چین و توێژە جیاوازەكان داوا دەكەن كێشە هەنووكەییەكان بە دیالۆگ چارەسەر بكرێ

چین و توێژە جیاوازەكان داوا دەكەن كێشە هەنووكەییەكان بە دیالۆگ چارەسەر بكرێ
ئاڵۆزیەكانی ئەم دواییەی هەندێك ناوچەی كوردستان بووە هۆی تاڵانكردن و سووتاندنی بارەگا و دامودەزگاكانی حكوومی و بەردبارانكردن و تەقەكردن و بەكارەێنانی چەك و تەنانەت كوژراو و برینداریشی لێكەوتەوە، هەموو دڵسۆزانی كوردی نیگەران كردووەو لەئێستادا هەوڵێكی گشتگیر هەیە بۆ ئاساییكردنەوەی دۆخەكەو ژمارەیەكی زۆری كارمەندو مووچەخۆرانیش داوای ئارامكردنەوەی رەوشی خۆپیشاندانەكان دەكەن و جەخت لەوەش دەكەنەوە كە ئەو گرژی و توندوتیژییانە نابێتە بەشێك لە چارەسەری قەیرانەكەو بەپێچەوانەوە دۆخەكە ئاڵۆزتر و پێگەی كورد لە ناوچەكە و جیەاندا لاواز دەكات، بەشداربووانی ئەم راپۆرتەش زیاتر ئەو پرسە بۆ خوێنەرانی گوڵان تاوتوێ دەكەن.



سەرەتا دكتۆر رێبین عەزیز بەرزنجی نەقیبی سەندیكای پزیشكانی ددانی كورستان، رایوایە: «گومانی تێدا نییە كە كوردستان بە بارودۆخێكی سەختی ئابووریدا تێدەپەڕێت، بەڵام ئەجێندای سیاسیی وڵاتان و دەسەڵاتی سیاسیی ناوەند لە بەغدا تێكەڵ كراوە بە خواست و داواكاریی هاووڵاتیان و بەرنامەسازی كراوە بۆ تێكدانی بارودۆخی سیاسی و هەڵوەشانەوەی حكومەتی هەرێمی كوردستان و سووتاندنی باڵاخانەو بارەگای حزبی و حكوومی و تێكدانی تەواوی ئاشتەوایی كۆمەڵایەتی لەهەرێم.» هاوكات دەڵێت: «هەڵبژاردنی پێشوەختە باشترین بژاردەی دیموكراسییە بۆ دەرچوون لەم قەیرانەو هەنگاونان بۆ گەڕاندنەوەی شكۆی هەرێم و خزمەتكردنی هاووڵاتیان لە هەرێمی كوردستان و هەر هەوڵێكیش بۆ تێكدانی یەكڕیزی خەڵكی كوردستان پێگەی كورد لاواز دەكات، بەتایبەت لە بەرنامەكانی داەاتووی هەڵبژاردنەكانی عیراق و چەسپاندنی دەستوور.»
خەسرۆ سیان كادری لقی دووی پارتی دیموكراتی كوردستانە و سەبارەت بە هەمان پرس جەخت لەوە دەكاتەوە كە خۆپیشاندانی وا توندوتیژ كە دەڤەری سلێمانی گرتەوە، بەهیچ شێوەیەك خزمەت بەو دۆخە نالەبارەی كوردستان ناكات و هاوكات دەڵێت: «گێرەشێوێنی و كاری تێكدەرانە لەو بەناو خۆپیشاندانانە بە هیچ شێوەیەك نابێتە چارەسەر، بەڵكو بەپێچەوانەوە دەبێتە هۆی تێكدانی باری ئەمن و ئاسایشی وڵات و تەنیا چارەنووسی كورد دەخاتە مەترسییەوە، هەروەها گێلترین مرۆڤ دەزانێت كە سووتاندنی بارەگا حزبی و فەرمانگە حكوومییەكان زیانگەیاندنە بەداەاتی وڵات، چونكە دواجار لەسەر بودجەی حكومەت نۆژەن دەكرێنەوە، بۆیە ئەم خۆپیشاندان و توندوتیژییانە تەواو پێچەوانەی بنەماكانی یاسا و كۆمەڵگەی مەدەنییە و جگە لە موزایەدە بۆ سوودمەندبوونی چەند كەسێك كە دەیانەوێت لە داەاتوو پۆست و پلە و پایەی پێ وەربگرن و جگە لەو كارەساتەی كە چەند دایك و باوكێك جەرگسووتاو بن، هیچ سوودێكی دیكەی نییە، هەروەها دیار و روونە جووڵاندنی ئەو هەموو هاونیشتمانییە بۆ سووتاندنی نیشتمانی خۆیان، شتێكی خۆڕسك نییە و گومانی تەواو هەیە كە هاندانیان دەستی هەرێمایەتی و ناوخۆیی لەپشتە بۆ ئەوەی ئەو دەستكەوتانەی كە بە خوێنی رۆڵەكانمان بەدەست هاتووە، لەناوی ببەن. بۆیە داوا لە هاونیشتمانیان دەكەین دوور بن لە هەموو توندوتیژییەك، دەبێت ئەوە بزانین كە ئامانجی گەورە باجی گەورەشی دەوێت، من خۆم ئامادەم نەك بە بێ مووچە دەوام بكەم، بگرە ئامادەم رۆحم بەو وڵاتەكەم ببەخشم و تا دوادڵۆپی خوێنم بەرگری لە خاك و ئاو و ئاڵای وڵاتەكەم بكەم.»


دوریا شێروانی وەك مامۆستا و چالاكێكی مەدەنی، سەرەتا جەخت لەوە دەكاتەوە كە «پرسی كورد، پرسی ئەمڕۆ نییە، بەڵكو پرسی دوێنێی باب و باپیرانی كورد بووەو پرسی ئایندەی نەوەكانیشیان دەبێت.» هاوكات دەڵێت: «ئەم بارودۆخە نەخوازراوەی ئەمڕۆ بەسەر كوردستاندا هاتووە، بۆ دوو هۆكاری دەرەكی و ناوخۆیی دەگەڕێتەوە. لەكاتێكدا ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیەان بە بارودۆخێكی گەلێك هەستیاردا تێدەپەڕێت و كوردستان لە رووی دۆخی ناوخۆ رووبەڕووی كۆمەڵێك ئاستەنگ بووەتەوە، بەهۆی دەستوەردانی دەرەكی و دوژمنانی كوردەوە، پرسی بە خاوەن دەوڵەت بوونی كورد، بۆ پرسێكی شەخسی و بەدەستەێنانی كورسی و ئیمتیازات گۆڕاوە. لەو پێناوەشدا ئابڵۆقەكانی دوژمنكارانە لەسەر كوردستان نادیدە دەگرن و تەنیا دەیانەوێت لایەنێكی پێ تاوانبار بكەن و كۆمەڵگەی كوردی لە رەوتی نەتەوەیی دوور بخەنەوە، دەنا ئەم خۆپیشاندانانەی كە ئەنجام دەدرێت، ئەگەر بە شێوەیەكی شارستانی و مەدەنییانە بێت، لەجێی خۆیەتی، چونكە میللەتێك داوای مافی خۆی دەكات، بەڵام شێواز و رێكارەكانی ئەم خۆپیشاندانانە دەبێ بگۆڕدرێت لە شەڕ و ئاژاوەوە بۆ داواكردنێكی ئاسایی و یاسایی، چونكە دواجار زەرەرمەند هەر خۆمان دەبین، بۆیە دەبێت میللەتی كورد لەم بارودۆخە هەستیارەدا زۆر یەكڕیز و یەكهەڵوێست و یەكدڵ و دەست بن بۆ تێپەڕاندنی ئەم دۆخە و سووربین لەسەر ئامانجەكەمان، نەك رێخۆشكردن بۆ ناحەزانی كورد و داگیركەرانی كوردستان.» گوتیشی: «با چاوێك بە ناو پەرتووكی مێژووی خۆماندا بخشێنینەوە و بەبیر خۆمان بێنینەوە كە چیمان بەسەرەاتووە و بەكوێ گەیشتووین، تەنیا بەوەش دەتوانین دۆست و دوژمنانمان لە یەكتر جیابكەینەوە. لە كۆتاییدا هیوادارم سیاسییەكانی كوردستان گرنگیی زیاتر بە هەستی خەڵك و ئەم بارودۆخە ناسكە بدەن كە ناحەزانی كورد دەیانەوێت بۆ تێكدانی ئارامیی وڵات و لەباربردنی دەستكەوتەكانمان بیقۆزنەوە. هەروەها ئەگەر ئێمە رێبواری رێگای سەربەخۆیین و هەڵگری ئاڵای ئاشتی و پێكەوەژیانین، دەبێت گەل بە سیاسییەكان بڵێت: بەڵێ بۆ یەكڕیزی و بەڵێ بۆ هەنگاونان بەرەو ئامانجی مەزن و، نەخێر بۆ خزمەتكردن بە ناحەزان و دوژمنانی وڵاتەكەمان، با خاوەن هەڵوێست بین و لەم تەم و مژاوی بوونەی سیاسەتی دژی كورددا (كوردستان یان نەمان) ببێتە دروشمی خۆمان و ڕۆڵەكانیشمان.»
ئەو رەوشە نەخوازراوەی هەرێمی كوردستان و رووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەر و كاردانەوەكانی، زۆرینەی نزیك لە گشتیی كوردستانییانی نیگەران كردووە. ئەوەتا
رۆژنامەنووس هەلز عەلی، كە یەكێكە لەو دەیان ملیۆن كوردستانییەی لەو رووداوانە خەمبار بووە، بە نیگەرانییەكی زۆرەوە دەڵێت: «پاش رووداوی 16ی ئۆكتۆبەر، رەوشی كوردستان بەرەو مەترسییەكی گەورە رۆیشتووە. بڕیاری سەرۆك مسعود بارزانی و زۆرینەی لایەنە سیاسییەكانی كوردستان بۆ گەیشتن بە سەروەریی و سەربەخۆیی كوردستان، گەلەكۆمەكیی لێ كراو خیانەتی ناوخۆیی بۆ بەرژەوەندی دەركیی پاشەكشەی قورسی بە پێگەی نێودەوڵەتی كورد كرد، هەروەها هەوڵدان بۆ مەرامی سیاسیی دوژمنانی كورد بەردەوامە و خەڵك بە بیانووی نەدانی مووچە دەڕژێننە سەر شەقام و كۆمەڵێك تێكدەر تێكەڵی خۆپیشاندانی رەوای هاووڵاتیان دەكرێن، بۆ ئەوەی وێرانكاری بكەن، ئەوەش وایكرد كە بەداخەوە لە پارێزگای سلێمانی جارێكی دی رۆڵەی كورد بە دەستی كورد بكوژرێت. بۆیە ئەركی سەر شانی هەمووانە كار بۆ پووچەڵكردنەوەی پیلانی دوژمنانی كورد بكەن.»


لە كۆتایی ئەم راپۆرتەی گوڵان، شیلان بیبانی شارەزا لە بواری ئابووری هێما بۆ ئەوە دەكات كە «رەوشی ئابووریی ئێستای كوردستان لە كاتێكی زۆر هەستیاردایە، بۆیە پێویستی بە بیركردنەوەی قووڵ و دانانی رێوشوێنی جددی هەیە بۆ دەربازبوون لەم قەیرانە، هاوكات دەڵێت: «ئەم بارە نالەبارە ئابوورییە بەو شێوە هەڵەشەیە چارەسەر ناكرێت، بە گۆڕینی سیستەمی ئابووری و مووچە و پاشەكەوت و كەمكردنەوەش چارەسەر ناكرێت، بەڵكو نیازی بە جیاكردنەوەی مووچەخۆری حەقیقی و ناحەقیقی، واتە (بەرهەمدار و بێ بەرهەم) هەیە. لە دونیای ئابووری هەر مووچەخورێك قازانجی ماددی نەبێت بۆ لایەنێك كە مووچەكە دابین دەكات، دەچێتە قاڵبی زەرەرمەندی، ئەم خاڵەش سەرچاوەی گرفتە ئابورییەكانە و چارەسەری یەكەمیش چاكسازی و دووەم هاوكاریكردنی حكومەتە بۆ سەرمایەدارەكان ئەویش بە دابینكردنی زەوی و ئاو و كەرەستەی كارخانە بۆ بەگەڕخستنی لایەنی پیشەسازی و بەكارخستنی هاووڵاتی، لەم كاتەدا هیچ دەرفەتێك بۆ كار نەماوە، بۆیە پێویستە بیرۆكە و بە كارخستن و هاوكاریی سەرمایەداران لە پێشەنگی كارەكانی حكومەت بن، جگە لەوەش بە زیادبوونی بەرهەمی ناوخۆیی نرخی بازاڕ روو لەكەمبوون دەكات، بۆیە هاوكاری كەرتی كشتوكاڵ زۆر گرینگە.» سەبارەت بە خۆپیشاندانەكانیش رایوایە: «خۆپیشاندانی هێمنانە كاریگەری لەسەر حكومەت دەبێت، چونكە بەپێی بەندی جیەانی كاركردن مووچە مافە، دواخستنی یان نەدانی پێشێلكارییە لە بەندەكانی یاسای كاركردنی جیەانی، بەڵام لەگەڵ ئەمانەشدا زۆرجار وڵاتان تووشی قەیران و گرفتی گەورەی ئابووری بوون، بەتایبەت دوای جەنگە جیەانییەكان، بەڵام ئەو هەنگاوانەی كە یارمەتیدەریان بووە بۆ رزگاربوونیان لەو قەیرانە، یەكەم شت چاككردنەوەی هەڵە سیاسی و ئابوورییەكان و دووەم بنیادنانی خەڵكانی بەرهەمەێن بووە، نەك خۆپیشاندانی و سووتاندنی دامەزراوە حكوومییەكان.»
Top