نووسه‌ر :عەبدولسەلام بنعەبد ئەلعالی

وه‌رگێڕ : تاریق كارێزی

زۆر كەس وایان پێ چاكە، پێی بڵێن "ساڵی بەهاری عەرەب"، بەڵام زۆر بە داخەوە كە ناوەكە ئەو مەبەستە ناگەیەنێت. سەرباری ئەوە، ئەو بەهارە هەوری زۆر دایتەنیوە، كە هەندێك جار مایەی نیگەرانییە. جگە لەوە، گەلێك رووداوی دیكەی مەزن هەر لەو ساڵەدا لە دەرەوەی ناوچەی عەرەبیش روویان دا. هەڵبەت ئەو قەیرانە داراییەی ناوچەی یۆرۆی پێوەی گیرۆدە بوو، لە هەمووان كەمتر نییە. هەر لەم رووەوە هەندێك بە لایانەوە پەسند بوو، كە پێی بڵێن ساڵی "ئاشكرا بوونی وەهم"، وەهمی پتەوەیی رژێمەیلی سیاسی، هەروەها وەهمی تۆكمەیی ئەو سیستەمە ئابووری و داراییانەی كە باڵادەستن.
بە هەر حاڵ، ئەو ساڵێك بوو بە قەبارەی چەندین ساڵ. ساڵێكی پڕ لە هەژانی سروشتی و سیاسی و دارایی و كۆمەڵایەتی، هەژانێك كە سەری چەندین رژێمی خوارد، ئەو رژێمانەی رووخانیان بەو شێوە سووك و ئاسانە هەر بە خەیاڵیشدا نەدەهات. چەندین سەرۆك حكوومەتی ئەوروپاشی دوور خستەوە، لە یۆنانەوە بیگرە تا ئیتالیا ئنجا سپانیا و لیستەكەش هێشتا كراوەیە. بۆ ئەوەی لە ناوچەی (خۆمانەی) عەرەب لا نەدەین و دوور نەكەوینەوە، هەروەها بە بێ ئەوەی خۆمان لە قەرەی پێشبینی كردنی پەرە سەندنی رووداوەكان بدەین، بەوەندە بەسی لێ دەكەین كە هەڵوەستە لە ئاست گرنگترین ئەنجامەكان بكەین، ئەوانەی لەو ساڵەدا لە ناوچەكەدا قەومان.
رەنگە بۆ یەكەمین جار بێت كە بە روونی بۆمان دەردەكەوێت، كە ئامرازەكانی تازەی گەیاندن وەك ئامرازێك بۆ كرداری سیاسی و وەرچەرخانی جڤاكی گرنگن. ئەو ئامرازانە رێیان دا، جۆرە پێكەوەڕۆییەكی نوێ بێتە ئاراوە، كە بڕستی ئەوەی بە "زۆرینەیەكی مرۆیی" دا، كە دەست پێشخەرییەكی گەنجانە بهێننە پێش، لە رووی دابەزین بۆ گۆڕەپان و مەیدانی شارانەوە. هەڵبەت ئەوەش هەر راستە، ئەو "زۆر و زەبەندییە" نەگەیشتە ئەو ئاستەی ئەوان بكاتە گرووپێك، كە لە ژێر بەیداخی باوەڕێكی دیاری كراودا كۆ ببنەوە، یان ئەوەی ببنە ئەندامی پارتێكی دیاری كراوی سیاسی. فەزای ئەلیكترۆنی (فەزای دیجیتاڵ) تۆڕە فەزایەكی پێكەوەڕۆیە، وەك هەموو تۆڕەكان ئەویش گرێچنە، بەڵام گرێچنێكە تاڵ و تەزووی پەرت و بڵاوە. وەك ئەوەی بڵێی كارەكە تەنیا پەیوەستە بە گریمانە تەكنیكێك و هاتە نێو گۆڕەپانەكانەوە. وێڕای ئەوە، تێكەڵ كردنی واقیع بەو گریمانەیە، واقیعی بە رووی ئەگەردا كردەوە، ئیدی شتێك لە (نا)، شتێك لە رەت كردنەوە و دەروویەك بەرەو گۆڕان خرایە نێوییەوە، بەڵام رەنگە بە بێ ئەوەی بەرانبەرێكی شایستە بە خۆی هەبێت.
دووەمین ئەنجامی زادەی بەهاری عەرەب ئەوەیە، بۆمان دەركەوت كە وەرچەرخانی كولتووری كارێكی سووك و ئاسان نییە، هەروەها ئەنجامێكی راستەوخۆی هەژانی سیاسی و لێك ترازانی كۆمەڵایەتیش نییە. هەستمان بەوەش كرد كە پێویستە هزرێكی جودا و كولتوورێكی نوێ دابمەزرێنین، كە وا لە هاووڵاتیی عەرەب دەكەن نەك هەر بە دەم ئەو دروشمانەوە بچێت كە لە تەلی هەست و سۆزی دەدەن، بەڵكوو بتوانێ هزری رەخنەگرانە و عەقڵی هوشیارانەی خۆشی بخاتە گەڕ.
دواجار، رەنگە بەهار بە ئەندازەی پێویست ئێمەی وەئاگا هێنا بێتەوە، كە پێویستە میتۆدێكی گونجاو بە خۆمان دابهێنین، هەمەجۆر فاكتەرێكیش رەچاو بكەین كە واقیعی عەرەبمان بۆ دیاری دەكات. بۆشمان دووپات بووەوە، كە رەنگە وەك چۆن بۆ ئێمە پێویستە خۆمان لە بیرۆكەی زیندوو كردنەوەی رەگ و ریشەیەكی كۆنینە دوور بخەینەوە، هەروەها لە سەرمان پێویستە، ئەو بیرۆكەیەش زۆر لە خۆمان دوور بخەینەوە، كە ئەوروپایەك لە خاكی خۆماندا بڕوێنین.