bo eweyi bzanîn peywendiyekanî kabîneyi mstefa kazimî û ḧkumetî herêm le êstada çone, herweha serdanekeyi serokî herêmî kurdistan bo çi mebestêk buwe û aya proje yasayi qerizî derekî û nawxo le encumenî nwêneranî 'êraq pesind dekrêt û lew qerizaneda herêmî kurdistan beşî heye? bo wellamî ew prsiyarane û çend prsêkî dêke, gullan em gftugoyeyi legell beşar kîkî cêgrî serokî fraksêonî partî dîmukratî kurdistan le encumenî nwêneranî 'êraq saz krd û bemcore wellamî dayinewe.

dîmane: salḧ 'umer

• peywendîyi êstayi ḧkumetî herêmî kurdistan û ḧkumetî 'êraqî fîdrrall le çi astêkdaye û çi xwêndineweyektan bo serdanekeyi nêçîrvan barizanî serokî herêmî kurdistan bo beẍda heye?
- êsta katêkî başe herêmî kurdistan legell mstefa kazimî û kabînekeyi bigate rêkkewtinêkî seqamgîr, taweku ew kêşaneyi le nêwaniyan heye û be hellwasirawî mawetewe, çareserî biken, bêguman berrêz kazimî amadeye legell herêmî kurdistan bepêyi destûr bigene rêkkewtin û êsta derfetêkî baş heye bo çareserî kêşe hellwasirawekan û geyşitin be rêkkewtin, çunike nabêt ew kêşe hellwasirawane her bew şêweye bebê çareser û rêkkewtin bmênin. min teikîd dekem ke herdû la (herêm û beẍda) cdidîn bo rêkkewtinêkî tewaw seqamgîr bepêyi destûrî hemîşeyi 'êraq û debêt herdû la û her yek le layi xoyanewe bêne pêş bo kotayîhatin bew kêşaneyi heye û bepêyi destûrîş detwanin çareserî kêşe hellwasirawekan biken, kêşekanîş ziyatir kêşeyi hunerî û tekinîkîn û kêşeyi siyasî nîn, bellam nenardinî budce û mûçew şayste darayiyekanî herêm lelayen 'êraqewe, eme birriyaru karu fşarêkî siyasîye û nabêt berdewam bêt. lem dwayiyane kazimî 388 mîliyar dînarî bo herêmî kurdistan nard, ke emeş beşî mûçeyi mûçexoranî herêm nakat, bellku mûçexoranî herêm mangane pêwîstiyan be 900 miliyar dînar heye, lelayekî dîkewe pêwîste ḧkumetî 'êraq billawbûneweyi petayi vayrosî korrona û dabezînî newt leberçaw bigirêt û, bo maweyi dû mangî dîke beşe mûçeyi tewawî mûçexoranî herêm binêrêt û le maweyi ew dû mangeş herdû ḧkumet be cdidî kar biken bo çareserî kêşekan û geyşitin be rêkkewtinî yekcarekî û ḧkumetî herêmî kurdistanîş lelayi xoyewe amadeye ke dosêyi newt û dahatekanî nawxo bepêyi yasayi îdareyi darayî teslîm be 'êraq biken. herêm deyewêt bigate encam û rêkkewtin legell beẍda. bêguman serdanî berrêz nêçîrvan barizanî serokî herêmî kurdistan bo beẍda zor giring û êcabiye û deyewêt le nzîkewe pîrozbayî le kabîne tazekeyi kazimî bikat û çûnî cenabî serokî herêm legell herdû cêgrekeyi bo beẍda xoyi lexoyda zor giringe ke sellmandiyan nawmallî kurd yekrrêz û yekdenge û bew serdaneş teniya peyamêkî ḧkûmîyan bo beẍda pê nîye, bellku peyamêkî siyasîşe û lem serdaneda bêguman basî hendê prsî giring deken, lewane budce û mûçe û şayste darayiyekanî herêm û bas leweş dekrêt ke tedexulatî serbazî lelayen turkiya û êran bo ser sinûrî herêmî kurdistan rabigîrêt, çunike ew babete pêwîstî be hemahengîyi nêwan hewlêr û beẍda heye, ew dû babete serekîn ke rêzdar serokî herêm legell kazimî hemû serkrde siyasî û ḧkûmîyekan basî deken be mebestî rêkkewtin û çareserî kêşe hellwasirawekanî nêwanman.
• wek dezanin, berdewam ẍedr le hawullatiyanî kurdî nawçe kurdistaniyekanî dereweyi herêm dekrêt, betaybetî le sinûrî kerkûk, aya em karu reftarane pêşêlî destûru madideyi 140 nîye?
- bêguman hemû ew karu reftaraneyi derheq be xellk û hawullatiyanî kurd le nawçe kurdistanîyekan dekrêt, le encamî eweye ḧkumetî 'êraqî kabîne ledwayi kabîne neyantwanî madideyi 140 wek eweyi heye, cêbecêyi biken û, ḧkumetî beẍda cdidî nebuwe le cêbecêkrdinî madideyi 140 ke hemû kêşekan çareser dekat û hemû kat ḧkumetî beẍda îstîsmarî ew madideyi krduwe, taweku fşar leser ḧkumetî herêm drust biken û hemû nawçe kurdistaniyekanî dereweyi herêm her hemûyan le ruwî eminîyewe naseqamgîrin û da'ş û zor grûpî dîke ke tundrrewn, berdewam hêrş dekene ser danîşituwanî ew nawçane ke kurdî resenin û deẍll û daniyan desûtênin, çendîn hawullatîşiyan şehîd krduwe, yan rfandûyanin, hemû ew krdewaneş û ew barudoxeyi lew nawçane deguzerêt, bo cêbecênekrdinî destûr degerrêtewe, betaybetî qonaẍ be qonaẍekanî madideyi 140 û ew babet û madideyeş zor giringe, her boye ḧkumetî herêm le rêkkewtin û çareserî kêşekan legell beẍda basî dekat û nakrêt ew barudoxeyi lew nawçane heye, be kraweyî û bê çareser bmênêt û pêwîste bo ew nawçane sûd le twana û qaremaniyetî hêzî pêşmergeyi kurdistan werbigîrêt, ke be hebûnî hêzî pêşmerge lew nawçane seqamgîrî û hêminî bo degerrêtewe û serumallî danîşituwanî nawçekan be tewawî parêziraw debêt, betaybetî leçendîn nawçeyi giring û stiratîjîda.
• taweku êsta zemanî kurdî şan beşanî zimanî 'erebî le çwarçêwe û klêşew nûsirawekanî ḧkumetî 'êraqî heye, ke emeş be destûr rêk xirawe, aya lem ruweşewe pêşêlî destûr û yasa krawe lelayen 'êraqewe?
- maweyeke nûsirawî fermî damudezgakanî ḧkumetî fîdrrallî ke derdeçn, logo û edrîsî kurdî ke pêwîste leserî hebêt, nabîndrêt, ke bepêyi madideyi destûrî jmare 4 hatuwe ke klêşew nûsirawekanî ḧkumetî fîdrrallî debêt logo û edrêsî kurdî şan beşanî 'erebî leser hebêt, bellam ḧkumetî 'êraqî û damudezgakaniyan be pêçewaneyi yasaw destûr leser klêşeyi nûsirawekaniyan logo û edrêsî kurdîyan ladawe, emeş pêçewaneyi yasayi zimanekan jmare 7î sallî 2014ye ke le madidekanî ( 2 û 3 û 5 û 6 û 7) amajeyi pê krawe ke pêwîste le damudezgakanî ḧkumetî fîdrrallî û herêmî kurdistan logo û klêşeyi nûsirawî fermî damudezgakanî ḧkumet be zimanî kurdî û 'erebî bêt, bellam ḧkumetî fîdrrallî lemeş frsetî wergrtuwe û pêşêlî destûr û madide yasayekanî derheq be kurd krduwe, em pêşêlkarîye her êsta nîye, bellku le kabînekanî dîkeş nûsîngekanî serokî encumenî wezîranî 'êraq ew yasayeyan pêşêl krduwe, lelayekî dîkewe nûsirawî perleman û endam perlemanekanî ẍeyre kurdî le perlemanî 'êraq le brî eweyi be 'erebî û kurdî bêt, ewe be 'erebî û înglîzîye, her boye min benûsirawêkî fermî emîndarî gşitî encumenî wezîranî 'êraqî fîdrrallm agadar krdewe leser ew pêşêlkarîye destûrîye bête deng, emeş maf û heqêkî xomane ke çon le destûr hatuwe ke zimanî kurdî hawtayi zimanî 'erebî bêt, demanewêt ew heqeş boman parêziraw bêt, ke nusxeyekm lew nûsiraweş be rêzewe bo gullan narduwe.
• proje yasayi budce le 'êraq be kwê geyşituwe?
- êsta ḧkumetî 'êraq nîyetî eweye ke proje yasayi budceyi 2020 nenêrît û kar bo proje yasayi budceyi 2021 biken û ew proje yasayeyi 2021 bo encumenî nwêneran binêrin, herweha qerizî derekî û nawxoyan pêşkeş be encumenî nwêneran krduwe, ke danîşitinêkî leser encam dra legell serok û endamanî lêjneyi darayî, bellam dwaxira bo danîşitinêkî dîke û dawayi serekîyi êstayi ḧkumetî 'êraqî eweye ke yasayi qerizî nawxo û derekî pesind bikat, emeş boye waye çunike ḧkumetî 'êraq kewtote tengawîyekî darayî û lemewdwa twanayi dabînikrdinî mûçeyi mûçexoranî nîye. lelayekî dîkewe her qerizêk ḧkumetî 'êraqî werî bigirêt, ewe beşî herêmî kurdistanîşî têdaye be pêyi destûr û yasa rêkxirawe.