چالاكانی بواری ئافرەت پێداگری لەسەر ئەوە دەكەن بۆ ئەوەی رەگەزی مێ لە كۆمەڵگە وەك كەسی پلە دوو سەیر نەكرێت، دەبێ گۆڕانكاریی بنەڕەتی لە سیستمی پەروەردە و سیستمی دەستوور و یاساداناندا بكرێت. هاوكات ئافرەتان نابێت چۆك دابدەن و ئاڵای سپی هەڵبكەن، بەڵكو پێویستە مشوری مافەكانی خۆیان بخۆن و هەلی گونجاوتر بڕەخسێنن. بەڵام ژمارەی ئەو خێزانانە كەم نین كە نەك كچی پێشەنگ و سەركەوتوو پەروەردە ناكەن، بەڵكو هەنگاوەكانی سەركەوتنیشی دەشكێنن. بۆیە دەبێت كار بۆ ئەوە بكەین سیستەمێك بێتەئاراوە كە هەر لەسەرەتاوە لە پرۆسەی گەورەبوونی منداڵەوە تاكەكان لەگەڵ یەكسانی رەگەزیدا ئاشنا بكات. ئەوەش وا دەكات رەگەزی نێر هەست بەوە بكات كە هەموو ئەو ئافرەتانەی بە سروشتی و لە نێو خێزانێكی كراوە و یەكسان گەشە دەكەن، ئافرەتێكی خاوەن ئیرادە و بەهێز دەبن. بێگومان كچانی ئەمڕۆ دایكانی داهاتوون، هەر ئەو دایكانەش كە ئەمڕۆ كوڕانی خۆیان رەوانەی بەرەكانی شەڕی دژی تیرۆریستان كردووە، كچانی رابردوون، ئافرەتیش لە مێژووی كۆنی كوردان جێگە و پێگەی بەرزی هەبووە. بەڵام پرسیار ئەوەیە چی بكەین بۆ ئەوەی كچان بە باشترین شێوە پەروەردە بكرێن؟ بەشداربووانی ئەم راپۆرتە لەو بارەیەوە راو سەرنجی خۆیان دەخەنەڕوو.

رێبین نەوزاد قوتابی قۆناغی ئامادەییە و لە بارەی چۆنیەتی پەروەردەی كچان دەڵێت: «ئەگەر لە گشت كایەكانی كۆمەڵگە بوونی ئافرەت رەنگی نەدایەوە، هەرگیز ئەو كۆمەڵگەیە پێش ناكەوێت، پێشكەوتنیش لە هەر كۆمەڵگەیەكدا بەندە بە رۆیشتنە پێشەوەی هەردوو رەگەز، بۆیە نابێت بە هیچ شێوەیەك بەرامبەر بە كچان و خوێندنی كچان و پەروەردەی كچان كەمتەرخەمی بكەین».

لەگەڵ سەرهەڵدانی گۆڕانكارییەكانی جەستەی كچان لەتەمەنی نەوجەوانی و گەنجیدا، خەون و ئاواتەكانیشی گۆڕانكاری بەسەردا دێت، بەڵام زۆرجار بە هۆكاری جیاوازی نەریتی و ئایینی لە بری ئەوەی گرینگی بەو تایبەتمەندییانەی كچ بدرێ، لە ناو خێزان فشاری زۆری دەخرێتەسەر و كەسایەتی دەڕووخێندرێت، بەهەمان شێوە لەبری رێنماییكردن، بەهۆی تانەلێدان تواناكانی لەباردەبرێت، بۆیە زۆرجار كچ ناچاردەبێت پەنا بۆ خۆشەویستی، یان هاوسەرگیرییەكی ناوەخت و نەگونجاو ببات. ئەوەش زیاتر ژیانی داهاتووی دەخاتە مەترسییەوە. لێرەدا ئەو پرسیارە دێتەئاراوە كە چۆن بە پەروەردەیەكی زانستی و تایبەتمەند بناغەی داهاتوویەكی گەش بۆ كچان دادەنرێ؟
توێژەری كۆمەڵایەتی ئالان لەشكری رایوایە «لە كۆمەڵگەی ئێمەدا تا راددەیەكی بەرچاو ئافرەت لە چوارچێوەی ماڵ هاتووەتە دەرەوە و ئێستا ئافرەتی فەرمانبەر و بەرپرسی حكوومی و حزبیشمان هەیە، ئەوەش نیشانەی ئەوەیە كە ئافرەتانی كورد قۆناغی باشیاتن بڕیوە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا زۆر كەموكوڕی هەیە و تا ئێستاش زۆر لە مافەكانیان پێشێل دەكرێ»، گوتیشی: «بەداخەوە بەشێكی زۆر لە ئافرەتانیش كە بە جۆرێك بەرپرسیاریەتی حزبی یان حكوومییان هەیە، زانیارییان لەسەر كێشەی ئافرەت نییە، ئەگەریش زانیارییان هەبێت، ئەوە پەراوێزیان خستووە، تەنانەت هەندێكیان پشتیوانی لە فرەژنی و زوو شووكردنی كچان لە تەمەنی منداڵیدا دەكەن. لە حاڵێكدا پێویستە هەموو كۆمەڵگە و بەتایبەتی خودی ئافرەتان كار بۆ ئەوە بكەن كە لە قۆناغی دایەنگە و باخچەی ساوایانەوە كار لەسەر دروستكردنی كەسایەتی كچ بكەن، بۆ ئەوەی كچ نەبێتە ئامرازێك لە خزمەت ئەم و ئەودابێت و بەرژەوەندییەكانی خۆی فەرامۆش نەكات، وەك ئەوەی ئێستا كۆمەڵگە رایهێناوە، هەروەها پێویستە ئەو ناوەند و دەزگایانەی كە ئافرەت كاری تێدادەكات، گرنگی بە ئەركەكانی ئافرەت بدەن».

رۆژنامەنووس و چالاكی بواری ئافرەتان ژیلا كەریمی، هێما بۆ ئەوە دەكات كە «لە كۆنەوە پەندێك هەیە و دەڵێن: منداڵ نەك بە مردنی باوك، بەڵكو بە مردنی دایك هەتیو دەبێت، واتە دایك لە رووی پەروەردەییەوە لە باوك كاریگەرترە بۆ پەروەردەی منداڵ». گوتیشی: «ئێمە دەتوانین بنەماڵەكان وەك كۆمەڵگەیەكی بچووك وەربگرین. ئەو خێزانەی كە دایكێكی رۆشنبیر و خاوەن را تیایدا رۆڵ دەگێڕێت، منداڵانی خێزان كراوەتر و خاوەن بیر و رای تایبەتی خۆیانن، بە تایبەت كچەكانی ئەو خێزانە. لەگەڵ رێزم بۆ پیاوان رەنگە پیاو لە رووی ماددییەوە بتوانێت بەهێزتر بێت، واتە بۆ دابینكردنی پێداویستی خێزان بە تواناتر بێ، بەڵام لە رووی پەروەردەكردنی منداڵ نەیانتوانیوە ئەو كاریگەرییەیان هەبێت و بتوانن ئەو سەروەرییە لە دایك وەربگرن. بۆیە پێویستە ئەو پەروەردە و ئامادەكارییە رۆشنفكرییە لە قۆناغەكانی خوارووی تەمەن بەرنامە و پلانی تایبەتی بۆ دابڕێژرێت. پەروەردە و خێزان دەتوانن هاوكار بن. سەپاندنی یەك رای نێرینە لە ماڵدا فیكرێكی چەقبەستوو لە خێزان دروستدەكات. ئاشناكردن و هاندانی منداڵان بەتایبەتی منداڵانی كچ بە خوێندنەوە و فێربوونی زمانێكی زیندووی جیهانی دەتوانێت دنیای فیكری كچان بەرفرەوانتر بكات و لە داهاتوو خێزان لەو باوەڕە تەسكە كەلتووری و توندڕەوییە ئایینییانە دوور بخاتەوە. بە داخەوە لای ئێمەی رۆژهەڵاتی باوە وەبەرهێنان لەسەر كوڕ دەكرێت. خوێندن و ئیمكانیاتی باش زیاتر بۆ كوڕان دابینكراوە، بۆیە پەروەردەی خۆ بە باڵادەست زانین لای نێرینەی رۆژهەڵاتی زۆر بەهێزە و ئەوەش وایكردووە مێینە لە ژێردەسەڵاتی بێت و بچەوسێنێتەوە و بڕوای بە روانین و روانگەی نەبێت و ئەوەش واتە شكاندنی بڕوا و متمانەی تاكی مێینە. هەر وڵاتێك كە بیر لە پێشكەوتن بكاتەوە، دەبێت كچانی وڵاتەكەی بە باشترین و بەرزترین شێواز پەروەردە بكات، ئەو كات ئۆتۆماتیكی كۆمەڵگە بە رێڕەوی پێشكەوتندا گوزەر دەكات».


مامۆستا هێمن شارەستینی پێشنوێژ و وتارخوێنی ئایینی دەڵێت: «ئیسلام رێزێكی تایبەتی بۆ كچ داناوە و لە جەوهەری ئافرەت هۆشداری بە پیاوان دەدات كە تەنانەت مافی دایك لە پێش مافی باوكە، بۆیە ئەگەر بە پێی رێنماییەكانی ئایینی ئیسلام كچانی خۆمان پەروەردە بكەین و رێزیان بگرین، ئەوا دنیا و قیامەتیان درەوشاوە دەبێت».