شه‌هرام عه‌لیدی:سینه‌مای كوردی له شوێنی خۆی نه‌چه‌قیوه
ئا:بەهرەسدیق
*سرته له‌گه‌ڵ با چووه‌ته ناو زمان و دیمه‌نی سینه‌مای جیهانه‌وه ئه‌مه بۆ تۆ چی ده‌گه‌یه‌نی و ئایا ده‌توانی كارێكی له‌وه به‌رزتر پێشكه‌ش بكه‌ی؟
- بەراستی من تەواو هێزی خۆمم كۆكردۆتەوە بۆ كارێكی تر، رەنگە زۆر زەحمەت بێت لەیەك كاتدا چەند كەس لە ئەكتەرو سینەماكارە ناودارەكانی خوێندنەوە و زۆریان پێ خۆش بوو و چەند كەس لە گەورەكانی سینەمای جیهانی ئامادەیی خۆیان بۆ بەشداری بوون لەو پرۆژەیە دەربڕیوە و چەند كۆمپانیەیەكی فەرەنسی و ئەڵمانی و ئیتاڵی و سویدیش ئامادەن بۆ دەست پێ كردنی، هیوادارم باش بێت ئەزانم گەر ئەو فلمە بكەم و بمرم ئیشی خۆم كردووە ئێستا لە فلمە تازەكەشم تەنیا نیم و زۆر كەس لە چەندین وڵات دێنە كوردستان بۆ یارمەتیم
* هه‌ولێری پایته‌ختی كوردستان هه‌موو شتێكی هه‌یه ته‌نیا هۆڵی سینه‌ما نه‌بێت ئه‌م رسته‌یه چۆن لێكده‌ده‌یته‌وه؟
-ئێمە ئێستا بووینە‌تە خاوەنی شتێكی زۆر مەزن كە كورد دەبێ زۆر شانازی پێوە بكات ئەویش ئەوەیە ئێمە لەسەر ئەو هەموو ئازارەی لەدەوروبەرمان پێمانی دەگات كوردەكان دابەش دەكەن بە فێرگەو شارو زاراوەو تاریگە و هەرچی هەبێ، بەڵام سینەمای كوردی لەدنیا رێك كراوە تا ئەو رادەیەی كە هەوڵ بۆ ئەوە بدرێ وڵاتانی دەروبەر نەهێڵن شەپۆڵی سینەما یەكگرتووی كورد دروست بێت و كوردەكان لە پارچەكان تێر خەمی بەشی تریان لا نەبێت و بەگوناحی بزانن كە شەهرام خزمەتی ناساندنی كۆمەڵگەی كورد و ئەنفالەكان بكات و رێگایەك بۆسنوور دانان پەیدابكرێت هەرچەندە بەداخەوە ئێمە كۆمەڵگایەكین زیاتر لە دەست خۆشی كردن بۆ حەسادەت و قبوڵ نەكردنی یەكتر مامۆستاین لەپاڵ ئەوە دەبێ لەبیرمان نەچێت هیچمان پێ نەكرا هەر شوێنێكی كوردستان نەمامێك بێنیت خزمەتێكی كردووە،دەبێ هەر كەسێ وابكات ئەو رەوتە جیهانیە نەوەستێت.
* له فیستیڤالی «كان» به‌شداریت كرد به «سرته له‌گه‌ڵ با» ئێستا خه‌ریكی چیی؟
-دوای هاتنەوەم لە ڤیستیڤاڵی كان ماندوویەتی لەلەشما بوو و هزرێك و خۆشیەكیش، ماندوویەتییەكەش ئەوە بوو كە دەست گەلێكی ناحەز كە تەنیا هەلپەرستی خۆیان ئەبینین رایان گرتم لەفلمەكە بەراستی ئەگەر گەورەیی كاك نێچیرڤان بارزانی نەبوایە و ئەم فلمەی بەرهەم نەهێنایە و ڕێگەی ئاوەڵا نەبوایە بۆ خزمەتكردنی ناوی كورد هەرچەند لەكان ئەگەر بێت و ئاڵای ئەو وڵاتە هەڵبدرێ و من بەتەنیا و بەپارەی قەرز توانیم ئەم فلمە ببەم بەداخەوە دواییش كە تێكستە‌كە‌‌م هێنا وتیان نایدەین.
وای لێ هات بەبێ هیچ ماندوو نەبوونێك لێم بكرێ گەڕامەوەو لەوكاتەوە خەریكی سیناریۆ بووم كەناوی (رێستورانی هەزارو یەك شەو )بوو كە ساڵ و نیوێكی خایاند و تازەش تەواو بوو چەند وڵات ئامادەن بۆ كار تێكردن ویارمەتی بۆ بەرهەم.
* هۆكاری سه‌ركه‌وتنی «سرته له‌گه‌ڵ» بۆچی ده‌گه‌ڕێته‌وه؟
- رەنگە یەكەم روانگەی (سرتە كوردی) دارێژاو بەو شێوە كە لەدەست خەتی سینەماكارێكی تێر ناچێ و لەسەر پێی خۆی وەستاوە، دووەم ئەوەی كە بە زمانی وێنە قسە دەكات، سێیەم ئەوەیە كە قسە لەنەمان و فەوتان دەكا بێ ئەوەی خۆی فلمەكە رق و درەندەیی درووست بكات لە مێشكی بینەرا، بەزمانی ناسك و شیعر چیرۆكی كورد ئەگێڕێتەوە.
* حەز دەكەین هەندێك باسی شەهرام بكەی وەك شێوەكارێك؟
-ئه‌وکاته‌ی ئێمه له‌سنه کارمان ده‌رکرد مامۆستایه‌کی زۆرباشمان هه‌بوو کاک هادی زیائه‌ددینی بوو،ئه‌وکات ژیانی لاوی ئه‌و ده‌وره‌ی ئێمه،به گشتی شێوه‌کاری ئێمه له‌ژێر کاریگه‌ری ئه‌ده‌بیاتی رووس و لادێیی ئێران بووین،به تایبه‌تیش ئه‌و کارانه‌ی که‌له‌رووس کران وه‌کو ریالیسته‌کان،هه‌ڵبه‌ته ئه‌وه به‌رله‌وه‌ی بچمه زانکۆ کاتێ چوومه زانکۆی هونه‌ره جوانه‌کان، من بۆ خۆم ورده ورده به‌ره به‌ره له هێڵی کارکردنمدا جۆره فۆتۆریزمێک ده‌ستی پێکردبوو وه‌لێ حه‌زی من ئه‌وه نه‌بوو له‌ده‌ستمدا هه‌بوو به‌ڵام له‌مێشکمدا نه‌بوو حه‌زم(فۆیسته‌کان)بوو واتا ئه‌وانه‌ی ره‌نگی تۆخیان دانا ئه‌ستوری ره‌نگیان زۆربوو وه‌کو مافوری کوردییه کۆنه‌کانی خۆمان،من زۆر حه‌زم له‌و قوتابخانه‌یه بوو هه‌ڵبه‌ته به‌ر له‌وه‌ش حه‌زم له(ئیمپرسیۆنیزم) بوو جا(فۆییزم)،ئه‌و ته‌مه‌نه منی به‌ره‌و(کوبیزم)،ته‌جروبه‌یه‌کی زۆر کورت بوو، ته‌جرەبه‌یه‌کم کرد له زیاتر هێڵکاریدا تا ره‌نگ ئیتر دوایی ئه‌و گۆڕانکاریانه ئیتر دوای ئه‌وه شێوه‌کاری من چووه ده‌روونه‌وه نه‌هات ده‌ره‌وه،سینه‌ما له‌جێگه‌ی هاته ده‌ره‌وه فۆتۆریزم بوو یانی حه‌رەکه‌ی خه‌ت و ره‌نگ که له‌یه‌ک تابلۆ وه تۆده‌توانی بیست وچوار فرێم ببینی یانی حه‌ره‌که‌یه‌ک ته‌نها له یه‌ک تابلۆ،یانی جووڵانێکی تێدابوو ئه‌وه‌ش له تابلۆکاندا هه‌یه کاتێ که پرۆژه‌ی به‌کالوریۆس و به‌رگریمان له زانکۆدا خسته‌روو.ئه‌وه‌ش دوایین په‌یوه‌ندی من بوو له‌له‌گه‌ڵ ئه‌و خوێندنگا هونه‌ریانه.
* ئایا سینەمای كوردی چەقیوە؟
- ئەوەی كە جێگای سەرنجە سینەما كار و سنعەتە، بە پێكهاتەی سەنعەت و هونەر وڵاتانێ دەبن بە خاوەن سینەما و ناویان دەڕواتە ناو وڵاتانی بەرهەمهێنی سینەما كە بە تەكنۆلۆژیا لێك نزیك بوونەتەوە، ئێمە میللەتێكین هەمیشە پێمان وتراوە كە هیچمان نییە، ئێستا بەرهەمهێنانی سینەمای ئێمە لە كوردستان بەتایبەتی لە كابینەی پێنجەم و بە پاڵپشتی كاك نێچیرڤان بارزانی هەنگاوی زۆری هاوێشت و گەیشتە ئاستی زۆر لە وڵاتان كە چەندین ساڵ خاوەن سەروەری و سەربەخۆیی خۆیانن و لە فیستیڤاڵەكاندا بەشدار دەبێت و وەك ناسنامەی میللەتێك پێشكەش دەكرێت.
لە فیستیڤاڵی كان خەڵك لە منیان دەپرسی تۆ توانیوتە فیلمەكەت بە خەڵكی خۆت نیشان بدەی وتم: ئەوەیان ئارەزووی منە هەرچەندە نەهاتۆتە دی، تەنانەت لە هیچ هۆڵێكی سینەما لەگەڵ گەلەكەم فیلمێكی خۆم نەدیوە، چونكە هۆڵمان نییە مەرجی هۆڵی سینەمایی تێدا بێت.
بەشێوەیەكی گشتی سینەمای كوردی نەچەقیوە، كورد نەیتوانیوە ئەو رەوتەی كە هاتۆتە پێشی بە باشی بەڕێوەی ببات، بەڵام ئەمەش تا سەر نابێت و رۆڵەكانی ئەم میللەتە ئامادەن دووبارە ئاڵا هەڵبگرن و هەوڵ بدەن ئەو بەربەستانەی هاتوونەتە پێشەوە لایان بدات، بێگومان نمایشێك فیلمی كوردی لە فیستیڤاڵە نێودەوڵەتییەكان و بەدەستهێنانی خەڵاتەكان نیشانەی ئەوەیە كە فیلمی كوردی قۆناغێكی باشی بڕیوە لە ماوەی ساڵانی رابردوو كە مایەی شانازییە
