(وەزنە حامد) ساڵانێكە سەرقاڵی نووسین و لێكۆڵینەوەیە، راستە سەرەتا بە چیرۆك نووسین دەستی پێكردووە، بەڵام دواتر لە بواری كۆمەڵایەتی و ئەدەبیش بەرهەمی پێشكەش كردووە، كاری رۆژنامەوانیش بۆتە بەشێك لە ژيانی ئەو.
(وەزنە) لە نووسینەكانیدا ئەگەر چیرۆكیش بووبێ هەوڵیداوە واقیعی ژيانی ژنانی رۆژهەڵات و ئێش و ئاریشەكانیان بەرجەستە بكات، لەم رووەوە چەندین وتار و لێكۆڵینەوەی پێشكەش كردووە یەكێك لە دیارترین چیرۆكەكانی (صفير القطار).
(گوڵان) لە گفتوگۆیەكدا چەند پرسێكی هەنووكەیی ژنانی لەگەڵ شرۆڤەكرد، دەرەنجام ئەو دیمانەیەی لێكەوتەوە.
* راوبۆچوونی جیاواز سەبارەت بە چۆنییەتی دیراسەكردنی ژيان و ئاريشەكانی ژنان هەیە، ئایا چۆن و لە كوێیەوە دەست پێبكرێت، ئێوە چۆن لەو مەسەلەیە دەڕوانن؟ رۆڵی میدیا چۆن هەڵدەسەنگێنن؟
- دیراسەكردنی ژيان و ئاريشەكانی ژنان، مەسەلەیەكە پێویستی بە زانایی و ئاگایی لەسەرجەم لایەنە مرۆیی و فسیۆلۆژی و سیاسی و كلتوورییەكانی كۆمەڵگە هەیە، قۆناغە مێژووییەكانی هەر میللەتێك رەنگرێژی ژيانی تاك و ئاریشە و رادەی پێشڤەچوون دەكەن، هەنووكە دیراسە و توێژینەوەكان بەتایبەت لە میدیای كوردیدا ئەو ئاراستەیان وەرگرتووە، بەڵام تێبینی ئەوە دەكرێت زۆرینەی لێكۆڵینەوەكان سروشتێكی سەرپێی دووكەسیان هەبێ، رۆنە چوونەتە نێو ناخی كێشەكە، ژيان و ئارايشەكانی ژنانی كوردستان پێویستیان بە دیراسەی قووڵ و پێشنیاری واقیعی هەیە، ژنان پێكهاتەیەكی سەرەكی كۆمەڵگەن، نووسەری بە توانا(ئەمین رەحیانی) دەڵێت: ئافرەت خێزانێكی ساڵح و دایكێكی بەسۆز و خوشكێكی رووسوورە، هەموو شتێكش لە پێناو پارێزگاریكردن لە نامووس و باوەڕی خۆی دەكات، ژن ژيانە و ژيانيش كەون و وجود) بزربوونی رۆڵی ژنان لە كۆمەڵ گەر ئەو غیابە بچووكەش بێ شپرزەیی و ناهاوسەنگی دروست دەكات، پێم باشە لەمەودوا دەستپێكی دیراسەكان لەو گۆشەنیگایەوە بێ، چونكە تا ئێستا ئێمە وەك فیكر و ژێندەر و بابەت دیراسەی پرسی ژنانمان نەكردووە.
* هەندێك فاكتەری خراپی رەوشی ژنان بۆ باوك و برا یان خێڵ و بنەماڵە دەگەڕێننەوە، هەندێكی دیكە سیستەمی پەروەردە و لاوازی دامودەزگا كۆمەڵایەتی و پەروەردەییەكان، ئێوە هۆكارەكان چۆن دەستنیشان دەكەن؟
- میدیای كوردی تەركیزی زۆر دەكاتە سەر خێزان، (باوك و برا) واتە توخمی نێرینە ئایدیای كۆمەڵگە و عورفە باوەكان دەرهاوێشتەی كۆمەڵێك ململانێی ئایینی و ئایدیۆلۆژين، ركابەری خێڵەكی و داگیركاری، كاریگەری دیاریان لەسەر ستراكتەری كۆمەڵگە هەیە، ناكرێ هۆكارەكان لە ملی خێزان و تەنیا نێرینە بئاڵێنین، تۆ گەر بتەوێ دیراسەیەكی بابەتییانەی ئەو مەسەلەیە بكەی پێویستە بگەڕێیتەوە سەرچاوە و فاكتەرە بنەڕەتییەكان، واتە هۆكارە سیاسی و كۆمەڵایەتی و ئابوورییەكان نەك فاكتەرە كۆمەڵایەتییەكان بە تەنیا، كاتێك دەوڵەت و كۆمەڵگە چەكی بەرگری كردن و پێشڤەچوون لە ژنان دەستێنێتەوە، لە هەموو كەرەستە و هۆیەك دایان دەماڵێنێ، ئافرەت ناچارە پەنا بۆ مەكر و گریان ببات، فرمێسك دەبێتە تاكە چەكی بەردەوامیدان و بەرگریكردن، دیارە فرمێسكیش چەكی بێدەسەڵاتانە، چونكە هەرگیز كەسێكی زاڵ و خاوەن دەسەڵات پەنا بۆ فرمێسك نابات، بۆیە هەر دیراسەكردنێك بێ لەبەرچاوگرتنی ئەو فاكتەرانە، دیراسەیەكی نەزۆك و بەبێ ئەرزشە، ناتوانێ بگاتە بنەوانی كێشەكە، هەر لەوێوەش چارەسەری دەستنیشان دەكرێت.
* نامووس لە رۆژهەڵاتدا خودان پێناسەیەكی یەك لایەنە هەردەم چوارچێوە گشتییەكەی ئەو چەمكە بە رووە ئاكارییەكەی كەسایەتی مێینە بەستراوەتەوە، ئێوە چۆن لەو مەسەلەیە دەڕوانن؟
- پاكیزەیی یان پەردەی كچێنی باوە لە نێو رۆژهەڵاتییەكان كلتورێكی، تەنیا كورد ئەو مەسەلەیەی بە هەستیار وەرنەگرتووە، لای عەرەب و تورك و فارسیش بابەتێكی هەستیارە، بەڵام دەتوانم بڵێم لای كوردان هەستیارییەكەی زیاترە، بە بەشێك لە ئاكاری كۆمەڵایەتی هەژمار دەكرێت، پێم وانییە وا بەستەبوون بەو مەسەلەیە شتێكی خراپ بێ، چونكە بەهۆیەوە پارێزگاری لە بەهای كۆمەڵایەتی و ئەخلاقی گشتی دەكرێت، هیچ میللەتێك لە دنیا هێندەی كورد پاكیزەیی لاگرنگ نییە، لە نێوان عەرەب و تورك و فارسانیش ئەو بابەتە خەریكە بەرەو كاڵ بوونەوە دەچێ، وەك گوتم لەگەڵ پارێزگاریكردنی بەها كۆمەڵایەتییەكان دام، بەڵام لەگەڵ ئەوە نیم قەبارەكەی لە خۆی زیاتر گەورە بكرێ، هەروەها دژی ئەو میكانیزمەشم كە پرسەكانی نامووسی پێ چارەسەر دەكرێ، ناكرێ لەمەسەلەی ژيان و مەرگدا هزری خێڵ یان گروپێك زاڵ ببێ، پێویستە یاسا دادوەر بێ.
* بەڵام پێت وا نییە پیاوان لە پێناو پەردەپۆشكردنی كەموكوڕییەكانیان ئەو مەسەلەیان وا گەورە كردووە و بەهۆیەوە زیاتر لە مەبەستێك دەپێكن؟
- وەك ئاماژەم پێدا رەوا نییە تۆ لە روانگەی واقیعی ئەمڕۆ حوكم لەسەر ئاریشەیەكی چەند ساڵە بدەیت، دادگاییكردنی ئەمڕۆ تەنیا لەسەر بەڵگە هەنووكەییەكان ناكرێ، دەبێ بەڵگەكانی دوێنێش بخرێنە بەردەست، لەوانە پیاویش قوربانی كۆمەڵێك مەوروس و ململانێ بێ، لە ماڵی وەك میللەتی كورددا دەبێ تۆ باری ئابووری و سیاسی لەبەرچاو بگری، ئایا رەوایە لە كاتی دیراسەكردنی باری سیۆسیۆلۆژيدا سەدان ساڵ لە داگیركاری سیاسەتی شۆڤینی داگیركاران رەچاو نەكەی؟ چەوساندنەوەی پیاوی كورد و سەرقاڵكردنی بە شەڕی لابەلا، كاریگەری نێگەتیڤی لەسەر سایكۆلۆژيييەتی جێهێشتووە، لە بەرامبەریشدا وەزع و موعاناتی ژنانیشی دوو هێندە كردووە، بۆیە گونجاو نییە یەك لایەنە باس لە ئازادبوون بكەین، ئافرەت پێشناكەوێ، لە عبودیەت و چەوساندنەوە رزگاری نابێ ئەگەر هاتوو پیاوانیش لە رووی ئابووری و سیاسی و كۆمەڵایەتییەوە ئازاد نەبن، سەربەخۆبوونی ژنان لە رووی فیزیكییەوە، وابەستەی سەربەخۆبوونی پیاوانە، هەر تەرحێكی دیكە لە دەرەوەی ئەم تێزە سەقەت و نەزۆكە.
* بەشێوەیەكی گشتی چۆن دەتوانین ئەو بارودۆخە سەختەی ژنان لە رووی كۆمەڵایەتی، سیاسی، ئابوورییەوە، راست بكەینەوە، ئاسۆی ژيانێكی گونجاو و لایەقتر بخەینەروو؟
- چارەسەری لە كاریگەرییەكانی لە بەهێزییەوە سەرچاوە دەگرێ، ئەوانیش (ئایین- دەوڵەت- كۆمەڵگە) هەریەك لەو هێزانە كۆمەڵێك میكانیزم و پلانی هەیە، بۆ بەڕێوەبردنی تاك ئەوانە هێزی كاریگەرن پێویستە بگەڕێینەوە بۆ ئەو سێ كوچكەیە، لای ئێمە میدیا و نێوەندەكانی لێكۆڵینەوە و راپرسی تەنیا تەركیز لەسەر خێزان(باوك- برا- دایك) یان پەروەردەی خێزان دەكەن، لە كاتێكدا( ئایین و دەوڵەت و كۆمەڵگە) ئەوان ئاراستە دەكات.
وا باشە كۆنفرانسێكی گشتی بۆ ئەم پرسە گرێ بدرێ، كاراكتەرەكانی هەرسێ هێز(دەوڵەت- ئایین- كۆمەڵگە) پشكداری تێدا بكەن، بۆ داڕشتنی نەخشە سوود لە میدیا و لێكۆڵەران و ئەكادمیستانیش وەربگیرێ، نەخشە رێگەیەكی دوور مەودا تا چارەسەری یەكجارەكی بكاتە واقیع.