پڕۆفیسۆر مایكل نایت گەورە تۆێژەری ئامۆژگای (واشنتۆن)ـە بۆ سیاسەتی رۆژهەڵاتی نزیك و بەرپرسی پڕۆگرامەكانی عێراق و هەرێمی كوردستانە لە ئامۆژگای ناوبراو، سەبارەت بە راگەیاندنی ستراتیژە نوێیەكەی ئەمریكا لە شەڕی دژی تیرۆریستانی داعش لە سووریا و عێراق، چەند پرسیارێكمان ئاڕاستە كردو بەمجۆرە وەڵامی گوڵانی دایەوە.

* بۆ دواجار سەرۆك ئۆباما ستراتیژیەتەكەی خۆی ئاشكرا كرد بۆ لە ناوبردن و تێكشكاندنی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام كە بە داعش ناسراون. ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا لە چوارچێوەی ئەم ستراتیژیەتە نوێیەدا پشت بە هێرشی ئاسمانی ئەمریكی و هێزە زەمینییەكانی عێراق و پێشمەرگە دەبەستێت، تا چ راددەیەك ئەم ستراتیژە نوێیە دەبێتە هۆی لەناوبردنی رێكخراوی تیرۆریستی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام؟
- ستراتیژیەتە نوێیەكە لە چەند شوێنێك ئەزموون كراوەو تاقیكراوەتەوە، لەوانە لە بەنداوی موسڵ، بەرگریكردن لە هەولێر، مەخموور، ئامرلی و ئێستاش لە حەدیسە. هێزی ئاسمانیی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا هاوشان بە هێزە زەمینییەكانی عێراق/ كورد بە راددەیەكی زۆر كاریگەرن و دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام (داعش)، زەرەر و زیانێكی زۆری پێدەگات و خاك لە دەست دەدات. لە ئێستادا بۆی هەیە هاوپەیمانێتی نێوان ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و عێراق و هەرێمی كوردستان بە رەوتێكی خێرا داعش لە سنورەكانی كوردستان پاك بكاتەوە و دووبارە دەرفەت دروست بكاتەوە بۆ ئەوەی حكومەتی عێراقی كۆنتڕۆڵی رووباری فورات و دیجلە و دیالە و دەشتی عوزێم بكاتەوە. ئەو كاتە تەحەددی داهاتوو سووریا دەبێت. دەبێت لە نزیكەوە لەوە بڕوانین كە داعش تاكتیكەكانی خۆی چۆن دەگۆڕێت. مەزەندەی ئەوە دەكەم داعش هەوڵەكانی چڕبكاتەوە بۆ سزادانی كورد بە رەوانەكردنی ئۆتۆمبێلی بۆمبڕێژكراو بۆ هەولێر و سلێمانی، هێزەكانی دژەتیرۆریش لە هەرێمی كوردستان زۆر گرنگ دەبن بۆ لە ناوبردنی ئەم هەڕەشەیە. هەروەها داعش هەوڵ دەدات كردەوەی تیرۆریستی لە كەربەلا و نەجەف و باشووری عێراق ئەنجام بدات لە سەروەختی عاشوورا و ئەربەعەین كە لە كۆتایی ساڵدا بەڕێوە دەچن.
* بناغەی سەرەكیی سەركەوتنی ستراتیژیەتەكەی ئۆباما بریتییە لە سەركەوتنی حكومەتی تازەپێكهێنراوی عێراق بە سەرۆكایەتی حەیدەر عەبادی. بە بیر و بۆچونی ئێوە تا چەند ئەم حكومەتە نوێیە دەتوانێت كورد و سوننەكان لە خۆی رازی بكات بۆ ئەوەی وڵاتەكە لە شەڕكردن لە دژی تیرۆردا یەكگرتوو بێت؟
- زۆرێك لە كوردەكان بەگومانن لەوەی سەرۆك وەزیران حەیدەر عەبادی جیاواز بێت لە مالیكی، ئەمەش قابیلی تێگەیشتنە، چونكە كوردەكان تاڵاوێكی زۆریان چەشت بەدەست (مالیكی)یەوە و (عەبادی) یش سەر بە هەمان حزبە، واتە حزبی دەعوە. بەڵام پێموایە عەبادی جیاوازە لە مالیكی، هەم لەسەر ئاستی شەخسی و هەم لەسەر ئاستی پیشەییش. من قسەم لەگەڵ هەردووكیاندا كردووە، ئەوان تەواو جیاوازن لە توانایاندا بۆ ئەنجامدانی رێككەوتنی ژیرانە. مالیكی بەڵێنی هەموو شتێكی دەدا، بەڵام هیچیانی جێبەجێ نەدەكرد، بەڵام عەبادی بە حەزەرە لەوەی پێشكەشی دەكات. بەلای كوردەوە وا دەردەكەوێت كە نایەتە پێشەوە، بەڵام بە باوەڕی من ئەمە نیشانەی ئەوەیە كە ئەو بەڵێنی شتێك نادات كە نەتوانێت جێبەجێی بكات. ئەمەش رێگەیەكی باشترە بۆ دەستپێكردن. عەبادی دەسەڵاتێكی زیاتر بە سوننەكان دەدات لە دامەزراندن و بەڕێوەبردنی هێزە ئەمنییەكانی پاسەوانی نیشتمانی، وەك ئەوەی چەندین ساڵە لە ئەنباردا لەئارادایە. ئەو پێشنیاری دابەشكردنی داهات دەكات بۆ كوردەكان لە بەرامبەر ئەوەی نەوتی كورد بە هاوبەشی لەگەڵ حكومەتی فیدراڵیدا هەناردە بكرێت.
* سەرۆك ئۆباما ئەوەی روون كردەوە كە پێویستە سوننەكان لە عێراقدا بگەنە ئەو قەناعەتەی كە دەبێت شەڕی دەوڵەتی ئیسلامیی داعش بكەن، بۆ ئەم مەبەستەش پێویستی بە هاوكاری وڵاتە عەرەبییەكان دەبێت، بەتایبەتی وڵاتی عەرەبستانی سعودیە. تا چ راددەیەك عەربەستانی سعودیە هاوكاری ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا دەكات بۆ ئەوەی سوننەكانی عێراق شەڕ لە دژی داعش بكەن؟
- باوەڕم وا نییە سعودیە هاوكاری زۆر پێشكەش بكات لە پەیوەندی بە عێراقەوە، دەستڕۆیشتوویی ئەوان زیاتر لە سووریادا هەستی پێ دەكرێت، كە مەشق بە هێزەكانی موعارەزە بكەن.
* بە گوێرەی ستراتیژیەتەكە، دەبێت بە تەواوی مەشق و راهێنان بە سوپای عێراق و هێزەكانی پێشمەرگە بكرێ و دژی داعش، پڕچەك بكرێن، ئایا پێتانوایە ئەم هێزانە بە تەنها دەتوانن هاوكێشەكە لەسەر ئەرزی واقیع بگۆڕن؟
- بڕواننە وەڵامی پرسیاری یەكەم. هێزی ئاسمانی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا هاوشان بە هێزە زەمینییەكانی عێراق/ كورد بە راددەیەكی زۆر كاریگەرن و دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام، داعش، زەرەر و زیانێكی زۆری پێدەگات و بەردەوام خاك لەدەست دەدات.
* پێدەچێت 40 دەوڵەت وەك هاوپەیمان بەشداری لە جێبەجێكردنی ئەم ستراتیژیەتەدا بكەن، بەڵام تەنها دە دەوڵەت هەڵوێستی خۆیان ئاشكرا كردووە، بەڵام هێشتا هەڵوێستی دوو وڵاتی گرنگ ئاشكرا نییە، كە ئەو دوو وڵاتەش بریتین لە توركیا و بەریتانیا. تا چ راددەیەك گرنگە لەم شەڕەدا بەشدارییەكی بەرفراوان لەلایەن توركیا و بەریتانیاوە بكرێت؟
- هەر دوو وڵاتەكە رووبەڕووی بەرهەڵستی ناوخۆیی بوونەتەوە لە بەشداریكردنیان لە هێزە شەڕكەرەكاندا. خەڵكی بەریتانیا وا هەست دەكات لەلایەن ئەمریكاوە پەلكێشی عێراق كران لە ساڵی 2003دا و ئێستاش ئەوان هەستیارن لەو رووەوە، پەرلەمانی بەریتانیا رەتیكردەوە پشتیوانی لە لێدانی ئەسەد بكات، كاتێك لە ساڵی 2013دا چەكی كیمیایی بەكار هێنا، ئەمەش ئامادەیی ئەمریكای بۆ گورزوەشاندن كەم كردەوە. هەستی من ئەوەیە ئەم جارە بەریتانیا گورز دەوەشێنێت. توركیاش رووبەڕووی هەمان بەرهەڵستی بۆتەوە لە تێوەگلانی لە گورزوەشاندندا، بەڵام فاكتەرێكی دیكەش لەئارادایە كە بریتییە لە بوونی 49 دیبلۆماتكاری توركی دەستبەسەركراو لای داعش و بوونێكی بەهێزی داعش لە توركیا، كە بۆی هەیە هێرش بكەنە سەر توركیا و كەشی وەبەرهێنان و گەشت و گوزار تێك بدەن.
* خاڵی گرنگ بریتیە لە گورزوەشاندن لە بنكەكانی دەوڵەتی ئیسلامیی داعش لە سووریا، هەر لەبەر ئەم هۆكارەش بوو كە ئۆباما بڕیاریدا لە سووریاش گورزیان لێ بوەشێنرێت، ئایا باوەڕتان وایە ئەوە بە بێ هاوكاری لەگەڵ سووریادا بەدی بێت، یاخود ئۆباما پشت بە سوپای سووریای ئازاد دەبەستێت؟ ئەگەر ئۆباما پشت بە سوپای سووریای ئازاد ببەستێت، ئایا تا چ راددەیەك شەڕكردنەكە لەگەڵ دەوڵەتی ئیسلامی داعش، بۆ شەڕی رووخاندنی رژێمەكەی ئەسەد دەگۆڕێت ؟
- ئیدارەی ئۆباما روونە لەوەدا كە كار لەگەڵ ئەسەددا ناكات و پەرە بە سوپای سووریای ئازاد دەدات وەك هاوپەیمانی خۆی. هەموو هەوڵێك دەدرێت بۆ ئەوەی بە شێوەیەك لە داعش بدرێت كە سوود بە سوپای سووریای ئازاد و كوردەكانی سووریا، پەیەدە/یەپەگە، بگەیەنێت، و كەمترین سوودی بۆ ئەسەد لێ بكەوێتەوە. ئەمەش تەحەددیەكی بێ ئەندازە ئاڵۆز دەبێت.