لەماوەی 40 ڕۆژی داهاتوودا تەواوی هێزەكانی ئەمریكا عێراق بەجێ دەهێڵن، ئەمەش لەچوارچێوەی ئەو ڕێككەوتنەیە كە بەڕێككەوتنی سۆفا ناسراوە و لەكۆتایی ساڵی 2008 لەنێوان حكومەتی عێراق و حكومەتی ئەمریكا و بەئاگاداری باراك ئۆباما(كە ئەو كاتە سەرۆكی هەڵبژێردراو بوو، بەڵام دەست بەكار نەببوو) ئیمزاكراوە، ئەوەی لەوادەی كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا چاودێرانی نیگەران كردووە ئەوە نییە كە هێزەكان دەكشێنەوە یان نە، بەڵكو ئەوەی نیگەرانییەكەی دروستكردووە ئەوەیە كە بوونی ئەو هێزانە لەعێراقدا بۆ ئەوەبوون كێشەكانی بونیادنانەوەی عێراق وەك دەوڵەتێكی فیدرالی و دیموكراتی لەدوای ساڵی 2003 بونیاد بنێن و، پاشان بەرپرسیاریەتی پاراستنی ئەم دەوڵەتە بەعێراقیەكان بسپێردرێت، بەڵام وێڕای ئەوەی بەپێی ڕێككەوتنەكە دەبێت هێزەكان بكشێنەوە، ئەوا لەهەمانكاتدا عێراق لەبارودۆخێكدایە كە نەك هەر لەسەر ئاستی سەقامگیری و ئاسایش كێشەی هەیە، بەڵكو لەسەر ئاستی سیاسیی و حكومڕانی چەندین كێشەی قورسی هەیە و هێشتا وێڕای ئەوەی زیاتر لە20 مانگ بەسەر هەڵبژاردنەكانی 7ی مارتی 2010 تێپەڕیووە، بەڵام هێشتا هەیكەلی ئەو حكومەتە تەواو نەبووە كە بەپێی دەستپێشخەریەكەی بەڕێز مسعود بارزانی لەچوارچێوەی ڕێككەوتنی هەولێر بڕیار بوو حكومەت پێكبهێنرێت، بەڵام ئێستاشی لەگەڵدا بێت نەتوانراوە تەواو خاڵەكانی ڕێككەوتنی هەولێر جێبەجێ بكرێت، هەتا ئێستا لایەنی سەرۆك وەزیرانی عێراق ئاستەنگ بۆ پێكهێنانی ئەنجوومەنی سیاسەتە باڵاكان دروست دەكات كە د.ئەیاد عەلاوی وەك سەرۆكی لیستی ئەلعراقیە پاڵێوراو بوو بۆ وەرگرتنی ئەو پۆستە، لەهەمانكاتدا كێشەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و بەغدا و كێشەی چۆنییەتی جێبەجێكردنی ماددەی 140 و گەڕانەوەی ناوچە دابڕێنراوەكان بۆ سەر هەرێمی كوردستان وەك خۆیەتی، ئەمانەش هەموو پێكەوە مانای ئەوەن كاتێك هێزەكانی ئەمریكا عێراق بەجێدەهێڵن، وڵاتێك بەكۆمەڵێك كێشەوە بەجێدەهێڵن كە حكومەتی عێراق توانای چارەسەری ئەو كێشانەی نییە، لەمەش زیاتر حكومەتی عێراق هەتا ئێستاش توانای دابینكردنی خزمەتگوزارییە سەرەكییەكانی وەك ئاو و كارەبای بۆ هاووڵاتیانی عێراق نییە، ئەمە بێجگە لەهەڕەشەو دەستێوەردانی دەرەكی بۆ ناو خاكی عێراق كە دیسان حكومەتی عێراق توانای بەرپەرچدانەوە یاخود پاراستنی سنوورەكانی نییە، لەسەروو هەموو ئەمانەشەوە ئەمە بێجگە لەو كێشانەی حكومەتی عێراق كە ڕۆژانە لەگەڵ هەرێمی كوردسستان سەبارەت بەكۆنتراكتی نەوت و یاسای نەوت و گاز و جێبەجێ نەكردنی ماددەكانی ناو دەستووری عێراق دروستی دەكات، سەبارەت بەم واقیعەی ئێستای عێراق و ئەگەرەكانی ئاییندە، پرسیارمان ئاراستەی پرۆفیسۆر یۆست هیلتەرمان (joost Hiltermann) جێگری بەڕێوەبەری پرۆگرامی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باكووری ئەفریقیا لەگرووپی قەیرانە نێودەوڵەتیەكان كرد و لەوەڵامی پرسیارەكەی گوڵاندا، بەمجۆرە ڕای خۆی بۆ خستینەڕوو: (بەهیچ شێوەیەك ڕوون نییە ئایا عێراق ناسەقامگیرتر دەبێت بەكشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا یان نا. هەڕەشەی سەرەكی لەسەر دەوڵەتی عێراق بریتییە لە لەرزۆكی خودی دەوڵەتەكەو بێمتمانەیی قووڵی نێوان لایەنە سیاسییەكان، هەروەها بێتوانایی سیاسییەكان بە لەبەرچاوگرتنی هیچ بەرژەوەندییەكی دیكە جگە لەبەرژەوەندی شەخسی و حزبی خۆیان و بێتواناییان لەدانانی تێڕوانین و بەرنامەیەك بۆ وڵاتەكە بەتێكڕا).

كەواتە ئەوەی پرۆفیسۆر هیلتەرمان لێی دەترسێت و بۆ گوڵان ئاماژەی پێكردووە، مەترسی كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا نییە، هەموو لایەكیش دەزانێت كە بوونی هێزەكانی ئەمریكا تاسەر لەعێراقدا نابێت، بەڵام ئەوەی ئێستا هەیە ئەوەیە كە خودی دەوڵەتی عێراق بۆتە كێشە و كێشەی نێوان هێزە سیاسییەكانە كە بێمتمانەییەكی ئەوتۆی دروستكردووە كە نەتوانرێت بەرنامەیەك بۆ تێكڕای عێراق دابنرێت، بێگومان لەحاڵەتێكی لەمجۆرە كە عێراقی پێدا تێدەپەڕێت، مانای ئەوەیە دوای كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق، ئەوا عێراق دەكەوێتە بەر مەترسی دەوڵەتانی دراوسێ، لەمبارەوە سەبارەت بەمەترسی دەستێوەردانی دراوسێكان بۆ عێراق، پرۆفیسۆر هیلتەرمان بەمجۆرە ڕای خۆی بەگوڵان ڕاگەیاند: (من هیچ ئەگەرێكی ڕاستەخۆ نابینم بۆ دەستێوەردانی سەربازی دەرەكی لەعێراقدا. بەپێچەوانەی ئەوەی ئێوە دەیڵێن، وڵاتە دراوسێكان لاوازی عێراقیان ئیستیغلال كردووە بۆ پشتیوانیكردن لەو یاخیبوونانەی لەعێراقدا هەن. ئەوان بەردەوام ئەم كارە دەكەن ئەگەر خزمەت بە بەرژەوەندیەكانیان بكات.. هەروەها من وای نابینم بەم نزیكانە عێراق ببێتە هەڕەشەیەك بۆ سەر ئاسایشی نێودەوڵەتی. سوریا مەسەلەیەكی دیكەیە).

سەبارەت بەكێشەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و بەغداش، كە لەچوارچێوەیەكدا كە دەكرێت بڵێین چارەسەر نەكردنی ئەم كێشانە دەبنە هەڕەشە بۆ سەر یەكێتی خاكی عێراق، پرۆفیسۆر هیلتەرمان جەختی لەسەر ئەوەكردەوە كە نەبوونی چارەسەری هاوبەش لەنێوان بەغداو هەولێر بۆ چارەسەری كێشەی ناوچە دابڕێنراوەكان هەڕەشە لەیەكپارچەیی خاكی عێراق دەكات و لەم چوارچێوەیەدا وتی: (كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا هەڕەشە نییە بۆ سەر یەكێتی عێراق، بەڵكو شكستهێنانی بەغداو هەولێر لەدۆزینەوەی چارەسەرێكی ئاشتیانە بۆ ناكۆكیەكانیان، هەڕەشە لەیەكێتی عێراق دەكات. تا ئێستا بوونی هێزەكانی ئەمریكا هیچ كاریگەرییەكی نەبووە لەسەر یارمەتیدانی لایەنەكان بۆ ئەوەی بگەنە چارەسەر(دوای زیاتر لەهەشت ساڵ)و لەڕاستیدا بۆتەهۆی قووڵبوونەوەی ئەو ناكۆكییە، كەواتە چ شتێك وای لێكردوون باوەڕ بەوە بكەن مانەوەی هێزەكانی ئەمریكا بۆ ماوەیەكی زیاتر یارمەتیدەر دەبێت لەدۆزینەوەی چارەسەرێك؟ بەكشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا شەڕی ناوخۆ بەرپا نابێت. ئەگەر لەداهاتووشدا شەڕی ناوخۆ ڕووبدات، ئەوا كوردەكان بەمتمانەو پێداگیری زیاترەوە كار لەسەر جیاوازی و جیایی خۆیان دەكەن لەبەشەكانی دیكەی عێراق، بەڵام ئەم دۆخە لەتشرینی یەكەمی 1991ـەوە بوونی هەیە)).
سەبارەت بەئاییندەی هەرێمی كوردستان لەچوارچێوەی عیراقدا كە دوای كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا مەترسی ئەوە هەیە كاریگەری لەسەر ڕەوشی ئارامی هەرێمەكە هەبێت، سەبارەت بەم لایەنەش پرۆفیسۆر هیلتەرمان پێی وتین: (كوردەكان هەرێمێكی سەقامگیریان پێكهێناوە، بەڵام هەرێمێكە، لەبەر چەند هۆیەك كە ڕەنگە مایەی تێگەیشتن بن، هێشتا دوورە لەوەی هەرێمێكی دیموكرات بێت. توندوتیژی بەشەكانی دیكەی عێراق، تەنانەت لەترۆپكی توندوتیژیەكاندا لەساڵی 2004-2008 هەڕەشە نەبوونە بۆ سەر هەرێمەكە، كەواتە من پێم وانییە ئەمە نیگەرانییەكی بەپەلەبێت لەم ساتەوەختەدا)).


كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا و هەڕەشەی تیرۆر
لایەنێكی دیكە كە جێگەی نیگەرانییە دوای كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا، مەترسی زیادبوونی كاری تیرۆریستیە لەعێراقدا، بەڵام هەندێك لەپسپۆران پێیانوایە مەسەلەی كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا كاریگەری لەسەر ئەم لایەنە نابێت، لەبەر ئەوەی بوونی هێز نابێتە هۆكارێك بۆ ڕێگرتن لەكاری تیرۆریستی، سەبارەت بەم لایەنە پرۆفیسۆر محەمەد بامیە ئوستادی تیۆری سیاسیی و سیسۆلۆژی لەزانكۆی بیتسبۆرگ و تایبەتمەند لەسەر كێشەكانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەلێدوانێكی تایبەتیدا بۆ گوڵان بەمجۆرە لەسەر ئەم پرسە هاتە ئاخاوتن: (كۆنتڕۆڵكردنی دیاردەی تیرۆر پێوەندیی بەمانەوە یان كشانەوەی هێزەكانی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا نییە، تیرۆر لەو جۆرە دیاردانەدا نییە كە بتوانرێت بەهێز كۆنتڕۆڵ بكرێت. تاكە شت كە سوودی هەیە ئەوەیە سیستەمێكی دیموكراسیتان هەبێت كە كارا بێت و هەمووان لەخۆبگرێت و كرانەوە بێت بۆ هەموو دەنگەكان، هەبوونی ئەمە گرنگە لەبەرئەوەی تەواجودی ژمارەیەكی زۆر لەهێزی سەربازی لەوڵات سوودێكی ئەوتۆی نابێت، لەبەرئەوەی بەخۆیان سەرچاوەیەكی دیكەن بۆ كێشەكان. لێرەدا هەندێك كەس باوەڕیان بەوە هەیە كە كێشەكان تەنیا بەهێز چارەسەر دەكرێت، ئاڕاستەیەكی دیكە پێیانوایە كە چارەسەر لەڕێگەی هەبوونی سیستەمێكی دیموكراسی كارایە كە هەمووان لەخۆبگرێت. بەڕای من ڕێگەچارەكە بریتییە لەهەبوونی سیستەمێكی دیموكراسیی كارا و كراوە كە هەمووان لەخۆبگرێت. ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بەتەواجودی لەناوچەكە و مانەوەی هێزی سەربازی و داگیركردن بارودۆخەكانی خراپتر كردووە. بۆیە من بەهیچ شێوەیەك نیگەران نیم لەكشانەوەی هێزەكان، بەڵكو نیگەرانیی من لەوەدایە ئایا سیستەمەكە لە»عێراق» دەبێت بەسیستەمێكی دیموكراتی كە هەموو هاووڵاتیان لەخۆبگرێت و ڕێز لەمافەكانی مرۆڤ بگرێت ...و تاد. یان نا. ئەم شتەیش هەموو وڵاتانی عەرەبی دەگرێتەوە و هاوكات تاكە ئومێدە كە هەمانبێت...سەبارەت بەدەستێوەردانی وڵاتانی دراوسێش دوای كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا، من پێموایە ئەمریكاش لەعێراقدا بوونی هەبوو دەستیوەردان بوونی هەبووە، مەحاڵە بیر لەوە بكەینەوە لەوڵاتێك بژین كە دەستێوەردانی دەرەكیی تێدا نەبێت، لەبەرئەوەی هەموو وڵاتێك تاڕاددەیەك هەندێك بەرژەوەندیی هەیە لەكاروبارە ناوخۆییەكانی وڵاتێكی دیكەی هەمان ناوچە، لەبەرئەوەی نەتەوە جیاوازەكانی یەك ناوچە پێكەوە پەیوەستن لەڕووی پێوەندیی ناوخۆیی و پێوەندیی دەرەكی و بەرژەوەندیی هاوبەش و هەروەها زۆرجار لەڕووی كەلتورییەوە. بۆیە ئەوە شتێكی پێشبینیكراوە و ئەگەری ڕوودانی هەیە كە وڵاتان هەوڵبدەن بۆ دەستێوەردان لەسیاسەتە ناوخۆییەكان، بۆیە تاكە شت كە ئەگەری هەیە بارودۆخەكان بەشێوەیەكی باش سەربخات ئەوەیە كە لەهەموو وڵاتێكدا كەلتورێكی دیموكراسیی چەسپاو بوونی هەبێت، لایەنی كەمەوە بۆ جەختكردنەوە لەوەی كە ئەگەر هات و هەر هێزێكی دەرەكی هەوڵیدا بۆ دەستێوەردان لەكاروبارە ناوخۆییەكان وەك هێزێكی بیانی سەیربكرێت، هاوشێوە لەگەڵ هەر هێزێكی دەرەكی، بۆیە پێموایە ئەوەی كە ئێوە پرسیار لەبارەی دەكەن زیاتر پەیوەستە بەلایەنەكانی ئاسایش و دەستێوەردان لەوڵاتێكی ناسەقامگیر، ئەمەیش خۆی لەخۆیدا چیرۆكێكی دیكەیە)).

ئەوەی هەموو لایەك مەترسی لەسەری هەیە، ئەوەیە كە حكومەتی ئێستای عێراق متمانەی ئەوەی پێ ناكرێت كە بتوانێت لەچوارچێوەی دەستووری عێراقدا، وڵات بەرەو كەناری ئابووری بەرێت، بۆیە لەم كاتەدا وڵاتێكی وەك سوریا كە خاوەنی سنوورێكی فراوانە لەگەڵ عێراقدا، بەڵام ئێستا لەوپەڕی ئاڵۆزیدایە، بۆیە لەمبارەوە سەبارەت بەكاریگەری بارودۆخی سوریا لەسەر عێراق، پرۆفیسۆر محەمەد بامیە بەگوڵانی ڕاگەیاند: (سوریا و عێراق دوو وڵاتی لێك جیاوازن، «عێراق» حاڵەتێكی جیاوازە كە تیایدا هێزێكی بیانی هەیە كە ڕژێمەكەی ڕووخاندووە و وڵاتەكەی داگیركردووە، لە»سوریا» شۆڕشێكی لۆكاڵ هەیە كە لەلایەن خەڵكی وڵاتەكەوە هەڵقوڵاوە، شۆڕشێكی جەماوەرییە. بۆیە هەردووكیان هەمان حاڵەت نین، هەروەها هەرچەندە كە كوشتن لێی ڕوویداوە بەڵام شۆڕشەكەی «سوریا» تاڕاددەیەك ناتوندوتیژە و خەڵك توندوتیژییان ناوێت و تاكو ئەمڕۆ شۆڕشێكی ئاشتییانەیان دەوێت، بەڵام ئەو توندوتیژییەی لەعێراقدا هەیە ئەوە شۆڕش نییە و یاخیبوونێكی لۆكاڵییە)).
ئەوەی پرۆفیسۆر محەمەد بامی ئاماژەی پێكرد تێڕوانینێكی عەرەبیانە بوو بۆ خوێندنەوەی بارودۆخەكە، هەربۆیە وەك وەرگرتنی بیروبۆچوونی لایەنی ئەمریكیش پرسیارمان لەكیس كارین بەڕێوەبەری پرۆگرامەكانی ئابووری و وزە و پەرەپێدان لەئامۆژگای ڕەند كرد، كە پرۆفیسۆر كارین یەكێكە لەو تۆژەرانەی تایبەتمەندە لەسەر عێراق، سەبارەت ئەو باجەی ئەمریكا لەعێراق داویەتی لەلێدوانێكی تایبەتدا بەگوڵانی ڕاگەیاند: (ئەمریكا 800 بلیۆن دۆلاری لەعێراق خەرجكردووە و ئێمە 4 هەزار كەسمان لەدەستداوە كە ئەزانین عێراقیەكان ئازارێكی زیاتریان چەشت، پێم وایە تێوەگلانی ئەمریكا لەعێراقدا یەكێك بوو لەتراژیدترین هەڵەكانی مێژووی سیاسەتی دەرەوەی ئەمریكا. بەچەشنی زۆرێك لەئەمریكیەكان ئێمەش خوازیاری ئەوەین دوای كشانەوەی هێزەكان ئەمریكا پێوەندیەكی نزیكی هەبێت لەگەڵ حكومەتی عێراقدا، بەڵام خەڵكانێكی زۆر هەن لەئەمریكا كە خۆشحاڵن بەكشانەوەی تێكڕای هێزەكانمان لەو وڵاتەدا)).
ئەم ڕاشكاوییەی پرۆفیسۆر كارین ڕەنگدانەوەی ڕای گشتی ئەمریكایە لەسەر بوونی هێزەكانی ئەمریكا لەعێراق و بێ ئومێد بوونی ڕای گشتی ئەمریكا پیشاندەدا لەسەر سیاسەتی ئەمریكا لەعێراقدا، بۆیە دووبارە پرسیارمان لێكردەوە، ئایا لەم چوارچێوەیەدا بارودۆخی عێراق دوای كشانەوەی هێزەكان چۆن دەبینن و ئایا ئاییندەی هەرێمی كوردستان لەعێراقدا چۆن دەبێت؟ لەوەڵامی ئەم پرسیارەشدا پرۆفیسۆر كارین بەمجۆرە وەڵامی داینەوە و وتی: (لەڕاستیدا من لەگەڵ ئێوە تێڕوانینی جیاوازم هەیە لەبارەی سەقامگیری عێراقەوە، مەبەستم لەتوانای عێراقیەكان بۆ ئەوەی كاروبارەكانی خۆیان بەڕێوەببەن، بەڵام ئەمە بەرپرسیارێتی عێراقیەكانە، نەك بەرپرسیارێتی ئەمریكا، من متمانەیەكی زۆرم بەعێراقیەكان هەیە كە بتوانن بەسەر ئەم كێشەدا زاڵبن، چونكە ئەمە كێشەی عێراقە نەك كێشەی ئەمریكا. هەروەها پێموایە هەرێمی كوردستان سەرچاوەیەكی گەورەی سەقامگیریە بۆ عێراق، لەپێوەندیدا بەئاستێكی زۆر نزمتری توندوتیژییەوە، هەروەها ئێوە سەرۆكێكتان بۆ عێراق دابین كردووە و بەشدارن لەپرۆسە سیاسییەكە لەبەغدا. هەرێمی كوردستان بەشێكە لەعێراق و ئەمریكا ئیعیتراف بەحكومەتی عێراق دەكات، ئەمریكا هەستێكی گەرم و گوڕی هەیە لەئاست كوردەكان، بەڵام وەك بەشێك لەدەوڵەتی عێراق. ئەمریكا پێوەندی لەگەڵ دەوڵەتاندا هەیە و پێوەندی لەگەڵ هەرێمەكاندا نابەستێت)).


نەوت و گاز
كێشەیەكی دیكەی نێوان هەرێم و بەغدا
یەكێك لەو كێشانەی حكومەتی عێراق بۆخۆی و هەرێمی كوردستانی دروست دەكات، مەسەلەی نەوت و گاز و دەسەڵاتەكانی هەرێمی كوردستانە بەپێی دەستووری عێراق بۆ گرێدانی كۆنتراكت لەگەڵ كۆمپانیا جیهانییەكاندا، هەروەها خۆدزینەوەیەتی لەسەر ڕەشنووسی ئەو یاسایەی كە لەساڵی 2007 هەردوولا هەرێم و بەغدا لەسەری ڕێككەوتوون، سەبارەت بەم ڕێككەوتنە پرسیارمان لەموحسین سەعدون پەرلەمانتاری لیستی كوردستانی كرد، سەبارەت بەم لایەنە بەمجۆرە بۆ گوڵان هاتە ئاخاوتن: (لەسەر ئەو وێنەی ڕێككەوتنەی لەساڵی 2007 هەردوولا هەرێم و بەغدا لەسەری ڕێككەوتبوون و لەلایەن ئەنجوومەنی نوێنەرانەوە پاڵپشتی لێكرا، وتووێژەكان بەردەوام بوون، وا ڕێككەوتبوون ئەو وێنەیە بنێردرێت بۆ ئەنجوومەنی نوێنەران، بەمەبەستی ئەوەی یاسای نەوت و گاز پەسەند بكرێت، ئەم یاسایە هەموو كێشە و ئیشكالییاتەكان چارەسەر دەكات، بەپێی ئەم یاسایە هەموو گرێبەستەكانی كە لەهەرێمی كوردستان هەن یاسایی و دەستوورین، بەڵگەیش لەسەر ئەمە ئەوەیە كە دەستوور ڕێگە بەهەرێم و پارێزگاكان دەدات بۆ واژۆكردنی گرێبەست لەگەڵ كۆمپانیاكان بەتایبەتی هەرێمی كوردستان كە یاسای نەوت-ی هەیە، بۆیە من پێموایە كە ئێستا پاش ئەوەی حكومەتی هەرێمی كوردستان هەڵستا بەواژۆكردنی گرێبەست لەگەڵ كۆمپانیا ئەمریكییەكە لەبارەی دۆزینەوەی هەندێك ناوچەی نەوت-ی، بینیمان سەر لەنوێ وەزارەتی نەوتی حكومەتی فیدرالی دووبارە كەوتەوە ڕەخنەگرتنی نادەستووری، بۆیە ئێمە پێمانوایە بۆ ئەوەی ئەم كێشەیە چیتر دووبارە نەبێتەوە، پێویستە یاسای نەوت و گاز وەك ئەوەی ڕێككەوتنی لەسەر كراوە بەزووترین كات دابڕێژرێت و پەسەند بكرێت، بەپێی ئەم یاسایەش سامانی نەوتی موڵكی گەلانی عێراقە و حكومەتی ئیتیحادی بۆی نییە كۆنتڕۆڵی بكات، لەبەرئەوەی ماددەی 111 لەدەستوور دەڵێت: (نەوت و غاز موڵكی هەموو هەرێم و پارێزگاكانە لە»عێراق»). بۆیە، ئەم یاسا-یە مەسەلەی نەوت یەكلا دەكاتەوە)).
هەر لەم چوارچێوەیەدا و سەبارەت بەدواكەوتنی یاسای نەوت و گازی عێراق پرسیارمان لەحوسام عەزاوی پەرلەمانتاری لیستی ئەلعراقیە كرد بەوەی تاچەند پێویستە عێراق خاوەنی یاسایەكی نەوت و گازی ئەوتۆ بێت كە ڕەزامەندی هەموولایەكی لەسەر بێت؟ لەوەڵامی ئەم پرسیارەدا عەزاوی بەگوڵانی ڕاگەیاند بوونی ئەم یاسایە تا دوا ڕاددە گرنگە، بەڵام لەوە گرنگتر ئەوەیە كە جێگەی ڕەزامەندی هەموو لایەك بێت، لەم چوارچێوەیەدا وتی: (هەروەك ئێوەیش بەئاگان، یاسا-كە هێشتا هەر لەبەردەم ئەنجوومەنی نوێنەراندایە، ئێمە لەگەڵ تەشریعكردنی یاسای نەوت و گازین و چەندین جار باسمان لەسەر ئەم مەسەلەیە كردووە، ماوەیەك پێش جەژنی قوربان ڕەشنووسێك دەرچوو، بەڵام ڕەتكرایەوە و لەناو ئەنجوومەن هیچ تەوافوقێكی لەسەر نەبوو. ئێمە هاوڕاین لەگەڵ تەشریعكردنی یاسای نەوت و غاز و ئەمە لەدەستووردا هاتووە، پێموایە باشترین چارەسەر بریتییە لەدەرهێنان و بەكارهێنانی سامانەكان بۆ بەرژەوەندییەكانی هاووڵاتیان، لەگەڵ بایەخ بە چۆنییەتی دابەشكردنی سامانەكان بەیەكسانی بەسەر پارێزگاكان بەپێی چەند میكانیزمێكی دیاریكراو، ئێمە لەگەڵ ئەم یاسا-یەین بۆئەوەی وەبەرهێنانێكی ڕاستەقینە بێتەكایەوە لەڕووی سامانەكانی وڵات، نەك تەنیا نەوت و گاز، بەڵكو هەموو سامانەكانی دیكەی وڵات كە هەمووی موڵكی گەلی «عێراق»ـە. بەڵام ئەو كێشانەی دروست دەبن بەداخەوە هەموو كێشەی سیاسین و هەتا ئێستا دەستوور نەبۆتە حەكەم بۆ چارەسەركردنی كێشەكان، خۆی لەخۆیدا پێویستە دەستوور حاكمی یەكلاكەرەوە بێت لەبارەی هەموو كێشە ناكۆكی لەسەركراوەكان، هەڵبەتە دەستوور مەرجەعە. بۆیە من پێموایە كە كێشە سەرەكییەكان كێشەی سیاسین و ڕەنگدانەوەی لەسەر دیمەنی ئابووری هەیە، كێشەی تەوافوقی سیاسی بۆتە كێشە لەكاری سیاسی بەشێوەیەك كە ڕەنگدانەوەی نێگەتیڤانەی لێ كەوتۆتەوە لەسەر لایەنی ئابووری و هەروەها خزمەتگوزارییەكانیش، بەڵكو بەپێچەوانەوە، من لەگەڵ ئەوەدام وەبەرهێنان بۆ سامانە سروشتییەكان ڕووبدات هەر لە»كوردستان»ـەوە تا «بەسڕە» و دەستوور-یش ڕوونی كردۆتەوە كە داهاتی سامانەكان بەشێوەیەكی ناوەندی دابەشبكرێت، بەڵام بەداخەوە سستی لەبەڕێوەبردنی دۆسیەی ئابووری هەیە و بەتایبەتی لەڕووی خزمەتگوزارییەكان، شێوازی بەڕێوەبردنی دۆسیەی ئابووری سستییەكی گەورەی پێوە دیارە، ئەمە لەكاتێكدا لایەنی ئابووری كاریگەرییەكی گەورەی لەسەر ژیانی هاووڵاتیان هەیە لەڕووی بونیادنانی ژیان و گوزەرانی و هەروەها لەڕووی سیاسیشەوە، ئەمانە هەمووی بەڵگەن لەسەر شكستی تەوافوقاتە سیاسییەكان و پاپەندنەبوون بەڕێككەوتنە سیاسییەكان و ئەمە بوو كە لەدیمەنە سیاسییەكە ڕوویدا لەمیانی پێكهێنانی حكومەتی ئێستا، ڕێككەوتنی «هەولێر» بەشێوەیەكی تەواو جێبەجێ نەكرا، مەبەستم ئەو بەند-انەی كە لایەنەكان لەسەری ڕێككەوتن پێش پێكهێنانی حكومەت، ئەمەیش بووە هۆی پەكخستنی چەندین دۆسیەی گرنگ و هەستیار لەنێویشیاندا یاسای نەوت و گاز)).