aşkraye ke le dwayi nûsîneweyi destûrî 'êraqewe, umêdî ewe le arada bû ke em wllate be waqî'î û be pşitibestin be birrge û madidekanî em destûre, gorranikarî le sîstmî ḧukmirranî û le şêweyi dewlletda drust bibêt, wate 'êraq be fî'lî bibête dewlletêkî fîdrrallî, bellam dwatir derkewt ke hewllekan wek pêwîst bem aqar û arasteda neçûn. wate raste 'êraq be naw dewlletêkî fîdrrallîye, bellam lem ruwewe kemukûrrî heye û hêşita payekanî em core sîstme tewaw nekrawn, bo nmûne hêşita encumenî fîdrrallî danemezirawe, ke le destûrda amajeyi pê krawe. prsî pêkhênanî em encumene ke le êstada hewllî têperrandinî yasakeyi dedrêt, buwe tewerî gftugoyi govarî gullan legell dktur mḧemed şakr endamî encumenî nwêneranî 'êraq leser lîstî partî dîmukratî kurdistan.

* wek perlemantarêk le encumenî nwêneranî 'êraq, proje yasayektan taybet be damezirandinî encumenî fîdrrallî amadekrduwe, aya dwayi têperrbûnî 14 sall beser pesendkrdinî destûrî hemîşeyî 'êraqda boçî ta êsta em encumene danemezirawe?
- le rastîda encumenî fîdrrallî, ballî duwemî desellatî yasadanane lepall encumenî nwêneran, herweku le madideyi 48 yi destûrda basî dekat, ke desellatî yasadanan le heryek le encumenî nwêneran û encumenî fîdrrallî pêk dêt, wata encumenî duwem beşî duwemî desellatî yasadanane, ke be daxewe ta êsta drust nebuwe, ke be pêyi destûr debuwaye belayi kemewe dwayi xulî yekemî perlemanî 'êraqda em encumene drust bikraye. êsta çwarde sall beser pesendkrdinî destûrda têperr buwe û fîdrrallîyet ledestûrda cêgîrkrawe, keçî her em encumene danemezirawe, emeş bo ew 'eqllîyete degerrêtewe ke nayanewêt 'êraq dewlletêkî fîdrrallî bêt, bellku her be merkezîyet bmênêtewe, ewan deyanewêt 'êraqêkî merkezî hebêt û îḧtiywayi herêmî kurdistan bikat, egerçî lesallî 1991 ـewe ta sallî 2003 leruwî emirî waqî'ewe, weku dîfakto herêmî kurdistan bûnî hebuwe. bellam ledwayi eweyi gftugo bo nûsîneweyi destûrî 'êraq kra, mercî herêmî kurdistan ewe bû ke 'êraq bibête wllatêkî fîdrrallî û herêmî kurdistan bmênêtewe, ew kat be têrrwanînî min behoyi bûnî herêmî kurdistan weku emirêkî waqî' em merceyi herêmiyan qbûll bû û cêgîrîşiyan krd, tenanet ledestûrda basî rêkarekanî drustibûnî herêmekan krawe, herçende hemû hewllekanî be herêmbûnî enbar û sellaḧedîn û besira, bebê bûnî pasawî yasayî hemuwî retkrawetewe. beşêweyekî gşitî 'eqllîyetî merkezî beser ḧkumetî 'êraqda zalle, raste mamelle legell herêmî kurdistan weku herêmêk krawe, bellam fîdrrallîyet ta êsta le'êraqda teniya nawe û weku nawerrok cêgîr nekrawe, yekêkîş le binemakanî fîdrrallîyet encumenî fîdrrallîye.
* damezirandinî encumenî fîdrrallî bo çespandinî 'êraq weku dewlletêkî fîdrrallî û bedesthênanî mafekanî gelî kurdistan taçend giringe?
- damezirandinî encumenî fîdrrallî cge leweyi cêbecêkrdinî madideyekî destûrîye, hawkat legell bûnî em encumeneş birriyarekan bekemînew zorîne nadrêt, çunike her birriyar û yasayek ke le perlemanî 'êraq derdekrêt, pesend nabêt, ta leencumenî fîdrrallî pesend nebêt, eger têbînî û narrezayetî leser ew birriyar û yasaye hebêt, dekrêt bigerrêndrêtewe bo perleman û gorranikarîyi pêwîstî têda bikrêt, eger her ewgorranikarî û têbînîyane weku xoyi cêbecê nekra, ew kat pêwîste dû leser sêyi endamanî perleman deng leser ew yasaw birriyarane biden, ta pesend bikrêt, alêreda kemînew zorîne namênêt, betaybetî leser ew birriyaraneyi peywendîyan beherêm û parêzgakanewe heye, bedesthênanî dû leser sêyi dengî endamanî perleman rêjeyekî zore û nîmçe kodengîyekî dewêt le nêw perlemanda, bemşêweye her birriyar û yasayek leencumenî nwêneran derbiçêt pesend nakrêt taweku bew encûmeneda têperr nebêt ke jûrî duweme, emeş wadekat dûbare lem encumene fîdrralliye birriyaru yasakan dîraset bikrêt û eger nwênerî parêzgayek narrezayetî leser hebû- ke bepêyi proje yasakeyi ême çwar endamman bo danawe- eger ewane narrezayetiyan hebû hokarekeyan destinîşan krd, ewe dûbare yasake, yan birriyareke degerrêtewe bo encumenî nwêneran. lem rwangeyewe damezirandinî encumenî fîdrrallî le 'êraqda yekêke lexallekanî beriname û bangeşeyi lîstî 184î partî dîmukratî kurdistan le dwa hellbijardinî perlemanî 'êraqda, dwayi eweyi weku endam perlemanî 'êraq hellbijêrdram, bîrokeyi damezirandinî encumenî fîdrrallî le hzirmda hebû, dwayi şeş mang min û perlemantar rêbwar hadî karman leser em projeye krdû êsta projeke pêşkeşî serokayetîyi perleman krawe, le nûsîneweyi ew proje yasayeşda pşit be destûrî 'êraq û ezimûne pêşkewtuwekanî wllatanî dinya bestirawe, betaybetî ew wllataneyi ke sîstemî dû encumeniyan heye, weku emerîka, herweha le berîtaniya û belcîka û 'umanîş heye, boye pêman waye em proje yasayeyi encumenî fîdrrallî leberjewendîyi herêmî kurdistan û sercem parêzgakandaye. meseleyekî dîke eweye ke bêguman reçawî barudoxî 'êraqîş le proje yasake krawe, betaybetî ew ḧukmirranîyeyi ke êsta 'êraq berrêwedebat ḧukmêkî tewafuqîye, em reçawkrdineyi barudoxî 'êraq bo eweye proje yasake le encumenî nwêneran têperrêndrêt û pesend bikrêt, lesayeyi em encumene fîdrrallîyewe ke pesend kra, herêmî kurdistan ke le zorbeyi parêzga û nawçekanî dîkeyi 'êraq leruwî eminîyet û xizimetguzarîyi aw û kareba û şeqam û rêgawbanewe başitir û pêşkewtûtire, bellam xwastî ême leme ziyatire, bo eweyi herêmeke ziyatir pêş bikewêt, çunike ḧkumetî fîdrrallî tewawî mafekanî gelî kurdistanî nedawe, zor mafî herêmî kurdistan û pêkhatekan heye ke beẍda neydawe, yan birriyar û yasakanî leberjewendîyi ewanda derinekrduwe, ke dekrêt ledwayi damezirandinî encumenî fîdrrallî çîtir birriyar û yasakan bezorîne û kemîne derinekrêt û mafî gelî kurdistan û pêkhatekanî dîke û parêzgakan nexurêt.
* bellam pêt wanîye proje yasayekî lemcore ke destkewtêkî gewreye lem waqî'e talleyi 'êraqda ke her be'eqllîyetî merkezî kar dekrêt, têperrandinî le perleman zeḧmetibêt?
- eme prsiyarêkî giringe, bew pêyeyi bo têperrandinî proje yasayi encumenî fîdrrallî pêwîstîman be dû leser sêyi dengî perlemantarane, ke eme rêjeyekî zor berize ke lekoyi 329 perlemantar û degate 220 perlemantar, legell emeşda umêd û bawerrêkî başman bewe heye proje yasake têperrêndrêt, xom qsem legell serokî perleman krduwe, kurd her hemuwî legellîdaye û tenanet suninekanîş legell em proje yasayeyi damezirandinî encumenî fîdrrallîdan, leseretada zorîneyi şî'e legellîda nebûn, bellam êsta şî'ekanîş ta radideyekî zor legellîdan û qseman legell krdûn, betaybetî legell fraksiyonî sayrun ke pallpşitîyi proje yasake deken, ke 54 endam perlemaniyan heye. legell emeşda bo eweyi em proje yasaye le perleman têperrêndrêt, ewa pêwîstî betewafuqî siyasî heye, betaybetî ke proje yasake sade nîye û giringe û pêwîstî be lobîkrdin heye, herboye debêt gftugo legell layen û fraksiyonekan bikrêt, min benafermî qsem legell serokî perleman û fraksiyonî sayrun û çend fraksiyonêkî dîkeyi biçûk krduwe, herboye bo têperrandinî proje yasake umêdêkî zorheye, xo eger lepaş xwêndineweyi duwem gorranikarîyş têda encam bidrêt, ewa giring eweye em encumene dabmezirêt, çunike jûrî duwemî yasadanane û mafî vîtoyi debêt.

* bellam êsta lelayen perlemantarekanewe corêk le muzayede dekrêt û rayi gşitîyi şeqam dijî herêmî kurdistan dewurujênrêt, aya eme karîgerîyi leser derencamî ew gftugo û danustanane nabêt?
- eweyi lenaw perlemanî 'êraq û lelayen hendêk perlemantarewe dewtirêt, xoyi lexoyda corêke lemuzayede, perlemantarekanî 'ereb dengiyan leser yasayi budce dawe, ke eger newteke teslîmiyan kra, ewa ḧkumetî 'êraq pêwîste mûçe rewaneyi herêmî kurdistan bikat û budcekeyi herêmî kurdistan betewawetî binêrdrêt, bepêçewanewe teniya mûçe denêrdrêt. waqî' û madide yasayiyeke zor rûne, raste ewan em meseleye derujênin û herayek drust deken, bellam emane muzayedeye leberçawî kamêrakanewe, egerina xoyan baş waqî'eke dezanin. tenanet eger (d. fwad ḧusên)î wezîrî darayş musaele bikat hîç kêşeyekî nîye, çunike berrêziyan deqawdeq yasayi budceyi cêbecê krduwe, ke lelayen zorîneyi perlemanewe dengî leser drawe, tenanet dktor 'adl 'ebidulmehdî katêk prsiyariyan lêkrd, berûnî wellamî danewe û raygeyand: «eweyi êsta rûdedat cêbecêkrdinî yasayi budceye û hîç pêşêlkrdinêkî têda nîye». bedaxewe hendêk perlemantarî kurd bo muzayede çûn şkatiyan le ḧkumetî herêm kurdistan krd, beweyi newt radestî ḧkumetî fîdrrall nakat, le katêkda ewan xoyan dengiyan leser yasayi budce dawe, bedaxîşewe bo ew perlemantarane zor naşîrîne ke em kare biken, çunike eger grîmaneyi ewe bikeyin ke ḧkumetî fîdrrallî birriyar bidat lem bareyewe, ewa derencamekeyi birrînî mûçeyi fermanberanî herêmî kurdistan debêt, xo renge ewan billên hokareke eweye ke ḧkumetî herêm newt radest nakat, bellam le derencamda em kareyi ewan dijî berjewendîyekanî xellkî kurdistane.