پرۆسەی سیاسیی عێراق بەقۆناخێكی سەخت و ناسكدا تێدەپەڕێت، ئەو ئەگەرانەی لەبەردەم ئەم پرۆسەیە پێشبینی دەكرێت، هیچیان ئەگەری باش نین، ئەگەر حكومەتی عێراق تێڕوانینی خۆی نەگۆڕێت و نەگەڕێتەوە بۆ حكومەتی شەراكەتی ڕاستەقینە. هەندێك چاودێر باس لەوە دەكەن ئەمریكا لەقورسی و سەختی ئاستی تەنگژەكان تێگەیشتووە، ئێستا گەیشتۆتە ئەو قەناعەتەی ئەگەر سەرۆك وەزیرانی عێراق بەئاراستەی پێشوو هەنگاو هەڵبگرێت و پشت لەپرۆسەی شەراكەتی نیشتمانی بكات، ئەوا عێراق بەرەو لێواری هەڵدێر دەڕوات، لەم قۆناخەشدا كە ناوچەكە هەمووی بەگۆڕنكارییەكی گەورە تێدەپەڕێت، ئەوا تێكچوونی باری عێراق كاریگەری لەسەر تەواوی ناوچەكە دەبێت، بۆیە ئێستا هەوڵەكان بەو ئاراستەیەن هەر چۆنێك بێت لایەنەكان لەچوارچێوەی كۆنگرەیەكی نیشتمانی بخرێتەگەڕ بۆ ئەوەی جارێكی دیكە پرۆسەی سیاسیی لەعێراقدا بگەڕێتەوە سەر سكەی خۆی، بەڵام پرسیار لێرەدا ئەوەیە تاچەند ئەم هەوڵانە مایەی ئەوەن كە چاودێری بارودۆخەكە پێی گەشبینبێت؟ بێگومان وەك سەرنج لەتێكڕای لێدوان و قسەی لایەنە جیاوازەكانی عێراق دەدرێت، هەست دەكەین زۆر بەزەحمەت هەست بەگەشبینی دەكرێت و هەموو لایەك ترسی ئەوەی هەیە عێراق بگاتە ئەو ئاستەی كە لەكۆنترۆڵ دەربچێت و نەتوانرێت پرۆسە سیاسییەكە بگەڕێتەوە سەر سكەی خۆی، هۆكاری ئەمەش لەبەر ئەوەیە كە تائێستا هەست ناكرێت هەردوو لایەنی سەرەكی كێشەكە كە لیستی دەوڵەتی یاسا و لیستی ئەلعراقیەن گۆڕانی گەورە بەسەر هەڵوێستەكانیان هاتبێت، ئەمەش وادەكات، هەتا ئەگەر كۆنگرەی نیشتمانیش گرێبدرێت یان بگەڕێنەوە بۆ ڕێككەوتنەكانی پێشوو، وەك ڕێككەوتنی هەولێر بۆ نموونە، ئەوا ئەو دوولایەنە كە ئێستا ئەم كێشە ئاڵۆزە لەنێوانیاندا هەیە نەگەنە هیچ ڕێككەوتنێك و پرۆسەكە بەتەواوەتی پەكبخرێت، بۆیە لەم چوارچێوەیەدا چاودێرانی سیاسیی بەحەزەرەوە چاودێری بارودۆخەكە دەكەن و هەروەها بەحەزەریشەوە قسە لەسەر بارودۆخەكە دەكەن، هەندێكی دیكە هێشتا كەمێك گەشبینیان بەبارودۆخەكە ماوە، ئەمەش لەسەر ئەو بنەمایەی كە پەرلەمان هەرچۆنێك بێت یەكدوو دانیشتنی كردووە، كۆبوونەوەكانی پەرلەمانیش وەك بەردەوامی پرۆسە سیاسییەكە لەقەڵەم دەرێت، بەڵام لای هەندێك چاودێری دیكە ئەم كۆبوونەوانە ناتوانن هیچ لەبارودۆخی سیاسیی عێراق بگۆڕن ئەگەر ئیرادەیەكی سیاسیی لای هەردوو لایەنەكە دروست نەبێت، سەبارەت بەم بارودۆخە پرسیارمان لە شێخ جەلالەدین سەغیر ئەندامی سەركردایەتی ئەنجوومەنی باڵای ئیسلامی عێراق كرد و لەلێدوانێكی تایبەتدا بەمجۆرە ڕای خۆی بۆ گوڵان خستەڕوو وتی: (بەڕای من سیاسەتی یەكتری پەراوێز كردن بۆتە هۆكاری ئەم قەیرانە و هەروەها نەمانی متمانە لەناویاندا، هەربۆیە لەم چوارچێوەیەدا كە ئێستا بارودۆخی سیاسیی ئێستای عێراقی پێدا تێدەپەڕێت، بارودۆخەكان بەرەو ئاڕاستەی هەڵكشان دەڕوات، هەڵكشانیش مایەی داڕمانی پرۆسە سیاسییەكەیە یانیش ئەوەیە زیانێكی زۆری پێ بگات، بۆیە پێموایە لایەنەكانی قەیرانەكە تەنیا یەك ڕێگە چارەیان لەپێشە، ئەویش بیركردنەوەیە لەسەر بنەمای لۆژیك و ئەقڵ و دووركەوتنەوە لەوتار و هەڵوێست و لێدوانی گرژ و هەنگاونان بەرەو ئاڕاستەی سیاسەتەكانی «ئیستیعاب و ئیحتیوا» و دەربازبوون لەم قەیرانە، كاتی خۆی لایەنە سیاسییەكان بەچەندین قەیران تێپەڕیون، بەڵام ئەم قەیرانەیان وەك قەیرانەكانی پێشوو نییە، بەڵكو زۆر توند و بەهێزترە لەقەیرانەكانی پێشوو، بۆیە تەنیا ڕێگە ئەوەیە سیاسەتمەدارەكان دەستبەرداری بەرژەوەندی تەسكی لایەنەكانیان ببن و بەرژەوەندی گشی لەبەرچاو بگرن، هەر بۆنموونە ئێستا باس لەگرێدانی كۆنگرەی نیشتمانی دەكرێت، بەڵام ئەگەر شێوازی مامەڵەی لایەنە سیاسییەكان وەك ئێستا بمێنێتەوە و بێ متمانەیی لەئارادا هەبێت و هەموو لایەنێك پێداگری لەسەر هەڵوێستی خۆی بكات و نییەت نەبێت بۆ هاوبەشی لەسەر ئاستی بەرژەوەندییەكان من پێموایە گومان لەسەركەوتنی ئەم كۆنگرەیەش دەكەم)).
شێخ جەلالەدین سەغیر كە خولی پێشوو ئەندامی پەرلەمانی عێراق و ئەندامی لیژنەی نووسینەوەی دەستوور و یەكێكیشە لەسەركردە دیارەكانی ئەنجوومەنی ئیسلامی لەعێراقدا زۆر لەنزیكەوە ئاگاداری ڕەوشی بارودۆخەكەیە و ئاگاداری ئەوەیە تاچەند پرۆسە سیاسییەكە لەمەترسیدایە، بۆیە هەر لەم چوارچێوەیەدا پرسیارمان لەپەرلەمانتاری لیستی ئەلعراقیە كازم شەمەری كرد ئەویش سەبارەت بەئاییندەی پرۆسەی سیاسیی عێراق لەلێدوانێكی تایبەتی بۆ گوڵان بەمجۆرە ڕای خۆی دەربڕی و وتی: (چاودێرانی پرۆسەی سیاسی عێراق، نەك ئێستا، بەڵكو هەر لەساڵی 2010ـەوە تاكو ئەمڕۆ هەست بەوە دەكەن كە قەیران قەیرانی لێ دەكەوێتەوە، هەربۆیە ئەمڕۆ لەبەردەم كۆمەڵێك قەیرانداین كە پرۆسە سیاسییەكە پێیدا تێدەپەڕێت، كە خەریكە ڕەشەباكەی پرۆسە سیاسییەكە دەخات، بەڵام لەنێو ئەم قەیرانانەدا كەسێكمان نەبینی لەسیاسەتمەدارانی عێراقی بتوانن ڕووبەڕووی هیچ قەیرانێك ببنەوە و بارودۆخەكە ئیحتیوابكەن و چارەسەری ڕاستەقینە بدۆزنەوە، بەداخەوە، بینیمان سیاسەتوانەكانمان زۆر لێهاتوون لەخوڵقاندنی قەیران و بەردەوامیدان بەقەیرانەكان، بەڵام لەڕووی چارەسەركردنی قەیرانەكان ئەوە تاكو ئەم ساتەدا یەك سەركردەی سیاسی یاخود مەرجەعێكی سیاسیمان نەبینی بتوانێت چارەسەری ڕاستەقینە بۆ قەیرانەكان بدۆزنەوە، بۆیە لەم بارودۆخە نەك تەنیا پرۆسە سیاسییەكە، بەڵكو ژیانی عێراقیش دەوەستێت، ئێستا وڵاتانی عەرەبی و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی سەیری عێراق دەكەن، وەك هێزێكی ئابووری و وەك دەوڵەتێكی خاوەن پێگەیەكی گەورە كە ئەگەری هەیە بچێتە ناو كۆمەڵگەی نێودەوڵەتییەوە و ببێتە دەوڵەتێكی زۆر بەهێز، بەڵام سیاسەتوانەكانمان تاكو ئەمڕۆیش سوورن لەوڕووەوە كە تەنیا بەر پێی خۆیان ببینن، بەڕای من چارەسەر و دەربازبوون لەم بارودۆخە لەڕێگەی دیالۆگی بونیادنەر دەبێت لەگەڵ ڕاستگۆیی ڕاستەقینە لەنێوان هاوبەشە سیاسییەكان، ئێمە ئەمڕۆ لەم وڵاتەدا هاوبەشین، نەك هاوبەش لەگوندێك یاخود لەپارچەیەكی زەوی، ئەگەر بێت و ئێمە بەردەوام و هەموو ڕۆژێك لەقەیرانێك بەرەو قەیرانێكی دیكە بڕۆین و لەكێشەیەك بەرەو كێشەیەكی دیكە و بەو زنجیرەیە بڕۆین لەقەیران و كێشەكان هەر لەكێشەی وەزارەتە ئەمنییەكانەوە تا ئەنجوومەنی سیاسەتەكان، وێڕای قەیرانەكانی دیكە و ئەو قەیرانە تازەیەی كە ئەمڕۆ سەریهەڵداوە، ئەوە بەم شێوەیە هیچ كێشەیەك چارەسەر ناكرێت، بۆیە بەڕای من پێویستە ئەم جارەیان هاوبەشەكان پێكەوە دانیشن، یان لەڕێگەی كۆنگرەی نیشتمانی كە بەنیازە سازبكرێت یاخود لەڕێگەی كۆنگرەیەكی دیكە، پێویستە هەموویان پێكەوە دانیشن و بەڕاستگۆییەكی ڕەها بدوێن و ئەم گەلە لەبەرچاو بگرن)).




كۆنگرەی نیشتمانی بۆ كۆكردنەوەی لایەنەكان
ئێستا تەواوی سەركردەكانی عێراق داوای كۆنگرەیەكی نیشتمانی دەكەن بۆ ئەوەی عێراق لەم قەیرانە ڕزگار بكرێت، كە بەبۆچوونی زۆربەی سیاسەتمەدارەكان قەیرانی ئەمجارە لەقەیرانەكانی دیكە جیاوازە، سەبارەت بەم لایەنە عادل بەرواری ئەندامی لیستی هاوپەیمانی كوردستانی و ڕاوێژكاری سەرۆك وەزیرانی عێراق لەلێدوانێكی تایبەتدا بۆ گوڵان جەختی لەسەر ئەوەكردەوە ئەگەر ئەم كێشەیە چارەسەر نەكرێت، ئەوا مەترسی هەڵایسانی شەڕی مەزهەبی نێوان عەرەبی سوننە و شیعەی لێدەكرێت و لەمبارەوە وتی: (ئەگەر ئەم قەیران و ناكۆكییە بەڕێگایەكی ئاشتیانە و برایانە چارەسەر نەكرێت، پێموایە بەرەو شەڕێكی مەزهەبی دەڕوات لەنێوان عەرەبی شیعە و عەرەبی سوننە، سەركردە عێراقییەكانیش هەموویان ئەوە باش دەزانن، چونكە ئەگەر سەیر بكەین ئەو تەقینەوانەی چەند ڕۆژێك ڕوویاندا نیشانەی ئەوەیە كە دوژمنانی پرۆسەی سیاسی و دیموكراتی لەعێراق هەر لەسەر ئەو وەتەرە كاریان كردووە، بۆیە دەبینین هەمیشە لەهەوڵی ئەوەدا بوون كە جەنگی نەتەوەیی لەنێوان كورد و عەرەب یان مەزهەبی لەنێوان شیعە و سوننە یا ئایینی لەنێوان موسڵمان و مەسیحی هەڵبگیرسێنن، هەرچەندە تا ئێستا ئەم ئاواتەیان نەهاتۆتە دی، بەڵام بارودۆخەكە وابڕوات و چارەسەر نەكرێت مەترسی زیاتر دروست دەبێت، بۆیە لەم قۆناخە پێویستە بە‌ڕێزان سەرۆك بارزانی و سەرۆك تاڵەبانی هەوڵ بدەن پرۆژەكەیان سەربكەوێت و ڕێگا نەدەن كەسانێك تێكی بدەن، چونكە لەدوای ڕووخانی ڕژێمەوە هەردووك بەڕێزان سەرۆك بارزانی و سەرۆك تاڵەبانی هۆكاری دووبارە بونیادنانەوەی عێراق بوون و حكومەتی شەراكەتی نیشتمانی بە دەستپێشخەری سەرۆك بارزانی هاتە بوون، ئومێدەوارم ئەم جارەشیان بەهەوڵی بەڕێزیان كاریگەرییەكی زۆریان دەبێت لەسەر چارەسەركردنی ئەم قەیرانەش. بۆ سەرخستنی ئەم هەوڵانەش لیژنەیەك دروستكراوە لەهەرسێ لیستی سەرەكی واتە هاوپەیمانی كوردستانی و هاوپەیمانی نیشتمانی و لیستی ئەلعێراقیە، ئەم لیژنەیە وەك زەمینە خۆشكردنێك پێوەندی بەهەموو كوتلە سیاسییەكانەوە دەكەن بۆ دانانی كاتێكی گونجاو، هەروەها چاوەڕێی گەڕانەوەی بەڕێز سەرۆك كۆمار دەكەن بۆ بەغدا بۆ ئەوەی ئەم پڕۆژەیەی پێشكەش بكەن، چونكە بەڕێزیان سەرپەرشتی ئەو كۆنگرەیە دەكات و هەر بەڕێزیشیان وادەی بەستنی ئەم كۆنگرەیە دیاری دەكات، خۆشبەختانە كۆبوونەوەیەك لەنێوان مالیكی و نوجێفی و خوزاعی بەسترا كە ئێستا لەشوێنی سەرۆك كۆمارە لەبەغدا و هەرسێ لایەن لەسەر ئەوە كۆك بوون كە پێویستە ئەم كۆنگرەیە لەزووترین كاتدا ببەسترێت.. ئەمەش گۆڕانكارییەكی باشە لەبەر ئەوەی ئەگەر سەیری سەرەتای ئەم تەنگژەیە بكەین، دەبینین هەڵوێستی مالیكی ئەوە نەبوو كەوا ئێستا ئیعلانی دەكات و هەست دەكرێت كە هەندێك گۆڕاوە، پێشتر مالیكی بانگەشەی حكومەتی زۆرینەی دەكرد، بەڵام كە كێشەكە بووە ململانێی شیعە و سوننە و دەستێوەردانی دەرەكی لەئەمریكا و ئێران و توركیا و چەند دەوڵەتێكی دیكە، ئێستا مالیكی باس لەپتەوكردنی حكومەتی شەراكەتی نیشتمانی دەكات، چونكە ئەو بارودۆخەی ئێستا و ناكۆكی نێوان كوتلەكان ئەوەی سەلماند كە پێویستە حكومەتی شەراكەتی نیشتمانی پتەوتر بكرێت، ڕەنگە لەپاشەڕۆژا لەڕێگای دەستوورەوە حكومەتی زۆرینە ببێتە چارەسەر و باشتر بێت لەڕووی خزمەتگوزارییەكان و كار كردن و بوونی ئۆپۆزسیۆن لەپەرلەمان كە چاودێری حكومەت بكات، بەڵام بارودۆخی ئێستای عێراق ڕێگا بەدروستكردنی ئەم جۆرە حكومەتە نادات و باشترین چارەسەر بەهێزكردن و پتەوتر كردنی حكومەتی شەراكەتی نیشتمانییە)).
بەرواری وێڕای ئەوەی هەندێك گەشبینی بەهەوڵەكان بەخشی، بەڵام هێشتا ئەندامانی لیستی ئەلعێراقیە بەبارودۆخە گەشبین نین و پێیانوایە مەسەلەكە تەنیا تۆمەتباركردنی جێگری سەرۆك كۆماریش نییە، لەمبارەوە د.وەلید عەبود پەرلەمانتاری تەحالوفی وەسەت لەلیستی ئەلعێراقیە لەلێدوانێكی تایبەتی بۆ گوڵان بەمجۆرە ڕای خۆی دەربڕی و وتی: (ئەوەی ڕاستی بێت لەدیمەنە سیاسییەكەی ئێستای عێراقدا هەست بەگەشبینی ناكرێت و بەداخەوە هاوبەشەكانمان لەپرۆسەی سیاسیدا ئەم هەڵكشانەیان بەلاوە گرنگ نییە، هەروەك كە دوێنێ هەموومان و ئێوەیش لەهەموو كەناڵە ئاسمانییەكان بیستمان كە مەسەلەكە تەنیا یاداشتنامەكەی دەستگیركردنی «تاریق هاشمی» و ئەم جۆرە مەسەلانە نەبوو، بەڵكو مەسەلەكە لەوە تێپەڕی و گەیشتە «تەجاوز» لەسەر كەسایەتی بەڕێز مام جەلال سەرۆك كۆماری عێراق، كە بەڕێز مام جەلال خاوەنی دەستپێشخەرییە و هەموو حەوانەوەی خۆی كردووە بەقوربانی سەرخستنی پرۆسەیەكی سیاسیی هاوسەنگ لەم وڵاتە لەگەڵ خوڵقاندنی شەراكەتێكی ڕاستەقینە و پاراستنی ئەم دەستوورە، بەڵام دەبینین ئەمڕۆ قسە لەدژی دەكرێت، ئەمەش مانای هەڵكشانی بارودۆخەكە دەگەیەنێت، لەگەڵ ئەوەی ژمارەیەك لەبرایان و سەركردەكانی «دەوڵەتی یاسا» نكۆڵییان لێكرد و ئەو لێدوانانەیان قبووڵ نەكرد و وتیان پێویستە ڕێز هەبێت بەرامبەر شەخسی سەرۆك كۆمار، نەهێڵرا حوسێن ئەسەدی بێتە ناو كۆبوونەوەكانی پەرلەمان، بەڵام پێویستە ئەو كەسە و تەواوی قەوارەكە داوای لێبوردنێكی فەرمی لەم بارەیەوە پێشكەش بكەن لەبەرئەوەی پێویستە سنوورێك بۆ ئەم جۆرە مەسەلانە دابنرێت، لەبەرئەوەی ئێمە پێمانوایە ئەم هەڵكشانە مایەی بەرەوپێشەوەچوونی پرۆسە سیاسییەكە نییە و نابێتەهۆی ئاساییكردنەوە بۆ پرۆسەیەكی سیاسیی سەقامگیر و ڕێككەوتن لەنێوان قەوارەكان و تێگەیشتن و متمانەی هاوبەش، لەم قۆناخەدا ئێمە وەك لیستی ئەلعراقیە بەپەرۆشەوە چاوەڕێی گرێدانی كۆنگرەی نیشتمانی دەكەین، بۆ ئەوەی خاڵبەندی پیتەكان بكەین، خۆ ئەگەر نەشمانتوانی قەیرانەكە چارەسەربكەین، ئەوا ئەوكات یان ئەوەیە لەسەر چارەسەرێك ڕێكبكەوین و متمانە لەحكومەت بكێشینەوە، یاخود ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەختە بكرێت، بەڵام هەر دەبێ بگەینە چارەسەرێك لەبەرئەوەی مەسەلەكان زۆر ئاڵۆزن و ڕۆژ بەدوای ڕۆژ ئاڵۆزتر دەبێت و چەند زیاتر بڕۆینە پێشەوە بۆ لایەنێك زیاتر دەمانگەڕێنێتەوە بۆ دواوە، بەداخەوە هەست بەوە دەكەین كە هیچ نییەتێك لەئارادا نییە بۆ چارەسەركردنی بارودۆخەكە، مەسەلەكە تەنیا بۆتە بەڵێن و هیچی تر، با دووریش نەڕۆین، هەموو برایانمان لە «هاوپەیمانی كوردستانی» و لیستی «عێراقیە» لەوە بەئاگان كە زۆر لەبەندەكانی ڕێككەوتنەكەی هەولێر هێشتا جێبەجێ نەكراون)).




كێشەكانی كورد لەناو ئەم قەیرانەدا
د.وەلید عەبود ئاماژەی بەوەكرد كە هاوپەیمانی كوردستانی و لیستی ئەلعێراقیەش باش دەزانن كە بەشێكی زۆر لەبەندەكانی ڕێككەوتنی هەولێر جێبەجێ نەكراوە كە حكومەتی عێراق لەسەر بنەمای ئەو ڕێككەوتنە دامەزراوە، ئەمە مانای ئەوەیە ئەگەر كورد لەكێشەی ئێستای نێوان دەوڵەتی یاسا و ئەلعێراقیە لایەنێك لەكێشەكە نەبێت و بێەویت ڕۆڵی ناوبژیوان بگێڕیت بۆ ئەوەی پرۆسەكە بگەڕێتەوە سەر سكەی خۆی و دووبارە حكومەتی شەراكەتی نیشتمانی دەست پێبكاتەوە، ئەوا لەم حاڵەتەدا ئەو بەندانەی ڕێككەوتنی هەولێر كە پێوەندنی بەكوردستان و عێراقیشەوە هەیە، كورد تێیدا دەبێتە لایەن و دەبێت هەوڵبدات ئەو كێشانەی خۆشی چارەسەر بكات، سەبارەت بەم لایەنە پرسیارمان لەپەرلەمانتار فاتیح دارۆغایی ئەندامی هاوپیەمانی فراكسیۆنە كوردستانیەكان كردوو لەلێدوانێكی تایبەتی بۆ گوڵان بەمجۆرە ڕای خۆی دەربڕی و وتی: (بارودۆخی عێراق زۆر ئاڵۆزە و ڕۆژ لەدوای ڕۆژ ئەو بۆشاییەی كە لەنێوان كوتلە سیاسییەكاندا هەیە زیاتر دەبێت، بەتایبەتی لەنێوان هەردوو كوتلەی هاوپەیمانی نیشتمانی و ئەلعێراقییە، ئەم بۆشاییە گەورەتر دەبێت و دەتوانم بڵێم ئاسۆیەكی ڕوون نییە بۆ ئاشتەوایی، سەبارەت بەبەستنی ئەو كۆنگرەیەی كە داوا دەكرێ ببەسترێ، لیستی هاوپەیمانی نیشتمانی دوو مەرجیان هەیە بۆ بەستنی ئەو كۆنگرەیە، مەرجی یەكەمیان ئەوەیە كە لەبەغدا بێت و نەبردرێتە دەرەوەی بەغدا كە مەبەستیان هەولێرە، مەرجی دووەمیشیان ئەوەیە كە پرسی دادوەری تێكەڵ بەپرسی سیاسی نەكرێت، واتە مەبەستیان ئەوەیە كە دەبێ تاریق ئەلهاشمی دادگایی بكرێت. ئەوجا لەم بارودۆخە ئاڵۆز و ناجێگیرەدا كورد زیاتر هەوڵی ناوبژی دەدات، بەڵام ئەوەشمان لەبیر نەچێت كە لەپاڵ ئەم ناوبژییەدا هەوڵ دەدات كێشە هەڵواسراوەكانی خۆی لەم كۆنگرە چاوەڕوانكراوەدا بچەسپێنێت و بیانخاتە ڕوو، بەڵام هەر لەدوای ڕووخانی ڕژێمی سەدامەوە تا ئێستا گەورەترین گرفت بۆ كورد نەبوونی زەمانەتێكە كە مافەكانی بپارێزێت، بەداخەوە تا ئێستا هیچ زەمانەتێك نییە كە پشتی پێ ببەسترێت بۆ ئەوەی كە كێشە هەڵواسراوەكانی لەم كۆنگرەیەدا باسی لێوە بكرێت)).
كەواتە وەك پەرلەمانتار فاتیح دارۆغایی ئاماژەی پێكرد پێویستە كورد هەوڵبدات لەكۆنگرەی نیشتمانیدا كێشەكانی خۆی چارەسەر بكات، بەڵام وەك پەرلەمانتاری هاوپەیمانی نیشتمانی لەسەر لیستی ئەنجوومەنی باڵای ئیسلامی پێی ڕاگەیاندین، مەسەكە تەنیا هەوڵی حكومەتی مالیكی نییە بۆ پەراوێز خستنی ئەو بەندانانەی ڕێككەوتنی هەولێر كە تایبەتن بەلیستی هاوپەیمانی كوردستانی و لیستی ئەلعێراقیە، بەڵكو لەناو لیستی هاوپەیمانی نیشتمانی شیعەشدا زۆر لایەن پەراوێز خراون و لەمبارەوە جمعە عەتوانی وتی: (ئێمە لەناو هاوپەیمانی نیشتمانی چەند لایەنێكین هەست دەكەین لەلایەن حكومەتەكەی «مالیكی»یەوە فەرامۆشكراوین، تەنانەت زۆربەی لایەنەكانی «هاوپەیمانی هێزە كوردستانییەكان» كۆدەنگن لەسەر ئەوەی كە هێشتا هەندێك لەخاڵەكانی ڕێككەوتنەكانی «هەولێر» بەهەڵپەستراوی ماون، ئەمە وێڕای لیستی «عێراقیە»، بۆیە ئەگەر هات و ئەو هێزە سیاسییانە كۆبوونەوە، كە هەستدەكەن ئاڕاستەكە ڕووی لەڕێچكەیەكی دیكە كردووە، ئەوكات بێگومان ئەو جۆرە كۆبوونەوە و وتووێژانە، بەلایەنی كەمەوە لەخاڵێكی دیاریكراودا سنوور بۆ بەڕێز «مالیكی» دادەنێن و لەهەمان كاتیشدا ئەگەر هات و بەڕێز «مالیكی» هەستی بەوەكرد كە هێزی سیاسیی گەورە و كاریگەر هەن لەپەرلەمانی عێراقی و فشار دەخەنە سەری، ئەوە ئەوكات بەبێ هیچ گومانێك سنووری خۆی چیتر نابەزێنێت و دەست دەكات بەدیالۆگ و وتووێژ بەعەقلییەتی نیشتمان پەروەر نەك بەعەقلییەتی پارت یاخود تاك. بۆیە گرێدانی كۆنگرەی نیشتمانی یان گەڕانەوە بۆ ڕێككەوتنی هەولێر گرنگە، بەڵام ئەوەی جێگەی مەترسیە هەڵكشانی لێدوانە سیاسییەكان و گرژییەكان لەڕاگەیاندن خزمەت بەپرۆسەی سیاسی ناگەیەنێت و خزمەت بەپرەنسیپەكانی ئەو تەوافوقاتە سیاسییانە ناگەیەنێت كە لەڕێككەوتنەكانی «هەولێر» لەسەری ڕێككەوتووین كە بەرهەمەكەی پێكهێنانی حكومەتی شەراكەی نیشتمانی بوو، هەربەو پێیەیش هەمووان ڕێككەوتن لەسەر ڕێزگرتن لەنەگۆڕەكانی دەستووری عێراقی بەو ئیعتیوبارەی كە تاكە مەرجەعە لەحاڵەتی ڕوودانی جیاوازی لەنێوانماندا، بانگێشتەكەی بەڕێز سەرۆك كۆمار بۆ گرێدانی كۆنگرەیەك پێموایە وەك نەخشەرێگایەك دادەنرێت بۆ چارەسەركردنی قەیرانە سیاسییەكان، هاوكات بانگێشتەكەی سەید «عەمار حەكیم» كە داوایكرد بۆ دووبارە گەڕانەوە بۆ سەر مێزەكەی «هەولێر» یاخود لە»بەغدا» كۆنگرەیەك سازبكرێت، پێموایە ئەمە باشترین چارەسەرە بۆ دانانی خاڵەكان لەسەر پیتەكان و بەو شێوەیەیش پێویستە لەسەر هەموو لایەنێك كێشە و گرفتەكانی لەسەر ئەو مێزە و لەو كۆنگرەیە بخاتەڕوو، بەڕای من ئەم خاڵانە مایەی چارەسەركردنی قەیرانە سیاسییەكەیە، بەڵام ململانێی سیاسی و گومان لەنێوان قەوارە سیاسییەكان چارەسەر نییە بۆ ئەم قۆناغەی ئەمڕۆ. بۆیە مەسەلەكە پەیوەستە بەنییەتی لایەنەكان، هەندێك لایەن هەن كە بەرژەوەندیی خۆیان و بەرژەوەندییە قەوارەكەیان دەخەنە پێش بەرژەوەندییە نیشتمانییە باڵاكان، بەو شێوەیەیش تەنیا لەسەر داواكارییەكانی خۆیان پێداگری دەكەن، ئەمەیە ئەو كێشەیەی كە بەدەستیەوە دەناڵێنین، نییەتی باش لەئارادانیە و سوربوون نییە بۆ پاراستنی وڵات و هاووڵاتیان، ئەگەرنا ئەوە من پێموایە وتووێژی جددی و قووڵ بەڕووحییەتێكی بەرز و بەدڵسۆزی بۆ وڵات پێموایە باشترین چارەسەرە، بەڵام كێشەكە بریتییە لەڕەتكردنەوەی هەندێك لە لایەنە سیاسییەكان بۆ ئامادەبوون لەكۆنگرەكان نەك بەهەستێكی نیشتمانی، بەڵكو بەهەستێكی تایفەگەری دەڕۆن)).
بێگومان ئەم كێشەیە لای ئەندامانی لیستی هاوپەیمانی كوردستانیش هەیە، لەمبارەوە د.فەرهاد ئەتروشی لەهاوپەیمانی كوردستان لەلێدوانێكی تایبەتی بۆ گوڵان لەسەر ئەم پرسە وتی: (من تا ئێستا نابینم هیچ شتكێی ئیجابی لەئارادا هەبێت، ڕاستە جوڵە هەیە لێرەو و لەوێ لەسەر ئاستی سەرۆك كۆمار و فراكسیۆنەكان و پارتە سیاسییەكان و تەنانەت بەڕێز سەرۆكی هەرێمی كوردستانیش بەر لەهەمووان هەوڵەكانی خۆی دەستپێكردووە، بەڵام تا ئێستا هیچ شتێكی پۆزەتیڤ لەئارادا نییە، بەر لەچەند ڕۆژێك كۆبوونەوەیەك لەماڵی خزەیر خوزاعی لەنێوان مالیكی و باڵیۆزی ئەمریكا ئەنجامدرابوو، ڕاگەیەنرا كە كۆبوونەوەیەكی پۆزەتیڤ بووە، بەڵام ئەوەی كە لەكۆنگرە ڕۆژنامەوانییەكە باسیان كرد بریتی بوو لەسێ خاڵ كە زۆر جار باسی لێوە كراوە و تەئكیدی لەسەر دەكرێتەوە، بەڵام لەڕووی عەمەلییەوە هیچ شتێكی ئیجابی نابیندرێت، من ناڵێم شەڕی تائیفی ڕوو دەدات، بەڵام ئەگەر بەو ئاقارەدا بڕوات، ئەوا بەرەو ململانێیەكی توند دەڕوات و ئەگەری ڕوودانی شەڕی تائیفیش لەئارادایە. بەڵام ئێمە وەكو كورد وەكو كوردستان نابینە بەشێك لەشەڕی تائیفی، چونكە ئێمە لەسەرەتاوە باسمان كردووە و تەئكیدیش دەكەینەوە كە ڕاستە موسڵمانین، بەڵام نابینە بەشێك لەكێشەی شیعە و سوننە، چونكە ئەم كێشەیە تەمەنی 1300-1400 ساڵە، لەهەمان كاتدا نابێ ئەوەش لەبیر بكەین كە ئێمەش لەناكۆكی و ململانێی سیاسی (ئەگەر دروست بێت) مافی خۆمانە كە هەوڵی بەدەستهێنانی مافە ڕەواكانی خۆمان بدەین كە بەدەستوور و بەڕێكەوتنی سیاسی و بەیاسا چەسپاون، لەبەر ئەوە نابێ بڵێین ئێمە بەشێك نین لەناكۆكی سیاسی، بەڵام نابینە لایەنێك لەناكۆكی و ململانێی تائیفی نێوان شیعە و سوننە و ئەگەر ناكۆكیشمان هەبێت لەسەر ئەساسی تائیفی نەبووە و زیاتر لەسەر ئەساسی ناكۆكی لەسەر بەرنامەی سیاسی بووە)).