maykll dêş prrofîsorî peywendîye nêwdewlletîyekane le zanikoyi notirdam û berrêweberî senterî asayşî nêwdewlletîye le heman zaniko, pêşitirîş dû car serokî beşî zaniste siyasîyekan buwe le zanikoyi nawbraw. herweha berrêweber û damezirênerî enistîtiyutî skokraft bo karubare nêwdewlletîyekan buwe. le twêjînewekanîda bayex be peywendîye nêwdewlletîyekan û siyasetî dereweyi emirîka û siyasetî asayşî neteweyî wîlayete yekgrtuwekanî emirîka dedat. prsî siyasetî dereweyi îdareyi serok donalld tiremp le ast rojhellatî nawerrast û prsî pêşhat û peresendinekanî em dwayiyeyi nawçeke, be taybetî sûriya, bûne tewerî em dîmaneyeyi govarî gullan legell prrofîsor (maykll dêş)da.

* çon le siyasetî dereweyi emirîka derrwanît le ast rojhellatî nawerrast, betaybetî dwayi birriyarî mşitumirrhellgrî em dwayiyeyi îdareyi serok donalld tiremp lebareyi sûriyawe?
- be têrrwanînî min tiremp şêwazêkî helleyi grteber bo encamdanî karêkî rast û drust, rastîyi meseleke ewe bû ke wîlayete yekgrtuwekanî emirîka kewtibuwe nêwan dû hawpeymanewe, lelayek kurdî sûriya ke zor hawkar bûn le şerrî dij be da'şda û, le heman katda zor nzîk bûn le pekekewe ke turkiyayi endamî nato be rêkxirawêkî tîrorîstîyan dadenêt, lem rwangeyewe bûnî serbazanî emirîka le nawçe kurdîyekanî sûriya le qonaẍêk le qonaẍekanda debuwe hoyi drustibûnî kêşe legell turkiya, leber ewe xorrizgarkrdin lem doxe renge başitirîn birriyarêk bûbêt, legell eweşda ew şêwazeyi grtiyeber bo encamdanî em kare başitirîn rêgaçare nebû, be taybetî ke pêşwexte kurd agadar nekrabowe leweyi rûdedat. kewate eme birriyarêkî rast bû, bellam be şêwazêkî helle piyade kra.
* aya rengdanewe û karîgerîyi em birriyare leser pêge û nawbangî emirîka lem nawçeyeda çî debêt?
- ewe raste ke cêhêşitinî hawpeymanekan karîgerîyi xirapî heye û wîlayete yekgrtuwekanî emirîkaş le sallî 1975 destî le hawpeymanekanî le vêtinam hellgrt, legell eweşda eme karîgerîyi xirapî nebû leser hawpeymanekanman û bigire pêgeyi emirîkaşî xirap nekrd le ast rkaberekanda, çunike ewe emirîka bû ke 40 sall dwatir twanî serkewtû bêt le şerrî sardida.
* pêtan waye em birriyareyi îdareyi serok donalld tiremp le beşêkîda rengdaneweyi xwastî em îdareye bêt be dûrkewtinewe le têweglan le karubarekanî nawçeyi rojhellatî nawerrast û şerre bê kotayiyekanî em nawçeye?
- eme deqawdeq raste û em birriyareş xoyi le xoyda bo xobedûrgirtin bû le şerrî nêwan dû hawpeyman, emeş wek beşêk le xwastêkî drêjxayenî serok donalld tiremp lêk dederêtewe bo xobedûgirtin leweyi xoyi pêyi dellêt şerre bêkotayiyekan.
* aya em birriyare karîgerîyi başî leser hênanearayi seqamgîrî lem beşeyi nawçekeda debêt ?
- min pêm wanîye em derencameyi lê bikewêtewe, wate eger hêzekanî emirîka bmabayetinewe, ewa renge corêk le aşitî bedî bihataye, êstaş nazanm layene ciyawazekan çi kardaneweyekiyan debêt le ast doxêkda ke emirîka rollêkî kemtirî têda debînêt. eweta êsta kurdî sûriya hewllî bedîhênanî aşitî deden legell rjêmî esedida û boyi heye bigene rêkkewtinêk legell dîmeşqda. lelayekî dîkewe pêdeçêt turkiya xoşḧall bêt beweyi kurdî sûriya leser sinûrekanî dûrbixatewe, ke wa derdekewêt emane merce binerretîyekanî aşitî bin lew nawçeyeda. herçende boyi heye em doxeş mayeyi kêşe û dijwarî drêjxayen bêt.
* zor kes bew şêweye raveyi em birriyareyi serok tiremp deken wek eweyi gorrepanekeyi bo hêze cîhanî û îqlmîyekan cêhêşitibêt, betaybetî rûsiya, têrrwanînî êwe lem bareyewe çîye?
- eme ta radideyek raste, çunike êsta rûsiya giringtirîn hêzî derekîye le nêw sûriya le dwayi wîlayete yekgrtuwekanî emirîka, lelayekî dîkewe eger eme wa lêk bidrêtewe ke diyarîyeke û pêşkeşî serok putîn krawe, ewa doxî sûriya zor lewe alloztir û dijwatire ke wek diyarî lêyi birrwanrêt. herçonêk bêt doxî sûriya zor şêwawe û pêm wanîye bitwanîn derencamêkî zor başî lê bedest bihênîn.
* bellam le êstada wîlayete yekgrtuwekanî emirîka detwanêt, yan debêt le ast sûriyada çî bikat?
- pêm waye wîlayete yekgrtuwekanî emirîka detwanêt bwar be hêze meḧelîyekan bidat xoyan hawsengîyi hêz diyarî biken. dwatir ême dezanîn ke emirîka rollî hebû le naseqamgîrkrdinî desellatekeyi esed û bawerrî wabû ke ḧkumetêkî miyanrrew cêyi esed degrêtewe, bellam eme ruwîneda, bellku eweyi ruwîda parçeparçebûnî ew wllate bû, legell serhelldanî çendîn grûpî metirsîdar. ta doxî sûriya geyşite ew radideyeyi ke wllatêkî behêzî wek emirîkaş destirroyşituwîyi û karîgerîyekî sinûrdarî lew wllateda hebêt.
* eger prsiyar lebareyi stiratîjîyetî em îdareyewe bikeyin sebaret be êran û eweyi pêyi dewtirêt ewperrî fşar, aya em stiratîjiyeteyi îdareyi serok tiremp le hênanedî amancekanîda kara û karîger buwe?
- nexêr, be bawerrî min helleyi îdareyi serok donalld tiremp leweda bû ke bawerrî wabû detwanêt karîgerî leser doxî nawxoyî êran drust bikat ke le berjewendî wîlayete yekgrtuwekanî emirîka bêt. bellam eweyi detwanîn amajeyi pê bikeyin, eweye ke em hellmetî ewperrî fşareyi emirîka, nebuwe hoyi eweyi kesanî miyanrrewî nêw êran rollî ziyatiryan hebêt. be pêçewanewe supayi pasdaran û kesanî dîkeyi sextgîr lenêw êran be çeşnî rabrdû cllewî karubarekaniyan bedesteweye.
* kewate bawerrt wanîye em stiratîjîyeteyi emirîka bibêtehoyi eweyi êran naçar bêt sazşî qurs bikat û bigerrêtewe ser mêzî gftugo?
- nexêr, dwatir min pêm waye debêt ême lew rûdawane birrwanîn ke le êstada le 'êraqda rûdeden, be bê eweyi emirîka hîç karêkî krdbê zorêk le xellkî 'êraq narrazîn le ast ew siyasetaneyi ḧkumetî 'êraq ke le berjewendîyi êran grtûniyeteber, le derencamda êran destirroyşituwîyi xoyi le 'êraqda ledest dedat, ewîş behoyi eweyi ke bote hawpeymanî ḧkumetêk ke cemawer lêyi narrazîn, lem ruwewe pêm waye başitirîn karêk emirîka bîkat bo îḧtiywakrdinî êran, eweye ke le êstada hîç karêk nekat le ast barudoxî 'êraqda.
* aya pêt waye hîç rêgayek hebêt bo eweyi wîlayete yekgrtuwekanî emirîka bitwanêt peywendîyekî binyadinerane legell êranda drust bikat?
- dekrêt wîlayete yekgrtuwekan em kare bikat, ême dezanîn ke rêkkewtinî etomî legell êranda derencamêkî başî hebû bo kontirrollkrdinî çek, be bawerrî min birriyarî serok donalld tiremp bo kşanewe lew rêkkewtine helle bû, herweha pêm waye le ḧalletekanî dîkeda wek şerrî dij be da'ş, êran û wîlayete yekgrtuwekanî emirîka le yek sengerda bûn, be heman şêwe le efẍanistanîşda, kewate em ḧalletane derfetin bo kemkrdineweyi grjîyekan. legell eweşda pêm wanîye bem zuwane gorranikarîyekî rîşeyî le peywendîyekanî nêwan emirîka û êranda bêtedî.
* kewate le rwangeyi hemû ewaneyi amajeyan pêkra, aya detwanîn billêyin le êstada nawçeyi rojhellatî nawerrast be endazeyi rabrdû giring nîye bo berjewendîyekanî emirîka, be çeşnêk emirîka detwanêt xoyi be dûrbigirêt le têweglan le karubarekanî em nawçeyewe?
- bellê, eme be dllinyayiyewe waye, ewîş leber dû hokar, yekemiyan eweye ke le dwayi kotayîhatinî cengî duwemî cîhanî berjewendîyi gewreyi wîlayete yekgrtuwekanî emirîka brîtî buwe le desteberkrdinî henardekrdinî newt le nawçeyi kendawewe ke ta êstaş royşitinî em newte lew nawçeyewe giringe bo abûrîyi cîhan, bellam wîlayete yekgrtuwekanî emirîka kemtir pşit be hawrdekrdinî newt debestêt, berawrd be 20 sall pêş êsta. hokarî duwem eweye ke serinc û terkîzî emirîka degorrêt bo prsî hellkşanî hêzî çîn, kewate ewe raste ke ta radideyek nawçeyi rojhellatî nawerrast giringîyekî kemtirî heye bo berjewendîyekanî wîlayete yekgrtuwekanî emirîka.