یەكێك لەهۆیەكانی پێشكەوتنی كۆمەڵگە تەكنەلۆژیایە، ئەم تەكنەلۆژیایە ئەوەندەی پێداویستیەكانی تاكی دەستەبەر كردووە وایكردووە بە تەواوەتی مرۆڤ دەستەمۆ ببێت بەجۆرێك كە نەتوانێ سنورێك بۆحەزو و خواست و داواكاریەكانی دابنێت و لەئەنجامدا تووشی نائارامی دەرونی دەبێت. زۆر جار ئەم نائارامیە كۆمەڵێك كێشەی دەرونی و كۆمەڵایەتی و سیاسی و ئابوری لێ دەكەوێتەوە.
گێلاس عەبدول، مامۆستای زانكۆ (لە بەشی كۆمەڵناسی)، هۆكارەكانی نائارامی تاك لەژیانی كۆمەڵایەتیدا دەبەستێتەوە بە كۆمەڵێك پاڵنەر و دەڵێت" تاكەكان لەژیانی كۆمەڵایەتیاندا ئیرادەیەكی لاوازیان هەیە و بەبچوكترین رووداو دەڕوخێن و توشی هەڵچون و داچون دەبن، كە ئەمەش هۆكارێكە بۆ نائارامی دەروونی، كە پەیوەستە بە نا وشیاری تاك لە رووبەڕوو بوونەوە لەگەڵ كێشەكانی ژیان".
مامۆستا گێلاس ململانێكانی ژیانی تاك بە دوو شێوەدا دابەش دەكات و پەیوەندیان دەداتەوە بە نائارامی دەروونی تاكەكە و دەڵێ: "دوو شێوە لە ململانێ هەیە، یەكەمیان ململانێی تاك لەگەڵ دەروونی خۆی بۆ بەدەستهێنانی كۆمەڵێك حەز و ئارەزو، ئەمە لەو جۆرەیە كە مرۆڤ پێی خۆشە هەمووشتێك بەدەست بهێنێت، ئیتر بۆی گرنگ نیە بە چ رێگەیەك و بە كام شێوەیە دابینی دەكات، بۆیە زۆرجار دەبێتە هۆی دروستبوونی نائارامی دەرونی. جۆری دوهەمیان ململانێیە لەگەڵ دەورووبەری خۆیدا ئەمەش لەو جۆرەیە كەمرۆڤ لەگەڵ ژینگەو خێزانی خۆیدا دەكەوێتە ململانێوە و لە ئەنجامدا تووشی جۆرێك لە نائارامی رۆحی و دەروونی دەبێتەوە".
هەندێك جار گەنجان بەهۆی ئەو ململانێ دەرونیەی رۆژانە روبەڕوویان دەبێتەوە بەشێوەیەك لەشێوەكان توشی نائومێدی دەبن زۆربەی كات كەسێتی خۆیان ون دەكەن.
ئەڤین غەیدان، خوێندكاری كۆلیژی زانستی كیمیا، دەڵێت "ئەو نائومێدی و نائارامییەی لای گەنجان درووست بووە دەگەڕێتەوە بۆ باری دەروونی تاكەكان كەرۆژانە گەنجانی بەخۆوە سەرقاڵ كردووە كە ئەمەش لەبنەمادا هیچ پاساوێك هەڵناگرێت و بەڵكو پەیوەستە بەناهۆشیاری و تێنەگەیشتنی گەنجان بۆ ژیان و دروستكردنی دنیایەكی دوور لە واقع و راستی لەناو خەیاڵی خۆیاندا و هەركات لەسەر ئەرزی واقعدا دەبینن خەون و خەیاڵەكانیان نەهاتوەتە دی، تووشی جۆرێك لە خەمۆكی یان سەر لەشێواوی دەبن و هیچ هیوایەكیان بۆ ژیان نامێنێت".
كاوە عارف، دوكاندارە و دەڵێ " هەرچی تاكی ئەم كۆمەڵگەیەیە نائومێدە و هەمووی بەشی خۆی كێشەی هەیە. هۆكاری گەورەی ئەم نائومێدیە دەگەرێنمەوە بۆ ئەوەی كە كەس قەناعەتی نەماوە و بە هیچ شتێك حەزەكانی تێر نابێت. ئەگەرچی باری گوزەران لە جاران زۆر باشتر بووە كەچی خەڵكی پێی دڵخۆش نییە. ئەوەی ئەمڕۆ بەدەستی دەهێنێت سبەینێ لێی پەشیمان دەبێتەوە".
گێلاس عەبدول دەربارەی قەناعەتی تاكەكان دەڵێ "تاكی ئێمە نازانێت وشەی قەناعەت بەكار بهێنێت بۆ ئەوەی وەك فریارەسێك بەپیریەوە بێت، عەرەب دەڵێت قەناعەت سەرمایەیەكە لەناو ناچێت. بەڵام ئەم قەناعەتە دەبێت لەسەرەتاوە و لەگەڵ پەروەردەكردنی منداڵ فێربكرێت بۆ ئەوەی لەكاتی دەست نەكەوتنی شتەكان بەرگە بگرێت و پێی نەڕوخێت، هەروەها پێویستە تاك لەئاستی توانكانی خۆیدا بەئاگابێت و بە توانای خۆی ئەركەكانی راپەڕێنێت، بۆئەوەی بەپێی ئەو ئەركەش چاوەڕوانی دەستكەوتەكانی بكات، لەوە زیاتر فشار نەخاتە سەرخۆی و وای لێبێت هەست بە رووخان و نائارامی بكات".
حاجی بەكر تەمەن 55ساڵ خۆی بەكەسێكی بەختەوەر دەزانێت و دەڵێت "منیش بێبەری نیم لەو نائومێدی و دڵ تەوسانەوەیە بەڵام بەسەر خۆمیدا ناهێنم و بەهیچ جۆرێك خۆم نادەمە دەست هیچ كێشەیەكەوە. چونكە ژیان ئەوەی ناوێت. بەڵام بەراستی ژیان وەك جاران تامی نەماوە. هەرچەندە ئێستا هەموو شتێك هەیە بەڵام هەمووی دوبارە و بێمانەیە".
گێلاس عەبدول دەڵێت "ئەوەی حاجی بەكر دەیڵێت زۆر ڕاستە، مرۆڤ دەبێت ئیرادەی بەهێز بێت و بەسەر كێشەكانی خۆیدا زاڵبێت چونكە كەس ئەوەندەی خود بۆخۆی دڵسۆز نیە. جائەگەر هاتوو تاك لەكاتی درووستبوونی هەركێشەیەك دەست لەخۆی بەردا، ئەوا بەرەو بێ ئیرادەیی و لاوازی دەچێت".
ژینۆ عەلی، خوێندكاری پەیمانگای تەكنیكی سلێمانی، هۆكاری نائارامی دەروونی دەگەڕێنێتەوە بۆ دووبارەكردنەوەی ژیان و هەموو ئەو كارانەی رۆژانە دووبارە دەبنەوە و دەڵێ "هەر شتێكیش ئەوەندە دووبارە بێتەوە مانای خۆی لەدەست دەدات".
هەروەها ژینۆ عەلی دەڵێ" لەم كۆمەڵگەیەدا هەرشتێك بوو بە باو ئەوەندەی لێدەدەنەوە تا دەسوێت، چونكە ئێستا زیاتر توێژی گەنج ئەم نائارامی و بشێویەی پێوە دیارە. هۆكارەكەشی ونبونیانە لەناو كۆمەڵێك گرفتی رۆژانەی وەك ناهۆشیاریان لە بەرامبەر كۆمەڵێك بابەتی وەك پەیوەندی خۆشەویستی و ...تد. هەر گەنجێك دێت و چەندین پەیوەندی خۆشەویستی درووست دەكات بەڵام كە دەیاندوێنی تەنها بۆ كات بەسەر بردن و لاسایی كردنەوە ئەم پەیوەندیانە دەبەستن، ئیتر بۆیان گرنگ نییە دوایی چی روودەدات. وەك چۆن ماوەیەك بوبو بەمۆدێل هەموو گەنجێك سەفەری دەرەوەی وڵاتی دەكرد داهاتووی خۆیان لەناو دەبرد.
لە كۆتاییدا مامۆستا گێلاس دەڵێ "تاكی ئێمە خۆی نەناسیوە. واتا پێویستە تاك بەقەد لێهاتویی خۆی هەوڵ بدات بۆ بەدەست هێنانی دەستكەوتەكانی، بۆ ئەوەی نائومێدی رووی تێنەكات. بۆنمونە بەجیهانیبوون و تەكنەلۆژیا ئەوەندەی شتی تازە پێشانی تاك داوە، وای كردووە تاك بەردەوام بیر لە شتە مادیەكان بكاتەوە و لە پێداویستییە رووحیەكانی دوور بكەوێتەوە".