تارا ئەحمەد – مامۆستای ناوەندی
ئەوەی كەس نكوڵی لێناكات ئەوەیە كە مرۆڤ لە تەمەنی گەنجیدا رۆڵێكی باڵا و گەورەی هەیە لەبینادنانی كۆمەڵگە و بەرەو پێشبردن و پێشخستن لەبوارەكانی ئاوەدانكردنەوە و پیشەسازی و خوێنەواری و كۆمەڵایەتیدا و ئەركێكی قورس ئەكەوێتە سەرشانی لە بەدیهێنانی ئەو ئەركە پێویست و پیرۆزانەدا، دیارە كە رۆڵی گەنجان لەهەموو سەردەمێكدا وەك یەك نییە و ئەو رۆڵە لەبەر هەندێ هۆ تاراددەیەكی زۆر لەیەك جیاوازە، گەنجان پێش نیو سەدە زیاتر ئامادە بوون بۆ قوربانیدان و رووبەڕووبوونەوەی ناحەزان و دوژمنانی وڵات و خاكەكەمان. بە پێچەوانەوە گەنجانی ئەم سەردەمەوە كە لام وایە ئەو پەرۆشی و ئامادەبوونەیان تێدا نییە و نایانەوێ خۆیان نزیك بكەنەوە لەهەر بابەتێك كە مەترسی تێدا بێت.
ئێستاش لەبیرمە كە لەشەستەكانی سەدەی رابردوودا لەگەڵ گەنجێكی هەولێریدا كە لەعەینكاوە دائەنیشێت، لەبەندیخانەی بەعەقوبە بەیەكەوە بووین، بەڕێوەبەری بەندیخانەكە زۆر تەنگی پێ هەڵچنیبوو كە دەبێ پاكانە بكا لەكاری سیاسی و حزبایەتی، بەڵام ئەو هەر ملی نەئەدا و پاكانەی نەئەكرد، بۆ ئاخرین جار بانگی كرد و پێی وت: (سەرحەدون) كە ناوی كوڕەكە بوو ئەگەر پاكانە دەكەیت، سووكایەتیت پێدەكەم، سەرحەدون، چۆن وەڵامی دایەوە: پێی وت ئێوە میللەتێكتان سووك و ریسوا كردووە، منیش وەك یەكێك لەئەندامی ئەو میللەتە چی ئەكەی بیكە، بەڕێوەبەری بەندیخانەكە وابزانم ناوی(علی زین العابدین) بوو، هەردوو چاوی پەڕییە تەوقی سەری و زۆر توڕە بوو لەوەڵامەكەی، هەر ئەوەی پێكرا فەلاقەیەكی باشی كرد.
هەروەها نموونەیەكی تر لەو چاونەترسانەتان بۆ دەگێڕمەوە كە ئەویش بەرێكەوت هەر لە هەولێر بوو، بەرپرسی كۆگای تووتن بوو، كارمەندێكی دەوڵەتی بوو. پێشمەرگە لەچاڵێكدا كۆگاكەی سوتاندبوو ئەویش گیرا، لەگەڵ مندا درا بەدادگای عورفی عەسكەری لە كەركوك، دادگا بڕیاریدا ماوەی دە ساڵ لە نوگرە سەلمان زیندانی بكرێ، لەگەڵ پارەی توتنی ناو كۆگاكە بە (114) سەدو چواردە هەزار دینار خەمڵاندبوویان لەگەڵ پەنجا فلسدا (114،050) ئەو چاو نەترسە یەكسەر دەستی كرد بەگیرفانیا كە لەپەنجا فلس زیاتری تێدا نەبوو دەریهێنا و خستیە سەر مێزەكەی بەردەم سەرۆكی دادگا و بەشێوە زارێك هەولێرییانە وتی: (جەنابی حاكم، ئێستا هەر ئەو پەنجا فلسەم پێیە، كە گەڕامەوە ماڵێ حەماڵێك بنێرە لەدووم ئەوی دیشت بۆ دەنێرم!).
ئەوەی سەرەوە تەنیا دوو نموونە بوون لەخۆڕاگریی و چاونەترسی دووكەس رەنگە بەسەدەها نموونە تری وا هەبێ كە من ئاگام لێنەبێ و جێگەی ئەوە نەبێ كە باسیان بكەم، ئەمە جگە لەو هەزاران كەسەی كە چەكیان هەڵگرتبوو و رووبەڕووی دوژمن بووبوونەوە و گیانی خۆیان بەخت ئەكرد لەپێناو سەربەخۆیی خاك و وڵاتدا، دیارە ئێستا زۆر كەمن ئەوانەی كە پڕكێشیی ئەوە بكەن هەڵوێستی لەوجۆرانە وەرگرن.
ئەوەش نابێ لەبەرچاو خۆمان گوم بكەین كە گەنج لەهەموو شوێنێكدا حەزی لەچاولێكەری كردنە و گوێ نادا بەوەی كە ئەو رەوشتە چاك و بەسوود بێ یان بێ سوود و خراپ بێ. ئێستا دەبینین كە رێژەیەكی زۆری گەنجان فێری قژ هێشتنەوە و ریش بەتەواوی نەتاشین بوون، هەندێكیش فێری سەرتاشین و سفركردنی مووی سەریان بوون، تەنانەت لەناو بەتەمەنەكانیشدا، كە ئەمە لە چاولێكەری زیاتر هیچی تر نییە.
لێرەدا لەسەر دڵسۆزانی میللەت پێویستە رۆڵی خۆیان ببینن لەرێنوماییكردنی گەنجاندا و ئەگەر هەڵسوكەوتێكی ناتەواویان بەرچاوكەوت و رێگەی راستیان پیشان بدەن و دووریان بخەنەوە لەگرتنە بەری رێگەی چەوت و بێ كەڵك.

پارێزەر : ئومید عەبدولسەلام قادر
راستە نەوەی پێش ئێمە ناخۆشی و دەردەسەریان زۆر دیت، خەباتێكی بێوچان و نەبڕاوەیان كرد، ئەم رۆژەیان خوڵقاند، بەڵام لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا، نەوەی پێش ئێمە، بە تەمبەڵ و نانەتەوەیی و بێفكر و ئیشنەكەرمان وەسف دەكەن، تەنانەت بەوەش تاوانبار دەكرێین كە هاتووینەتە سەر حازری و زۆرجاریش لێرە و لەوێ بەم نەوەیە دەڵێن حازرخۆری بەر سێبەر!!!ئەمجۆرە هەڵوێستەی نەوەی پێش خۆمان لەئێمەمانان دڵڕەقییەكی زۆری تێدایە و جۆرە نادادوەرییەكیشی لەناواخندایە. راستە ئەو هۆ و پێناوانەی ئێستاكە فەراهەمن لە سەردەمی پێشوودا نەبوون، بەڵام بائەوەش بڵێین ئایا هەر نەوەی ئێستاش نییە كە بەشداری لە هێنانەدی ئەم هۆیانەی وەك ئینتەرنێت و مۆبایل و....تاد كردووە؟؟ راستییەكەی ئەوەیە ئێمە بەردەوامێتی نەوەی پێش خۆمانین، بەڵام بە جیاوازییەكانمانەوە، نەك كۆپی ئەوان بین . ناكرێ ئێمە كتومت وەكو ئەوان بین، چونكە سەردەمی ئێمە و ئەوان چ لەرووی سیاسییەوە چ لەرووی كۆمەڵایەتییەوە دوو سەردەمی نەك وەك یەك نین، بەڵكو زۆریش لێكجیاوازین. سەردەمی ئێستا سەردەمی بەعس و سەدام نییە تا ئەو وەختی لەگەڵ هی ئێستا بەراورد بكرێت، بەهی جاران بوترێ نیشتمانپەوەر و بەهی ئێستاش كەمتەرخەم!!!
ئەوەی پێش ئێمە ئەگەر بەم زهنیەتە ئێمە بخوێننەوە، پێموایە جگە لە یەك حاڵی نەبوون و لەیەك نەگەیشتن زیاتر هیچی تر بەدەست ناهێنین، ئەوەی گرنگە بتوانین ئەوەیە، سەرەڕای كەموكوڕییەكانیشمان، بەڵام هەردوولا تەواوكەری راستەقینەی یەكن.