هەر بۆنەیەكی ئایینی كۆمەڵێك دابونەریتی كۆمەڵایەتیشی لە پشتەوەیە، مانگی رەمەزانیش وەك بۆنەیەكی ئایینی مانگێكی رێزلێگیراوە و بەشێكی زۆری خەڵك لەم مانگەدا بەڕۆژوو دەبن، كۆمەڵگەی كوردیش بە چەند دابونەریتێكی كوردەواریانەوە پێشوازی لێدەكات، هەر لە چۆنیەتی بەرۆژوو بوونەوە تا دابەكانی رۆژوو شكاندن و نانخواردن و سفرە رازاندنەوە و هاتووچۆ و سەردان و ئەو یاریانەی كە لە شەوانی رەمەزاندا دەكرێن. لەم مانگەدا تا كاتی رۆژوو شكاندن زۆربەی خەڵك پابەندن بە رێورەسمی بۆنەكەوە، بەڵام هەر كە شەو داهات، ئیدی بەزمەكانی رابواردنی شەوان دەستپێدەكات و هەر شارەو لەو رووەوە دابونەریتی كۆمەڵایەتی خۆی هەیە... لەم راپۆرتەدا هەندێ لایەنی ئەم كولتوورە بەسەر دەكەینەوە..

لەمانگی رەمەزاندا هەر لە كۆنەوە كۆمەڵێك یاری فۆلكلۆری جوانمان هەبوو
شاری هەولێر كە كۆنترین شاری دنیایە كە تا ئێستاش ئاوەدان مابێتەوە و خەڵكی تیادا بژی، خاوەنی كۆمەڵێك دابونەریتی كۆمەڵایەتی جوان و سەرنجڕاكێش بووه‌. هەر وەك (مەسعوود حوسێن) دەڵێ «ئێمە لە شاری هەولێر هەر لە كۆنەوە كۆمەڵە دابونەریتێكی كۆمەڵایەتی و بە زمی شەوان و یاری جوانمان هەیە لەم شارەدا، بەڵام ئێستا بەهۆی پێشكەوتنی تەكنؤلۆذیاوە زۆرێك لەو دابونەریتانە گۆڕانیان بەسەر دا هاتووە یا نەماون و هەندێك جۆری نوێی كات بە سەربردن پەیدابووە، بۆ نموونە لە كۆنەوە یاری سنیانێ باوبووە لە دەوروبەری شاریش لە گوندەكان (كڵاو مستانێ یا كەرە مستانێ) دەكرا و ئێستاش لەزۆر شوێن هەر باوی ماوە، بەڵام لەلای هەندێك كەس و زۆربەی خەڵكان ئێستا شەوانی رەمەزان بە دیار تەلەفزيۆن و ئینتەرنێت بەسەردەبەن. هەندێك لە گەنجانمان بە یاری دامە یا تۆپ تۆپێن شەوەكەیان بەسەردەبەن، ئەویش بەكردنەوەی چەندین خول بۆ یاری تۆپی پێ لە شەوانی رەمەزاندا، ئەوەی دەمێنێتەوە تەنيا بە تەمەنەكانن ئەوانیش كۆمەڵ كۆمەڵ كۆدەبنەوە و باسی سەردەمی گەنجیان دەكەنەوە، هەندێكیش دەچنە مزگەوت بۆ ئەوەی مامۆستا وتاریان بۆ بدات و زیاتر ئاشنا بن بة ئایينی ئیسلامی پیرۆز، بە گشتی دەتوانم بڵێم زۆربەی شەوانی رەمەزان شەوی خۆشن.
دواتر(حاجی ئەحمەد حەمەدئەمین –تەمەن 59 )سەبارەت بە شەوانی رەمەزانی جاران وتی «بەڕاستی جاران شەوانی رەمەزان زۆر خۆش بوو. زۆرجار لەبەر خاتری رەمەزان ناكۆكیيەكی وەك دوژمنداری دەبڕێندرایەوە. یان ساردی عاجزی دوو خێزان یا دوو بنەماڵە نەدەهێڵدرا. خەڵكەكە زۆر قەدری مانگەكەیان دەگرت و دەیانكردنە هۆیەك بۆ گەردن ئازادی و لێكتر خۆشبوون. هەروەها هۆیەكیش بوو بۆ بەهێزبوونی پێوەندییە كۆمەڵایەتییەكان، چونكە زۆرجار ئێمە لەم شەوانەدا سەردانی خزمان و برادەرانمان دەكەین. ئەوە بێجگە لەوەی كە لە شەوانی رەمەزاندا كۆمەڵێك یاری كوردەواریمان هەبوو خەڵك تا كاتێكی درەنگ بەو پەڕی خۆشییەوە كاتیان پێ دەبردة سەر. زۆر جار لەناو هەندێ چین و توێژ یاری و بەزمی تایبەتی هەبوو بۆ نموونە (كەوباز و كۆترباز و ئەوانەی شەڕە كەڵەباب)یان دەكرد، شەوانی رەمەزان كۆدەبوونەوە خەڵكێكی زۆریش لەدەوریان خڕدەبوونەوە، شەڕیان بە كەڵەشێر یا كەو دەكرد تا درەنگی شەوەێ بەو بەزمە خەريك دەبوون. بەڵام بەداخەوە ئێستاكە زۆربەی ئەو یاریانە ناكرێن.
ئەحمەد مەنتك سەبارەت بە شەوانی رەمەزان دەڵێ «ئێمە شەوان كۆدەبینەوە لەگەڵ برادەران باسی شتێك دەكەین بۆ هەموومان سوودی هەبێت، دواتر لە شوێنێك دادەنیشین هەندێ یاری كوردەواری زۆر خۆش هەیە دەیكەین، بەتایبەتیش (كەرە مستانێ) یا دامەكردن ئەم یارییانە شەوانی رەمەزان تاموچێژێكی تایبەتی هەیە و تا درەنگانی شەو بەردەوام دەبین، هەروەها ئێمە لە باب و باپیرمانەوە بۆمان ماوەتەوە كە كۆمەڵ كۆمەڵ كۆببینەوە و بچینە ماڵی یەكێك لە خزمە نزیكەكانمان و لەوێ بە گفتوگۆ و گێڕانەوەی بەسەرهات كاتێكی خۆش بەڕێ بكەین.
دەهۆڵ كوتانی شەوان
دەهۆڵ كوتانی شەوانی رەمەزان نەریتێكی دیكەی رەسەن و كۆنی كوردەواریانەیە، لای میللەتانی دی بە شێوە و شێوازی دیكە خەڵكان لە كاتی رۆژوو گرتن وەئاگا دەهێندران. (موحسین ئەحمەد - تەمەن 39) كە پتر لە بیست ساڵیش دەبێ دەهۆڵ كوتە و دانیشتوی شاری هەولێرە، لەبارەی دەهۆڵ كوتینی شەوانەوە دەڵێت:هەر بەمنداڵییەوە فێری ئەمكارە بوومە. شەوانی رەمەزانی جاران زۆر خۆش بوو، ئێمە كە چوار ثێنج كەسێك دەبووین، ئەوسا من منداڵبووم، بەرەبەری مەلا بانگدانێ چەند كۆڵانێكمان بەسەر دەكردەوە و دەهۆڵمان دەكوتی و خەڵكامان لەخەو بەئاگا دەهێنا. كە دەبووە (عالفەش) واتە رۆژێك پێش جەژن بە شەوەكەی ماڵ بە دەگەڕاین داوای جەژنانەمان دەكرد.
هەرچی (شەمسەدین عزەدین)ی خزمی (موحسین)ە دەڵێ: ئەو تام و چێژەی دەهۆڵ كوتانی جاران هەیبوو، ئێستا نەیماوە. ئێستا خەڵك زۆر شتی دیكەی هەیە كە شەوان بە ئاگای بێنێ و پشت بە دەهؤڵ كوتان نابەستن بۆ لەخەو هەڵسان.
رەمەزان و رازاندنەوەی سفرەی نانخواردن
مرۆڤ لە مانگی رەمەزاندا لەبەرەبەیانەوە كە پارشێو دەكات ئیدی دەم لە زاد نادات تا مەلا بانگدانی ئێوارێ، كە دەگاتە ئێوارەش زۆر برسی دەبن و بە ئیشتیاوە چاوەڕێی رۆژوو شكاندن دەبن. بەر لە مەلا بانگدانیش ئافرەتانی ماڵەوە خەریكی ئامادەكردنی جۆرەها خواردن و خواردنەوە دەبن. بە جۆرێك وەك بۆنەیەكی زێدە خۆش و سەرنجڕاكێشی لێدێت و بۆنەكە تام و بۆیەكی تایبەتی دەبەخشێت. (پەروین محەمەد –تەمەن 32ساڵ) كە ژنێكی هەولێریە، لەمەڕ سازكردنی نانی ئێوارەی رەمەزان دەڵێ: لای ئێمە رۆژوو شكاندنمان بۆنەیەكی یەكجار بەهاتوبات و دڵڕفێنە، بۆنەیەكە هەرچی خواردنی خۆش هەیە ئامادەی دەكەین. هەر لە خواردنەوە بیگرە تا جۆرەها پاقڵاوە و كێك و شیرنەمەنی..تاد (حاجی مەولود میارنی – تەمەن 65ساڵ)یش دەڵێ: رۆژوو شكاندن بۆنەیە بۆ لەیەك خۆشبوون و گەردن ئازادی. جاری وا هەیە كوڕ لە باوك یا باوك لە كوڕ عاجز بوونە، ئەم سفرەی نانخواردنە دەبێتە هۆیەك بۆ ئاشتبوونەوە، بۆیە ئەگەر مانگەكە لە رووی دینییەوەش پیرۆزە، لە رووی كۆمەڵایەتیشەوە هەر پیرۆزە..
لە كۆتاییدا مامۆستا(سەید ئەحمەد پێنجوێنی) پێش نوێژ و وتار خوێن وتی «خۆشبەختانە میللەتی كوردی موسڵمان وەكو میللەتەكانی تری موسڵمان دوای بەرەبانگ كردنەوە پۆل پۆل و دەستە دەستە بە هەموو چین و توێژەكانەوە بەرەو ماڵی خودا بەڕێ دەكەون، لەماڵی خودا ئیشی رۆژیان تەواو دەكةن، ئەویش نوێژ و تەراویحە. دواتریش كۆمەڵێك كۆدەبنەوە دەچن بۆ بازاڕ لەوێش بڕێك كات بەسەر دەبەن، هەندێك كەس كۆدەبنەوە لە ماڵێك یاخود دەچن بۆ بازار بۆ یاری كردن. مانگی رەمەزان دەورەیەكی پەروەردەییە، بەهانەیەكە بۆ گەردن ئازادی و لێكترخۆشبوون و سڕینەوەی بوغز و رق و كینە لەدڵی یەكتر...