مەخموور تا ساڵی 1996 سەر بە پارێزگای هەولێر بووەو بەبڕیارێكی بەعس لكێنراوە بە پارێزگای موسڵەوە، ئەم قەزایە ژمارەی دانیشتوانەكەی 194 هەزار كەسەو ناحیەكانی (گوێڕو كەندیناوەو قەراج و 199 گوند) لەخۆدەگرێت، ژمارەیەك لەو گوندانە كە لە ساڵی حەفتاكانەوە چۆڵكرابوون ئێستا لەبەر نەبوونی پرۆژەی ئاودێری ئاوەدان نەكراونەتەوە، بەڵام خەڵكەكەی بەبەردەوام داوای پرۆژەی ئاودێریی و خزمەتگوزاریی دەكەن، زیادبوونی ژمارەی دانیشتووانی مەخمور لەكاتێكدایە كە لە چەند ساڵی رابردوودا ئیدارەی موسڵ ناوچەكەی لەڕووی خزمەتگوزارییەوە فەرامۆشكردبوو تەنانەت كۆچی پێچەوانە لە گوندەكانی مەخموورو ناحیەكانیەوە بەرەو سەنتەری قەزاكە دەستی پێكردووە، بەمشێوەیە قەبارەی پرۆژە خزمەتگوزارییەكان لەگەڵ زیادبوونی ژمارەی دانیشتوان و پێداویستی ناوچەكەدا یەك ناگرێتەوە، هەر بۆیە لەلایەن ئیدارەی پارێزگای هەولێرەوە بودجەیەكی تایبەت بۆ مەخموور تەرخانكراو چەندین پرۆژەیان بۆ جێبەجێ كرا.


لەسەر بودجەی حكومەتی هەرێمی كوردستان جووت سایدی مەخموور هەولێر جێبەجێ كراو، بەسەركەوتووانەش توانرا كارەبا لەهەرێمەوە بگەیەنرێتە هاووڵاتیانی مەخموور، ئەمە جگە لەوەی بنكەی تەندروستیەكانی سەنتەری قەزاو ناحیەكانی ئێشگكری 24 كاتژمێری لێكراوەتەوە، لەسەر بودجەی هەرێمی كوردستانیش بنكەیەكی تەندروستی تایب A بۆ دروستكراوە .
لەسەر بڕیاری سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەناوچەی مەخموور پرۆژەیەكی ئاودێری جێبەجێ دەكرێت كە 250 هەزار دۆنم زەوی بەراو دەكات . بۆ پرۆژەكانی دابینكردنی ئاوی خواردنەوەی وەزارەتی شارەوانی هەرێم 900 ملیۆن دیناری بۆ تەرخان كردووەو پرۆژەی گۆڕینی تۆڕی ئاوی خواردنەوەی ناوخۆی مەخمووریش جێبەجێ دەكرێت، بۆ ئەمساڵیش لە بودجەی ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی هەرێم 11 ملیار دینار بۆ مەخموور تەرخانكرا، ساڵانەش لەسەر بودجەی پەرەپێدانی پارێزگای هەولێر چەندین پرۆژەی خزمەتگوزاریی جۆراو جۆر جێبەجێ كراوە.



مەخموور پێویستە وەكو بەشێك لە سنووری پارێزگای هەولێر مامەڵەی لەگەڵ بكرێت بۆ ئەوەی كێشەكانی چارەسەر بكرێت

مەخموور بە ناوچەیەكی دەوڵەمەندی كشتوكاڵی و كانزایی دادەنرێت كە تا ساڵی 1996سەر بە سنووری پارێزگای هەولێر بووە؛ بەرادەیەك خاوەنی یەك ملیۆن دۆنم زەوی بەپیتی كشتوكاڵیە، هەربۆیە ناكرێت چیتر وەكو ماددەی140ی دەستووری مامەڵەی لەگەڵ بكرێت، چونكە هەروەكو هاووڵاتیان لەم راپۆرتەی گۆڤاری (گوڵان)دا ئاماژەی پێدەدەن بەوەی مەخموور ناوچەیەكی كوردستانییەو پێویستە وەكو بەشێك لە سنووری پارێزگای هەولێر مامەڵەی لەگەڵ بكرێت تاوەكو چارەسەری كەموكورتییەكانی بكرێت، تەنانەت زۆربەی فەرمانگەكانی وەكو باری شارستانی و تاپۆ سەر بە هەولێرە تەنیا فۆرمی خۆراكی هاووڵاتیانە سەر بە پارێزگای موسڵە، ئەوەی وای لەمەخموور كردووە وەكو ناوچەیەكی كوردستانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم سەیر بكرێت ئەو واقیعە بوو كە پێشتر سنووری مەخموور لەخوار هێڵی36ەوە بوو، بەڵام مانەوەی ئەم ناوچە بەرفراوانە سەر بە بودجەی موسڵ لەخزمەتگوزارییەكانی بێبەش كرد. وەكو تیمی گۆڤاری (گوڵان) سەنتەری قەزاكەمان بەسەركردەوە تاوەكو گوێبستی داواكاری و پێشنیارەكانی خەڵكی بین، كە بەشێوەیەكی گشتی پێیان وابوو گەرچی حكومەتی هەرێم و ناوەند لێرەو لەوێ چەند پرۆژەیەكیان بۆ جێبەجێ كردوون، بەڵام لەئاست خواست و پێداویستیەكانیان نییە، لە دووتوێی ئەم راپۆرتەی گۆڤارەكەماندا داواكاری و رەخنەی هاووڵاتیان بڵاودەكەینەوە كە دواتر ئیبراهیم شێخەڵڵا قایمقامی مەخموور بەڕاشكاوانە پەنچەی لەسەر كەموكورتی و پێداویستیەكانی خەڵكی داناو ئاماژەی بەو پرۆژانەش كرد كە حكومەتی هەرێم و ئیدارەی پارێزگای موسڵ لەناوچەكەدا جێبەجێی دەكەن.
سەرەتا لە چەند گەڕەكێكی ناو سەنتەری قەزاكەو لە گەڕەكەكانی(كوردستان و قەڵات و شەهیدان و سەرا) خەڵكی باسیان لەكەموكوڕیی پرۆژە خزمەتگوزارییەكان كرد، ئاماژەیان بەو پرۆژانەش دا كە حكومەتی هەرێم سەرقاڵی جێبەجێكردنین بۆ نموونە پێشتر ئاوی خواردنەوەی مەخموور تامی نەوتاویی بوو زۆرجاریش قوڕاویی بوو بەكەڵكی خواردنەوە نەدەهات ئێستا لەهەموو سەنتەری ناو قەزاكە پرۆژەی تۆڕی ئاوی خواردنەوە لە قۆناغی جێبەجێكردنە، دواكەوتنی تەواوبوونی پرۆژەكەش هاووڵاتیانی بێزار كردووە بۆ نموونە عەبدولخالق رەسول لە گەڕەكی شیروان پێی وابوو ئەم پرۆژەیە رزگاری كردوون لەخراپی ئاوی خواردنەوە، بەڵام سستی لە جێبەجێكردنی پرۆژەكە بێزاری كردوون. تەنانەت هاووڵاتی ئیسماعیل ئیبراهیم هۆكاری چۆڵكردن و ئاوەدان نەكردنەوەی ژمارەیەك لەگوندەكانی مەخمووری بۆ كەمی ئاوی خواردنەوە گەڕاندەوە. هەر لەم رووەوە سەرباز رەسول وتی: لەگوندەكانمان لەبەر نەبوونی پرۆژەی ئاودێری و خراپی و كەمی ئاوی خواردنەوە خەڵكی ناچار روویان لەسەنتەری قەزاكە یا شاری هەولێر كردووە. لەلایەكی ترەوە بەهۆی هەڵكەندی چاڵێكی زۆری پرۆژەی ئاوی خواردنەوە زۆربەی شەقام و كۆڵانەكانی مەخموور پێویستی بەقیرتاوكردن و چاككردن هەیە، لەم رووەوە محەمەد عەلی جگە لەوەی باسی لەنەبوونی پارك و باخچەو یاریگای منداڵان كرد هاوكات داوای لەحكومەتی هەرێمی كوردستان كرد مشوری لێپرسینەوەی لەو كومپانیانە بخوات كە لەجێبەجێكردنی پرۆژەو كارەكاندا سستن و یاخود لەرووی كوالێتییەوە پرۆژەكان لەئاستێكی نزمدایە هەروەكو چۆن لەدوای چاككردنی تۆڕی ئاوی خواردنەوە كەچی هەموو ماڵەكان وەكو یەك بەیەكسانی ئاویان بۆ ناچێت. هەر لەم رووەوە هاووڵاتی مەیسەر حامید لە گەڕەكی قەڵات پێی وابوو كەمی ئاوی خواردنەوە لەدیارترین ئەو گرفتانەیە كە پێویستە حكومەتی هەرێم و ئیدارەی مەخموور مشوری بەپەلەی لێبخۆن. سەبارەت بە پرۆژە خزمەتگوزارییەكانی دیكەی شارەوانی كە لەبارودۆخێكی باشتردا نییە؛ هاووڵاتی دارۆ عەزیز لەم بارەیەوە وتی: نەبوونی ئاوەڕۆ و بوونی گۆمی ئاوی زۆر لەناو قەزاكە بەتایبەتی لەم وەرزەی گەرمایەدا هۆكارێكی بڵاوبوونەوەی پەتاو نەخۆشییە.
هەروەها لە رووی كەرتی پەروەردەوە قوتابی جبرائیل دڵشاد ئاماژەی بەكۆنی بینایەی قوتابخانەكەیانی كردوو وتی: بینایەی قوتابخانەكەمان كۆنەو پێویستی بەنۆژەنكردنەوە هەیە.




سەرەتا قایمقامی مەخموور پێی وابوو پرۆژە خزمەتگوزارییەكانی مەخموور چەند ساڵێكە لەلایەن ئیدارەی موسڵەوە بەپەراوێز خراوە، بەڵام ئێستا لەچەند سێكتەرێكی جیاجیادا چەندین پرۆژە كەوتۆتە قۆناغی جێبەجێكردنەوە، لەلایەكی ترەوە لەساڵی 2011 ەوە لەلایەن حكومەتی هەرێمەوە بودجەیەكی باش تەرخانكرا ئەوەبوو لەساڵی 2011 حكومەتی هەرێم بڕی 70 ملیار دیناری بۆ ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم تەرخانكردوو لەم بڕە پارەیەش زیاتر لە 13 ملیار دینار بەر سنووری مەخموور كەوت، بەڵام لەساڵی 2012 بڕی 42 ملیار دینار تەرخانكراو بەشە بودجەی مەخمووریش كەم بووە، بۆ ئەمساڵیش كە بڕی 50 ملیار دینار بۆ ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی هەرێم تەرخانكراوە نزیكەی 11 ملیار دینار بەر مەخموور دەكەوێت، ئێمەش بەپێی ریزبەندی و پێداویستی خەڵكی كۆمەڵێك پرۆژەمان داوا كردووە كە ئێستا زۆربەیان لەقۆناغی جێبەجێكردندایە هەندێكیشیان لەتەندەرو بەرنامەی ئەمساڵدایە تاوەكو ئەنجام بدرێت. لەدوای دەرئەنجامەكانی هەڵبژاردنەكانی ئەنجومەنی پارێزگای موسڵ و بەدەستهێنانی دەنگێكی زۆر لەلایەن لیستی برایەتی و پێكەوەژیان و ئەگەری دروستبوونی رێكەوتن لەگەڵ لیستی موتەحیدە كە پێشبینی هەیە پێگەوە ئیدارەی موسڵ بەڕێوەبەرن و پێگەی كورد لە موسڵ بەهێزتر دەبێت و گرنگی زیاتر بەمەخموور دەدرێت. ئێستا وێستگەیەكی كارەبا و پرۆژەی ئاوی مەخموور لەجێبەجێكردندایە، بەڵام بەهۆی كەمتەرخەمی بەڵێندەرەكە پرۆژەكەمان راگرتووە. ئەم پرۆژەیەش بەرفراوانكردنی پرۆژەی ئاوی سوڵتان عەبدوڵایە. هەروەها وەزارەتی شارەوانی لێكۆڵینەوەی پرۆژەیەكی ئاوی ستراتیژی بۆ سنوورەكە هەیە كە تێچووەكەی 900 ملیۆن دۆلار كە ئەم پرۆژەیە ئاوی خواردنەوە بۆ سنووری ناحیەی گوێرو ژمارەیەك گوندی سنوورەكە و 26گوندی سنووری ناحیەی كەندیناوەو چەند شوێنی تر لە سنوورەكەدا دابین دەكات.
لەرووی خراپی بینایەو نەبوونی قوتابخانەكان و كێشەی كەرتی تەندروستی قایمقامی مەخموور وتی: بینایەی بەڕێوەبەرایەتی پەروەردەو چالاكی قوتابخانەكان و كۆگا و باخچەی ساوایانمان نییە، تەنانەت بۆ ئەوەی سیستەمی نوێی خوێندن جێبەجێ بكەین پێویستمان بە بینایەی قوتابخانەی هاوچەرخ هەیە. لەرووی تەندروستیشەوە توانیومانە بنكەی ئێشكگری 24 كاتژمێری لەسەنتەری قەزاو ناحیەكان دابنێین، بەڵام ئێمە پێویستیمان بەنەخۆشخانە هەیە گەرچی ئێستا بنكەیەكی تەندروستی تایب A لەژێر جێبەجێكردنە، هاوكات رەزامەندی وەرگیراوە تاوەكو كەرتی تەندروستی بكرێتە بەڕێوەبەرایەتی تەندروستی، لەسەر بودجەی حكومەتی ناوەندیش بەبڕی 30 ملیار دینار پرۆژەیەكی دروستكردنی نەخۆشخانەیەكی 100 قەرەوێڵەیی لەبەرنامەدایەو زەوی بۆ تەرخانكراوە.
پرۆژەی ئاودێری بەیەكێك لەخەمەكانی هاووڵاتیان و پێداویستییە سەرەكیەكانی ناوچەكە دانراوە لەمبارەیەوە قایمقامی مەخموور وتی: سەڕەرای ئەو پرۆژە خزمەتگوزارییانەی بۆ سنوورەكە دەكرێت بەجێبەجێكردنی پرۆژەی ئاودێری كاریگەری گەورەی لەسەر ئاوەدانكردنەوەی ناوچەكە دەبێت، بڕیارە پرۆژەیەكی گەورەی ئاودێری جێبەجێ بكرێت كە ئێستا لەقۆناغی رووپێوكردندایەوە یەك ملیار دیناری بۆ تەرخانكراوە، بەتەواوبوونی پرۆژەكە 250 هەزار دۆنم زەوی كشتوكاڵی سوودی لێوەردەگرێت، هەربۆیە داواكارم بۆ قۆناغی جێبەجێكردن پارەی ئەو پرۆژەیە دابین بكرێت چ لەلایەن حكومەتی عێراقەوە بێت یا حكومەتی هەرێمی كوردستان. هەروەها بەهۆی تەواوبوونی جووت سایدی هەولێر- مەخموورو گەیاندنی كارەباو چەند كارو پرۆژەیەكی تر سنووری قەزای مەخموور بەرەو ئاوەدانكردنەوە رۆشتووەو تەنانەت لەئاكامی سوود وەرگرتنی هاووڵاتیان لە پێشینەی خانووبەرە لەحكومەتی هەرێم وایكرد گوندەكانمان زیاتر ئاوەدان بێتەوە، هەر ئەمەشە وایكردووە كە ژمارەیەك وەبەرهێنەر پرۆژەو كاری جۆراو جۆر لەسنوورەكە ئەنجام بدەن. لەلایەكی دیكەوە هەڵوەشاندنەوەی بڕیارەكانی لیژنەی كاروباری باكوور كە لەكاتی رژێمی بەعس بۆ ناوچەكە دەرچوو سوودی یەكجار زۆری بۆ جوتیارەكان هەبوو، چونكە لە90%ی زەوی كشتوكاڵی سنوورەكە كوژابوونەوەو خرابوونە سەر وەزارەتی دارایی و بەرگری حكومەتی ناوەندی و لە جوتیارەكان زەوتكرابوو، بەڵام ئێستا دووبارە زەوییەكان گەڕێنرایەوە بۆ خاوەنە رەسەنەكانیان. دروستكردنی پرۆژەی ماستەرپلانیش كە لەپارێزگای موسڵ بودجەی بۆ دیاریكراوە سەرەتایەك دەبێت بۆ كوژانەوەی زەوی كشتوكاڵی و بەرفراوانبوونی شارەوانی و جێبەجێكردنی چەندین پرۆژەی نیشتەجێبوون و خزمەتگوزاریی.
سەبارەت بە پارك و باخچەو دارستان و پرۆژەكانی جوانكاری قایمقامی مەخموور وتی: لەبەرنامەدایە پاركێكی بەرفراوان و گەورە دروست بكەین، هەروەها بۆ پیشەسازیكاران و فیتەرەكانی ناو سەنتەری قەزاكەش لەدوای مانگی رەمەزانی پیرۆز دەست دەكەین بەگواستنەوەیان بۆ ناوچەی تازەی پیشەسازیی، هەروەها پرۆژەیەكی ترمان بۆ رووناككردنەوەی سەنتەری قەزای مەخموور لەبەردەستدایەو لەبودجەی حكومەتی ناوەند پارەی بۆ تەرخانكراوە. هەروەها داوا دەكەم وەزارەتەكانی حكومەتی هەرێم پرۆژە بۆ دروستكردنی بینایەی فەرمانگەكانیان ئەنجام بدەن كە ئێستا لە بینایەی كۆن و خراپدان بەرادەیەك بینا هەیە لەساڵی 1960 یا 1970 دروستكراوەو بەكەڵكی بەكارهێنانی نەماوە.