grêgorî liyon eftandîliyan taybetmendî karubareyi rojhellatî nawerrast bo gullan: 'êraq kêşeyi zore û pêwîst nakat be agrî milmilanêyi emirîka û êran bsutêndrêt
grêgorî liyon eftandîliyan rawêjkar û twêjer û wanebêje le herdû zanikoyi bostin û zanikoyi emerîkî. herweha twêjere le senterî rojhellatî nawerrast le zanikoyi masaşusêts lwêll û twêjerî ballaye bo karubarî rojhellatî nawerrast le senterî siyasetî neteweyî le waşnton dî sî. xawenî 23 sall karkrdine le nêw ḧkumetî emirîka wek rawêjkarî siyasetî derewe û şrovekarî karubarî rojhellatî nawerrast. gullan le miyaneyi dîmaneyekda çend prsêkî legellda tawtwê krd, ke ptir peywest bûn be siyasetî êstayi wîlayete yekgrtûwekanî emirîka le ast êran û eweyi pêyi dewtirêt (hellmetî ewperrî fşar) û akam û derencamekanî em siyasete û çend prs û babetêkî dîkeyi peywendîdar.
* aşkraye le dwayi girtinedestî desellat serok donalld tiremp siyasetêkî ciyawazî le ast wllatî êran grteber, ewebû le rêkkewtinî etomî legell ew wllateda kşayewe û le heman katda fşar û abilluqeyekî abûrîyi sextî le beramber ew wllateda grteber, êwe çon le karîgerî û derencamekanî em siyasete derrwanin?
- le rastîda eger lew derencam û derhawîşitane birrwanîn ke lem siyaseteyi emirîka, yan eweyi pêyi dellên hellmetî ewperrî fşar, ewa ew rastîye bedî dekeyin ke em stiratîje akam û lêkewteyi dij û pêçewaneyi lê kewtotewe. çunike sererrayi çendîn pêşêlkarî ke derheq be mafekanî mirov le wllatî êranda dekrên û sererrayi eweyi em wllate siyasetêk degrêteber le ast nawçekeda ke mayeyi mşitumirr û nakokîye, bellam le heman katda êran pabendbû be birrge û îltzametekanî rêkkewtinî etomî sallî 2015 we, bellam katêk îdareyi serok donalld tiremp birriyarîda lew rêkkewtine bikşêtewe û szayi sextî abûrî beser êranda bsepênêt, ewa be hoyi em fşaranewe le êstada abûrî êran duçarî tengje û kêşe botewe, boye êran destî dawete gemeyekî metirsîdar ke brîtîye le pîtandinî yoraniyom, ziyatir lew asteyi ke rêkkewtine etomîyeke rêyi pê dedat.
* ew kateyi rêkkewtine etomîyeke wajokra û ew kesaneşî pşitiywaniyan lê dekrd, pêyan wabû ke em rêkkewtine debête hoyi gorrînî siyasetekanî êran le ast nawçekeda, aya le êstada çon hellsengandin bo siyasetekanî êran dekeyt?
- herwek pêşitirîş amajem pê krd, kşanewe le rêkkewtineke botehoyi eweyi êran bibête wllatêkî metirsîdartir, emeş ew boçuneyi min pşitirrast dekatewe ke pêm waye siyasetî îdareyi êstayi emirîka derencamî pêçewaneyi lê dekewêtewe. dwatir eger bas le amance dûrmewdakanî em siyaset û fşarane bikeyin, ke peywestin beweyi ta çend em szayane debinehoyi eweyi xellkî êran meyliyan bo emirîka la drust bêt, ewa bepêçewanewe meylî rayi gşitî êran le ast emirîka dabeziywe. kewate detwanîn billêyin le mewdayi dûrîşda emirîka ziyanî be xoyi geyanduwe, le katêkda hewll dedat neweyekî nêw êran belayi xoyda rabikêşêt, le kotayîda detwanîn billêyin em siyasete le zor ruwewe siyasetêkî ziyanbexş û xirape ke lelayen wîlayete yekgrtuwekanî emirîkawe piyade dekrêt.
* xallêkî dîke ke le gutar û lêdwanekanî serok donalld tirempda bedî dekrêt, eweye ke zor car herreşeyi kardaneweyi tund dekat, eger bêtu pêşêlkarî, yan dest drêjî bikrêteser berjewendîyekanî emirîka, êwe lem bareyewe çî dellên?
- eger le peywendî be êranewe wellamî em prsiyare bideyinewe, ewa raste ke serok donalld tiremp herreşeyi le êran krduwe, bellam le heman katda xwaziyarî ewe nîye ke legell êranda duçarî şerr bêt, tenanet ême bînîman katêk êran frokeyekî bê frokewanî emirîkayi xistexwarewe, emirîka kardanewe û wellamdaneweyi serbazîyi nebû, le ast herreşekanî êranda bo daxistinî gerwî hurmz û hêrşî êran bo ser kêllge newtîyekanî 'erebstanî s'udiyeş be heman şêwe. kewabêt detwanîn billêyin siyasetî îdareyi serok donalld tiremp le ast êran narroşne, çunike lelayek tiremp deyewê xoyi bikat be serdarî nawçeke û herreşe le êran dekat, le heman katda nayewêt le ruwî serbazîyewe legell êran duçarî rûberrûbunewe bêtewe.
* be şêweyekî gşitî pêwîste wîlayete yekgrtuwekanî emirîka çi siyaset û rêgaçareyek bigirêteber le ast nawçeyi rojhellatî nawerrastda, eger desttêwerdane serbazîyekanî derencamî xirapiyan hebubêt û le heman katda fşarî abûrîş kara nebubêt, eyi emirîka çon detwanêt peywendîyi binyatinerane legell wllatanî em nawçeyeda drust bikat?
- le êstada yekêk le kêşe serekî û gewrekan, be taybetî ke êwe le 'êraqn û xotan hest beme deken, brîtîye le kêşe û dijwarîye abûrîyekan ke wllatanî em nawçeyewe be destiyanewe denallênin, ke debînîn xellkî wllatanî 'êraq û lubinan û êran be hoyi bêkarî û nebûnî geşeyi abûrî û bûnî gendellî narrezayiyetî derdebirrin, kewate dûbare nawçeke berew doxêkî naseqamgîr hengaw denêt, ke pêm waye pêwîste emirîka kar legell hawpeymane ewrupiyekanîda bikat, bo eweyi bitwanêt hawkar bêt le seqamgîrkrdineweyi hendê lem abûriyaneda ke bûnete hoyi drustibûnî naaramî lem wllataneda, eger em kare bikrêt ewa wêneyi emirîka le nawçekeda başitir debêt.
* her le peywendî be prsî naaramî û naseqamgîrîyewe, bas lewe dekrêt ke dwayi têkşkanî bellam rêkxirawî da'ş carêkî dî serqallî xorêkxistinewe û xoamadekrdineweye, prsiyareke eweye ta çend emane metirsî û pêşhatî cdidî û metirsîdarin?
- eweyi aşkraye eweye ke hêşita da'ş mayeyi metirsîye û lem ruwewe giringe ke wîlayete yekgrtuwekanî emirîka hêzekanî xoyi le kurtmewda le 'êraqda cêgîr bikat, çunike aşkraye da'ş dwayi eweyi ew xakeyi ledest da ke lejêr kontirroll û desellatîda bû û dwayi eweyi serkrdekeyi (ebu bekr beẍdadî)î ledestda, bellam hêşita le hewllî dûbare drustibûnewe û serhelldanewedaye.
* êwe pêşitir amajetan be 'êraq krd, ke le êstada doxêkî naasayî lem wllateda heye û bas lewe dekrêt ke 'êraq kewtote nêwan berdaşî êran û wîlayete yekgrtuwekanî emirîka, hendêk emirîka bewe tometibar deken ke 'êraqî krdote gorrepanî milmilanêkanî legell êranda, êwe lem bareyewe çî dellên?
- aşkraye ke wîlayete yekgrtuwekanî emirîka legell eweda nebuwe û nîye ke 'êraq kareba û ẍaz le êran bikrrêt, herçonêk bêt ewlewyetî wîlayete yekgrtuwekanî emirîka eweye ke doxî jiyan le 'êraqda başitir bêt, lem ruwewe pêm waye nabêt emirîka 'êraq bikate beşêk le hellmetekeyi le dijî êran, çunike ême dezanîn 'êraq be dest çendîn kêşewe denallênêt û nabêt be agrî milmilanê û rûberrûbûneweyi em dû wllate bsutênrêt, bellku debêt kar leser başitirkrdinî doxeke bikrêt le 'êraqda, herçende kêşeke eweye ke zorêk le hawkarîyekanî wîlayete yekgrtuwekanî emirîka û ewrupaş ke le dwayi sallî 2003 drawnete 'êraq le gendellîda beheder çûn, lem ruwewe ew wllatane dûdllin leweyi ke le ruwî abûrîyewe hawkarîyi 'êraq biken. herçende eger 'êraq berew doxî darruxan birrwat, ewa ziyan be berjewendîyekanî emirîkaş degeyenêt.
* pêşbînîyekant bo ayindeyi em nawçeye le ruwî başitirîn û xiraptirîn sînariyo ke çawerrwan bikrêt çîye?
- le rastîda eweyi cêyi daxe eweye ke em nawçeye berew naseqamgîrîyekî ziyatir derrwat, ke debînîn xopîşandanekan le 'êraq û lubinan û hendê şwênî dîke drêjeyan heye û bazneyi narrezayetî berfrawantir debêt le ast dox û bare abûrîye xirapekeda. xo eger eme grê bideyinewe bew rastîyeyi herwek pêşitir amajeman pêkrd, ke da'ş deyewêt dûbare serhellbidatewe, betaybetî ke hezaran çekdarî em rêkxirawe xoyan ḧeşardawe û deyenewêt hellmetêkî dîke encam bidenewe, le heman katda s'udiye û êran hewllî hênanedî çend berjewendîyekî ciyawaz deden le nawçekeda, hemû emane pêman dellên sînariyoyekî baş çawerrwanî em nawçeye nakat.