هەریەكیك لەتاكەكانی كومەلگا لەژیانی تایبەتیدا وا دەخوازيت خێزانێك بۆ خۆی دروست بكات كە تێیدا بەختەوەرییەك بۆخۆی هاوسەرەكەی مسۆگەر بكات، لەخێزانی كوردیدا كۆمەڵێك چەمك وەك ئامۆژگارییەك بە كوڕ و كچ دەوترێت تا لەژیانی هاوسەریدا زاڵ بێت بەسەر ئەوی تردا، بەو مانایەی كە هەر لەسەرەتاوە بڕیار و بۆچوونی خۆی نەخاتە ژێر ركێفی بەرامبەرەوە، ئەم جۆرە بیركردنەوانە بۆچی دروست دەبن لەكاتێكدا ئەو دوو كەسە دەیانەوێت ژیانێكی هاوبەشیان هەبێت، كامەیان زیاتر هەڵپە بۆ ئەو بیركردنەوەیە دەبات؟ دەرەنجامەكانی بەچ لایەكدا دەكەون؟

لەناو خێزانی كورددا ئەگەر پیاوەكە بۆ جارێك لەبۆچوونێكی خۆی پاشگەزبێتەوە دەبێتە هۆكارێك كە ئیدی ژنەكە وا هەست بكات مێردەكەی گوێڕایەڵی سەرجەم فەرمانەكانیەتی
نگین عەبدوڵا، كە كارمەندی شارەوانیە، رایوایە كە پێوەندی ژن و پیاو ئەوە نییە كە یەكێكیان هەوڵبدات قسەی خۆی لەسەروو قسەی ئەوی ترەوە بێت، بەپێچەوانەوە ژیانی هاوسەرێیتی دەبێت پراوپڕ بێت لە رێز و خۆشەویستی، ئەو حاڵەتە لەناو خێزانی كورددا زۆر دەبیندرێت، وەك جۆرێك لەئازایەتی سەیر دەكرێت. ئەگەر پیاوەكە بۆ جارێك لەبۆچوونێكی خۆی پاشگەزبێتەوە، دەبێتە هۆكارێك كە ئیدی ژنەكە وا هەست بكات مێردەكەی گوێڕایەڵی سەرجەم فەرمانەكانیەتی، بەهەمان شێوەش ئەگەر پیاو بۆ جارێك بەسەر ژنەكەیدا هاواری كرد، ئەمیش لەو ساتەوە وا دەڕوانێتە ژنەكەی كە لێیدەترسێت یاخود هەر شتێك كە پێی خۆش بوو ناوی لێبنێت.
برایم سەعید دەڵێت: ئەگەر بەقسەی ژنەكەت بكەیت، ئەوا لەدواڕۆژدا دەبێتە بڕیاردەری خێزانەكەت و منداڵەكانت گوێڕایەڵی ئەو دەبن.
بۆ زیاتر ئاشنابون بەم راپۆرتە و نووسینە پرسیاری چەند كەسێكم كرد سەبارەت بەم مەسەلەیە یەكێكیان قوتابيةكي زانكوية و دەڵێت:
كاتێك ژنم هێنا پێیانووتم مەرج نییە هەموو شتێك بەقسەی ژنەكەت بكەی، هەمیشە واخۆت دەربخە كە حساب بۆ قسەی ئەو ناكەیت، ئەگەر وانەكەیت لەدواییدا ژنەكەت دەبێتە بڕیاردەری خێزانەكەت و منداڵەكانت گوێڕایەڵی ئەو دەبن.
شاگوڵ جەزا: وەك چالاك لەبواری ژناندا هەریەك جۆرێك مامەڵە لەگەڵ یەكتر دەكەن وەك لەفەرمانگەیەك كاربكەن وایە، حەزیان بە ئەمر كردن و خۆ فەرز كردن هەیە.
لەهەمان كاتدا، زیاتر ژنان حەز بەوە دەكەن كە لەماڵدا دەسەڵاتی زیاتریان لەپیاوەكانیان هەبێت، چونكە هەمیشە ترسی ئەوەیان هەیە كە ئەگەر بڕیاردەر نەبن یاخود كەسێك نەبن كە گوێیان لێبگیرێت، ناتوانن وا هەست بكەن كە وەك هاوسەرەكانیان لەلای منداڵەكانیان خۆشەویستن، ئەمە بۆچوونی (سنگول كوردە)ی چالاك لەبواری ژناندایە، هاوكات ئاماژە بۆ ئەوەش دەكات: زۆربەی كێشەی ژن و پیاوی ئێستا لەسەر پەسەند نەكردنی بیروبۆچوونی یەكترە، هەریەك جۆرێك مامەڵە لەگەڵ یەكتر دەكەن وەك لەفەرمانگەیەك كاربكەن وایە، حەزیان بە ئەمر كردن و خۆ فەرز كردن هەیە.
سروە سعید دەڵێ: خێزانەكانی ئەمڕۆ زۆرجار گیروگرفتەكانی دەرەوەی ماڵ لەگەڵ خۆیاندا دەهێننەوە ماڵ، كە یەكێكە لەو ژنانەی بەهۆی نەگونجانی لەگەڵ مێردەكەی جیابۆتەوە، پێیوایە هۆكاری جیابوونەوەكەیان بریتییە لە رێز نەگرتن لەبۆچوون و رای یەكتر، هەروەك دەڵێت: خێزانەكانی ئەمڕۆ زۆرجار گیروگرفتەكانی دەرەوەی ماڵ لەگەڵ خۆیاندا دەهێننەوە ماڵ، ئەمەش كاریگەری لەسەر كردار و تەنانەت پەروەردەكردنی منداڵیش دروست دەبێت، بەتایبەت پیاو كەمتر خۆڕاگرە بۆ گرفتەكان.
بەهەمان شێوەش توێژەرە كۆمەڵایەتیەكان، جەخت لەوە دەكەنەوە كە ژیانی هاوسەری دەبێت دووربێت لەخۆ فەرزكردن و گوێ پێنەدانی بۆچوونی بەرامبەر، بەپێچەوانەوە دەبێت یەكتر قبوڵكردن لەسەرووی هەموو مەسەلەكانەوە بێت، چونكە نەمانی رێزگرتن و قبوڵ كردن، ئەو خێزانە بەرەو هەڵدێران و نەمان دەبات.
توێژەرێكی كۆمەڵایەتی: ئەو پێوەندیەی لەنێوان ژن و پیاودا هەیە لەسەر هەموو بەرژەوەندیە تایبەتی و گشتیەكانەوەیە
هەروەك (ئاشنا محی الدین) تویژەری كۆمەڵایەتی خوێندنەوەیەك بۆ ئەم لایەنە دەكات و دەڵێت: ئەو پێوەندیەی لەنێوان ژن و پیاودا هەیە لەسەر هەموو بەرژەوەندیە تایبەتی و گشتیەكانەوەیە، ئەوان دەبێت بیر لەوە بكەنەوە كە بەرهەمی ئەو رێزگرتن و قبوڵكردنە مرۆڤێك دێتە بوون چۆن هەروا بەئاسانی بەڕێ دەكرێت.
لەو ژیانەدا تاك دەسەڵاتی یاخود تاك بڕیاردان بوونی نییە، ئەگەر شتێكی واهەبێت، ئەوا ئەو خێزانە، خێزانێكی ژن سالاری یان پیاوسالاریە، لەمەوە زاڵ بوونی عەقڵ سالاری دروست دەبێت. تەنانەت رێگە نادرێت یەكێكیان دەنگ بەسەر ئەوی تردا بەرز بكاتەوە، چونكە كاریگەری خراپ لەسەر پەروەردەی منداڵەكانیان بەجێدەهێڵن. لەمەشەوە بێزارییەك و بێ رێزییەك لەبەرامبەر یەكتردا دروست دەكەن.
بەپێی ئەو دەرەنجامانەی كە لەلایەن رێكخراوەكانی ژنانەوە دروست بووە، باس لەوە دەكرێت جیابوونەوە و گرفتەكانی ژن و پیاو لەم هۆكارانەوە دروست دەبێت، هەریەكەیان هەوڵ دەدات بەرامبەری بخاتە ژێر ركێف و بۆچوونی خۆیەوە، بۆیە دەبینین ئیتر ئەوەندە ناڕەزایی دەردەبڕن، تا بڕیاری جیابوونەوە دەدەن.
ژنان دەبێت زیاتر لەمامەڵەكردندا هۆشیارتر بن و بەهەمان شێوەش پیاوانیش دەسەڵاتی پیاو سالاری پیادە نەكەن، چونكە ئەم حاڵەتە دەبێتە ئەوەی كە لەئاستێكی كەمتردا سەیری یەكتر بكەن. چەندە لەسەر بابەتە جیاوازەكان گفتوگۆی جیاواز بكرێت، ئەوەندەش گرفتەكان بەرەو چارەسەر بوون دەچن، بەڵام ئەگەر یەكێك لەو دوو هاوسەرە هەوڵبدات لەخێزانەكەیدا تاكە كەسی بڕیاردە و تەنانەت بیركەرەوەی خێزانیش بێت، داهاتووی ئەو خێزانە لەرووی پەروەردەكردنی منداڵ و ئاراستەكردنیان بەرەو بنەمایەكی دروست هەنگاو نانێت.