bo eweyi bzanîn le dwayi hatinî şandî herêm bo beẍda çî krawe û, boçî seqfî dawakarîyekan beriz krawetewe û, aya qerizî derekî û nawxo beşî kurdistanî legelle û, boçî beşe genmî cûtiyarinî herêm kem werdegîrêt, bo wellamî ew prsiyarane û çendîn prsiyarî dî, gullan em dîmaneyeyi legell şêrwan dûberdanî endamî herêmekan û parêzgakan le encumenî nwêneranî 'êraq saz krd.hîç serok wezîranêkî 'êraq desellatî nîye sinûrêk bo hendê grûp û mîlîşiya dabinêtziyatir le ٥٠ madideyi destûriyan beramber gelî kurdistan pêşêl krduwe

dîmane: salḧ 'umer

• aya yasa û madidekanî destûrî hemîşeyî 'êraqî fîdrrall wek yek le hemû şar û parêzgakanî 'êraq û herêm cêbecê dekrêt?
- bêguman le dwayi ٢٠٠٥ـewe ta êstake birrge û madidekanî yasayî destûr wek xoyi cêbecê nakrên û ciyawazîyekî zor heye le nêwan herêm û parêzgakan, betaybetî ew madidaneyi ke peywendî be herêmî kurdistanewe hebêt û, yekêk lew madideyaneyi ke dadgayi fîdrrallî mulzemî krd beweyi cêbecê bikrêt, madideyi ١٤٠ buwe ke taybete be nawçe kurdistanîyekanî dereweyi herêmî kurdistan, lew kateyi ke birriyarî leser dra, debuwaye bo maweyekî zemenî ke boyi diyarî krabû, be sê qonaẍ cêbecê bikrêt, bellam ew yasayiye ta êsta her wek xoyi mawew cêbecê nekrawe û, ew kêşaneyi êsta le her rûyêk le nawçe kurdistanîyekanî dereweyi herêm heye, degerrêtewe bo cêbecê nekrdinî madideyi ١٤٠ emeş her bo ew 'eqllîyete şovînîyeyi 'êraq degerrêtewe le hemû ew kabînaneyi ke le ٢٠٠٥ـewe ta êsta le 'êraq drust buwe û, beşêweyekî gşitî ḧkumetekanî 'êraq ziyatir le ٥٠ madideyi destûriyan beramber gelî kurdistan pêşêl krduwe, cge leç endîn yasa ke êsta wek fşarêkî siyasî û abûrî beramber herêmî kurdistan bekarî dehênin.
• ḧkumetî 'êraqî mebestî le naneweyi kêşe çîye ke beramber herêmî kurdistan drustî dekat?
- leseretayi rizgarbûnî 'êraq û betaybetî le dwayi damezirandinî sîstem û ḧukmêkî dîmukrat le 'êraqda, kurdu kurdistan be dll û nîyetêkî pak beşdarî le serlenwê damezirandineweyi dewllet û ḧukmirranîyi 'êraqî fîdrrall krd, wek gelî duwemî hawbeş lepall pêkhateyi 'erebî şî'e û sunineda, bellam cêgayi daxe ewan kurd be hawbeş dananên, bellku kurdiyan bo pêkhênanî kabînekanî ḧkumetî 'êraqî bekarhênawe, ta ew hengaw û kateyi ke kabînekeyan dekewête kar, le paşan wek mêwan le 'êraq seyrman deken, lehemû barekanî dewllet û ḧukmirranî mafekanî kurdistan dexon û êstaş bedaxewe kazimî seqfî dawakarîyekanî beramber şandî herêmî kurdistan bo rêkkewtin û çareserî kêşe hellwasirawekan zor berizkrdotewe, emeş biyanuwe bo eweyi herêmî kurdistan her le ezime û betaybetî le ezimeyi abûrî bmênêtewe.
• peywendîyi êstayi ḧkumetî kazimî legell herêmî kurdistan leç astêkdaye û aya dekrê hywaman be hawkarîyi ew ḧkumete hebêt?
- bêguman lew kateyi cenabî serok barizanî birriyarî rîfrandomî bo gelî kurdistan da, ke le proseyekî dîmukratî ziyatir le ٩٣%î xellk dengî bo serbexoyî kurdistan da, lew katewe ta êstaş mamelleyi 'êraq be corêke ke mecbûrman dekat hengaw binêyin berew serbexoyî, çunike êsta herçî dosê heye, ke 'êraq le kurdî dawa krduwe, lelayen şandî herêmî kurdistanewe be wrdî û deqîqî teslîm be 'êraq krawe, heta degate lîstî mûçexoranî herêmîş, bellam dwacar ke şandî herêm hate beẍda, ewa seqfî dawakarîyi le herêm lelayen kazimî zor ziyatir û beriztir krayewe, ke eme deyselmênêt be hîç şêweye 'êraq nayewêt bepêyi destûr û yasa legell kurd be hawbeşî bijêt û kêşekan çareser bikat, her boyeş ew seqfe berizeyi dawakarîyi kazimî le kurdî krduwe, lelayen serkrdayetîyi siyasîyi kurdistan û hemû layen û kes û êmeşewe refz krawetewe, çunike ême qbûll nakeyin bew coru şêwe te'amulaneyi 'êraq beramber gelî kurdistan deykat. ême be kazimî-man gutuwe, legell bend û madidekanî destûrîn û herêmî kurdistan pabendî xall be xall û birrgekanî destûr û yasaye bo rêkkewtin û çareserî hemû kêşe hellwasirawekanî nêwanman, ledwa serdanî şandî herêmîş bo beẍda ke dawakarîye zorekaniyan wergrtuwe le kurdistan, legell serokayetî herêm û ḧkumet kodebinewe, ênca çawerrwanî birriyarekanî serkrdayetîyi siyasî û ḧkumetî herêmî kurdistan dekeyin.
• le nêwan fraksiyone kurdistaniyekan rawboçûnî ciyawaz heye, bellam hokarî lêktirazanekan çîn?
- eme prsiyarêkî zor giringe, bedaxewe hendê layen û endam perlemanî kurdistan dijî kurdu kurdistanin, dengî ewan dijî yekrrêzî û yekdengîyi kurdistane û eweş ziyanî be destketekanî kurd geyanduwe. ew denge neşazaneş boman aşkran kên. bellam ême be beẍdaman gutuwe bo her dllinyayî û teikîdêk le dosêkan serdanî herêmî kurdistan biken û zor be rûnî û şefafane dosêkan pêdaçûneweyi bo biken, leser hemû ew dosêyaneyi lelayen şandî herêm bo beẍda hênrawn.
• serdanî serokî herêmî kurdistan bo beẍda ta çend giringî û kardaneweyi leser berewpêşweçûnî rêkkewtinî nêwan herêm û beẍda heye?
- xoyi endaziyarî ew rêkkewtine cenabî serokî herême û serdanekeşî bo beẍda zor giring bû, betaybetî ke dîtiyan serokayetîyi herêm be hemû deng û rengekan be yek wtaru be yekrrêz hatûnete beẍda, ke lelayen her sê serokayetîyi beẍda pêşwazî kran û kobûnewe. cenabî serokî herêm çendîn layen û kesayetî yasayîşî dît û legelliyan kobuwewe, bew mebesteyi ke kêşe hellwasirawekan kotayî bêt û be ykcarî bigene rêkkewtin, lêreda şitêk zor pêwîste rûn bikrêtewe, ewîş eweye ke fermanberan û zor le xellkî kurdistan be tewawî agadarî hendê wrdekarî nên, ke lêre amajeyi pê dekem, ewîş brîtîye leweyi ke ḧkumetî 'êraq ٤٥٣ miliyar dînar ke rêjekeyi dekate ٥١%î mûçeyi mûçexoranî herêm û ٤٩%î tir herêm le dahatî nawxo tewawî dekat, ênca detwanêt mûçe dabeş bikat, egerçî êsta ḧkumetî 'êraqî deyewêt herêm newt û dahatî xalle sinûrî û nawxo her hemuwî teslîm bikat, enca her ٤٥٣ miliyar dînareke binêrêt, lew kateşda kurdistan natwanêt mûçe dabeş bikat, çunike dahatekeşî hemuwî dedat be beẍda, lew kate pare le koyi bênêt, boye emeyi beẍda dawayi dekat, bo kurdistan karesate, her boye eger ew 'eqllîyete şovînîyeyi beẍda beramber be kurdu kurdistan berdewam bêt, ewe kêşeyi gewretirman legell beẍda bo drust debêt. lelayekî dîkewe birriyarî siyasî û pêkhatin diyare ledestî beẍda nîye, bellku wllatanî herêmî roll û destî diyaru karîgeryan leser yroseyi ḧukmirranîyi 'êraq heye û kêşekanî herêm legell beẍda ziyatir siyasîye leweyi êdarî û abûrî bêt.
• aya netwanrawe emsall leweyi birriyar drawe beşe genmî cûtiyaranî kurdistan lelayen 'êraqewe werbigîrêt, çunike cûtiyarinî herêm zor gleyiyan heye leweyi zor kemiyan lê werdegîrêt?
- bêguman cûtiyarin herêm heqî xoyane gleyî biken, bepêyi ew birre genmeyi le kurdistan berhem dêt, bellam bo hemû 'êraq rêkkewtin heye le nêwan wezaretî kşitukall û bazirganîyi 'êraq ke nrxî genmî ple yek û dû û sê çend bêt û çendî werbigîrêt, xoyi ziyatir wergirtinî genm û nrxekanîş peywendî be wezaretî barizganîyi 'êraqewe heye û hîç peywendî be ḧkumetî herêmewe nîye, bo ewe mebesteş pşit be sayloyekanî debestêt ke ta çend twanayi wergirtinî birrî genmiyan heye.
• aya proje yasayi bûdceyi sallî ٢٠٢٠ pesind dekrêt?
- zeḧmete proje yasayi bûdceyi ٢٠٢٠ bête perleman, çunike kat giringe, bellam êsta kar deken bo amadekrdinî proje yasayi budceyi ٢٠٢١, lelayekî dîkewe maweyek pêş êsta karman krd û proje yasayi qerizî nawxoyî û derekîman pesind krd ke begşitî birrî qerizeke ٦٥miliyar dolare, bellam êsta teniya bo ١٥miliyar dollar bo maweyi ٦٠ roj birriyar drawe, wek beşî yekem ke lem qerizeşda beşî herêmî kurdistanî têdaye ke encumenî nwêneran çawdêrî û bedwadaçûn dekat le çoniyetî xerckrdinî ewe qerize lelayen ḧkumetî 'êraqîyewe bo eweyi bitwanrêt sûd le qerizekeyi werbigîrdrêt. paşan birriyar leser beşî duwemî qerizeke dedrêt.
• aya kar leser proje yasayi helbijardin dekrêt?
- êsta kêşeyi siyasî le ser proje yasayi hellbijardin heye û, ême dengman da leser sîstemî bazneyi qezakan, bellam êsta dengêk heye ke hellbijardin leser astî qezakan encam nadrêt û dawakarîyş heye, projeyi yasayi helbijadin yek , dû madideyi hemwar bikrêtewe bo kemkrdineweyi ew kêşew kospaneyi leberdemîdaye ke sîstemî helbijadin bête ser astî parêzgakan û kar leser hemwarkrdinî kotayi afretanîş bikrêt.
• ew bargrjîyeyi le nêwan dije tîrorî 'êraq û hendê mîlîşiyayi ḧeşdî şe'bî heye bo çî degerrêtewe?
- le hemû layekman aşkraye her kesêk bibête serok wezîran desellatî nîye bitwanêt hendêk lew grûp û mîlîşiyayane sinûriyan bo dabinêt, çunike wllatanî derewe betaybetî herêmayetî destiyan le pşit deden û serkrdayetîyan deken, boye lekatêkda hewll bidrêt ew çekaneyi ledestî grûp û mîlîşiyakane bikewêtewe dest ḧkumet, zo zeḧmete û kêşeyi gewreyi lê drust debêt.