مامۆستایان و قوتابیان بە گەرمی پێشوازی لە سەربەخۆیی كوردستان دەكەن
September 20, 2017
کۆمەڵایەتی
د.سالار عوسمان مامۆستای زانكۆ لە دەستپێكی رادەربڕینەكەیدا دەڵێت: «سەربەخۆیی زەوتكراوە مافێكە هی من و تۆ و ئەم و ئەو و ئەوانیترە، هەموو ئەوانەی زەوتكارن دەبێ بزانن زاڵمن و هەموو ئەوانەش كە داوای سەربەخۆیی دەكەن، مەزڵوومن، كەواتە لە نێوان (زاڵم و مەزڵووم)دا مرۆڤ بڕیاردەری پڕئیدراكەو لەوەتەی مرۆڤیش هەیە ئەم ململانێیە ئیدراكییە بەردەوامە.» گوتیشی: «بارزانی پێشڕەوی مەزڵوومانە لەسەر راستەڕێیەدایە، ئەوانەش كە بە هەر بیانوویەك دژی سەربەخۆیین، پشتگیریی لە زوڵم دەكەن و لەسەر چەوتەڕێدان، سەیركەن و ببینن، لەم وێستگە مێژووییەدا كێ لەگەڵ راستیدایەو كێش ملی چەوتەڕێی گرتووە. ئەم بەراوردە بەر لەوەی بەراوردێكی سیاسی بێت، بەراوردێكی ویژدانی و ئەخلاقییە. دڵنیام زوڵم دەشكێ، دڵنیام راستەڕێی سەربەخۆیی دەگاتە مەنزڵ و مەزڵوومان مافی زەوتكراویان دەسەننەوە. بە كورتی ئیدراك فریادڕەسی نێو هاوكێشەی خێر و شەڕە، كوردستان خاكی خێر و چاكەیەو سەربەخۆیی تاجی ئەو خێرەیە و بارزانی و تێكۆشەرە جددی و رۆشنبیرە راستبینەكان و هاووڵاتیانی مەزڵوومی ماف زەوتكراو هەموویان بەیەكەوەن و سەربەخۆیی دەستەبەر دەكرێت.»
رامان نەوزاد قوتابی پۆلی هەشتی بنەڕەتییە لە قوتابخانەی هەورامان-ـەو دەڵێت: «هەمیشە خوێنەری وتەیەكی جوانی بارزانی نەمرم و لەئاست ئەو وتەیەدا خۆم بە بەرپرسیار زانیوە، كە وتوویەتی (قوتابیان سەری رمن)، منیش هەستم بەو ئەرك و بەرپرسیاریەتییە كردووە كە لەسەر شانمە وەك كوردێك و وەك قوتابییەك، بۆیە نابێت لە تێكۆشان بۆ نیشتمان بوەستین، بەتایبەتی لەم بارودۆخەدا كە كوردستان پێویستی پێمانە و رۆژی دەنگدانە بۆ سەربەخۆیی و دروستبوونی دەوڵەت، بە نووكی پێنووسەكەم سنووری كوردستان دەنەخشێنم و دەڵێم (بەڵێ) بۆ سەربەخۆیی كوردستان.»
رووناك شێخ سدیق سەرپەرشتیاری پەروەردەییەو رایوایە «مامۆستا هەمیشە وەك مۆمێك سووتاوەو دەسووتێ لە پێناو پێگەیاندنی نەوەی نوێ بۆ گەل و وڵاتی، بۆ ئەمەش شەونخونی زۆری كێشاوە، تا باشترین و چالاكترین بەرهەمی هەبێت. هەمیشەش مامۆستا سەرقافلەی شوڕشەكانی كوردو كوردستان بووە.» گوتیشی: «مامۆستایان دەزانن كوردستان چاوەڕێی هیممەتی ئەوانە كە رزگاری بكەن لەو دیلایەتییە، بۆیە بە پێنوسە بەنرخەكانیان وشەی «بەڵێ» لە ریفراندۆم دەنووسن. هەمیشە پێشمەرگە قارەمانەكانی كوردستان ئێمەیان پاراستووە لە شۆڕشە جیاوازەكانداو پشت و پەنامان بوون و خوێنی شەهیدان كوردو كوردستانیان پاراستووە. (بەڵێ بۆ سەربەخۆیی كوردستان)، كوردستانییان دەپارێزێت لە میلیشیاكانی داگیركەرانی خاكمان و سەركەوتن لە ریفراندۆم وادەكات جارێكی دیكە خوێنی نەوەكانمان نەڕژێت و ئەنفال و كیمیاباران نەكرێین، وشەی (بەڵێ) واتا سەربەستی و سەربەخۆیی و سەربەرزی و رزگاربوون لە هەموو نەهامەتییەكان .»
دەرباز عەلی قوتابی زانكۆی سۆرانە لە بەشی كۆمەڵناسی و سەبارەت بە هەمان پرس دەڵێت: «لەهەموو وڵاتانی جیهاندا هەمیشە چینی گەنجان و قوتابیان رۆڵ و پێگەیەكی بەهێزیان لە بنیادنانی كۆمەڵگە و دروستبوونی دەوڵەت هەبووە، لە كوردستانیش گشت كاتێك قوتابیان جێگەو پێگەیێكی دیاریان لە شۆڕش و راپەڕین و رەهەندی نیشتمانی هەبووە و بە نهێنی و بە ئاشكرا خەباتیان كردووە، لە دژی ئەو هەموو زوڵم و ستەمانەی كە دەرحەق بە نەتەوەكەمان كراون، لە ئێستادا ئێمەی قوتابیان ئەركێكی ترمان كەوتۆتە سەرشان ئەویش بریتییە لە سەرخستنی پڕۆسەی ریفراندۆم بۆ سەربەخۆیی كوردستان و بنیادنانی دەوڵەتی كوردستان. لە ئێستادا دەرفەتێك هاتۆتەئاراوە بۆ دەربازبوون لە ژێر زوڵم و ستەمی داگیركاری و هەموومان بە دڵ و بە گیان كار دەكەین بۆ سەرخستنی ریفراندۆمی سەربەخۆیی، هەر بە (بەڵێ) ئێمەش دەوڵەت دروست دەكرێت.»
بەهزاد تاهیر مامۆستای زانكۆ و قوتابی دكتۆرایە لە بەڕێوەبردنی دارایی، سەرەتا بەمجۆرە پێناسەی ریفراندۆم دەكات: «ریفراندۆم بریتییە لە دەنگدانی تێكڕای خەڵكی وڵاتێك، یان سنوورێكی دیاریكراو، بۆ دەربڕینی بیروڕای خۆیان. لە دوای سەدەی هەژدەیەم سەدان ریفراندۆمی نەتەوەكان لەسەر پرسە جیاوازەكان ئەنجام دراوە.» گوتیشی: «سەربەخۆیی واتا پچڕانی زنجیرەكان، واتا كۆمەڵێكی جیاوازی خەڵك دەژین لە چوارچێوەیەكی دیاریكراو یەكچوونیان هەیە لە رووی نەژادی و قەومی و كەلتووری، یان هەر فاكتەرێكی تر، كە وایان لێدەكات پێكەوە بن. لە دەرئەنجامی بیركردنەوەیان مەنتیقی خۆیان رزگاربكەن لە ئیدارەدانیان لە لایەن كەسانی تر كە لەبنەماو بنەڕەتدا جیاوازن لە یەكدی. بۆ نموونە” لە ساڵی 1971 خەڵكی رۆژهەڵاتی پاكستان بڕیاری خۆی دا و خۆی ئازاد كرد لە پاكستان و بوون بە دەوڵەتی بەنگلادش. خەڵكی رۆژهەڵاتی پاكستان بەشێوەیەكی گشتی رەنگی بەنگالییان هەبووە، هەروەها دابونەریت و كەلتووری بەنگالی و تایبەت بەخۆیان هەبوو، تەنیا دینیان نەبێت . ئەگەر سەیری كەیسی خۆمان بكەین، دەبینین هەمان شت راستە و هیچ لێكچوونێكمان نییە لەگەڵ عەرەب و هەموو شتێكمان جیاوازە، تەنانەت بیركردنەوەشمان، كورد بە درێژایی مێژووی سەد ساڵەی رابردووی لەگەڵ حاكم و فەرمانڕەواكانی عێراق تووشی سەدان كارەساتی ناخۆش بووە. بۆیە ئەمە ئەركێكی ئەخلاقی و نەتەوایەتییە كە هەموومان بەشداری بكەین لە پرسی سەربەخۆیی بۆ كوردستان و بە (بەڵێ) دەنگ بدەین .»
هێڤی ئیسماعیل قوتابی زانكۆی سۆرانە لە بەشی زمانی ئینگلیزی، ئەویش رایوایە ریفراندۆم پرسێكی نەتەوەییە و تایبەت نییە بە پارتێك یاخود لایەنێكی دیاریكراو، بەڵكو موڵكی هەر تاكێكی كوردە بە گەورە و بچووكەوە. گوتیشی: «ئێمەی گەلی كورد وەكو هەموو گەل و نەتەوەیەك سەربەخۆیی بە مافی خۆمان دەزانین، چونكە خاوەن مێژووێكی پڕ لە سەروەری و خەبات و تێكۆشانین. چەندەها سەدەیە لەلایەن وڵاتانی دراوسێ و داگیركەرەوە زوڵم و ستەم لە كورد لێدەكرێ، بەڵام سەرەڕای ئەو هەموو زوڵم و ستەمە كە دەرهەق بە گەلەكەمان كراوە، هەرگیز كورد كۆڵی نەداوە و بەردەوام بووە لە بەرگریكردن لە ماف و دەستكەوتەكانی، بۆیە لەسەر هەر تاكێكی كورد پێویستە بە دڵێكی پڕ لە خۆشەویستی شانازی بە كوردبوونی خۆی بكات و تەواوی ئامادەباشی خۆی دەرببڕێت بۆ بەشداریكردن لەم گشتپرسییە كە چارەنووسی نەتەوەییمان دیاری دەكات، بۆیەبا هەموومان بە یەك دەنگ و یەك بیروڕا بڵێین: بەڵێ بۆ بە خاوەن دەوڵەت بوون .»
حەسیبە سەعید مامۆستای قوناغی بنەڕەتییە لە سۆران و سەبارەت بە هەمان پرس دەڵێت: «ریفراندۆم، دەنگدانێكی راستەوخۆیە كە تیایدا داوا لە تەواوی دەنگدەرانی وڵاتێك دەكرێت، بۆ دەنگدان لەسەر پێشنیازێكی دیاریكراو كە لەلایەن كەسێك، یاخود دامودەزگایەك بۆ پرسێكی گرینگ و گشتگیر ئامادە دەكرێت. كەواتە میكانیزمی دیموكراسیی ئێمەش وەك گەلێكی مافخوراوی ستەم لێكراو وایە بەم رێگا شەرعییە دەمانەوێت بگەین بە مافە رەواكانمان و دەوڵەتێكی سەربەخۆ و بنیاد بنێین.» گوتیشی: «هەنگاوەكانی گەلی كورد بۆ مافی بڕیاردان لە چارەنووس بە ئاسانی نەهاتۆتەدی. بەڵكو ئەم هەنگاوە مێژووییە لە دوای هەول و تێكۆشانێكی زۆری سەركردایەتی كوردو قوربانیدان و فیداكردنی سەدان هەزار گیان لە پێناو سەربەخۆیی و لە بەرامبەر زوڵم و ستەمی زۆری داگیركەران بووە كە بەردەوام لە هەوڵی ئەوەدا بوون میللەتی كورد بێ ناونیشان بكەن. بەڵام چاونەترسی و قارەمانێتی گەلی كورد بە درێژایی مێژوو یەكڕیزیی ناوخۆیی بۆ پرسە چارەنووسسازەكان وایكرد، نەك نەیانتوانی كورد لە ناو بەرن، بەڵكو هەر هەوڵێك بۆ شكست و لە ناوبردنی كورد درا، زیاتر كوردی تینووی ئازادی و سەربەخۆیی كرد .»
سالار برادۆستی مامۆستای بنەڕەتی لە قوتابخانەی خەلیفانی سیدەكان، سەرەتا هێما بۆ ئەوە دەكات كە «ریفراندۆم یەكێكە لە خواستەكانی گەلی كورد و ئاواتی لە مێژینەی ئەم نەتەوەیەو بە ئەنجامدانی ریفراندۆمیش دەگەینە كەناری ئارامی، بەتایبەت بۆ باشووری كوردستان و رزگاربوون لە دارودەستەی بەغدا، بۆیە ئەمە دەرفەتێكی زێڕینە كە بۆ كورد رەخساوە هەتا بڕیار لە سەر چارەنووسی خۆی بدات و چیتر بە ژێردەستەیی نەژیت و وەك میللەتانی دیكە خاوەنی دەوڵەتی خۆی بێت.» گوتیشی: «ریفراندۆم پەیوەندی بە بڕیاری هەموو تاك بە تاكی كوردستانییانەوە هەیە، بۆیە هەتا چاومان لە بەغدا بێت و لەگەڵ عەرەب بمێنینەوە، بەهیچ شێوەیەك ناگەین بە هیچ ئاواتێكمان. بۆیە با هەموومان لە رۆژی ریفراندۆم بەشدار بین و بڵێین بەڵێ بۆ سەربەخۆیی و نا بۆ ژێردەستەیی.»
