aşkraye ke doxî şarî kerkûk pêwîstî be çareserkrdin û rêkkewtinî layene peywendîdarekan heye, be çeşnêk ke mayeyi rezamendîyi hemû layek bêt û rewşêkî asayî bigerrêtewe bo em şare, bo em mebesteş hewllekan xirawnetegerr û umêd dekrêt em hengawane be derencamêkî xwaziraw bigen, em prsane û çend babetêkî dîkeyi peywendîdar bûne tewerî gftugoyi gullan legell şaxewan 'ebidulla endamî lîjneyi danustanikarî asayîkrdineweyi rewşî kerkûk û bemcore wellamî prsiyarekanî dayewe.

* be şêweyekî gşitî barudoxî êstayi şarî kerkûk çon helldesengênin?
- ledwayi 16î oktober kerkûk be doxêkî nasirûşitî û nayasayîda têperr debêt, doxêk ke le dereweyi destûr û yasa beserîda sepêndrawe, herçî karekanî damezirawe destûrî û yasayiyekan heye, îflîc buwe û leberamberda rewşêkî 'eskertarîyet û parêzgarêkî ferizkraw beser kerkûkda cêgîrkrawe û be arezuwî xoyi gendellî dekat, encumenî parêzgayi kerkûkîş nayewêt didan be şer'îyetî 'eskertariyetî dagîrkrawîyi kerkûkda binêt. partî dîmukratî kurdistanîş behîç şêweyek didanî bew doxe sepênraweyi kerkûkda nenawe, eme be pêçewaneyi zor lew parte siyasîyaneyi ke gerrawnetewe kerkûk û baregakanî xoyan krdotewe, cenabî serok ms'ud barizanî leser em doxe nayasayî û nadestûrîyeyi kerkûk qseyi legell sercem layene 'êraqîyekan krduwew pêyi wtûn: «maneweyi doxî kerkûk bem şêweyeyi êsta cêgayi qbûllkrdin nîye», cenabî serok barizanî bo çareserkrdinî doxî kerkûk û asayîkrdinewey, lêjneyekî bo danustan û asayîkrdineweyi rewşî kerkûk dameziranduwe, lêjneke karekanî krduwew le mangî adarewe befermî kobûneweyi xoyi krduwew pêkhatekan û nwênerî yekêtîş amadeyi ew kobûneweye bûn, beşêweyekî gşitî proje heye, bo eweyi doxî şarî kerkûk asayî bikrêtewe, ême behemuwan pallpşitî hemû ew projane dekeyin bo eweyi doxî kerkûk asayî bikrêtewe.
* basî komellêk kêşet krd, ke kerkûk duçarî buwetewe, betaybetî 'eskertariyetî parêzgake, aya taçend hengawekan bo yeklakrdineweyi em kêşeye le çwarçêweyi destûrî 'êraqda be krdeyî çûnete pêşewe?
- kêşekanî kerkûk beşêweyekî gşitî fre layenin; kêşeyi serbazî û eminî û îdarî û encumenî parêzgaye, betaybetî gorranikarîye îdarî û dîmografîyekan ke êsta le tewawî ew nawçaneyi bekêşe leser naw debrên, grft û kêşe bûniyan heye, debêt herdû layenî 'êraqî û kurdistanî becdidî qseleser hemû em kêşane biken û dwacar bo asayîkrdineweyi doxeke pêwîste weku pêkhatekan leser mîkanîzimêk rêkbikewîn û herdû ḧkumetî herêmî kurdistan û ḧkumetî fîdrrallîyi 'êraqîş weku dûlayenî peywendîdar hawkarî yektir bin, bo çareserkrdinî kêşeke, çunike doxî êstayi kerkûk be hîç şêweyek qabîlî qbûllkrdin nîye, betaybetî bûnî ew hêze namo çekdaraneyi ke letewawî parêzgakeda billaweyan pêkrawe, betaybetî lenawçekanî leylan û şwan ta degate nawçekanî dubz ke hîç biyanûyek bo maneweyi ew hêze çekdarane nîye, hemû em nawçane le dwayi sallî (2003)we hîç hêzêkî lê nebuwe, tenanet hêzî pêşmergeşî lê nebuwe, çunike nawçeyekî seqamgîr û aram bûn, bûnî em hêze çekdaraneyi 'êraq cge le îstifzazî hawullatiyanî kurd hîçî dîkeyi lê nekewtotewe, em ḧalleteman belayenî 'êraqîyş gutuwe. derencam leser binemayi hemû em ḧallet û waqî'ane gftugow danîşitinekan bebaşî çûnete pêşewe, bew umêdeyi le ayindeyekî zor nzîkda hemuwan leser şêwazêkî diyarîkraw bo asayîbûneweyi doxî kerkûk rêkbikewn.
* mebestt çi şêwazêkî diyarîkrawe kewa dekat hemû pêkhatekanî kerkûk leserî rêkbikewn?
- le rastîda pêwîste hemû pêkhatekanî şarî kerkûk be kurd û 'ereb û turkman û mesîḧyewe leser mîkanîzimêk bo asayîkrdineweyi doxeke rêkbikewn, xoşbextane 95%î koyi kêşe û prsekanî kerkûk le danîşitinekanman berew çareser çûn, teniya hendêk wurdekarîyi mawe bew umêdeyi lemaweyekî kemda bitwanîn leser ew wurdekarîyaneş rêkbikewîn û dwacar ew şare bigerrêtewe doxî asayî xoyi û jiyan û bijêwîyi hawullatiyan asayî bêtewe û xellkî hest be aramî biken, çunike wa bo dûsall deçêt doxî şareke bêzarkere û karukasbîyi têda rawestawe û xellkî le dllerawkê û namtmaneyîdan, beweyi egerî heye doxî şareke ziyatir têkbiçêt, betaybetî dwayi eweyi cmucûll û karu krdewe tîrorîstîyekanî da'ş destiyan beziyadbûn krduwew beaşkra nawbenaw karukrdeweyi tîrorîstiyan heye, bigire kone be'sî û taqm û grupekanî tawanîş ziyadiyan krduwe, emeş hawkate legell ziyadbûnî ḧalletekanî betallanbrdinî newt û samanî şareke, hemû emaneşman be layenî 'êraqî gutuwe, ke pêwîste pele bikrêt bo asayîkrdineweyi doxeke. êsta umêdêk heye beweyi xellkî kerkûk û pêkhatekan berew rêkkewtin biçn, raste hendêk layenî siyasî le kerkûk ke ziyanmendin, bellam pêkhate resenekan û layene siyasîyekan eger kemêk maweyan bidrêtê bo eweyi leser ruwî krdeyiyewe kardaneweyi xirapî nebêt, ewa başitir rêk dekewn, betaybetî ke çareserkrdinî doxî kerkûk peyweste be zor bwarî dîkeyi serbazî û siyasî û eminî û îdarîyewe.
* aya le danustanekanda bas le awarebûnî kadîr û layengranî partî û barega dagîrkrawekanî partî dîmukratî kurdistanîş krawe?
- partî dîmukratî kurdistan weku zor lew ḧzbe kurdistanîyane deytwanî bigerrêtewe şarî kerkûk û î'tiraf bew 'eskertariyet û dagîrkrdineyi şareke bikat, ke êsta kerkûk têykewtuwe, bellam partî le prdê û sḧêla şerrî man û nemanî kerkûk û kurdistanî krd, qaremanêtî pêşmergekanî partî û şehîd û qurbanîyekanî nebuwaye, doxekeyi dwayi 16î oktober nedegorrdra, partî le pênaw prse neteweyî û nîşitmaniyekanda şehîd û qurbanî zorî dawe û pêdagîrî zorî leser prse neteweyî û nîşitmaniyekan krduwe, hemuwan baş ew ḧeqîqete dezanin ke eger partî le hellbijardinekanî 2015î 'êraqda lekerkûk beşdar buwaye û rq û qînî cemawerî kurdî dij bedagîrkrdinî kerkûk bekaribihênaye, çendîn kursî lekerkûk dest dekewt û dengekanî zor ziyatirî dekrd, bellam partî kursî û dengî belawe giring nebuwe û hîç katêk î'tiraf bew dagîrkarîye nakat.
* msirur barizanî serokî ḧkumetî herêmî kurdistan le berinameyi kabîneyi noyemî ḧkumetî herêmda basî le prsî kerkûk û zerûretî çareserkrdinî ew kêşeyeyi krduwe, cextî leser eweş krdotewe ke pêwîste lêjneyekî hawbeşî perlemanî û ḧkumet bo asayîkrdineweyi doxî kerkûk pêkbihênrêt, prsiyar eweye aya taçend pêkhênanî kabîneyi noyemî ḧkumetî herêmî kurdistan bo yeklakrdineweyi prsî kerkûk legell beẍda giringe?
- le rêgeyi govareketanewe demewêt em zaniyarîye billawbikemewe ke lemaweyi rabrdûda cenabî msirur barizanî serokî ḧkumetî herêmî kurdistan serperşitîyi beşêk lew kobûnewaneyi krduwe ke legell layenî 'êraqî û pêkhatekanî şarekeda encam drawe bo asayîkrdineweyi doxî kerkûk, eme wêrrayi eweyi cenabiyan legell netewe yekgrtuwekanîş basî prsî kerkûkî krduwe û lehemû ew gftugow dîdaraneşda cenabiyan cextiyan leser ewe kodotewe, ke debêt doxî kerkûk çak bikrêt. sebaret be rollî rêzdar msirur barizanî serokî ḧkumetî herêmî kurdistan bo çareserkrdinî prsî kerkûk ewa kes natwanêt nikollî le pallpşitî û pşitgîrîyi berrêziyan bo êmeyi kerkûkîyekan bikat, rojane dawayi zaniyarîyi nwêyi krduwe leser hemû ew hengaw û pêşveçûnane ke bo asayîbûneweyi doxî kerkûk nrawe, lekwê grft û kêşeman hatibêteberdem, hanaman bo brduwe û hawkarman buwe. êstaş ke cenabiyan serokî ḧkumete û kabîne wezarîyekeyi le perleman mtmaneyi pê drawe, ewendeyi dîke detwanêt hawkar û pallpşit bêt, betaybetî ke lêjnekanî ḧkumet detwanin legell layenî ḧkumetî 'êraq başitir kar biken û be tewafuq doxeke têperrêndrêt, ḧkumetî behêz kardaneweyi zor başî debêt bo hewllekanî asayîbûneweyi doxeke û pêgeyi herêm le derewe behêz dekat, betaybetî leser dûbare billawepêkrdinî hêze eminîyekan û gorranikarîye îdarîyekan, ke debêt herdû ḧkumet hemahengîyan leserî hebêt.
* bellam layenî 'êraqî ta êsta sûrin leser dû prsî taybet be hellbijardinî encumenî parêzga û encamdanî serjmêrî, sererrayi asayînebûneweyi doxî şareke, aya eme dûbarebûneweyi mêjû nîye, beweyi hemû serjmêrîyekan le 'êraqda bo mebest û meramî şaraweyi dij bekurd degerrêtewe, betaybetî leşarî kerkûk û tewawî nawçe nakokî leserekan?
- kurd hergîz dijî hellbijardin û serjmêrî nebuwe, bellam hellbijardin û serjmêrîyek le doxêkî asayî û yasayîda, pêwîste ḧkumetî 'êraqî be pêwerêkî zanistî û waqî'î kar bikat, sereta sebaret be hellbijardinî encumenî parêzga, aya çon le şarêkda hellbijardin rûdedat ke jmareyek le endamanî encumeneke mall û ḧalliyan dagîrkrawe, baregayi partî û hendêk le layene siyasîyekan dagîrkrawe û hêzî çekdarî têda nîşitecê krawn, endamanî encumenî parêzgayi kerkûk boye naçnewe kerkûk, çunike ewan nayanewêt lem doxe 'eskertarîyet û xirapeda şer'yet be dagîrkrdin biden, herboye keyi dosêyi eminî şareke berew pêşveçûnî bexowe bînî, ew kat endamanî encumenî parêzgayi kerkûk degerrênewe û kobûnewekanîş asayî debinewe û le xizimetkrdinî kerkûk û kerkûkîyekan drêẍî naken. sebaret be birrgeyi duwemî prsiyarekeşitan ke taybet bû beencamdanî serjmêrî le sallî 2020 da ; sereta behîç şêweyek kurd legell eweda nîye serjmêrî nekrêt, bellam ba kemêk bigerrêyinewe bo dwawe û xwêndineweyekî mêjuwîyi û waqî'î bo serjmêrîyekanî 'êraq bikeyin, betewawetî ew rastîyeman bo derdekewêt ke teniya serjmêrîyi sallî 1957 ke kurd pşitî pê bestuwe û beşêweyekî rast û drust encam drawe, debêt bo hellbijardinî encumenî parêzgaş pşitî bêbibestirêt û pêwerêkî wrd û raste, bellam herçî serjmêrîyi dîke heye ke le ẍyabî pêkhateyek yan dû pêkhate encam drawe û be siyasî krawe û bo meram û mebestî sirrîneweyi kurdistanîyetî kerkûk encam drawe, serjmêrîyi sallî 1977 behîç şêweyek kurd î'tîrafî pê nekrduwe, ledwayi 1957 û gorrînî ḧukmî melîkî bo komarî, proseyekî frawanî te'rîb lew nawçane destî pêkrd, betaybetî dwayi eweyi le şorrşî eylûlda ḧkumetî 'êraq baş drkî bew rastîye krd ke kerkûk şarêkî kurdistanîye, herboye lew katewe ta emirro beberdewam ḧkumete yek ledwayi yekekanî 'êraq wîstûyane dîmugrafiyayi parêzgake û tewawî nawçe kurdistanîyekanî dîkeyi dereweyi îdareyi herêm bigorrin û morkî netewayetî kurdî têda bsirrinewe, te'rîb û şallawekanî enfal û cînosayd û lenawbrdinî gunde kurdîyekan hemuwî lem çwarçêwe dijayetiyeda hatuwe, sebaret be serjmêrîyi sallî 1997 ke ême lekerkûk nebuwîn ewa her zor behelle û natendrust araste kra, emirroş lelayen zor kesî şovênî û dujminî kurdewe berdewam hewllî ewe dedrêt jmare û rêjeyi kurd le destûrda kem bikrêtewe, em ḧallete wenebêt le êstada teniya dijî pêkhateyi kurd bikrêt, bellku le 'êraqîşda behoyi şer û mallwêranîyekanî 'erebî suninewe betewawetî proseyi gorrînî pêkhatekan cêbecê dekrêt, beşêweyekî gşitî behoyi waqî'ekew ew şerr û mallwêranîyeyi nawçe suninekan rûberruwî bûnetewe, berdewam gorranikarî le dîmugrafiyayi nawçe kurdistanîyekanî dereweyi îdareyi herêm û tewawî nawçe suninenşînekan krawe, herboye dwayi têperrbûnî maweyekî zor, êsta pêwîste 'êraq doxî nawçekan asayî bikatewe, ewca rû le cêbecêkrdinî proseyi serjmêrîyi gşitî bikat.