رۆڵی ئافرەت لە پاراستنی ئاسایشی وڵات ئافرەتان لە بەرەنگاربوونەوەی داعشدا پشكی شێریان بەردەكەوێ

رۆڵی ئافرەت لە پاراستنی ئاسایشی وڵات ئافرەتان لە بەرەنگاربوونەوەی داعشدا پشكی شێریان بەردەكەوێ
پێشمەرگە لەدژی دوژمنێكی دڕندەو داگیركەر لەسەنگەردایەو گیان لەسەر دەست لە خاكی كورد رایاندەماڵن. سەركەوتنەكانی پێشمەرگەو تێكشكاندنی تیرۆریستان و پابەندبوون بە بەهاكانی مرۆڤایەتی و بەچۆكدانەهاتن لەبەرامبەر ستەم و ستەمكاریدا، ناوی پێشمەرگەی لەئاستی جیهانیدا خۆشەویست و رێزدار كردووە. راستە زۆربەی زۆری پێشمەرگەكانی كورد پیاون، بەڵام ژمارەی ئافرەتانی پێشمەرگەش كەم نییە كە جگە لەوەی بەشداری لە شەڕی دژی تیرۆریستانی داعش دەكەن، هاوكات لە ماڵەوە پاراستنی ماڵ و منداڵیان لەئەستۆ گرتووە. بە درێژایی مێژووی كوردیش ئافرەتانی كورد سمبولی ئاشتی و ئارامی و ئازایەتی بوون و لە زیندان و سەنگەر و رێكخستنەكاندا ژنان كۆڵەكەیەكی خەبات و تێكۆشان بوون، هەموو ئەمانەش دەرخەری ئەو راستییەن كە ئافرەتانی كورد لە یەك بواردا پێشەنگ نین، بەڵكو لە بوارە جۆراوجۆرەكاندا سەرمەشقن و تەنانەت لەبنبڕكردنی هزری داعشیشدا پشكی شێریان بەردەكەوی. هەر لەو بارەیەوە بەشداربووانی ئەم راپۆرتەی گوڵان راو سەرنجی خۆیان دەخەنەڕوو.

«سڵاو لەگیانی پاكی شەهیدانی كوردو كوردستان. من سەربەرزم كە هاوسەری پێشمەرگەیەكم و ئێستا لە بەرەكانی جەنگدایە، هاوكات كچی پێشمەرگەیەكی دێرینی شۆڕشی ئەیلوول و گوڵانم، خوشكی سێ پێشمەرگەم كە ئێستا لە بەرەكانی پێشەوەی شەڕی داعشن، هەروەها شازدە لە ئاموزایەكانم پێشمەرگەن و ئێستا لە سەنگەرەكانن، من لە خانەوادەیەكی شۆڕشگێڕ و خەباتكاری رێگای رزگاریخوازی كوردستان هاتوومەتە دنیاو هەتا ماوین هەر لە سەر ئەو رێبازە بەردەوام دەبین، ئەمڕۆ رۆژی گیانفیداییە بۆ خاك و نیشتمان.» ئەوە قسەی ئامینە رەمەزان بوو. ئەو خاتوونە وەك هاوسەری پێشمەرگەیەك لە درێژەی قسەكانیدا گوتی: «هەرچەند ئەركی من كەمتر نییە لە هی هاوسەرەكەم، چونكە وەكو پۆلیسێكی وەزارەتی ناوخۆ بەردەوامم لە كارو ئەركی خۆم و تەواوی ئەرك و كارەكانی ماڵ و منداڵیشم لەئەستۆیەو رۆژانە پێوەندیی بە هاوسەرەكەمەوە دەكەم و لە هەموو شتێك دڵنیای دەكەمەوە كە هیچ خەمی ماڵەوەی نەبێت، تاكو لەسەنگەر دڵخوش و ورەبەرز بێت. زۆرجار هانی دەدەم و پێی دەڵێم خوزگەم بەخۆت، ئەركەكەت زۆر پیرۆزەو هەموو ئەو رۆژانە دەنووسمەوە تاكو قارەمانیەتییەكانت هەرگیز لە بیرمان نەچێت وەكو یادگاریی بۆ نەوەی داهاتوومان دەیگێڕینەوە . لە ئێستادا ژیان و بەڕێوەبردنی ماڵ و منداڵ زۆر سەختەو قەیرانی دارایی ژیانی زۆر سەختتر كردووە، بۆیە جگە لە بەڕێوەبردنی ئەركی ئیداری و ماڵەوە، كاری دروومانیش دەكەم، تاكو پێداویستییەكانی منداڵەكانم دابین بكەم و لە خوێندن بەردەوام بن و هەست بە هیچ كەموكوڕییەك نەكەن.» لە وەڵامی ئەو پرسیارەشدا كە ئەگەر ئەركی ماڵ و منداڵ نەبێت، تا چەند ئامادەی شانبەشانی هاوسەرەكەی بچێتە سەنگەر؟ ئامینە رەمەزان گوتی: «من چ وەكو كارمەندێكی حكوومی، یاخود كادیرێكی حزبی یاخود وەكو هاووڵاتییەكی خۆبەخش هەمیشە ئامادەم بۆ بەرەكانی جەنگ بۆ ئەوەی شانبەشانی هاوسەرەكەم و برا پێشمەرگەكانم خزمەت بە خاك و نیشتمان بكەم. كاتێك كچێك دەبینم لە بەرەكانی جەنگدایە، دوعای سەركەوتنی بۆ دەكەم، زۆر پێی سەربەرزم كە كچانی وڵاتەكەمان خاوەنی ئەو جورئەتەن هاوشێوەی براكانیان بۆ سەربەخۆیی دەجەنگن، پێیان دەڵێم ئەركتان زۆر پیرۆزەو بەنسیبی هەموو كەسێك نابێت.» گوتیشی: «لە رێگای ناوچەو رێكخراوەكانەوە چەندین جار داوام كردووە هەر كاتێك پێویست بێت، ئامادەین بۆ بەرگریكردن لە خاك و نیشتمانی خۆمان گیان ببەخشین.»
رائید نەوزاد فەتاح قادر، لە لیوای پێنج - فەوجی سێ، سەبارەت بە هەمان پرس تایبەت بۆ گوڵان دەڵێت: «هەر لە سەرەتای دروستبوونی شۆڕشە یەك لەدوای یەكەكانی كوردەوە ئافرەت ئەستیرەیەكی گەش بووە لە ئاسمانی ئەو شۆڕشانەو هەرچەند ستایشی ئافرەتی كوردی زەحمەتكێش بكەین، هێشتا كەمە، چونكە پاڵپشت و هاوكاری پێشمەرگە بوون و شان بەشان باوك و برا و هاوسەریان قوربانییان بۆ گەل و نیشتمان داوە، بۆیە ستایش و بەرزنرخاندنی رۆڵی ئافرەت ئەركێكە لە ئەستۆی هەمووماندایە و ناكرێ فەرامۆش بكرێت. من وەك نمونەیەكی زیندوو ئاماژە بە رۆڵی هاوسەرەكەم دەكەم و وەكو ئەفسەر و پێشمەرگەیەكی ئەم كوردستانە شانازی بە رۆڵی هاوسەرەكەم دەكەم و بەسەربەرزی دەزانم بۆ ئەو هەموو خەمخۆرییەی بۆ پاراستنی ئەم نیشتمانە، ئەو وەك هاوسەنگەرێكم هەمیشە لەگەڵمدا بووە. هاوسەرەكەم هەمیشە ورەی پۆڵایینی پێ بەخشیوم، ئەگەر بەجەستەش لەگەڵم نەبووبێ، بەدڵ و بەفكرو بەنزاكانی بۆ سەركەوتنەكانی پێشمەرگە هەنگاو بە هەنگاو لەگەڵم بووە، سەرەڕای ئەوەی كە هاوسەرم كادرێكی پێشكەوتووی حزبەو لە بواری سیاسەتدا كاردەكات، سەرەڕای سەرقاڵبوونی بە بەڕێوەبردنی ماڵ و منداڵ، هاوكاری هەمیشەییم بووە، بۆیە دەتوانم ئەو شەرەفە گەورەیەی پێ ببەخشم و بە پێشمەرگە ناوی ببەم، بژی كورد. بژی كوردستان. بۆ پێشەوە بەرەو كوردستانێكی سەربەخۆ.»
فەوزیە یەحیا هاوسەری پێشمەرگەیەكی گیانفیدایە كە لە بەرەكانی شەڕ دژ بە دوژمنی داگیركەر دەجەنگێت و دڵخۆشی خۆی لەوە دەردەبڕێ كە هاوسەرەكەی پێشمەرگەیەو وڵاتەكەی دەپارێزێت. هەر لەوباریەوە گوتی: «وێڕای هاندانم هەمیشە یارمەتیی هاوسەرەكەم داوە، ئەگەر ئەركی ماڵ و منداڵیش نەبێ، ئامادەم لەگەڵیدا بچمە سەنگەر و شەڕی تیرۆریستان بكەم. سەرۆكمان هەمیشە خۆی بە پێشمەرگە دەزانێ، لە خوای گەورە داواكارم تەمەنی سەرۆك و پێشمەرگەكان درێژبكات. ئەگەر ئەوان نەبن وەتەن بێكەس دەبێ.»
فەوزیە كە هاوسەری پێشمەرگەیەكە بە بزەیەكی پڕ لە نیشتمانپەروەری دەڵێت: «سەربەرزم بەوەی پیاوەكەم پێشمەرگەیە، چونكە ئەو شەرەفە بە هەموو كەس نادرێ و هەموو كەسیش ئەو بارە قورسەی پێ هەڵناگیرێت ئامادەم ئەركە قورسەكانیشم ئەنجام بدەم تاكو ئەو خەمی ماڵەوەی نەبێ، ئامادەشم لەگەڵیدا بچمە سەنگەرەكانی پێشەوەو خزمەت بكەم، داواكاریشم چەكی پێویست دابین بكرێت بۆ پێشمەرگەكان تاكو بتوانن بە گیانێكی سەلامەت، وڵات بە سەلامەتی و پارێزراوی بهێڵنەوە.»
لەلایەكی دیكەوە موقەدەم ستار چۆچانی هێما بۆ ئەوە دەكات كە: ئەگەرچی ژن لە هەموو جەنگێكدا قوربانییە، هاوكات بوێرانە بەشداریی كارای لە پاراستنی ئەمن و ئاسایشی وڵات هەبووە، ژنانێك شانبەشانی برا پێشمەرگەكان چەكیان كردۆتە شان و دژ بە دوژمنانی كورد دەجەنگن، ئەوانەش كە لە سەنگەر نین، بە شێوەیەكی ناڕاستەوخۆ لەم پرۆسەیە بەشدارن، ژنانێك لە جەنگدا هاوسەرەكانیان شەهید دەبن و ئەركی بەخێوكردنی منداڵەكانیان و بەڕێوەبردنی ماڵەكانیان لەئەستۆ دەگرن، ژنانێك بە درێژایی ماوەی جەنگ هاوسەرەكانیان لە بەرەی جەنگن و دیسان ئەركی بەڕێوەبردنی ماڵ و بەخێوكردنی منداڵ دەكەوێتە ئەستۆیان. گوتیشی: «زیاتر لە دوو ساڵە گرووپی تیرۆریستی داعش شەڕی بەرپاكردووە و پێشمەرگە لە ئەركی پاراستنی نیشتماندان، بە درێژایی ئەو ساڵانە هاوسەری پێشمەرگە ئەركی سەختیان لەسەرشان بووە، هاوسەری پێشمەرگەكان وێڕای بارودۆخی دارایی هەرێمی كوردستان و سەرەڕای دڵەڕاوكێ و نیگەرانییان بۆ گیانی هاوسەریان دەبێ رۆڵی دایك و باوك بۆ منداڵەكانیان بگێڕن، بۆیە دەكرێ و پێویستیشە هاوشانی پێشمەرگە ستایشی هاوسەرەكانیشیان بكرێت و رۆڵیان لەبەر چاو بگیرێت، كە بە شێوەیەكی ئەوتۆ خزمەتی منداڵەكانیان دەكەن، كە پێشمەرگە دەتوانێ بە خەیاڵی ئاسوودە لە بەرەكانی جەنگ درێژە بە خەبات بدات و كوردستان لە چنگی داگیركەران بپارێزێت. ئافرەتی كورد ئەگەر بە شێوەیەكی راستەوخۆش لە پاراستنی خاكەكەی بەشدار نەبووبێت، ئەوا بە ناڕاستەوخۆ بەشدار بووە و رۆڵی بەرچاویان لە سەرسەختنی شۆڕش و جەنگەكان گێڕاوە، بۆیە پێویستە هەر كات سوپاس و ستایشی پێشمەرگە كرا، رۆڵی هاوسەرەكانیشیان نادیدە نەگیرێت، چونكە ئەوان سەربازی ونن لە سەرسەختنی جەنگەكاندا.»
د. زوبەیدا سەیدساڵح كە پسپۆڕی سیسیۆلۆژییە، سەرەتا باسی ئەوە دەكات كە «كۆمەڵگە ناتوانێ بەسەر هیچ كێشەیەكدا زاڵ بێت، یان لە بوارێكدا سەركەوتن بەدەست بهێنێ، ئەگەر رەگەزی مێ لە رووی هزری و فیزیكییەوە لەگەڵ پیاو هاوتەریب نەبێت.» گوتیشی: «ئەم بارودۆخەی ئێستای كوردستان خوازیاری بەشداریی كارای هەموو تاكی كۆمەڵگەیە بە ژن و پیاو و پیر و گەنجەوە، چونكە تووشی دوژمنێك بووین، كە بۆ لەناوبردنی تەنیا چەك و سەنگەرەكانی پێشمەرگە بەس نییە، بەڵكو پێویستە هێز، یان بزاڤێك رێكبخرێت، بۆ ئەوەی رۆشنبیری و هوشیاریی هەمە چەشن لەلای تاكەكانی كۆمەڵگە دروست ببێت، بە مەرامی خۆپاراستن و بنبڕكردنی هزری داعش. بو ئەم مەبەستەش ئافرەتان بە حوكمی ئەوەی هەم پەروەردەی نەوەیەكیان لەئەستۆیەو هەم پێوەندییە كۆمەڵایەتییەكانیان بەرفراوانە، چ لەناو خێزان و چ لەدەرەوەی خێزان، دەتوانن رۆڵێكی زۆر كارایان بو بڵاوكردنەوەی ئەم رۆشنبیرییە هەبێ.
لەلای خۆیەوە سامان عومەر شارەزا لە ئاسایشی نەتەوەیی سەبارەت بەو بابەتە دەڵێت: «دامودەزگەكانی ئاسایش لە وڵاتە جیاجیاكانی جیهان لە سەرەتای سەدەیی بیست، گەیشتوونەتە ئەو راستییە كە چیتر تەنیا بە ئەوان ئاسایشی دەوڵەت و نەتەوە لە بەرژەوەندیی باڵاو نەتەوەیی دابین ناكرێ، سەرەڕایی هەرچی هێزی ماددی و مەعنەویاتی هەبێت، ئەمەش لە بەر یەك هۆیە، ئەویش هەڕەشە ئەمنیەكانە بە هەرسێ ئاستەكانی ناوخۆ، دەرەوە و جیهانی وەك سیاسی، لەشكری، ئاسایشی كۆمەڵایەتی، ئابووری، تیرۆر، تاوانە رێكخراوەكان، ماددە هۆشبەرەكان و ...هتد، هەمیشە لە زیادبوونن دژی دەوڵەت و نەتەوە، تیرۆریستان و تاوانبارەكان، ماوە ماوە شێوازو هونەرو زانستی تاوانەكانیان گۆڕانكاری لەسەر دەكەن، سوودێكی زۆر گەوەرەش لە بەرەوپێشچوونی جیهان لە هەموو بوارەكاندا دەبینن. ئافرەت وەك تاك كە بەشدارە لەهەموو بوارەكانی ژیان و چالاكییەكان، ستوونی ئاسایشەو هەموو جومگەكان لەخۆدەگرێت. دەرئەنجام نەخشەی دابینكردن و پەرەپێدانی بەرژەوەندی باڵاو نەتەوەیی پێكدەهێنێت، مەرجە ئەم بەشداریە وەك پێویست بێت لەچوارچێوەی ئەو ئەركەی كە هەیەتی وەك پێویست جێبەجێی بكات. لە هەمان كاتدا دەبێت ئەو بەشە بەرپرسیارییە لەئەستۆی خۆی بگرێت،چونكە ئاسایش بەرپرسیارێتی هەمووانە و بۆ دابەشكردن بریتییە لەپێدانی زانیاری و هەواڵگری، ئەمە لەحاڵەتی ئاسایی و نائاسایی، كاتێكیش شەڕ دروست دەبێت، دەوڵەت باری نائاسایی رادەگەیەنێت، لەو كاتەدا پێویستە ئافرەت ئەركی لەشكەری و كادیری ئاسایشی و هەواڵگری ببینێت. تەنانەت زۆرجار ئافرەت بۆ كاری سیخوڕی و شانە نوستووەكان بەكاردەهێنرێت، بۆیە ئافرەت رۆڵێكی زۆر گەورە دەبینێت لە پاراستنی ئاسایشی دەوڵەت و بەرژەوەندی نەتەوەیی و بەهاكانی مرۆڤایەتی. بۆیە دەبێت سەرەتا ئافرەت لە باشووری كوردستان لە چەمكی (ئاسایش بەرپرسیاریەتی هەمووانە) تێبگات، پاشان بەشە بەرپرسیارەتییەكەی خۆی جێبەجێ بكات.» گوتیشی: «لەئێستادا باشووری كوردستان وەك نەتەوە و دەوڵەتی جیهانی دەبێ داكۆكی بكات لە چەند خاڵێكی ئاسایشی هەواڵگری كە ئەمانەی خوارەوە بەشێكە لەوانە بۆ ئەوەی هەمیشە ئاسایشی باشووری كوردستان پاراستن بەخۆوە ببینێت:
1. بڵاو كردنەوەی پێگەی ناسنامەی وڵاتپارێزی .
2. هۆشیاری و مەترسیی ئاسایشی ناوخۆ، دەرەوەو جیهان لەگەڵ نەخشەو پلانەكان .
3. فێركردنی هاووڵاتیان لەسەر چۆنیەتی پاراستنی سەرچاوە سروشتییەكان و بەرهەمهێنانی دروست.
4. دیاریكردنی ئاسایشی سەرتاسەری و خۆپاراستن و هێرشكردن.
5. پشتیوانیكردن و پلان و بەرنامە بۆ رێزگرتن لە سیستەمی گشتی و بەرژەوەندی نەتەوەیی.
6. رێگەگرتن لە پڕوپاگەندەی رەش و ئەكتیڤكردنی رۆڵی دامودەزگەكانی پەروەردەیی و راگەیاندن لە هۆشیاری ئاسایشی.
7. چاودێری لە سیخوڕیكردن و لەسەر دژە مافە نەتەوەیی وەك، ئاسایشی لەشكەری، ئابووری و سیاسی و ...هتد.»
Top