emaziya baram prrofîsore le beşî mêjuwî rojhellatî nawerrast û berrêweberî senterî dîrasatî 'êraqîye le zanikoyi ḧeyfa le îsirrayl, pêşitirîş lem zanikoye serokî heman beş buwe, herweha berrêweberî senterî 'erebî-cûleke û berrêweberî amujgayi dîrasatî rojhellatî nawerrast buwe. le nêwan sallanî 1956 bo 1960 fermandeyi yekeyi zirêpoş buwe le supayi îsirrayl, le sallî 1971da wek mêjûnûsî rojhellatî nawerrastî hawçerx û îslam karî krduwe û katêk şerrî êran-'êraq destî pêkrd le sallî 1980da karî leser dosîyeyi 'êraq krduwe le nêw hewallgrîyi serbazîda. profîsor baram xawenî birrwanameyi dktoraye ke le zanikoyi 'îbrî le qudis bedestî hênawe û têzî dktorakeşî leser 'êraqî be'sî buwe. herweha le çend nawendêkî lêkollîneweyi nêwdewlletîda wek twêjer karî krduwe, wek senterî nêwdewlletîyi wudro wîllson û enistîtiyutî brokînz. xawenî çendîn twêjînewe û muḧazereye leser komellgeyi 'êraqî. le sallî 1980we prs û rawêjî pêkrawe lelayen ḧkumetî îsirraylewe û le sallî 1986ewe lelayen îdarekanî emirîkawe prs û rayi pêkrawe (îdareyi ronalld rêgan, corc buşî bawk, bîl klînton, corc buşî kurr) lebareyi prsekanî peywest be karubarî 'êraq û nawçeyi kendawewe. gullan le miyaneyi dîmaneyekda çend prsêkî legellda tawtwê krd ke ptir peywest bûn be peresendinekanî em dwayiyeyi nêw 'êraqewe, betaybetî prsî hêrşkrdine ser barega û cbexanekanî hêzekanî ḧeşdî şe'bî û rehend û lêkewtekanî em prse û egerî eweyi aya 'êraq bote beşêk, yan debête beşêk le gorrepanî milmilanêyi nêwan êran û îsirrayl û aya ta çend egerêkî lem çeşne derencamêkî metirsîdar û nerênî leser serbexoyî û serwerîyi 'êraq debêt. herweha prsî edayi ḧkumetî 'êraq le peywendî be mamelleyi legell hêzekanî ḧeşdî şe'bî û peywendîyekanî legell herêmî kurdistan û çend prsêkî dîkeyi peywendîdar.

* sereta demanewêt le prsî peresendinekanî em dwayiyeyi nêw 'êraqewe dest pê bikeyin, betaybetî eweyi ke peywendî be prsî hêrşkrdineser cbexanekanî hêzekanî ḧeşdî şe'bîyewe heye, ke mşitumirrêkî zorî lêkewtotewe û amaje bewe dekrêt îsirrayl em hêrşaneyi encam dawe, êwe çon lem meseleye derrwanin û aya ḧkumetî îsirrayl çon bîr lem meseleye dekatewe?
- le rastîda le rwangeyi dewlletî îsirraylewe bûnî çekekanî êran, betaybetî mûşekekan le wllatî 'êraqda serçaweyi herreşe û metirsîn û bigire be herreşeyekî cdidî dezanêt û aşkraye ke êranîş nek teniya em mûşekane le rêyi wllatî 'êraqewe rewaneyi sûriya û lubinan dekat, bellku le heman katda jmareyekî zorî lew mûşekane le 'êraqda hellgrtuwe. êmeş dezanîn ke hokareke eweye ke em mûşekane mewdayekî zor nabirrin û le êranewe nagene îsirrayl, egerçî êran xawenî hendê lew mûşekaneşe ke dekrêt mewdayan bigate îsirrayl, bellam em mûşekane jmareyan zor nîye, eme le katêkda jmareyekî zorî ew mûşekaneyi heye ke mewdakurt û maminawendin ke eger bêt û le rojhellatî 'êraqda cêgîr bikrên û hellbidrên û biteqênrên, ewa be asanî degene tel ebîb. kewate le goşenîgayi îsirraylewe hêzekanî ḧeşdî şe'bî debine beşêk le hêzî serbazîyi êranî, emeş meseleyekî zor cdidî û metirsîdare. leber eweyi herwek êweş dezanin ke le sallî 1981ewe îsirrayl hêrşî nekrdote ser 'êraq- ke hêrşekeş bo ser dameziraweyi etomîyi 'êraq bû, dwayi ewe hîç kêşeyekî legell 'êraqda nebuwe û tenanet le serdemî desellatî sedidamîşda îsirrayl kêşeyi legell 'êraqda nebû.
* amajetan bewe krd ke îsirrayl kêşeyi legell sedidamda nebû, bellam ême dezanîn le şerrî kendawda sedidam kêşeyi legell îsirraylda hebû û tenanet çend mûşekêkî arasteyi ew wllateş krd, lem bareyewe ratan çîye?
- sereta debêt ewe billêm ke rawêjm da be supayi emirîka lebareyi sedidam ḧusênewe- ke lêreda natwanm wrdekarîyekanî aşkra bikem-, bellku eweyi detwanm bîllêm eweye ke min be radideyekî kem hawkar bûm le dûrxistineweyi sedam ḧusên le desellat. be çeşnêk dwayi rûxanî desellatî sedidam, îsirrayl xoşḧall bû beweyi ke belayi kemewe çîtir 'êraq nabête beşêk le herreşe û metirsîyi serbazî bo ser îsirrayl, bellam êsta dwayi nemanî desellatî sedidam îsirrayl xoyi le doxêkda debînêtewe ke êran 'êraq naçar dekat bibête beşêk le herreşe le dijî îsirrayl, eme doxêkî zor xirape û nahemware bo 'êraq ke têyi kewtuwe. çunike eme be tewawetî dijî berjewendîyekanî 'êraqe. leber ewe û lem rwangeyewe dellêm ke min hiywadarm ḧkumet û desellatdaranî 'êraq bitwanin rêge neden çîtir mûşekî êranî bête nêw xakî 'êraqewe, wate eme xwast û umêdî rasteqîneyi îsirrayle, çunike îsirrayl hîç kêşeyekî legell 'êraqda nîye, wate îsirrayl hîç kêşeyekî nîye legell gelî 'êraqda be kurd û 'ereb û be şî'e û suninewe.
* başe em hêrşaneyi ke encam drawn bo ser çend baregayekî hêzekanî ḧeşdî şe'bî lelayen îsirraylewe çi peyamêkî hellgrtuwe û deyewêt çî be 'êraq billêt?
- min em hêrşaneyi ke supa, yan ḧkumet encamî dawe wesf dekem be hoşdarî, yan agadarkrdineweyek û bigire detwanm billêm eme peyamêke bo ḧkumetî 'êraq û bo perlemanî 'êraq ke tkaye bayex bem meseleye biden û serinctan leserî bêt, em peresendine derencamî xirapî debêt leser berjewendîyekanî êwe û rêgrî biken le gwastineweyi mûşek le êranewe bo 'êraq, çunike êwe pêwîsttan beme nîye, çunike hîç kesêk herreşe le êwe nakat û be hîç şêweyekîş nakrêt 'êraq billê eme bo bergrî lexokrdine. wate eme rageyandinî peyamêke be 'êraq ke xotan têwemeglênin le prsêkda ke kêşeyi êwe nîye û peywendî be êwewe nîye.
* başe boçî îsirrayl hênde be hestiyarîyewe mamelle legell em prseda dekat û lêyi derrwanêt? çî wayi lêkrduwe em kardaneweyeyi hebêt?
- le rastîda eme peresendinêke ke îsirrayl zor nîgerane lebareyewe, ême dezanîn ke îsirrayl kem ta zor twaniyuyetî serkewtû bêt le sinûrdarkrdinî destirroyşituwîyi êran le nêw sûriyada, wate raste êran bûn û destirroyşituwîyi heye le sûriyada, bellam îsirrayl twaniyuyetî sinûr û radideyekî bo dabinêt. bellam eger êsta û behoyi em helumerce nwêyewe naçar bîn em kareş le 'êraqda dûbare bikeyinewe, ewa eme bargranîyekî ziyatire bo îsirrayl, egerçî îsirrayl detwanêt em kare bikat.
* eyi pêt waye em peresendinane çi karîgerîyekiyan leser hellwêst û pêgeyi wîlayete yekgrtûwekanî emirîka le naw 'êraqda drust krduwe?
- aşkraye ke eme doxêke dijwarî bo wîlayete yekgrtûwekanî emirîkaş drust krduwe, ke ême dezanîn emirîka ptir le 5 hezar serbazî le 'êraqda cêgîr krduwe bo hawkarîkrdinî ḧkumetî 'êraq bo şerrkrdin le dijî da'ş. bellam eger îsirrayl bordumanî baregakanî hêzekanî ḧeşdî şe'bî bikat, ewa emirîka natwanêt be asanî hawkarîyi 'êraq bo berengarbûnewe û şerrkrdin le dijî da'ş bikat. kewate detwanîn billêyin wîlayete yekgrtûwekanî emirîkaş xoşḧall nîye lem bareyewe, herweha îsirrayl hîç xoşḧall nîye û nayewêt em kare bikat, bellam eger ḧkumetî 'êraqî netwanêt rêgrî bikat le gwastineweyi mûşek le êranewe bo wllatekeyi ewa renge îsirrayl le doxêkda bêt ke hîç bijareyekî dîkeyi nebêt, cge leweyi ke debêt naw be naw hêrşêk encam bidat, emeş doxêke bo hîç layek baş nîye, ne bo îsirrayl û ne bo 'êraqîş. eme têrrwanînî mine ewendeyi ke agadarî meselekan bm.
* herwek amajetan pêkrd îsirrayl em peresendinane be herreşeyekî eminî û rastewxo bo ser wllatekeyi hejmar dekat û serok wezîranî ew wllateş raygeyand ke parêzbendî be êran nadat le hîç wllatêkda, prsiyareke eweye aya pêşbînî hellkşanî ziyatirî em peresendinane le ayindeda dekrêt?
- be têrrwanînî min bellê, debêt çawerrwanî hellkşanî ziyatirî em peresendinane bikeyin, ke ême xwaziyarî eme nîn û eme doxêkî xirape, herweha –herwek pêşitirîş amajem pêkrd- wîlayete yekgrtuwekanî emirîka xoşḧall nîye lem bareyewe, ke debêt ême hellwêstî emirîka leberçaw bigirîn, bellam wîlayete yekgrtuwekanî emirîkaş lew rastîye têdegat ke eweyi êran le 'êraqda encamî dedat, karîgerîyi xirap û nerênî heye bo ser îsirrayl û bo ser xudî emirîkaş. kewate debêt çawerrwanî rûdanî rewşî hawşêwe bikeyin le ayindeda, teniya ew kate nebêt ke ḧkumetekeyi 'adl 'ebidulmehdî bitwanêt qena'et be grupekanî ḧeşdî şe'bî bikat, ke çîtir mûşekî êranî nehêninewe nêw xakî 'êraqewe, wate bitwanêt pêyan rabigeyenêt ke ême wek 'êraq namanewêt duçarî kêşe bîn legell îsirrayl û emirîkada û demanewêt bêlayenîyi xoman bparêzîn û xwaziyarî ewe nîn bibîne beşêk le hêzî serbazîyi êran û 'êraqîş beşêk nîye le êran, kewate eger bitwanêt eme be hêzekanî ḧeşdî şe'bî rabigeyenêt û pêyan billêt demewêt eme bwestênm, ewa kate pêwîst bewe nakat îsirrayl hîç operasiyonêk le nêw 'êraqda encam bidat.
* be têrrwanîn û mezendeyi êwe ta çi radideyek ḧkumetî 'êraq îrade û twanayi eweyi heye ber bem peresendinane bigirêt û karêk bikat çîtir em rûdawane dûbare nebinewe?
- be mezendeyi min ḧkumetî 'êraq twanayi encamdanî em kareyi heye, be radideyekî gewreş, emeş dewestête ser roll û îradeyi serok wezîran d. 'adl 'ebidulmehdî ke be rastî eme kar û erkî ewe û pêwîste be erk û berprsiyarêtî xoyi hellsêt û cêbecêyan bikat, ke debêt yekem hengawîşî ewe bêt rûbikate ayetullayi mezn 'elî el sîstanî û qseyi legellda bikat, ke ême dezanîn el sîstanî xawenî karîgerî û destirroyşituwîyekî zore û min xudî xum berrêz el sîstanîm nebîniywe, bellam pêm waye em kesayetîyeş legell eweda nîye êran destêwerdanî serbazî le naw 'êraqda bikat, eme şrove û lêkdanewe û têgeyşitinî mine. kewate pêwîste d. 'adl 'ebidulmehdî rûbikate ayetulla 'elî sîstanî û pêyi billêyt tkaye fetwayek derbike lebareyi eweyi ke nabêt êran destêwerdan û têweglanî serbazî le naw 'êraqda hebêt, çunike 'êraq wllatêkî serbexo û xawen serwerîye û ême beşêk nîn le êran, bellku ême dostî êranîn û ême natwanîn bibîne beşêk le hêzî serbazîyi êran û le makîneyi serbazîyi êran, kewate ew detwanêt em kare bikat û pêwîste encamî bidat. bellam min nazanm wellamî el sîstanî çî debêt û aşkraye ke el sîstanî nayewêt duçarî nakokî bêt legell êranda û emeş qabîlî têgeyşitine. bellam min pêm waye debêt em kare bikat, çunike serbexoyî û serwerîyi 'êraq le metirsîdan, kewate eme kêşeyekî gewreye eger 'êraq be rastî biyewêt serbexo bêt. dwatir nabêt eweman lebîr biçêt ke niyweyi perlemantaranî 'êraq legell eweda nîn êran bem şêweye destêwerdan le karubarî eminîyi 'êraqda bikat. lêreda min dellêm niyweyi perlemantaran nek têkrrayi perlemantaran, çunike min dezanm niywekeyi dîkeyi perlemantaran pşitiywanî le êran deken. bellam eger niyweyi perlemantaran û eger ayetullayi mezn 'elî el sîstanî pşitiywanî le serbexoyî 'êraq biken, ewa 'êraq detwanêt kar bo serbexoyî xoyi bikat, çunike eger êran biyewêt em kare encam bidat (destêwerdan le karubarî eminî 'êraqda) be pêçewaneyi boçûnî el sîstanî û niyweyi perlemantarekanî 'êraqewe, ewa êranîş duçarî dûdllî debêt û kêşeyi bo drust debêt û kêşeyi cdidîşî dêterrê. dwatir min ewe dezanm ke siyasetmedaranî 'êraq û 'adl 'ebidulmehdî û el sîstanî dostî îsirrayl nîn û ewan nayewêt dostayetîyan legell îsirrayl hebêt, eme waqî'ekeye û îsirraylîş natwanêt hîç şitêk bikat lem ruwewe. renge rojêk bêt em dostayetîye drust bêt, bellam le êstada be hîç şêweyek egerî eme le arada nîye. bellam em kesayetîyaneyi 'êraq kesayetîyi nîşitmanperwerin û lem rwangeyewe nayanewêt kes destêwerdan û têweglanî le karubare eminîyekanî wllatekeyanda hebêt.
* başe êwe amaje bewe deken ke siyasetmedare nîşitmanperwerekanî 'êraq nayanewêt kes destwerbidate nêw karubare nawxoyiyekanî wllatekeyan û deyanewêt parêzgarî le serbexoyî 'êraq biken, aya em kesayetîyane detwanin bo berengarbûneweyi em destêwerdanane çî biken?
- min pêm waye hengawêkî dîke ke siyasetmedare nîşitmanperwerekanî 'êraq û ewaneyi xwaziyarî destêwerdanî êran nîn, detwanin hellîbigirin, eweye ke dekrêt pere be peywendîyekaniyan legell wllate 'erebîyekanî kendaw biden, wek 'erebstanî s'udiye û kweyt û îmarat û tenanet qeterîş, boçî qeter na? xo êwe dujminî qeter nîn, kewate eger bitwanin peywendîyi dîplomasî legell em wllatane drust biken, ewa detwanin ew rastîye be êran pîşan biden ke êwe le ruwî siyasîyewe serbexon û êwe dosttan heye le êran û le 'erebstanî s'udiye û êwe ne ser be kempî êran û ne ser be kempî 'erebstanî s'udiye nîn, bellku êwe wllatêkî serbexon. kewate taweku peywendîyi nzîktan hebêt legell wllatanî 'erebî le kendaw, ewa em doxe le berjewendîyi hemû layek deşkêtewe. ew kate detwanin peywendîtan legell êranîş hebêt, kes rêgrîtan lê nakat, eger êwe peywendîyi abûrîtan legell êranda hebêt, ewa eme nabête mayeyi kêşe, tenanet eger tiremp razî bêt, yan na, eger îsirrayl razî bêt, yan na. bellam min zor raşkaw debm legelltan, îsirrayl zor nîgerane bem barudoxe, çunike 'êraq wllatêkî zor giringe û em dû wllateş –'êraq û îsirrayl - bo rojgarêkî dûr û drêj dujminî yektir bûn le sallî 1948ewe taweku 2003 dujminî rasteqîneyi yektir bûn û îsirrayl carêk hêrşî krdeser 'êraq û 'êraqîş çend carêk hêrşî krdeser îsirrayl le sallî 1948 û le sallî 1967 û le sallî 1973 û îsirraylîş le sallî 1981da hêrşî krde ser 'êraq. kewate ba îdî eme kotayî pê bêt û berdewam nebêt, çunike le rojgarî paşayetîda şerr ruwîda legell îsirrayl û le sayeyi ḧukmirranîyi 'ebidulrreḧman 'arf carêkî dîke şerr ruwîda û le serdemî desellatî sedidam ḧusênîşda dûcar rûberrûbûnewe legell îsirrayl ruwîda. îdî ba eme kotayî bêt û bes bêt. dwatir îsirrayl sinûrî hawbeşî legell 'êraqda nîye û hîç kêşeyekî legellîda nîye, ewe 'êraq buwe ke wîstûyetî ziyan be îsirrayl bigeyenêt.
* kewate pêt waye le sayeyi desellatî êstayi ḧukmirrananî 'êraqda egerî ewe heye rûberrûbûnewe lenêwan îsirrayl û 'êraqda rûbidatewe?
- ême dezanîn le dwayi sallî 2003we hîç şerr û dujminayetîyek ruwînedawe le nêwan em dû wllateda û le heman katda hîç peywendîyekîş nebuwe le nêwaniyanda. bellam herçonêk bêt, nebûnî peywendî başitire le hebûnî şerr le nêwaniyanda. bellam kêşeke eweye êran 'êraq pelkêşî şerrêkî nwê legell îsirrayl dekat. 'êraq çi pêwîstîyekî beme heye? eweyi peywendî be herêmî kurdistanîşewe hebêt, ewa min nazanm ta çi radideyek le beẍda karîgerî heye, bellam herçonêk bêt hendê karîgerî her heye, çunike perlemantarî le beẍda heye û peywendîyi heye legell siyasetmedaranî 'êraqîda be şî'e û suninewe, kewate renge kurdistanîş hendê karîgerî hebêt bo eweyi lem ruwewe le beẍda bekarî bihênêt. xallêkî dîke ke demewêt amajeyi pê bikem eweye ke em hêrşane teniya û teniya amanciyan hêzekanî ḧeşdî şe'bî bûn, ewîş nek leber ewe xudî em hêzane xoyan le xoyanda amanc bin, bellku leber ewe bû ke hêzane çekî êraniyan labû, çunike em hêzane her çekêkiyan bedestewe bêt ke serçawekeyi ḧkumetî 'êraq bêt, ewa hîç kêşeyek drust nabêt, kêşeke ew kate drust debêt çekî êraniyan labêt. ke debêt emeş rabwestêt û kotayî pê bêt.
* kewate krdinî 'êraq be gorrepanî milmilanê û yeklakrdineweyi ḧîsabat le nêwan îsirrayl û êranda xizimet be berjewendîyekanî hîç layek nakat?
- le rastîda eger ḧkumetî 'êraq pêdagrî bikat leser eweyi wllatekeyi nebête gorrepanî milmilanêyekî lem çeşne ewa ḧkumetî îsirrayl zor xoşḧall debêt û hîç krdewe û operasiyonêkîş lenaw xakî ew wllateda encam nadat. bellam eger 'êraq birriyar bidat bibête beşêk lem gorrepanî şerr û milmilanêye ewa debêt derencamekeşî qbûll bikat û bacekeyi bidat.
* eyi başe pêşbînît çîye le bareyi egerî kardaneweyi hêzekanî ḧeşdî şe'bî betaybetî ke be aşkra herreşeyan krduwe ke tolleyi em hêrşane dekenewe, aya dekrêt em kardanewane çi form û şêweyek werbigirin?
- eme prsiyarêkî zor zor qurse. min pêşitirîş wtûme û êstaş rastewxotir û rûntir guzarşitî lêdekem, eger ḧkumetî 'êraq be serokayetî 'adl 'ebidulmehdî birriyarêkî rasteqîne nedat û twanayi rasteqîneyi xoyi pîşan nedat bo derkrdinî birriyarêkî qurs û eger le dijî destêwerdanî serbazîyi êran le naw 'êraqda newestêtewe, ewa 'êraq û îsirrayl dekewne şerrewe, eger em şerreş rûbidat, ewa serok wezîran xoyi berprsiyarêtîyekeyi helldegrêt, çunike ew serok wezîranî ḧkumetekeye. kewate eger ew (wek serok wezîran) netwanêt ḧeşdî şe'bî naçar bikat ke çîtir mûşekî êran hawrde nekat, yan çîtir mûşekî êranî nehênête nêw xakî 'êraqewe, ewa pêwîste dest lekar bikêşêtewe, çunike yan debêt serok wezîranêk bêt ke serbexoyî 'êraq bparêzêt, yan nabêt em berprsiyarêtîye bigirête esto, wate eger netwanêt bergrî le serbexoyî 'êraq bikat û netwanêt rêgrî le dagîrkarîyi serbazîyi êran bo 'êraq bikat, ewa debêt dest le postekeyi hellbigirêt, çunike eweyi êsta rûdedat, dagîrkrdinî serbazîyaneyi 'êraqe lelayen êranewe. min lêreda basî ewe nakem ke pêwîste sercem hêzekanî ḧeşdî şe'bî rewaneyi mallewe bikatewe, egerçî karêkî baş dekat, eger eme bikat û be dllinyayiyewe debêt hewllêkî lem çeşne bidat, bellam renge eme katî bwêt û be dllinyayiyewe katîşî dewêt, bellam eger netwanêt rêgrî bikat leweyi xakî 'êraq bekar bihênrêt bo gwastineweyi mûşek le êranewe bo sûriya, yan bekarhênanî rojawayi 'êraq bo helldanî mûşekî êran bo nêw îsirrayl, ew kate debêt dest lekar bikêşêtewe, çunike ew kate natwanêt billêt min serok wezîranm, bellku debête dardest û amirazêk û nakrêt xoyi bikate bûkelleyi destî êran ke êsta wayi lêhatuwe le têrrwanînî îsirraylewe.
* êwe le sallî 2018da raportêkî têruteseltan lebareyi barudoxî 'êraq û teḧedidîyekanî berdem ḧkumetî nwêyi 'êraq nûsî, betaybetî eweyi peywendî hebêt be hellweşandineweyi hêzekanî ḧeşdî şe'bî û encamdanî rêkkewtinî nwêyi siyasî legell herêmî kurdistan w.. htd, aya çon hellsengandin bo edayi em ḧkumete deken le peywendî be çoniyetî mamellekrdinî legell ew teḧedidîyaneda, betaybetî le peywendî be ḧeşdî şe'bîyewe?
- ta êsta edayi ḧkumetî 'êraqî zor xirape, betaybetî ke ême dezanîn 'adl 'ebidulmehdî bellênî da ke çekdarekanî hêzekanî ḧeşdî şe'bî awêteyi supa bikat û biyanikate beşêk le dameziraweyi serbazîyi wllateke, bellam aşkraye ke ew em kareyi nekrd. dwatir debêt eweman le yad bêt, îsirrayl hîç katêk hêrş nakate ser supayi 'êraq, wate eger supayi 'êraq hîç hêrş û krdeweyek le dijî îsirrayl encam nedat, ewa îsirrayl hîç katêk hêrş nakate ser supayi 'êraq û îsirrayl rêzêkî zorî heye bo supayi 'êraq, herweha îsirrayl hîç şitêk nakat le dijî pêşmerge, kewate be dllinyayiyewe îsirrayl dujminî supayi 'êraq yan pêşmerge nîye, le heman katda îsirrayl hest nakat ke dujminî hêzekanî ḧeşdî şe'bîye, çunike ḧeşdî şe'bî kêşeyeke û peyweste be xudî 'êraq xoyewe û eger 'êraq hîç rêkarêkiyan legellda negrêteber, ewa îsirrayl hîç kêşeyekî nîye lem ruwewe, bellku kêşeke eweye ke debêt rêgrî le destêwerdanî serbazîyi êranî bikrêt, wate cge lem meseleye ême hîç peywendîyekman bew prsewe nîye. çunike em destêwerdane meseleyeke zor giring û cêyi bayexe bo îsirrayl. dwatir debêt ême eweman leberçaw bêt ke îsirrayl le ruwî cugrafiyawe wllatêkî zor biçûke û eger bêt û çend set mûşekêk arasteyi îsirrayl bikrêt, ewa giring nîye ber çi beşêkî em wllate dekewêt, bellam kujraw û qurbanî lêdekewêtewe. kewate eger bêt û jmareyekî zorî mûşek le rutibewe arasteyi tel ebîb bikrêt, ewa boyi heye le encamda 400 bo 500 kes bikujrên, kewate nakrêt ême rêge bideyin beweyi mûşekî êranî le xakî 'êraqda cêgîr bikrêt, ême natwanîn rêge beme bideyin. ême dezanîn le miyaneyi şerrî kweyt le sallî 1991da sedidam fermanî krd be mûşekbaranikrdinî îsirrayl û 39 mûşekî arasteyi em wllate krd, ke xoşbextane teniya yek kes kujra. herweha sedidam yekêk le mûşekekanî be nawî ḧusênewe arasteyi zanikoyi ḧeyfayi îsirrayl krd, ewîş be amancî kuşitinî min bû, çunike sedidam be berprsî helldanî mûşekekanî wtibû demewêt ew prrofîsoreyi nêw zanikoyi ḧeyfa bikujm, ke qseyi xirap lebareyi minewe dekat, xo eger bprsîn boçî em mûşekane jmareyekî zorî xellkiyan nekuşit, ewa leber ewe bû ke zorbeyi ew mûşekane kllaweyekî biçûkî cengîyan hebû, wate le katî teqîneweda ziyanêkî zoriyan lênedekewtewe, eweş mayeyi xoşbextî bû, ew mûşekane tel ebîb û ḧeyfayan pêka, bellam herwek amajem pêkrdin ziyanêkî zoriyan lê nekewtewe. bellam eger bêt û le êstada êran sedan mûşek le rojawayi 'êraq cêgîr bikat û arasteyi tel ebîb û ḧeyfayan bikat, ewa jmareyekî zorî xellk dekujrên, ême be tewawî hoşiyarîn beme û her emeş hokarî eweye ke îsirrayl hênde hestiyar bêt beramber em prse û leber emeşe ke peyamî ême bo gelî 'êraq û ḧkumetî 'êraq û hêzekanî ḧeşdî şe'bî eweye ke em kare neken, çunike eme karêkî metirsîdare bo êwe û bo êmeş, eme peyamî serekîyi êmeye. kewate edayi ḧkumetî 'êraq taweku êsta le peywendî be mamellekrdinî legell ḧeşdî şe'bîda hîç serkewtû nebuwe, leber ewe debêt be cdidîtir mamelle legell em prseda biken.
* eyi hellsengandin û lêkdaneweyi êwe çîye bo edayi ḧkumet le peywendî be çareserkrdinî kêşe û narrezayiyetiyekanî pêkhateyi suninewe bo eweyi carêkî dîke danîşituwanî sunine nebinewe nêçîrî grup û aydiya tundrrewekan?
- min demewêt sereta ewe billêm ke suninekan tewaw şeket û mandûn û nayanewêt tûşî hîç kêşeyekî dîke bibin, bellam eger ḧkumetî 'êraqî hîç hawkarîyekiyan nekat, bo eweyi bigerrênewe ser mall û ḧallî xoyan û bo eweyi nawçekanî xoyan awedan bikenewe û eger helî kariyan bo nerrexisênêt û nawçekaniyan weberhênanî têda nekrêt û geşekrdin be xoyanewe nebînin, ewa le maweyi sê bo çwar sallî dahatûda da'şêkî dîke drust debêt û serhelldedat. dwatir nabêt eweman le yad biçêt ke tenanet edayi ḧkumet le başûrda baş nîye wate le besire û nasirye û 'emmare û kut, wate lem nawçaneşda bêkarî heye û geşekrdin nîye û bigire kêşeyi nebûnî awî xwardinewe heye, kewate debêt ḧkumet kar leser perepêdan û geşepêdanî nawerrast û xwaruwî 'êraqîş bikat. herweha debêt herêmî kurdistanîş beşe budceyi şaysteyi xoyi pê bidrêt le dahatî 'êraq. bellam xopîşandan û narrezayetîyekanî sallêk lemewberî besire pîşanî da ke em ḧkumete hîç karêk nakat, bellam ḧkumetî 'êraqî bijareyekî dîkeyi nîye û debêt em kare bikat û pere bem nawçane bidat. eweyi peywendî be herêmî kurdistanewe hebêt, ewa doxeke ta radideyek başitire, herçende le astî tmûḧda nîye, bellam herçonêk bêt eweyi krawe sereta û destpêkêkî başe û raste rûberruwî dijwarî bûnetewe, bellam twaniyuyane ta radideyek îdareyi doxeke biken, eme le katêkda doxeke le xwaruwî 'êraq û le nawçe suninenşînekanîşda zor xirape. kewate dûpatî dekemewe debêt ḧkumetî 'êraq awrr lem meseleye bidatewe. be dllinyayiyewe min hiywayi serkewtin bo ḧkumetekeyi 'adl 'ebidulmehdî dexwazim, bellam pêm waye dekrêt karî zor ziyatir bikrêt, eme lêkdanewe û ḧukmdanî mine lem bareyewe. xallêkî dîke heye ke min demewêt amajeyi pêbikem, ewîş eweye êran le ruwî abûrîyewe destirroyşituwîyekî zorî le 'êraqda heye, emeş kêşeyi îsirrayl nîye, bellku kêşeyi beẍdaye, bellam pêwîste wllatî êweş dest bikat be perepêdanî pîşesazî nawxoyî û pîşesazîyi newt û ẍaz û berhemhênanî kareba û xawênikrdineweyi aw, wate pêwîst nakat bo hemû pêdawîstîyek rûbikene êran. bellam eweta doxî kşitukall le wllatî êweda zor xirape. min lêreda pêm xoşe amaje bewe bikem ke min bo maweyi çend rojêk le wllatî îmarat bûm- ke naçme nêw wurdekarîyekanewe lêreda- detwanm billêm îmarat û herweha s'udiyeş- egerçî min serdanî ew wllatem nekrduwe- amaden hawkarîyi 'êraq biken be şêweyekî gşitî, be dllinyayiyewe be kurdistanîşewe, bellam dekrêt le faw û besire û nasiryewe dest pê bikrêt, kewate dekrêt hengawî sereta dest be hawkarîyi abûrî bikrêt, mebestm eweye dekrêt le yek katda peywendîtan legell êran û legell em wllataneşda hebêt, hîç kêşe û grftêk nîye lem ruwewe û eme le berjewendîyi xudî 'êraqe, bellam nabînîn ḧkumetî 'êraq hîç karêk bikat lem ruwewe.
* eyi çon le peywendîyekanî nêwan herêmî kurdistan û ḧkumetî beẍda derrwanin û pêtan waye be çi arasteyeda derrwat?
- min demewêt ewetan pê billêm ke beẍda be rastî dijî berjewendîyekanî êwe nîye, wate raste renge bîruboçunî ciyawaz û bigire nakokî le nêwantanda hebêt, bellam eweyi dekrêt butirêt, eweye ke 'adl 'ebidulmehdî kesêkî başe bo kurd û êwe ew baş denasin û ewîş êwe baş denasêt, wate le êstada serok wezîranêk le beẍda ḧukmirrane ke hawsoze legell xoberrêweberîyekeyi êweda ke debêt êweş sûd lem derfete werbigirin û ta êstaş edayekî başitan hebuwe. herçonêk bêt pêwîste herdûlatan leser têkrrayi kêşe serekîyekan rêkkewtin biken û bigerrênewe bo dox û peywendîyekî asayî. ew doxe xoberrêweberîyeyi hetane destkewtî zorî hebuwe bo êwe, min lêreda demewêt ewe billêm ke êwe detwanin rêkkewtin biken leser mesele giringekanî wek dahatî newt û kêşeyi sinûrî nêwantan w.. htd. çunike peywendîyi êwe legell beẍda ciyawaze le peywendîyi nêwan ême felestînîyekan, çunike felestînîyekan deyanewêt îsirrayl têkbşkênin, wate nayanewêt serbexo bin le nabils û le xlîl û le qudis, eme xewnî ewan nîye, bellku xewnî ewan dagîrkrdinî tel ebîbe, min basî felestînîyekan wek takekes nakem, bellku wek komellge û wek destecem'î ewan deyanewêt îsirrayl têkbşkênin û ḧemas be aşkra emeyi rageyanduwe û tenanet ebu maznîş nayewêt î'tîraf be mafî maneweyi îsirrayl bikat, çunike eger karêkî wabikat, deykujn, kewate wek komellge eme têrrwanînî felestînîyekane, eme şitêke ke gwêm lê buwe û xwêndûmetewe. kewate eme xewnî ewane û eger emeş xewnî ewan bêt, îdî çon detwanîn aşitîyan legellda bikeyin? bellam eweyi peywendî be 'êraqewe hebêt, ewa kurd nayewêt beẍda dagîr bikat, be heman şêwe beẍdaş nayewêt hewlêr, yan hellebice yan slêmanî dagîr bikat, beẍda nayewêt em kare bikat, bellku hemû eweyi deyewêt, eweye ke bigate rêkkewtin legell êwe lebareyi dahatî newt û beşe budceyi kurdistan û sinûrî nêwantan, wate le binerretda beẍda şer'îyetî êweyi qbûll krduwe û emeş bê endaze giringe, kewate zor giringe le sayeyi em helumerceda êwe xawenî xoberrêweberî bin, min bawerrm waye ke rojêk dêt êwe serbexo debin, bellam hîç pêwîst nakat pele biken.
* kewate êwe geşbînin be ayindeyi peywendîyekanî nêwan herêmî kurdistan û ḧkumetî nawendî le beẍda?
- bellê, eme raste û be dllinyayiyewe min geşbînm û lem ruwewe êwe pêwîsttan bew serkrde siyasiyane debêt ke rêkkewtin legell beẍda biken, bo kotayîhênan be kêşekan. dwatir min demewêt qsekanm bewe kotayî pêbênm ke karêkî zor metirsîdare bo ewe ke teniya pşit be dahatî newt bibestin, îdî ew dahate le beẍdawe bedest bihênin, yan le froşitinî newtewe lelayen xotanewe. nabêt hîç wllatêk be teniya pşit be dahatî ew serçaweye bibestêt ke le jêr zewîdaye, bellku debêt kar biken leser perepêdanî şarezayî û pîşesazîyi xotan biden, herweha debêt sereta bayex be perwerde biden, bo eweyi bigene astî wllatêkî wek îsirrayl, yan belcîka, yan her wllatêkî pêşkewtuwî dîke, kewate pêwîste herêmî kurdistan pere be abûrîyek bidat ke be radideyekî gewre pşit be dahatî newt nebestêt, eme giringtirîn hengawe ke herêmekeyi êwe bîgrêteber.