* وەك ئاشكرایە كاری بەڵێندەرایەتی پەیوەندیی راستەوخۆی بە جێبەجێكردنی پڕۆژەكانی هەردوو كەرتی گشتی و تایبەتەوە هەیە، وەك سەرۆكی یەكێتیی بەڵێندەرانی كوردستان لقی هەولێر، چۆن دەڕوانیتە بارودۆخی بەڵێندەران و تاچەند حكومەت توانیویەتی ئەو قەرزەی لەسەر شانیەتی بیداتەوە بە بەڵێندەران؟

* وەك ئاشكرایە كاری بەڵێندەرایەتی پەیوەندیی راستەوخۆی بە جێبەجێكردنی پڕۆژەكانی هەردوو كەرتی گشتی و تایبەتەوە هەیە، وەك سەرۆكی یەكێتیی بەڵێندەرانی كوردستان لقی هەولێر، چۆن دەڕوانیتە بارودۆخی بەڵێندەران و تاچەند حكومەت توانیویەتی ئەو قەرزەی لەسەر شانیەتی بیداتەوە بە بەڵێندەران؟
- بەڵێندەرانی كوردستان رۆڵێكی گەورەو ستراتیژییان هەیە لە پرۆسەی ئاوەدانكردنەوە و جێبەجێكردنی پڕۆژەكان، تەنانەت هەرچی كاری حكوومی و كەرتی تایبەتیش هەیە لە جێبەجێكردنی پڕۆژە و كاری گەورەی وەبەرهێنان، بەڵێندەران تێیدا بەشدارن، هەر بۆیە ژمارەی بەڵێندەرانیش لە هەرێمی كوردستان لە 4000 بەڵێندەر نزیك دەبێتەوە و تەنیا ژمارەی ئەندامانی یەكێتیی بەڵێندەرانی كوردستان لە هەولێر دەگاتە 1460 بەڵێندەر، كە دابەش بوون بەسەر چەند گرووپدا و پسپۆڕایەتییان لە چەند سێكتەر و بوارێكدا وەرگرتووە و بگرە لە پارێزگاكاندا بەڵێندەرەكان خۆیان پۆلێن كردووە و ناساندووە كە لەچ سێكتەرێك كار دەكەن، هەموو ئەم بەڵێندەرانەش ژمارەیەكی زۆری پیشەوەری ئاسنگەر و دارتاش و وەستا و بەڵێندەری سانەویی كاریان لەگەڵ دەكات، كاری ئەمان جموجووڵێكی گەورە لە بازاڕەكانی كەلوپەلی بیناسازی و كارەبایی و بۆریی پلاستیك و دارتاشی و سەدان كاڵاو كەرەستەی دیكەدا دروست دەكات و، بەشێكی گرنگن لە جووڵەی بازنەیی سیولەی نەختینەیی و كارو كاسبی، ئەمە وێڕای ئەوەی لە هەموو ئەو پڕۆژە و كارانەی كە وەبەرهێنەران ئەنجامی دەدەن، رۆڵی راستەوخۆی بەڵێندەران دیارو بەرچاوە و بەسەدان هەلی كار بۆ گەنجەكان و چین و توێژەكان دابین دەكەن. لەگەڵ دەستپێكی شەڕی داعش لە ساڵی 2014 و دابەزینی بەهای نەوتی خاو و بڕینی بودجە و مووچە لە خەڵكی كوردستان لەلایەن حكومەتی مالیكی لە بەغدا، رۆڵی بەڵێندەران زیاتر دەركەوت بە هاندانی یەكێتی بەڵێندەران، لە ناو قەیراندا بەڵێندەران بە بەپارەی خۆیان رێگایان نەدا پڕۆژەكانی كوردستان رابگیرێت، تەنانەت زۆرجاریش كەوتنە ژێر باری قەرزیشەوە، لەبەر ئەوەی زۆرجار نەیاندەتوانی پارەی وەستاو كرێكارو كڕینی كەرەستە و كرێیەكان بدەن و رووبەڕووی كێشەی كۆمەڵایەتی بوونەوە، لەگەڵ تێپەڕبوونی چوار ساڵ زۆر لە بەڵێندەران پارەیەكی زۆریان كەوتە لای حكومەت، ئەوە بوو بەخۆشحاڵییەوە دوای داواكاریی یەكێتیی بەڵێندەران، بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی پێشووی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە روانگەی هەستكردن بە بەرپرسیارێتییەوە و بەچەند قۆناخێك بڕێك لەو پارەیە درایەوە بە بەڵێندەران، تا ساڵی 2019 حكومەتی هەرێم توانی 50%ی قەرزی بەڵێندەران بداتەوە، بەمەش زۆر لە بەڵێندەران توانییان هەناسەیەك وەربگرن و لە مایەپووچبوون رزگاریان ببێت و، بازاڕ جووڵەیەكی تێكەوت و سەرەتایەكی باشیش بوو بۆ كابینەی نۆیەمی حكومەت .

* لە كابینەی نۆیەمی حكومەتدا تاچەند دابینكردنی پارە بۆ بەڵێندەران گرنگە، ئایا تاچەند لەم كابینەیەدا پارە بۆ بەڵێندەران وەرگیراوە بۆ ئەوەی دەست بە پڕۆژە و كاری نوێ بكەنەوەو ئەو ترس و دڵەڕاوكێیەیان نەمێنێت؟
- كارنامە و دیدگای كابینەی نۆیەم جێگای دڵخۆشیی هەمووان بوو، هەرچەندە بەداخەوە دابەزینی بەهای نەوت و هاتنی كۆرۆنا و كاریگەرییە نەرێنییەكانی بووە هۆی ئەوەی بارودۆخەكە لە هەرێمی كوردستانیش لە رووی ئابووری و دەستپێكردنی پڕۆژەكانەوە قورس بوو، لەگەڵ ئەوەشدا ئێمەی بەڵێندەران تێگەیشتنێكمان هەبوو لە قورسیی بارودۆخەكە و پاڵپشتی حكومەتی خۆمان بووین و كار و پڕۆژەكانمان رانەوەستاند و، لە جێبەجێكردنی پڕۆژەكان بەردەوام بووین، بگرە لەم كاتی كۆرۆنادا چەند پڕۆژەی ستراتیژی لە بواری كارەبا و رێگاوبان و شارەوانی جێبەجێ كران، دۆزینەوەی رێگەچارە بۆ كێشەی قەرزی بەڵێندەران لای حكومەت كارێكی گرنگ و ستراتیژییە، هەر بەڵێندەرێك كە كارێك دەكات و پارەی كاش خەرج دەكات، پێویستە لە پێوانەی كۆتاییدا نەبێت بە بەڵێننامە و پارەی كاشی پێ بدرێت، هاوكات ئەو قەرزە كۆنانەی بەڵێندەران كە لای حكومەت هەیە، لەگەڵ باشبوونی باری دارایی ئەو پارەیە بدرێتەوە بە بەڵێندەران، داواكارییەكی دیكەمان هەیە بەوەی ئەو چەكە بانكییەی لای بەڵێندەرە، لە هەندێك بواردا خەرج بكرێت بۆ پێدانی باج و كرێی كارەبا و شارەوانی و ئاو و رسوماتی دیكە .
* دەستكاریكردنی دابەزینی بەهای دینار بەرامبەر دراوە بیانییەكانی دیكە، بەتایبەتی دۆلاری ئەمریكی لەلایەن بانكی ناوەندیی عێراقەوە تاچەند زیانی بە بەڵێندەرانی كوردستان گەیاند، بەتایبەتی ئەو بەڵێندەرانەی گرێبەستەكانیان بە دۆلار بووە؟
- دوای ئەوەی بانكی ناوەندیی عێراقی بڕیارێكی دەركرد، كە لە سەرووی ئیرادەی بەڵێندەران و خاوەن كارانی هەرێمی كوردستان و عێراق بوو، بەوەی بەهای دیناری بەرامبەر بە دۆلاری ئەمریكی دابەزاند و هەر 100 دۆلاری لە 124 هەزار دینارەوە بوو بە 146 هەزار دینار بەرز كردەوە، ئەمە كاریگەریی زۆر خراپی لەسەر بەڵێندەرانی ئێمە هەبوو، كە زۆربەی پڕۆژەكان بەهای دۆلاری لەسەر حیسابی 120 و 125 هەزار دینار دانراوە و زۆربەی كەلوپەلەكانیش لە دەرەوە بە دۆلار دێن، بەمەش 20%ی تەندەرەكە، یان كۆسپەكە زیان بەر بەڵێندەرەكان دەكەوێت، ئەمە لەكاتێكدا كە بەپێی ستانداردای جیهانی رێژەی قازانجی بەڵێندەر لە 5% تا 15% ـە، ئەوە بوو ئەو بەڵێندەرانەی كە لەگەڵ وەزارەتی كارەبا كار دەكەن، بە پاڵپشتی یەكێتیی بەڵێندەرانی كوردستان سەردانی وەزارەتی كارەبامان كرد و داوای چارەسەری كێشەكانیانمان كرد، بە سوپاسەوە وەزارەتی كارەبا بڕیاری ئەنجومەنی وەزیرانی بە قەرەبووكردنەوەی ئەو لە 20%. ـە بۆ وەرگرتین.
* لە ماوەی رابردوودا دەستەی وەبەرهێنانی كوردستان 1055 پڕۆژەی راگەیاند، بەردەوامیش وەزارەتەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان باس لە گرێبەست و ئەنجامدانی پڕۆژەی نوێ دەكەن، ئایا ئێوە وەكو بەڵێندەران چۆن لەم هەنگاوانەی دەستپێكردنەوەی كاری وەبەرهێنان و جێبەجێكردنی پڕۆژەكان دەڕوانن؟
- لە بەرنامەی حكومەتدایە كە گرنگیی زۆر بە كەرتی تایبەت بدات، چونكە بووژانەوەی ئابووری پەیوەستە بە بووژاندنەوەی كەرتی تایبەتەوە، لەم كابینەیەشدا چەند پڕۆژەیەكی ستراتیژی لە بواری سایلۆ و رێگاوبان و پرد و كارەبا و پەروەردە و تەندروستی لەبەرنامەدایە، هەروەها دەستەی وەبەرهێنان چەندین پڕۆژەی گەورە و گرنگی بۆ بەشداریكردنی وەبەرهێنەرانی ناوخۆ و بیانی خستۆتەڕوو، كە لەچوارچێوەی پلانێكی ستراتیژیی وەبەرهێناندایە و گرنگی دراوە بە پیشەسازی و كشتوكاڵ و گەشتوگوزار، لە بوارەكانی دیكەشدا گرنگی دراوە بە بوارەكانی پەروەردە و تەندروستی و رۆشنبیری و كارەبا و بەنداو، بۆ ئێمەی بەڵێندەران دەستپێكردنی ئەو پڕۆژانە گرنگە، لە كەرتی حكوومییشدا لە بودجە 375 ملیار بۆ جێبەجێكردنی چەندین پڕۆژە لە هەرچوار پارێزگای كوردستان و ئیدارەی گەرمیان تەرخان كراوە، ئەمەش ئومێدێكی دیكەی بووژانەوەی ئابووریی كوردستان و بەدەستهێنانی هەلی كارە، ئێمەش لە چاوەڕوانی پەسەندكردنی بودجە و جێبەجێكردنی پڕۆژەكانداین.
* پێش قەیرانی دارایی ژمارەیەكی زۆری وەبەرهێنەران و بەڵێندەرانی وڵاتانی دەوروبەر و بیانی لە كوردستان كاریان دەكرد، كەچی لەكاتی قەیراندا ئەو كۆمپانیانە ئامادەییان نەبوو، ئایا تاچەند پێویستە گرنگی بە بەڵێندەرانی ناوخۆ بدرێت و پێش بخرێن؟
- كاتێ حكومەتی هەرێمی كوردستان بڕە پارەیەكی زۆری لە بەردەستدا بوو و قەیرانی دارایی بەرۆكی نەگرتبوو، چەندین پڕۆژەی گرنگی گەورەو ستراتیژی لە رێگاوبان و پرد و تونێل و كشتوكاڵ و كارەبا لەرێگەی وەبەرهێنەرانی بیانی كران، ئەوانیش بە بەڵێندەرانی وڵاتەكانی خۆیان ئەنجامیان دەدا، بەمەش هەلی كاری ناوخۆ كەم بەگەڕدەخرا و، بڕە پارەیەكی زۆریش دەچووە دەرەوە و بە كەرەستە و كەلوپەلی ئەو وڵاتەش پڕۆژەكە جێبەجێ دەكرا، بەڵام لەكاتی قەیران و گرفتدا بەڵێندەرانی خۆمان بەهەمان نرخ و كوالێتی بەڵێندەرانی بیانی و بگرە باشتریش پێش وادەی تەواوبوونی پڕۆژەكەش كارەكەیان تەواو دەكرد، خەڵكێكی زۆری خۆشمان خرایە سەر كار، ئەمە ئەزموونێكی گرنگە بۆ هەمووان كە گرنگی بە كۆمپانیا و بەڵێندەر و وەبەرهێنەرانی نیشتمانی بدرێت، نەك بیانی، ئێمە گرفتمان نییە كە بەڵێندەری بیانی لە چوارچێوەی كێبڕكێدا بەشداریی تەندەرەكان بكەن و كار بكەن، بەڵام پێویستە ئەولەوییەت بە بەڵێندەرانی ناوخۆ بدرێت. ئێمە پێمان خۆشە وەبەرهێنەری بیانی بە پارەی خۆیان پڕۆژەكانی وەبەرهێنان لێرە ئەنجام بدەن، نەك كاری بەڵێندەرایەتی بكەن و لێرەوە پارە بۆ وڵاتەكانیان ببەنەوە.
* زۆرجار باس لە پەیوەندیی نێوان وەبەرهێنەر و بەڵێندەر دەكرێت، ئایا ئەم پەیوەندییەی نێوانتان لەسەر چ بنەمایەك رێك خستووە؟
- وەبەرهێنەر و بەڵێندەر تەواوكاری یەكترن، زۆر لە وەبەرهێنەرانمان پێشتر بەڵێندەر بوون، وەبەرهێنەر پڕۆژە وەردەگرێت و بە بەڵێندەر جێبەجێی دەكات، لە قەیرانی داراییدا هەندێك كێشەی قەرز و نەدانی پارە هەبووە و بگرە هەندێك وەبەرهێنەر زیانمەندیش بوون وەك لە پڕۆژەی دەشتی بەهەشت و فلۆریا سیتی و ئەو پرۆژانەی كێشەیان تێدا هەیە، حكومەتی هەرێمی كوردستان لەسەر هێڵە بۆ چارەسەری سەرجەم ئەو پڕۆژانەی كە گرفتیان تێدا هەیە، بە شێوەیەكی گشتی ئێمە چاومان لە پڕۆژەكانی حكومەتە زیاتر، چونكە پڕۆژەی زۆر و بەردەوامن، ئەمە وێڕای سەرجەم بوارەكانی كارەبا و رێگاوبان و شارەوانی و پەروەردە و تەندروستی و چەندین بواری دیكە. ئەگەر ئەم بارودۆخە بەم شێوەیەی ئێستا بەردەوام بێت و، تەواوی گرفت و كێشەكانی ئێمە لەگەڵ عێراق روو لە چارەسەر بكات و سەقامگیریی سیاسی هەبێت و ئاسایشی ناوخۆی كوردستان هەروا پارێزراو بێت، ئەوا لە ساڵی نوێدا بە تەواوی بارودۆخەكە ئاسایی دەبێتەوە و كاری بەڵێندەرایەتی وەكو پێش ساڵانی 2014 دەست پێ دەكاتەوە.
* هەڵبەتە وەكو سەرجەم بوارەكانی دیكە حكومەتی عێراق ئاستەنگ و گرفت لە بەردەم كاری بەڵێندەرانیشدا دادەنێت، بۆ ئەوەی لە ئاوەدانكردنەوەی مووسڵ و شارەكانی دیكەی عێراقدا بەشدار نەبن، ئایا لە ئێستادا هیچ كێشەیەكی لەم جۆرە هەیە؟
- ئێمە ئومێدمان زۆر بوو لە ئاوەدانكردنەوەی مووسڵ و ناوچەكانی دیكەی ناوەڕاستی عێراقدا بەشدار بین، ئێمە لەگەڵ یەكێتی بەڵێندەرانی عێراق لەسەر هێڵ بووین و، دوای هەوڵێكی زۆر گەیشتینە رێككەوتنێكی دڵخۆشكەر، بەوەی بەڵێندەرانی ئێمە بە ناسنامە و پۆلێنكردنی یەكێتیی بەڵێندەرانی كوردستان بتوانن بچنە مووسڵ و شارە ئازادكراوەكانی دیكەی عێراق، بۆ ئەوەی كاری بەڵێندەرانیەتی بكەن، بەپێچەوانەشەوە بەڵێندەرانی ئەوانیش لێرە كار بكەن تا ساڵێك كە بتوانین خۆمان رێكبخەینەوە لەگەڵ یەكێتیی بەڵێندەرانی عێراق، یان ئەوان لەگەڵ ئێمە خۆیان رێكبخەنەوە