لەدوای هەڵوێستەكەی ڕوسیا و چین بە بەكارهێنانی ڤیتۆ بۆ ڕێگرتن لەوەی ئەنجوومەنی ئاسایش بتوانێت بڕیارێكی یەكلاكەرەوە بەرامبەر توندوتیژییەكانی ئێستای سوریا و ڕژێمی ئەسەد وەربگرێت، كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی گیرۆدەی ئەوەبووە كە چۆن بتوانێت بەشێوازێكی دیكە بڕیارێك وەربگرێت بۆئەوەی گەلی سوریا ڕزگار بكات، ئەم حاڵەتەی ئێستای سوریا، كە لەحاڵەتی پێش ڕووخانی ڕژێمی سەدام حوسین لەساڵی 2003 و تیایدا كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی گیرۆدە ببوو چۆن بڕیارێك وەربگرێت بۆئەوەی ڕژێمی بەعسی عێراق بڕووخێنێت، ئێستاش هەمان سیناریۆ خەریكە دووبارە دەبێتەوە، ئەوكات بۆ ڕووخانی ڕژێمی سەدام حوسێن جۆرج دەبلیو بوش وێڕای ڕێگری توركیا لەكردنەوەی بەرەی باكوور بۆ ئۆپەراسیۆنی ئازادكردنی عێراق و وێڕای ناڕەزایی زۆربەی دەوڵەتانی یەكێتی ئەوروپا، بەڵام ئازایانە جۆرج دەبلیو بوش توانی هاوپەیمانی ئارەزوومەندانە(Coalition of the willing) پێكبهێنێت و بەبێ گەڕانەوە بۆ بڕیاری ئەنجوومەنی ئاسایش پرۆسەی ئازادكردنی ڕژێمی سەدام حوسێن دەست پێیبكەن و گەلانی عێراق ڕزگار بكەن، بۆیە ئێستا كە هەمان سیناریۆی 2003ی عێراق لە2012 بەرامبەر ڕژێمی بەعسی سوریا دووبارە دەبێتەوە، هەموو جیهان چاوەڕێی ئەوە لە ئەمریكاو یەكێتی ئەورپا و توركیا و زۆبەری دەوڵەتانی ئەندامی كۆمكاری عەرەبی دەكەن هەڵوێستی هاوشێوە وەربگرێت و چیدیكە قەتلوعامەكانی ڕژێمی ئەسەد قبوڵ نەكەن و دەستێوەردان بكەن، بۆ قسەكردن لەسەر ئەم بابەتە و ترسناكی بارودۆخی ئێستای سوریا، پرسیارمان لەپرۆفیسۆر مستەفا عەلەوی محەمەد سەیف ئوستادی زانستی سیاسەت لەزانكۆی قاهیرە كرد و سەبارەت بەبارودۆخی ئێستای سوریا بەمجۆرە بۆ گوڵان هاتە ئاخاوتن: (بەڵێ بارودۆخی ئێستای سوریا مەترسیداترین و هەستیارترین هەل و مەرجە بە بەراورد بەو وڵاتانەی دیكە كە شۆڕشیان تێدا بەرپابووە، یەكێك لەهۆكارەكانی ئەوەی كە ئێمەی بەم دەرئەنجامە گەیاندووە، درێژی كاتەكەیە، كە ئەوە زیاتر لەساڵێكە ئەو بارودۆخە لەسوریادا درێژەی كێشاوە و هێشتا كۆتایی نەهاتووە، هەروەها یەكێكی دیكە لەئاماژەكان ئاستی توندوتیژیە، كە بەرزترین ئاستی توندوتیژی لەسوریادا هەیە بە بەراورد بەوڵاتانی دیكە، لەنێویاندا لیبیا، كەواتە درێژی كاتەكە و ئاستی توندوتیژیەكە پێوەرن. هەروەها هەل و مەرجی سوریا ڕەهەندی دیكەشی هەیە كە وایكردووە سوریا جیاوازتر بێت، ئەویش بوونی ئەو كەسانەیە كە تا ئێستا پشتیوانی ڕژێمەكەی ئەسەد دەكەن، كە بۆتەهۆی ئەوەی ناكۆكی سوریا مەترسیدارتر بێت بە بەراورد بەمیسر، یەمەن، لیبیا یاخود تونس، ئەمەش وایكردووە ئەوەندە درێژە بكێشێت و ئەو ژمارە زۆرەی خەڵك بكوژرێت و بریندار ببێت كە زیاترە لەو ژمارەیە لەوڵاتانی دیكەی عەرەبدا. لەبەر ئەوە ئاكامی شۆڕشەكە ئەوە دەبێت كە كۆمەڵگە و سیاسەت لەسوریا گۆڕانی قوڵتر بەخۆیانەوە دەبینن بە بەراورد بەوڵاتانی دیكەی عەرەبی. لەمەش سەیرتر مامەڵەی نێوەدەوڵەتییە لەگەڵ قەیرانەكەدا، هێشتا دركیان بەوە نەكردووە ئەم قەیرانە بەئاشتیانە كۆتایی نایەت. هەر بۆیە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی هەڵوێستی جیاوازی گرتۆتەبەر لەئاست سوریادا، بە بەراورد بەهەڵوێستیان لەئاست لیبیادا، هۆكارەكەش ئەوەیە ڕوسیا و چین ئەندامی هەمیشەیی ئەنجوومەنی ئاسایشن، هەردوو ئەم وڵاتەش پێوەندیی باشیان لەگەڵ سوریادا هەیە، سوریا تاكە وڵاتی عەرەبیە پێوەندی ئیجابی و قووڵی هەبێت لەگەڵ ڕوسیادا، بۆیە ئەگەر سوریای لەدەست بچێت، ئەوا گرفت بۆ ئامادەیی و كاریگەری ڕوسیا دروست دەبێت لەجیهانی عەرەبیدا، سوریا دوا پەناگەی ڕوسیایە، هەروەها ئەمە گەمەی نێوان ڕوسیا و چینە لەبەرامبەر ئەوانی دیكەدا)).

ئەسەد بەئاسانی دەستبەرداری دەسەڵات نابێت
ئەگەر بۆچوونی چاودێران بەوجۆرە بێت ئەسەد بەئاسانی واز لەدەسەڵات ناهێنت و وەك داود ئۆغلۆی وەزیری دەرەوەی توركیا ئاماژەی پێكرد، ئەسەد لاسایی میلۆسۆڤیچ دەكاتەوە، ئەوە ئەو لایەنە ڕاستە كە سەرەنجام ئەسەد لەدادگای نێودەوڵەتی تاوانەكانی جەنگ خۆی دەبینێتەوە، بەڵام سوریاش لەم قۆناخەدا لەچاوەڕوانی بارودۆخێكی خوێناوی دەبێت، سەبارەت بەم لایەنە پرۆفیسۆر جۆشۆ لاندیز ئوستادی سیاسەت و سەرۆكی سەنتەری دیراساتی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەزانكۆی ئۆكلاهۆما و تایبەتمەند لەسەر سیاسەتی سوریا لەلێدوانیكی تایبەتی بۆ گوڵان بەمجۆرە لەسەر ئەم لایەنە هەڵوەستەی كردو وتی:(بەشار ئەسەد لەبەر ئەوەی دەیەوێت حكومڕانی وڵاتەكە بەو شێوەیە بكات كە سەددام حوسێن لەڕابردوودا كردی، هەروەها كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بەڕوونی گوزارشتی لەوە كردووە كە خوازیاری ئەوەنییە بەچەشنی عێراق، یان لیبیا، دەستێوەردان لەسوریادا بكەن، ڕەنگە موعارەزەی سوری چەكدار بكەن، بەڵام فڕۆكەی جەنگی نانێرن بۆ بۆردومانكردنی سوپای سوریا. بۆیە ئەمە پێمان دەڵێت، ئەسەد بەشێوەی ئاشتیانە واز لەدەسەڵات ناهێنێت. هەربۆیە ئەگەر سوریا هەمان ڕێچكەی عێراق و لوبنان و فەلەستین بگرێت، ئەوا هێوركردنەوەی دۆخەكە، لەڕووی پێكهێنانی حكومەتێكی نوێ و كۆتایی هێنان بەشەڕ و دووبارە گەڕانەوەی سەقامگیری بۆ سوریا چەندین ساڵ دەخایەنێت، كە ئەمەش ڕێگایەكی سەخت و دژوار و دوورودرێژ دەبێت، كە هەموو عێراقیەك ئەمە دەزانێت. كەواتە من پێشبینی دەكەم ئەسەد شەڕ بكات، لەبەر ئەوە پێموایە دەبێت موعارەزەی سوری ببێتە هێزێكی شەڕكەر، واتە سەركردایەتی یەكگرتووی هەبێت و توانای تێكشكاندنی ڕژێمی سوریای هەبێت، ئەمەش زۆر زەحمەتە، لەبەر ئەوەی ئەوە ئەمریكا بوو كە سەددام حوسێنی لەعێراقدا تێكشكاند نەك موعارەزەی عێراق. ئەمە لەگەڵ ئەوەی دەستكراوە بەپێدانی چەك بەموعارەزەی سوری، پێموایە وڵاتانی وەك سعودیە، توركیا و لوبنان پارەی زیاتر و چەكی زیاتر ئەنێرن بۆ موعارەزە، كە زیاتر و زیاتر بەهێز دەبن، لەبەر ئەوەی ئێستا بەسوپایەكی بچووكەوە توانیویانە دۆخەكە لەحكومەتی سوری بشێوێنن و دەست بەسەر ناوچەیەكی گەورەدا بگرن، ڕاستە بۆ هەمیشە نییە، بەڵام ڕوونە كە حكومەتەكە زۆر زۆر لاوازترە و ئێستاش خەڵكی سنووری ئەو وڵاتە دەبڕن، ڕۆژنامەنووسەكان، قاچاغاچیەكان و چەكدارە بیانیەكان، كە ناتوانێت هاتنی ئەم پارە و چەكە ڕابگرێت)).

جۆشۆ لاندیز ڕاشكاوانە جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە بارودۆخی سوریا بەرەو خراپتر هەنگاو هەڵدەگرێت، ئەمەش مانای ئەوەیە باری گوزەرانی هاووڵاتیانیش ڕۆژبەڕۆژ بەرەو خراپتر دەچێت و ڕژێمی ئەسەد گەماڕۆ دەخاتە سەر ئەو ناوچانەی ئاڵۆزیان تێدەكەوێت یان لەژێر دەستیان نامێنن، بۆیە مەزندە ناكرێت بارودۆخە بەبێ ڕووخانی ڕژیمی ئەسەد هێور بێتەوە، سەبارەت بەم لایەنە پرۆفیسۆر مستەفا عەلەوی لەدرێژەی لێدوانەكەیدا بۆ گوڵان بەمجۆرە لەسەر ئەم لایەنە قسەی كردو وتی: (وازهێنانی ئەسەد لەدەسەڵات ئەگەرێكی بەهێز نییە، بەبێ ئەوەی هیچ ئاكام و كاریگەریەكی هەبێت لەسەر ئاییندەدا، چونكەی ئەوەی ئەو لەگەڵ خەڵكەكەیدا كردویەتی ئەو سنوورەی تێپەڕاندووە كە زۆرینەی خەڵك قبوڵی بكات. شەمەندەفەرەكە بەڕێكەوتووە و زەحمەتە بۆ ئەوە بتوانێت پێشنیارەكەی ڕوسیا قبوڵ بكات و بەسەلامەتی و بەئاشتی دەسەڵات جێبهێڵێت. بۆیە ئێستا زیاتر چاوەڕێی ئەوە دەكرێت بە زەبری هێز ئەسەد لەدەسەڵات لاببرێت، ڕووخانی ڕژێمی ئەسەدیش كاریگەریەكی گەورە و بەهێزی دەبێت، لەبەر ئەوەی سوریا لیبیا نییە، پێگەی جوگرافی و گرنگی ستراتیجی سوریا وەك لایەنێكی سەرەكی ناكۆكی عەرەب-ئیسرائیل. و یەكێك لەگرنگترین ئەو وڵاتانە لەسیاسەتی نێوان وڵاتە عەرەبیەكاندا و لەڕابردووشدا چەندین جار كێشەی هەبوو لەگەڵ عێراقدا، لەسەردەمی سەددام حوسێندا، هەروەها هەمیشە سوریا لایەنێكی سەرەكی بووە لەهەر پرسێكی پەیوەست بەعەرەبەوە و لەناوچەی شامدا كە نزیكە لەناكۆكی عەرەب-ئیسرائیلەوە، كەواتە ڕووخانی ڕژێمی ئەسەد كاریگەریەكی گەورەتری دەبێت بە بەراورد بەتونس یان لیبیا)).

كەواتە ئێستا ئاراستەی ڕووداوەكان بەرەو ڕووبەڕووبوونەوەیە و هەموو چاودێران پێشبینی شەڕ دەكەن، سەبارەت بەم ڕووبەڕووبوونەوەیەو جۆشۆ لاندیز لەدرێژەی لێدوانەكەی بۆ گوڵان بەمجۆرە ئەم لایەنەی خستەڕوو: (دەبێت ڕووبەڕووی سوپاكەی ئەسەد ببنەوە، پێموایە ئەمە زیاتر و زیاتر بەرەو شەڕێكی تائیفی دەچێت، كە موعارەزەی سوننی داوا لەو سوننانە دەكات كە لەناو حكومەتەكەدا كاردەكەن بۆئەوەی دژی حكومەتەكە بجەنگن، كە ئەمەش دەگۆڕێت بۆ كێشە و شەڕی نێوان عەلەوی و سوننەكان، بەچەشنی عێراق كە دوو ساڵی خایاند تا شەڕی ناوخۆ هەڵبگیرسێت، واتە شەڕەكە دەستی پێنەكرد تاوەكو زەرقاوی مزگەوتی ئەل عەسكەریەی نەتەقاندەوە، كە دواتر توندوتیژیەكە هەڵكشا، پێموایە ئەوەی لەسوریادا دەیبینن سەرەتایە، كە سوننەكان لەحكومەتی سوری جیادەبنەوە و ئەمەش زیاتر و زیاتر دەبێت و دەبێتەهۆی لاوازكردنی ڕژێمی سوریا. هەربۆیە من بێ ئومێدم لەبڕیاری نێودەوڵەتی و باوەڕم وانییە ئەم بڕیارە دەربكەن، پێموایە زۆربەی هێزە دەرەكیەكان گەیشتوونەتە ئەو دەرئەنجامەی كە بەتێپەڕبوونی كات موعارەزەی سوری سەركەوتوو دەبێت و ڕژێمەكەی ئەسەد كۆتایی هاتووە، وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا ڕایگەیاندووە ئەسەد كەسێكی مردووە و بەڕێدا دەڕوات، وەزیری بەرگری ئیسرائیل، ئەیهود باراك ڕایگەیاند لەماوەی دوو هەفتەدا سوریا دەڕووخێت، سەرۆكی ئیخوان موسلیمینی سوریا، ڕایگەیاند لەماوەی سێ مانگدا دەڕووخێت، زۆرێك لەخەڵك و هەموو سەركردە و سەرۆكی وڵاتە دەرەكیەكان دەڵێن ئەسەد لەمانگێكدا دەڕووخێت، باوەڕم وانییە ئەوە ڕاست بێت، بەڵام باوەڕم وایە كە دەڕووخێت، واتە گەیشتوونەتە ئەو قەناعەتەی كە بەبێ هاوكاری ئەوان دەڕووخێت، لەبەر ئەوە پێویست ناكات دەستێوەردان لەم شەڕە ناوخۆییە سەختەی سوریادا بكەن، چەك دەنێرن و پارە دەنێرن بۆ هاوكاری كردنی موعارەزەی سوری، بەڵام فڕۆكە و سوپا نانێرن بۆ ڕووخاندنی ڕژێمەكەی ئەسەد، بەچەشنی ئەوەی لەعێراقدا، یان لەلیبیادا كردیان. واتە پێیانوایە بەشێوەیەك لەشێوەكان ئەسەد دەڕووخێت، لەم ڕووەوە باوەڕیان وایە دەتوانن بەهەر شێوەیەك بێت ئامانجەكانیان بەدەست بهێنن. وەك برهان غلیون سەرۆكی ئەنجوومەنی نیشتمانی سوری ڕایگەیاند كە سوریا ناچێتەشەڕەوە لەگەڵ ئیسرائیلدا و هۆكاری توندوتیژ و مقاوەمە ناگرێتەبەر بۆ گەڕاندنەوەی بەرزاییەكانی جۆلان، ئەمە گۆڕانێكی گەورەیە بۆ ناوچەكە. ئەمەش لێدوانێكی ئیجابیە بۆ ئەوەی خەڵك كەمتر لەئاییندەی سوریا بترسێت)).