ئافرەت و قوربانیدان دوو چەمكی لێكگرێدراون و جیاكردنەوەیان ئاسان نییە، ئافرەتی كوردیش لە قوربانیدان پشكی شێری بەركەوتووە، سەرباری كار و فرمانی ئیداری، لە ئەركە سەرەكییەكەی وەك كابانی ماڵ و پەروەردەی منداڵ دانەبڕاوە و پێداویستی هاوسەر و منداڵەكانی بە زیادەوە جێبەجێ دەكات، لەگەڵ هاتنی مانگی رەمەزانیش بە هۆی ئەوەی زۆربەی ئافرەتان وەك پیاوان بەڕۆژوو دەبن، ئەرك و ماندووبوونیان گەلێك زیاتر دەبێت. ئەوان لەوە نیگەرانن كە زۆربەی پیاوان بەتایبەتی لە مانگی رەمەزاندا لە ماندووبوون و شەونخوونی ئافرەت بێ ئاگان و پێیانوایە هەر خۆیان بەڕۆژوون و نەك ئەركی سەرشانی كابانی ماڵ سووك ناكەن، بگرە قورستریشی دەكەن. بەشداربوونی ئەم راپۆرتەی گوڵان خوێندنەوەی زیاتریان بۆ ئەو بابەتە هەیە.
«لەگەڵ هاتنی مانگی رەمەزان دوو هێندەی جاران ماندوو دەبم، ئامادەكردنی بەربانگ و پارشێوی خێزانێكی گەورە و گران ئەوەندە ئاسان نییە، بەتایبەتی ئەمساڵ كە كچەكانم ناتوانن یارمەتیم بدەن، چونكە قوتابین و خەریكی تاقیكردنەوەن.»
ئەوە قسەی شەرمین سلێمان بوو. ئەو مامۆستای بنەڕەتییە و بەمجۆرە باسی ئاریشەكانی خۆی لە مانگی رەمەزاندا دەكات: «هاوسەرەكەم نەخۆشی شەكرەی هەیە، شەوانە دوو جۆر هەویر دەشێلم، یەك گەنم بۆ خۆمان و یەكیش جۆ بۆ هاوسەرەكەم. بۆ منداڵەكان برنج و بۆ ئەویش ساوار لێدەنێم، خەسوو و خەزووریشم نەخۆشن، بۆیە هەموو خواردنەكان بە دوو مەنجەڵ لێدەنێم، یەكی بێ خوێ و بێ رۆن، ئەوی تر ئاسایی بۆ خۆمان، سەرەڕای ئەو هەموو ماندووبوونەم كە دێنە سەرسفرە، هەریەكەو عەیبێك لە خواردنەكە دەگرێ. هێشتا نان نەخوراوە، دەبێ چای ئامادە بێت، شەوێك هەندێ درەنگ چام بۆ مێردەكەم هێنا، لە رقان بەبێ چاخواردنەوە چوو بۆ تەراویح، تا دوو رۆژیش قسەی لەگەڵ نەكردم، وەك ئەوە هەڵسوكەوت دەكات كە بۆ من بەڕۆژوو بێت.»
چیمەن جەمال ئافرەتی ماڵەوەیە و ئەویش بە هەمان شێوەی ئافرەتانی دیكە لە هەڵسوكەوتی هاوسەرەكەی لەم مانگەدا نیگەرانە، هەر لەو بارەیەوە گوتی: «هاوسەرەكەم كە بەڕۆژوو دەبێت، هێندە تووڕە و بێتاقەت دەبێت كەس ناوێرێ بە تەنیشتیدا بڕوات، بڕواتان بێ باوكی منداڵان كە دێتەوە ماڵەوە ئەگەر ئێوارە شەڕ نەكات، پارشێو شەڕێكمان لەگەڵ دەكات و داخی جگەرە نەخواردنەكەی بە من و منداڵەكان دەڕێژێ، لە ترسی تووڕەبوونی هاوسەرەكەم بە زمانی بەڕۆژی چێشت و خواردن لە كاتی لێنانی تام دەكەم، بەڵام زوو فڕێی دەدەم، دەڵێم خوا گەورەیە لێم قبووڵ دەكات، بۆیە دەڵێم هەمیشە ئافرەتان لە پیاوان بە سەبر و تەحەمولترن و بەرگەی تێنوێتی و برسێتی و ماندووبوونی زیاتر دەگرن، بەتایبەت ئافرەتی كورد كە هەرگیز غیرەتیان لە غیرەتی پیاو كەمتر نییە ئەگەر زیاتریش نەبێت.»
حەسیبە سەعید مامۆستای قۆناخی بنەڕەتییە لە سۆران، سەبارەت بە هەمان پرس دەڵێت: «ئافرەتی كورد هەر لە بنەڕەتدا لە هەموو بوارەكانی ژیاندا دەورێكی بەرچاوی هەبووە، بۆیە دەبێت رێزی زۆری لێبگیرێت. هەمووان دەزانن ئافرەتان لە بواری پەروەردەو بەجێهێنانی ئەركی ماڵەوە قورساییەكی زۆریان لەسەر شانە و پێویستە ماندووبوونیان بە هیند وەربگیرێت. زور جار گوێبیستی ئەوە دەبین كە دەگوترێت ژنی ماڵەوەیە بێكارە، وەك ئەوەی ئەو ئەزیەت و هیلاكی رۆژانەی جارانی سفر كرابێت، كەچی دوو ئەوەندەی هاوسەرەكی ماندی و هیلاك دەبێت، لەگەڵ هاتنی مانگی پیرۆزی رەمەزانیش ئەرك و ماندووبوونی ئافرەت دوو سێ بەرامبەر دەبێتەوە، هەمیشەش بێ هیچ نیگەرانی دەربڕین و خۆشاردنەوەیەك لە كار، هەوڵ دەدات هاوسەر و منداڵەكانی بە دەستڕەنگینی خۆی رازی بكات، بۆیە پێویستە هاوسەرەكەی ئەگەر هاوكاریشی ناكات، با بە وشەیەكی جوان دەستخۆشی لێبكات، چونكە تەنیا هاوكاری نییە كە ئافرەت دەحەسێنێتەوە، بەڵكو رێزگرتنی هەمیشە بەتاڵكەرەوەو ئارامكەرەوەیە بۆ رۆح و جەستەی، پێویستە ئافرەت هاوكاری بكرێ و رێزی هەبیت لە ناو خێزان و كومەڵگە، زۆریش پێویستە تەلیسمی پیاوسالاری بشكێندرێت، چونكە لە پاڵ هەر پیاوێكی سەركەوتوو، ئافرەتێكی تێكوشەر و ماندوونەناس هەیە، با ئیتر راستگۆیانە بزانرێت ئافرەت ژیانە، پیرۆزە، مەزنە.با ئەو دەنگە چیتر لە گەلوو نەخنكێت.»
تارا نەزیر فەرمانبەرە و ئەویش یەكێكە لەو هەزاران ئافرەتەی كە رایانوایە پیاوان لە مانگی رەمەزاندا رەچاوی ماندووبوونی خانمان ناكەن. هەر لەو بارەیەوە دەڵێت: «لە مانگی رەمەزان هەموو ئافرەتان زیاتر هیلاك دەبن، بەتایبەتی ئافرەتی كارمەند، كە دەگەڕێتەوە ماڵەوە، سەرەڕای ئەوەی هیلاك و بەڕۆژووە، یەكسەر جلی كاركردن و مەتبەخ لەبەر دەكات، چونكە ئەو كاتەی هەیەتی بەشی ئیسراحەت و پاڵدانەوە ناكات، بەڵكو مەتبەخەكە بە توندی بانگی دەكات بۆ ئەوەی بە ئەركەكەی هەڵبسێت و خوانێك لە حەز و ئارەزووی تاكەكانی خێزان ئامادە بكات، ئیدی بۆی نییە باسی ماندووبوون و شەكەتی بكات، یان داوای كەمێك ئیسراحەت و حەوانەوە بكات، دوای بەربانگكردنیش شەهیەی هەمووان پێچەوانەی شەهیەی كابان دەكرێتەوە، چونكە دڵەڕاوكێی لە سوێری و كەمخوێی خواردنەكان شەهیەی كابان دەبەستێ، ئافرەت هێشتا نانەكەی بە تەواوی نەخواردووە، سینییەك چا پێشكەش دەكات، ئەمجارە نۆرەی خاوێنكردنەوەی مەتبەخ و قاپ شووشتن دێت، دوای ئەوە شیرینی و میوە دێنێتە بەردەست ئەندامانی خێزان، سەڕای ئەوەی لە شەوانی رەمەزان سەردانە كۆمەڵایەتییەكان لە نێو خێزانەكان زیاتر دەبێت، لەگەڵ هەموو ئەوانەشدا هاوسەرەكەی و تێكڕای ئەندامەكانی خێزان هەست بەوە ناكەن كە ژنەكەش وەكو ئەوان بەڕۆژووە، هێشتا لە كارەكانی بەربانگكردنیش نەبۆتەوە، سفرە رازاندنەوەی پارشێو دەست پێدەكات. كەچی هاوسەرەكەی یان دەخەوێت، یان كاتەكانی بە قوڕئان خوێندن، یان سەیركردنی تەلەفزیۆن بەسەر دەبات، بەڵام لە راستیدا خێزانی بەختەوەر ئەوەیە كە هەموو هاوكار بن كارەكانی ناوماڵ دابەش بكەن، پێغەمبەر (د.خ) زۆرجار كاری ماڵەوەی كردووە، ئەوەش مانای راستەقینەی ژیان و ئایینە. بۆیە پێویستە لەو رووەوە مامۆستایانی ئایینی لەو مانگە زیاتر جەخت لەسەر سوننەتە جوانەكان بكەنەوە و پیاو لای ژن جوان بكەن، ژنیش لای پیاو جوانتر بكەن، بەوەی هانیان بدەن كە بنەمای خێزانی بەختەوەر و ئاسوودە بریتییە لە رێز و خۆشەویستی و هاوكاری، بۆیە ناكرێت وا هەژمار بكرێت كە كار و ئیشی ناوماڵ تەنیا لە ئەستۆی ئافرەتە.»