ئاراستەی ڕۆژانەی ڕووداوەكان و هەڵكشانی توندوتیژی ئاماژەن بۆئەوەی ئەم بارودۆخە تاسەر بۆهیچ لایەك ناچێتە سەر و، ئەگەر كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی هەنگاوی جددی هەڵنەگرێت و كێشەی سوریا و ڕژێمی ئەسەد یەكلایی نەكاتەوە، ئەوا خۆیان دەبنە شاهید لەسەر كۆمەڵكوژییەك كە پێدەچێت ئەوەی ڕژیمی بەعسی عێراق بە گەلەكەی خۆی كردی هەمان ڕەفتار دووبارە بێتەوە، بۆیە ئەم ئاراستەیە پێمان دەڵێت ئەگەر كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی گرەو لەسەر بەجێهێشتنی دەسەڵات لەلایەن ئەسەدەوە بكات، ئەوا زۆر زەحمەتە ئەمە ڕووبدات و لەبەر ئەوەی بەشار ئەسەد خۆی بۆ شەڕێكی یەكجاریی ئامادە كردووە، لەبەرامبەریشدا ئەگەر كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی پێیوایە گەلی سوریا واز لە خۆپیشاندانەكان دێنێت و بەشێوەیكی ئاشتیانە لەگەڵ ڕژیمی ئەسەد دەست بە چاكسازی دەكەن، ئەوا ئەمیشیان دیسان گرەوێكی دۆڕاوە، سەبارەت بەم دوو ڕێگەیەی كە تائێستا كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی گرەوی لەسەر دەكات، پرسیارمان لە پرۆفیسۆر جێرمی پریسمان پرۆفیسۆری زانستی سیاسەت و ڕێكخەری دیراساتی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەزانكۆی كونیكتیكت كرد و ئەو لە لێدوانێكی تایبەتی بۆ گوڵان وای دەبینێ كە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دیراسەتی زیاتر لەچەند ڕێگەچارەیەكی كردووە و تەنیا خۆی پابەندی دوو ڕێگە چارە نەكردووە، لەمبارەوە بە گوڵانی ڕاگەیاند: (پێموانییە تەنیا دوو ڕێگاچارە هەبن، بەڵكو چەندەها ڕێگاچارە هەن و لەداهاتووشدا كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی زیاتر دەنگی خۆیان یەكدەخەن، ئەوە دەبینین كە لەماوەی چەند مانگی ڕابردوودا بینیومانە، كە زۆرێك لەوڵاتان زۆر ناڕازین لەئاست ئەوەی لەسوریادا ڕوودەدات، زۆربەی وڵاتانی جیهان، هەروەك لەكۆمەڵەی گشتی نەتەوە یەكگرتووەكاندا بینیمان، كارەكانی ڕژێمی ئەسەد ڕەتدەكەنەوە، هەروەها چەند وڵاتێكی كەم ئامادەنین بۆئەوەی سزای بەرفراوان بەسەر سوریادا بسەپێنن. پێموانییە مەسەلەكە یان ئەم ڕێگاچارەیە دەبێت یان ئەو ڕێگاچارەیە. بەڵكو بەردەوام هەندێ وڵات دەبینین كە دژی كارەكانی ئەسەد ناڕەزایی دەردەبڕن، هەندێ وڵات مەشق و دارایی یاخود چەكیان بۆ دابین دەكەن، هەروەها هەندێ لەوڵاتان ئاوارەكان لەخۆدەگرن، بۆ نموونە هەڵكەوتەی جوگرافی توركیا، عێراق و ئەردەن بەشێوەیەكە كە دەبێت هەندێ كار ئەنجام بدەن بەچاوپۆشین لەوەی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی چ بڕیارێك دەدات، كەواتە مەسەلەكە ئەوەنییە تەنیا دوو ڕێگاچارە لەئارادابێت، چونكە چەندین وڵات پێوەندیان بەم كێشەیەوە هەیە و ڕێگاچارەی جیاواز دەگرنەبەر. بۆیە دیسان دووپاتی دەكەمەوە هەوڵ بۆ گرتنەبەری ڕێوشوێنێكی نێودەوڵەتی بەرفراوان دراوە، بەڵام لەلایەن ئەو وڵاتانەوە ڕێگریان لێگیرا كە پشتیوانی سوریا دەكەن، بۆ نموونە ئەنجومەنی ئاسایش هەوڵیدا ڕێوشوێنێك بگرێتەبەر، ڕوسیا و چین ڕێگر بوون، كەواتە مەسەلەكە بێتوانایی یاخود خەمساری نییە، بەڵكو مەسەلەكە ئەوەیە میكانیزمگەلێكی سنووردارت هەیە. ئەگەر ئەنجومەنی ئاسایش نەیەوێت ئەو بڕیارە بدات، دەتوانیت پەنا بۆ كۆمەڵەی گشتی ببەیت، بەڵام هەمان ئەو كاریگەریەی نابێت. وڵاتگەلێكی كەم هەن مافی ڤیتۆیان هەیە كە ئامادەن بەكاری بهێنن، پێشتر ئەمریكا بەكاری دەهێنا، بەڵام لەكێشەی سوریادا ڕوسیا و چین بوون ئەم مافەیان بەكارهێنا. پێموانییە بێدەنگی كرابێت، من دەتوانم لەبارەی ئەمریكاوە قسەبكەم، لەئەمریكا بەچڕی باس لەدەستێوەردان و باس لەوە دەكرێت كە لەسوریادا ڕوودەدات، كە ئەمە بۆتەهۆی پاشەكشەپێكردنی باسی ئێران، بەڵام پێموایە مشتومڕێكی زۆر هەیە لەنێوان ئەو كەسانەی لەبواری وەزارەتی دەرەوەدا كار دەكەن لەبارەی ئەوەی لەسوریا ڕوودەدات و بەردەوام مشتومڕ لەبارەی دەستێوەردانی سەربازی، یاخود كارێكی ڕاستەوخۆ دەكرێت. من پێموانییە ئەم گفتوگۆ و مشتومڕانە تەواو بووبێتن، بەلای كەمەوە لەئەمریكادا و پێموایە وڵاتانی دیكەش هەن لەجیهاندا كە بەردەوام بایەخی پێدەدەن)).

ئەوەی پریسمان ئاماژەی پێدەكات لایەنێكی گرنگی پرسەكەیە كە ئێستا كۆمەڵگەی كوردی بەدەستیەوە گرفتارە و دەگەڕێتەوە بۆئەوەی ڕوسیا و چین بە بەكارهێنانی ڤیتۆ دژی هەر بڕیارێك ڕادەوەستنەوە كە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بیگرێتە بەر سەبارەت بەم لایەنە، بەڵام ئایا تاچەند ئەمریكا و یەكێتی ئەوروپا و توركیا و دەوڵەتانێك لە كۆمكاری عەرەبی دەتوانن لەدەرەوەی ئەنجوومەنی ئاسایش دەستێوەردان بكەن، سەبارەت بەم لایەنە پرۆفسیۆر پرێسمان ئەگەری گرتنبەری دەستێوەردانی لەلایەن ئەمریكاوە بەدوور زانی لەبەر ئەوەی ئەمریكا مێژوویەكی باشی لە دەستێوەردان نەبووە، بۆیە جەختی لەسەر ئەوەكردەوە دەكرێت توركیا وەك گوشارێك بەكار بهێنرێت، لەمبارەوە و لەدرێژەی لێدوانەكەیدا بۆ گوڵان پریسمان وتی: (لەماوەی چەند دەیەی ڕابردوودا ئەمریكا دەستێوەردانی چڕی كرد لەچەند وڵاتێكدا، وەك عێراق و پێشتر ئەفغانستان، كەواتە بەلای ئەمریكا میراتێكی جیاوازی هەیە كە وا لەهەندێ كەس دەكات پتر دوودڵبن لەدەستێوەردان. ئەمریكا لەلیبیادا دەستێوەردانی كرد، كە ڕەنگە دەستێوەردانێكی هاوشێوە بكاتەوە، نەك دەستێوەردانی چەشنی عێراق. زەحمەتە نەتەوە یەكگرتووەكان تێپەڕێنرێت، بەڵام مەحاڵ نییە، كەواتە هەمیشە ئەوە مومكینە، پێموایە هەندێ كەس لەئەمریكا چاوەڕوانی ئەوە دەكەن جامیعەی عەرەبی جڵەوی دەستپێشخەری بگرێتەدەست و نایانەوێت لەم كێشە تایبەتەدا هەڵوێستی جیاوازیان لەجامیعەی عەرەبی هەبێت، كە ئەگەر من لەجێی موعارەزەی سوری بوومایە ئەوا ڕەنگە خۆشحاڵ نەبوومایە، چونكە ڕۆژانە خەڵك دەكوژرێت و ڕۆژانە خەڵك قوربانی دەدات. پێموایە هەندێ دوودڵی هەیە لەوەی هەڵوێستی جیاواز لەجامیعەی عەرەبی بگیرێتەبەر، جامیعەی عەرەبی هەستا بەڕەوانەكردنی چاودێر بۆ سوریا، پرسیارەكەش ئەوەیە ئایا هەنگاوی داهاتوو چی دەبێت، كە پێموایە هێشتا ئەوەمان نەبینیوە. سەبارەت بە توركیاش من دەڵێم یەكێك لەڕێگاكانی فشار دروستكردن لەسەر ئەسەد بریتییە لەهاوكاری توركیا، لەبەر ئەوەی ئاشكرایە توركیا هەڵكەوتەیەكی جوگرافی گرنگی هەیە، ئەگەر كارەساتە مرۆییەكە بەرەو خراپتر بچێت و ئەگەر ڕەوشی ئاوارەكان لەوە ئاڵۆزتربێت، ئەوا ئەمە ئاكامی ڕاستەوخۆی دەبێت لەسەر توركیا، من نازانم توركیا چ ئاڕاستەیەك دەگرێتەبەر جگە لەوەی كە دەبێت ڕێگەی دیكە هەبێت بۆ ئەوەی كاریگەربین بەسەر سوریاوە، جگە لەپشتبەستن بەتوركیا. ئەمەش بەشێوەیەكی گشتی گرنگە. وڵاتانی دیكەش بەردەوام ئەوە تاوتوێ دەكەن چۆن كاریگەربن لەسەر ڕەوشی سوریا، ئایا ئەمریكا چی دەكات، ئایا فەڕەنسا چ ڕێوشوێنێك دەگرێتەبەر، ئایا ڕوسیا چی دەكات كە بەرهەڵستی دەستێوەردانی نێودەوڵەتی دەكات، ئایا عێراق چی دەكات، كەواتە چەندین وڵات هەن كە پێوەندیان بەكێشەكەوە هەیە...دووبارە ئەگەر من لەجێی موعارەزەی سوری بوومایە، ئەوا نائومێد دەبووم لەسستی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی. سەبارەت بە سعودیەش لەم كێشەیەدا چ ڕۆڵێك دەگێڕێت بۆ ئەمەش پێموایە سعودیە بڕیارێكی جیوپۆلەتیكی دەدات، نەك بڕیارێكی دیموكراتی، ئەوان خوازیاری ڕۆیشتنی ئەسەدن، بەڵام نەك لەبەر ئەوەی دەیانەوێت دیموكراسی و مافەكانی مرۆڤ لەناوچەكەدا بڵاوبێتەوە، ئەوان بەرهەڵستی ئەسەد دەكەن لەبەر ئەوەی ئەسەد هاوپەیمانی ئێرانە، كە ئێرانیش دوژمنی سعودیەیە، كەواتە نیگەرانییەكە نیگەرانییەكی جیوپۆلەتیكیە. لەبەر ئەوە بەدڵنیاییەوە لەپێناو بەرژەوەندیە نەتەوەییەكاندایە و كاركردن بۆ بەرەوپێشبردنی دیموكراسی تەنیا ئامرازێكە لەم كێشەیەدا).

بەڵام ئەوەی ڕۆژانە دەبینرێت قوربانی زیاتر و نەهامەتی زیاترە كە ڕووبەڕووی گەلی سوریا دەبێتەوە، ئەمانەش هەموویان پێشلكاری زەقن دژی مافەكانی مرۆڤ، بۆیە لەمبارەوە پرسیارمان لە پرۆفیسۆر گۆردن باون ئوستادی زانستی سیاسەت لەزانكۆی ماری بەدوین كرد لەوەڵامدا بەمجۆرە بۆ گوڵان هاتە ئاخاوتن و وتی:(كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەبێت پابەند بێت بەوەی لەبری خەڵكی سوریا لەسەر پێشێلكردنی مافەكانی مرۆڤ بێتە دەنگ و هەتا ئێستا بە ئاستێكی بەرز سەرپێچیی لێكراوە و هاووڵاتیان سەركوتكراون، هەڵبەتە دەنگەكان بەس نین بۆ بەكۆتاهێنانی ڕژێمەكەی بەشار ئەسەد، بەڵام پێموایە ئاستی سەرپێچییەكان بەسە بۆ تێگەیاندنی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی لەبارەی ئاكامەكانی بەردەوامبوونی سەركوتكارییەكان. بەڵام جیاوازی نێوان سوریا و لیبیا ئەوەیە، پارساڵ ئەنجوومەنی ئاسایش لە نەتەوە یەكگرتووەكان كۆدەنگ بوو و ڕوسیا هاوڕا بوو لەسەر بڕیاری ڕێگەپێدان بە كۆمكاری عەرەبی و ناتۆ لەبری نەتەوە یەكگرتووەكان بجووڵێنەوە، ئەمەیش یاریدەدەر بوو بۆ سەربەخۆیی لیبییەكان، بەڵام كەیسەكەی سوریا جیاوازە لەبەرئەوەی ناكۆكییە تایفەگەرییەكەی نێوان هاووڵاتیان و عەلەوییەكان تێكهەڵكێشە، هەروەها هاوپەیمانێتیەكی بەهێز لەنێوان ڕوسیا و ڕژیمی ئەسەد هەیە، ئەمانە هاوكاتن لەگەڵ هەڵبژاردنەكانی ڕوسیا و مەسەلەكەی بۆ فلادمیر پۆتین زەحمەتكردووە، ئەم هەموو لایەنانە وایانكردووە وەدەستهێنانی كۆدەنگی زەحمەت بێت لە ئەنجوومەنی ئاسایشی نەتەوە یەكگرتووەكان، بەهەرحاڵ پێموایە ئەم واقیعە پاش هەڵبژاردنەكانی ڕوسیا دەگۆڕێت، ئەگەر پۆتین دووبارە دەنگ وەدەست بێنێت و ببێتەوە بە سەرۆك، ئەوا دوای بەكۆتاهاتنی هەڵبژاردنەكانی ڕوسیا هێزی دەرەكی بەجوڵە دەكەون و لەوانەیە دەستێوەردان بكەن، بەڵام ئەگەر هات و هەڵوێستی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی نەگۆڕا، بەڵام كێشەكە دێت و ڕوو لە خراپتر دەكات، بۆیە پێموایە كە كارئەكتەرە هەرێمییەكان بەتایبەتی توركیا ئەگەر هەیە ناچار بن شتێك بكەن لەپێناو بەرژەوەندیی خۆیان لەبەرئەوەی كێشەی پەنابەرەكان هەر دێت و ڕوو لە هەڵكشان دەكات و ئەگەری دابەزینی نییە، بۆیە هیوادارم ئەمە یاریدەدەر بێت بۆ یاخیبووەكانی سوریا، بەڵام هێشتا هەڵوێستەكان بەئاستێكی بەرفراوان گۆڕانكاریی بەخۆیەوە نەبینیوە. من زۆر دڵگرانم بەو توندوتیژییەی كە لەدژی خەڵكی سوریا ئەنجام دەدرێت. هەروەها هەموو ئەمانە هۆكارەكان لەپشت ئەو چاوەڕوانییەی دەكرێت بۆ پاڵپشتیكردنی ئۆپۆزسیۆن لەبەرئەوەی هێشتا دیارنییە دەرهاوێشتەكان چین پاش سەركەوتنی ئۆپۆزسیۆن، لەبەرئەوەی لەوانەیە ئەنجامی ئەم شۆڕشە سەرۆكێكی ڕادیكالی لێ بكەوێتەوە زیاتر لەو بەڕێزەی كە پێشوازیی لە خاتوو كلنتۆن كرد لە تەڕابولس، توندوتیژی هەمیشە كەسانی توندڕەوی لێ دەكەوێتەوە، بەڵام هەرچەند بارەكە توندوتیژتر بێت لە سوریاو چەند زیاتر درێژە بكێشێت ئەگەرەكان ڕوو لەهەڵكشان دەكەن لەوبارەیەی كە توخمە هەرە توندوتیژەكانی نێو هێزەكانی شۆڕشەكەی سوریا لەكۆتاییدا دەسەڵات لەدەستبگرن، كە ئەمەیش ئەگەری هەیە كاریگەریی لێ بكەوێتەوە لەسەر هەموو وڵاتانی دراوسێ، ئەمڕۆیش پێشوەختە نیشانە هەیە لەو ڕووەوەی كە قاعیدە لەعێراق دەستی هەیە لە ڕاپەڕینەكەی سوریا، ئەمەیش تاكە چالاكیی قاعیدە نییە لەبەرئەوەی چەندین تەكتیك و كردەوەی تیرۆریستی لەوڵاتەكەتان ڕوویداوە لە تەقاندنەوەی بۆمب و خەڕقی ئەمنی، نزیكەی ساڵێكە شۆڕشەكە لە سوریا بەردەوامەو ئەمە جەنگێكی درێژخایەنە، بۆیە نیگەرانی هەیە لەوبارەیەی ئەم شۆڕشە سیستەمێكی ڕادیكالی لێ بكەوێتەوە و كە پێگەیەكی جەماوەریی هەبێت و پاڵپشتیی لێ بكرێت لەڕووی دەركردنی سیاسەتی توندڕەوانە، هاوشێوە لەگەڵ ئەوانەی كە لە ناوچەكەدا بینیمان، ئەمەیش هەمووانی نیگەران كردووە لەبەرئەوەی مەترسی هەیە هەندێك سیاسەتی توندڕەو پیادەبكرێت و ئەمەیش لەبەرژەوەندیی هیچ وڵاتێكی دراوسێی سوریا نییە، هەر لەبەر ئەمەیشە كە زیاتر قسە دەكرێت نەك ڕەفتار بۆ یارمەتیدانی یاخیبووەكانی سوریا. سوریا هەمیشە باڵانسێكی هەستیاری هەبووە لەڕووی پێكدادانی بەرژەوەندییەكان و خێزانەكەی ئەسەد بەردەوام ڕێگەچارەی دڕندانەی گرتۆتەبەر بۆ مانەوەی لە دەسەڵات و ماوەیەكی درێژە دیكتاتۆرییەتێكی توند بەڕێوە دەبەن، بەڵام بەپێی تووڕەیی و ئەو نائومێدییەی كە لەنێو ئۆپۆزسیۆندا دەبینرێت پێموایە زەحمەتە لێبوردەییان هەبێت، نەك تەنیا لەبەرامبەر گرووپە نزیكەكانی ئەسەد، بەڵكو لەبەرامبەر هەموو عەلەوییەكان و چەندین گرووپی دیكە كە دەستیان هەبوو لە ڕووداوەكان، هەربۆیە ئەگەری ئەوە هەیە خوێنێكی زۆر بڕژێت پاش سەركەوتنی ئۆپۆزسیۆن، بۆیە ئەم بارودۆخە زۆر تاریكەو چەند زیاتر درێژە بكێشێت تاریكتر دەبێتەوە، بۆیە بەڕای من هەڵگیرسانی جەنگ و خوێن ڕشتن لە سوریا بەرژەوەندی بەهیچ وڵاتێكی دراوسێ ناگەیەنێت، نە لەڕووی باڵانسە هەستیارەكەی لوبنان یان توركیا یان ئیسرائیل یانیش عێراق و كە پێموایە ئەوە ئەگەری بەردەستە، بەڵام نازانم چارەسەری ئەم بارودۆخە چییە، پێموایە چارەسەرەكە لەوەدایە هەڵبژاردنەكانی ڕوسیا ئەنجامبدرێت و پۆتین بكرێتەوە بە سەرۆك و ئەوكات لەناكاو ئەنجوومەنی ئاسایش لە نەتەوە یەكگرتووەكان كۆدەنگ دەبێت و پێشنیار بۆ بەڕێز ئەسەد دەكەن سواری فڕۆكەیەك بێت و بۆ هەر شوێنێك بڕوات كە ئارەزوویەتی، بەڕای من ئەمە چارەسەرەكەیە، بەڵام هێشتا شتەكان دیار نییە و نازانین چۆن دەبێت)).