشەكردنێكی ئابووری بەرفراوانەوە. كەس لاری نییە لەگرنگی سەروەری یاسا، بەڵام كێشەكە ئەوەیە چۆن سەروەری یاسا دەچەسەپێنیت لەكاتێكدا تۆ سەرچاوەگەلێكی سنووردارت هەیە و كاتێك ڕێكخراوگەلێكی ناڕەسمی بەهێزت هەیە لەكۆمەڵگەكەتدا و گروپگەلێكی بەهێزیش هەن كە لەدەرەوەی سەروەری یاسا ڕەفتار دەكەن. كەواتە سەروەری یاسا تەنیا لێدوانێك نییە بووترێتەوە، سەروەری یاسا ئاماژەیە بەبوونی ئاست و ئەندازەیەكی بەرچاوی گەشەكردنی ئابووریە و ئەمەش پێویستی بەبوونی ئەو دامەزراوانە هەیە كە سەروەری یاسا دەسەپێنن و پێویستی بەبوونی كۆدەنگی و تێگەیشتنێكی بەرفراوان هەیە لەبارەی ئەو ڕێسایانەی كە هەموو لایەك ڕەزامەندن لەسەری. كەواتە سەروەری یاسا پێویستی بەكاتێكی زۆر هەیە بۆئەوەی بچەسپێت، پێویستی بەكۆدەنگی كۆمەڵایەتی هەیە، كۆدەنگی كۆمەڵایەتیش ئەو كاتە دێتەدی كە زۆرینەی خەڵك هەست بەڕەزامەندی بكەن، ئەو كاتەش خەڵكی هەست بەڕەزامەندی دەكەن كە گەشەكردنی ئابووری هەبێت. كەواتە لەغیابی گەشەكردنی ئابووریدا بەدەستهێنانی سەروەری یاسا زەحمەتە، پێموایە عەمەلی نییە بڵێین سەرەتا سەروەری یاسا دەچەسپێنین و دواتر دیموكراسی بەدی دەهێنین و ئینجا گەشەكردنی ئابووری، ئەمە لەڕووی تیۆرییەوە ئاساییە، بەڵام لەڕووی پراكتیكیەوە بەهیچ شێوەیەك عەمەلی نییە. كەواتە بەڕای من دەبێت ئەم پرۆسانە هاوتەریب و هاوشانی یەك بڕۆن. گرنگترین مەسەلە بەلای منەوە گەشەگردنی ئابووریە، لەبەر ئەوەی ئەگەر گەشەی ئابووری نەبێت سەرچاوەت نابێت بۆ پەرەپێدانی سەروەری یاسا و سەرچاوەت نابێت بۆ بەڕێوەبردنی دیموكراسی، سەروەری یاسا و دیموكراسی پێویستیان بەسەرچاوە هەیە، سەرچاوەت نەبوو ناتوانیت دیموكراسی بەڕێوەببەیت و سەروەری یاسا بچەسپێنیت. سەبارەت بەگەندەڵیش، گەندەڵی كێشەیەكە چارەسەركردنی چەندین ساڵ دەخایەنێت، یەكێك لەهۆكارەكانی گەندەڵی ئەوەیە كاتێك سەرچاوەی پێویستت نابێت تاوەكو دابەشیان بكەیت، ئەوا زۆرێك لەگەندەڵیەكە گەندەڵی سیاسی دەبێت. كەواتە گەندەڵیەكی زۆر هەیە لەوڵاتە تازەگەشەكردووەكاندا، لەبەر ئەوەی سیاسەت لەم وڵاتانەدا یەكناگرێتەوە لەگەڵ پرۆسەی دیموكراتی لەدانانی بودجەدا. چارەسەركردنی ئەم كێشەیەش كاتێكی زۆری دەوێت، بۆ نموونە شكست دەهێنیت ئەگەر بتەوێت لەیەك ڕۆژدا كێشەی گەندەڵی چارەسەر بكەیت، بەهەمان شێوە سەركەتوو نابیت ئەگەر بتەوێت لەماوەی یەك ڕۆژدا سەروەری یاسا بهێنیتەدی، بەڵام بەهەمان شێوە دەبێت بەرەوپێشچوونێكی قۆناغ بەقۆناغ و هەنگاو بەهەنگاو هەبێت بۆ ڕزگاربوون لەخراپترین شێوەی گەندەڵی ئەو گەندەڵیەی شیرازەی سیاسی وڵاتەكە تێكدەدات، ئەو گەندەڵیەی دەبێتەهۆی ئەوەی سەرچاوەكانی وڵاتەكە ببەیتە دەرەوە و لە بانقەكانی سویسرا دایبنێیت و ئەو گەندەڵیەی ڕێگری لەبنیاتنانی ژێرخانی وڵاتەكە دەكات، دەبێت كار لەسەر هەندێ بواری دیاریكراو بكەیت كە گەندەڵی زۆرترین كاریگەری خراپی دەبێت، بەڵام هەوڵێكی بێسوودە ئەگەر بڵێیت هەموو شێوەكانی گەندەڵی چارەسەر دەكەم، چونكە ئەمە سەركەوتوو نابێت، گرنگە سیاسەتی بەگژاچوونەوەی گەندەڵیت هەبێت و بەشێوەیەكی هەنگاو بەهەنگاو كار لەسەر ئەو بوارانە بكەیت كە گەندەڵی خراپترین كاریگەری هەبووە، عێراق پێویستی بەبنیاتنانی ژێرخانە، پێویستی بەوەیە پارتە سیاسییەكان سازش بۆ یەكتر بكەن، تاوەكو شەفافیەت زیاتر بێت لەم مەسەلانەدا و تاوەكو كۆدەنگی زیاتر بێت لەم مەسەلانەدا ئاكامی باشتری دەبێت، بەڵام ئەگەر بمانەوێت هیچ گەندەڵیەك لەنێو پارتە سیاسییەكانی عێراقدا نەبێت و هیچ سەفقەیەكی نهێنی لەنێوانیاندا نەبێت، ئەمە مەحاڵە و تەنانەت نابێت هەوڵی نەهێشتنی هەموو ئەوانە بدەین. كەواتە دەبێت بەرنامەی حكومەت عەمەلی بێت و ڕەچاوی پلەبەندی و كاری هەنگاو بەهەنگاو بكات و لەوەش گرنگتر دەستهەڵگرتنە لەو بیرۆكەیەی كە گروپێكی ئیتنی یان ناوچەیی مافی كۆنتڕۆڵكردنی گروپەكانی دیكەی هەیە، دەبێت سازشكردن هەبێت، ئەمە تاكە ڕێگەی بەرەوپێشچوونە. هەروەها لەوڵاتانی تازە پێگەیشتوو، كێشەی كار و هەلی كار لەئارادایە كە كێشەی گەنجانە، ئەمەش بۆخۆی تەحەددایە، لەبەر ئەوەی كێشەی گەورەی وڵاتە تازەگەشەكردووەكان ڕەخساندنی هەلی كارە و ئەمەش كارێكی ئاسان نییە و پێویستی بەسیاسەتی تەكنۆلۆجی و بەسیاسەتی پێشەسازی هەیە و پێویستی بە بەدەستهێنانی تەكنۆلۆجیای زیاتر و خوڵقاندنی هەلی كارە. وا بیر دەكرێتەوە كە گەنجان داهێنانكاری و تازەگەری دەكەن، ڕاستە كەمینەیەك هەن ئەو كارە دەكەن، بەڵام زۆربەی گەنجان داهێنانكار نین و ئەوان پێویستیان بەكارە، كەواتە وڵاتە تازەگەشەكردووەكان پێویستیان بەخوڵقاندنی دەیەها ملیۆن هەلی كار هەیە و ئەمەش پێویستی بەستراتیجیەتی پیشەسازی و دروستكردن و بەرهەمهێنان دەبێت و نەبوونی ئەو پیشەسازیە گەورەیەش لەوڵاتە تازەگەشەكردووەكاندا تەحەددیەكی گەورەیە، ئەگەر نەتوانرا ئەم تەحەددیەش چارەسەر بكرێت، ئەوا ناسەقامگیری سیاسی و ئەو كێشانە سەرهەڵدەدات كە دەزانین، لەبەر ئەوەی چارەسەرەكە خوڵقاندنی هەلی كارە)).
كەواتە ئەوەی پرۆفیسۆر موشتاق خان پێداگیری لەسەر دەكات مەسەلەی سەرخستنی پرۆسەی پەرەپێدان و بونیادنانەوەیە، بۆیە لەمبارەوە پرسیارمان لەپرۆفیسۆر جەیمس ماركۆسین كرد بەوەی چۆن پرۆسەی بونیادنانەوە سەركەتوو دەبێت؟ ئەویش بەمجۆرە وەڵامی گوڵانی دایەوە: (ئەم مەسەلەیە چەندین لایەن لەخۆدەگرێت و بەشێكی زۆری پەیوەستە بەدامەزراوەكانی حكومەت لەگەڵ خوڵقاندنی ژینگەیەكی سەقامگیر و چەسپاو كە تیایدا وەبەرهێنان لەبزنس وەدیبهێنرێت و هەلی كار زیادبكات، ئەگەر سەیرێكی ئەزموونە سەركەوتوو و شكستخواردووەكانی جیهان لەماوەی 50 ساڵی ڕابردوودا بكەین، دەبینین ئەو وڵاتانەی كە حوكمڕانیی باش-یان فەراهەمكردووە كە تیایدا ژینگەیەكی ئارام و سەقامگیر بۆ وەبەرهێنان لەبزنس دەستەبەركراوە لەسەر ئاستی لۆكاڵ و دەرەكی كە تیایدا موڵك و گرێبەستی وەبەرهێنەران پارێزراوە، ئەوە ئەم وڵاتانە زۆر زۆر باشترن لەو وڵاتانەی كە حكومەت و دامەزراوەكانیان لاوازە، بۆنموونە «سەنگافورا» هەر لەسەرەتاكانی 1960ـەكانەوە ژینگەیەكی زۆر لەباری دەستەبەركردووە بۆ وەبەرهێنان و لەوڵاتێكی هەژار بۆتە وڵاتێكی پێشەنگ لەسەر ئاستی جیهان، بەڕای من ئەوەی كە پێویستە وڵاتان بیكەن ئەوەیە هەڵستن بەدیراسەتكردنی ئەزموونە سەركەوتوو و شكستخواردووەكانی جیهان، بەڵام لەڕووی پراكتیكییەوە هەندێك جار شتەكان دووچاری ئاڵۆزی دەبنەوە لەوڵاتانی تازەپێگەیشتوو لەبەرئەوەی زۆرجار ئایدیۆلۆژیای سیاسی و ئایینی لەو وڵاتانە زاڵ بووە بەسەر ڕای گشتی، ئەمەیش شتێكی كاریگەر نییە لەبەرئەوەی حوكمڕانیی باش پێویستیی بەبڕیاری پراكتیكی و پراگماتی هەیە لەپێناو هێنانەدی ئامانجەكان، بۆیە ئەگەر من لەوڵاتێكی تازەپێگەیشتوو بوایەم ئەوە دەمگوت پێویستە پراكتیكییەت و پراگماتیزم لەئایدیۆلۆژیا جیابكەنەوە، بۆیە پێویستە لەڕوانگەیەكی پراكتیكییەوە هەڵستن بەدیراسەتكردنی ئەو وڵاتانەی كە لەماوەی 50 ساڵی ڕابردوودا سەركەوتوو بوونە و بزانن كام وڵات پەرەپێدانی ئەنجامداوە و كام وڵات شكستی بەدەستهێناوە و هەوڵبدەن وانەی پراكتیكی لەئەزموونەكانیان فێربن و لەبری ئەوەی لەڕێگەی ئایدیۆلۆژیای سیاسی و یان ئایینی هەوڵبدەن بۆ چارەسەركردنی كێشەكان و كاربكەن بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ كێشەكان بەپێی ئەو وانە پراكتیكییانە، لێرەدا دەگەڕێمەوە سەر نموونەكەی «سەنگافورا» ئەو وڵاتە تاڕاددەیەك دیموكراسی نەبوو، بەڵام ئەوەندە بوو پارتی دەسەڵات لەو وڵاتەدا هەڵستا بەپیادەكردنی «هەلی یەكسان و ئیستحقاق» لەڕووی دامەزراندن و هەلی كار، دەتوانین ئەمە لەگەڵ «هیندستان» بەراورد بكەین كە «هیندستان» خاوەن كەلتورێكی كۆنە لەدیموكراسییەت، بەڵام دووچاری چەندین كێشە بۆوە لەڕووی ناكۆكی و كێشە لەنێوان پارتە سیاسییەكان و تەنانەت هەندێك جار ناكۆكی لەناو هەمان پارتی سیاسی سەریهەڵداوە كە بۆتە بەربەست لەبەردەم هێنانەدیی هەندێك لەكارەكان لەو وڵاتانەدا، سیاسەتوانەكانی «هیندستان» دەبێت بگەنە ئەو ڕاستییەی كە ئەگەر بێت و لەنێوان خۆیاندا هەماهەنگ نەبن و جەخت نەكەنە سەر ئامانجە هاوبەشەكان ئەوە «هیندستان» پاشدەكەوێت)).