Botan Ehmed siyasetmedarî bakûr bo gullan: pekeke layi kurdan perawêz xirawe û deyewêt be şerr û ajawe xoyi zîndû bikatewe
kêşe û gêçellî pekeke be tewawî hêze siyasîyekanî naw bzûtineweyi rizgarîxwazîyi kurdistan, kêşeyekî taze nîye, em ḧzbe her le seretayi drustibûniyewe aydiyolojiyetêkî tundrrewî stalînî û pol potî piyade krduwe û eweyi le dereweyi aydiyolojiyetekeyi xoyi bêt, be dujminî dezanêt û çendî boyi bikrêt be drrindane mamelleyi legell dekat. ledwayi damezirandinî yekem perleman û ḧkumetî kurdistan le herêmî kurdistan, pekeke be hemû şêweyek hewllîdawe em ezimûne lebar berêt û çendîn car şerrî xwênawî legell ew hêze siyasîyane krduwe ke parêzgarîyan le yekem ezimûnî ḧukmirranîyi kurdistanî krduwe û, çendîn carîş hêze serekîyekanî herêmî kurdistan begşitî û partî û yekêtî betaybetî hewlliyandawe kêşew gêçellî pekeke be diyalog û çareserî aşitîyane çareser biken, bellam roj ledwayi roj pekeke ziyatir şûllî lê hellkêşawe û ziyatir herreşeyi le ezimûnî ḧukmirranîyi kurdistan krduwe, heta geyşitote eweyi bem dwayiye hêzêkî çekdarî pêkhênawe û deyewêt şerrî ḧkumet û perlemanî kurdistan bikat, bo qsekrdin leser kêşe û gêçellekanî pekeke be herêmî kurdistan, em dîmaneyeman legell botan eḧmed siyasetmedarî bakûr encamdaw bemcore wellamî prsiyarekanî gullanî dayewe.
* legell eweyi pekeke be drêjayî temenî xoyi neytwaniywe teniya gundêkî kurdistanî turkiya azad bikat, bellam le êstada herreşe le herêmî kurdistan dekat, aya be boçûnî êwe doxî pekeke êsta le kurdistanî turkiya çone?
- be têrrwanînî min wez'î pekeke lenaw kurdanî bakûrda zor xirape, beşî zorî ew berprsaneyi kurdî bakûr le şerrekanî pekekeda kujrawn û tenanet dewlletî turkiya dellêt: «teniya 700 çekdarî pekeke mawn», emeş manayi eweye dewlletî turkiya barudoxekeyi kontirroll krduwe û pekekeş twanayi cûlleyi serbazî le bakûrî kurdistan nemawe, emeş manayi eweye ruwî serbazîyewe pekeke le bakûr le kemasiyekî gewredaye, hokarî em kemasiyeşî degerrêtewe bo eweyi pekeke dû şerrî xendeqî krd, hemû kes dezanêt ew şerrane zor bê mana bûn, leber eweyi lanîkem 8-10 hezar gencî kurdî be kuşitin da, boye le êsta kurdî bakûr be hîç şêweyek pşitgîrî pekeke naken, herweha kurdî bakûr le pekeke nîgeranin, leber eweyi lewe têgeyşitûn amanc û stiratîjiyetî pekeke hîç peywendî be kurd û kurdistanewe nîye û ewan reçawî hîç berjewendîyekî kurd û kurdistan naken û, eweyi deyken brîtîye le wêranikrdinî gundu şarekanî kurdistan û be kuşitdanî genc û lawî kurd, diyare hemû ew şerraneş ke pekeke deykat, teniya bo eweye xoyi lew tengjeye rizgar bikat ke êsta têyi kewtuwe, bellam wêrrayi hemû emaneş em nîgeranîyeyi kurdanî bakûr le pekeke nebote hokarî eweyi kurdî bakûr bêdeng bêt, bellku le bonekanî wek hellbijardin û newroz debînîn be sedan hezar kurd dêne derewe û beşdarî bone nîşitmanîyekan deken û be frawanî beşdarîyi hellbijardinekan deken, emeşî ke deykeyin, xoşewîstîye bo xak û nîşitman, nek wellamdaneweyi xwastekanî pekeke bêt. êsta pekeke lem ḧallete xirap û perawêzxirawedaye lenaw kurdanî bakûr û natwanêt le bakûr teniya yek hengawîş hellbigirêt, bellam leber eweyi pekeke pêwîstî be keşêkî fewza û naseqamgîrî heye, bo eweyi şkstekanî xoyi pê bşarêtewe, êsta hewlldedat le herêmî kurdistan ajawe û naseqamgîrî drust bikat. pekeke be corêk prropagendeyi jehrawî dijî partî dîmukratî kurdistan dekat, ke dujminanî kurdistanîş prrupagendî wayan nekrduwe û amancekeyan dûre le eqllanîyet û kurdayetî, bêguman amancî pekeke lem prrupagende jehrawîyaneşî dijî partî, bo eweye şerrêkî dîkeyi nêwan kurd û kurd hellbigîrsênêt, lewaneye pşitir xellkanêk be guman bûn lew siyasete qêzewneyi ke pekeke piyadeyi dekat, bellam êsta kurdanî bakûr û başûrîş geyşitûnete ew qena'eteyi pekeke boye em siyasete qêzewne piyade dekat, bo eweyi xoyi lew tengjeye qutar bikat ke têyi kewtuwe.
* amajet bewe krd ke pekeke wek hêzî serbazî ew twanayeyi nîye ke şerrî bereyî legell herêmî kurdistan bikat, prsiyar lêreda eweye, eyi ew herreşaneyi êsta manayi çîye?
- pêşitir pekeke le sallanî newedekanî sedeyi rabrdû bew amance şerrî partî dîmukratî kurdistan û yekêtî nîşitmanî kurdistanî dekrd, ke pêyi wabû hêzêkî gewreyi heye û detwanêt herêmî kurdistan le destî partî û yekêtî derbihênêt, bellam pekeke êsta dezanêt ew hêzeyi nîye ke şerrî bereyî dijî ḧkumetî kurdistan bikat, herweha deşzanêt xoyi le tengjeyekî gewredaye, boye kewtote billawkrdineweyi prrupagendeyi jehrawî beweyi partî bote paşkoyi turkiya, lem ḧalleteşda ke natwanêt şerrî bereyî bikat, kewtote ḧalletêkî bê umêdî û pena debate ser şêwazî nardinî desteyi biçûk biçûk ( 8-10 ) kesî bo eweyi karî têkdan û ajawe û kuşitin encam biden, raşkawanetir wate penabrdine ber karî tîrorîstî bo eweyi seqamgîrîyi herêmî kurdistan bşêwênêt.
* eweyi le prrupagendekanî pekeke derdekewêt, corêk le hellkşan û dakşanî pêwe diyare û mawe mawe şêwazî prropagendekanî degorrêt, aya em prrupagendaneyi pekeke xoyi hokarêk nîye bo handanî turkiya bo eweyi turkiya bête nawxakî herêmî kurdistanewe?
- her hokarêk bibête egerî drustibûnî naseqamgîrî, pekeke penayi bo brduwe, aşkraye pekeke le ruwî xebatî siyasîyewe û lejêr nawî corawcorî rêkxirawekanda le herêmî kurdistan rêgrî lê nekrawe, herboye eger serinc bideyin, ew rêkxirawaneyi prrupagendeyan bo pekeke dekrd, le beharî emsall bangeşeyan bo ewe dekrd, ewan amaden dijî dewlletî turkiya şerr biken, dewlletî turkiya bo wellamdaneweyi pekeke hate naw xakî herêmî kurdistan, emeş wate pekeke xoyi bangeşeyi bo ewe krduwe, supayi turkiya bête naw xakî herêmî kurdistan, ewca dwayi eweyi turkiya hate naw xakî herêmî kurdistan, pekeke prrupagendeyi ewe dekat ke eme xetayi partîye, emeş manayi eweye pekeke ruwî xoyi le turkiya wergêrrawe û kewtote giyanî partî. sebaret be prrupagendekanîşiyan dijî partî yekem car dijî berrêz nêçîrvan barizanî destiyan pêkrd û wayan pîşan da ke berrêz serok barizanî lew babete agadar nîye, bellam lem 10-12 rojeyi dwayî ke zanîyan natwanin dûberekî lenaw partî drust biken û partî lewe gewretire be prrupagendeyi ewan dûberekî tê bikewêt, êsta hemû endamêkî partî tawanbar deken, lemeş ziyatir êsta dezanin partî rêkkewtinî pêkhênanî ḧkumetî legell bzûtineweyi gorran heye, pekeke hêrş dekate ser gorranîş, herweha pşitir deyangut yekêtî dijî ew siyaseteye ke partî piyadeyi dekat, bellam dwayi rêkkewtinî yekêtî û partî bo pêkhênanî ḧkumet, êsta hêrş dekene ser yekêtî û dellên: niyweyi yekêtî dijî siyasetî partîn û niywekeyi dîkeyan legell partî bûnete yek bere, boye hêrş dekene ser yekêtî nîşitmanî kurdistanîş, hemû em prrupagendaneyi pekeke bo eweye billêt: madam dewlletî turkiya be tewawetî kontirrollî herêmî kurdistanî krduwe û ew ḧkumeteşî le herêmda heye, paşkoyi dewlletî turkiyaye, boye leser binemayi em prrupagende bê binemaye bangeşeyi ewe deken, madam ḧkumetî herêmî kurdistan paşkoyi dewlletî turkiyaye, ewa ewan deyanewêt herêmî kurdistan rizgar biken, emeş manayi eweye waziyan le şerrî dijî turkiya hênawe û deyanewêt şerrêk le dijî herêmî kurdistan hellbigîrsênin. bêguman şerrî pekeke naseqamgîrî le kurdistan drust dekat, pekeke heta êsta le qûllayî 25kîlometir lenaw xakî başûrî kurdistan şerr û ajaweyi drust krduwe û be sedan gundî naçar krduwe ke çoll bikrên, herweha be berdwamî lenaw xakî herêmewe îstifzazî turkiya deken û ewanîş dên ew nawçane borduman deken û hawullatiyanî svîl debine qurbanî, bêguman dewlletanî drawsêyi herêmî kurdistanîş sûdêkî zor lem ajawegêrrîyeyi pekeke werdegirin û ḧezdeken seqamgîrîyi herêmî kurdistan bşêwêt, boye pekeke em hewlleyi bo drustkrdinî ajawe le herêmî kurdistan, şerrêkî bewekalete û bo dujminanî kurdistan berrêweyi debat.
* pekeke le sereta xoyi wek allahellgrî bîrî neteweyî pîşan deda û dawayi damezirandinî dewlletî kurdistanî gewreyi dekrd, bellam êsta xoyi dijî dewlletî kurdistan qse dekat, aya em dûfaqiye le siyasetî pekeke çi manayekî heye?
- pêşitir 'ebidulla ocelan be êmeyi degut, her cûllaneweyek bo maweyi 15sall xebatî krdu serinekewt, ewa lewe dwa têkdeşkêt, eger leser em qseyeyi ocelan seyrî êstayi pekeke bikeyin, ewa pekeke nzîkeyi 40 sall temeniyetî û hîçî be hîç nekrduwe, pekeke le seretaydrustibûnî deygut: ême dewlletî serbexo bo her çwar parçeyi kurdistan drust dekeyin, ewkat druşmî partî dîmukratî kurdistan, otonumî bû, pekeke leberamber eme deygut dawakrdinî otonumî xiyanete. bellam katêk serok ms'ud barizanî û partî hewlliyanda dewllet drust biken, înca pekeke deygut, eweyi hewllbidat dewlletî kurdistan dabmezirênêt, dujminî xellkî kurdistane, emeş manayi eweye be tewawetî hellwêstî pêçewaneyi ew qsaneyi bû ke pêşitir deykrdin, her boye le destpêkî cûllaneweyi pekekeda xellkî kurdistan bew hest û giyane çûne rîzekanî pekeke bo eweyi le pênawî bedîhênanî dewlletî kurdistan xebat biken, be rastî êmewmanan ke boman derkewt pekeke ledruşmî serbexoyî kurdistan paşgez botewe, boye le pekeke ciyabuwînewe, emeş le pênawî ewe bû ke xellk bzanin lenaw pekeke, hestî kurdbûn û kurdistanîbûn bûnî nemawe. her lem çwarçêweşda eger serinc bideyin, debînîn pekeke dijayetî hemû ḧzbe kurdîyekanî le her çwarparçeyi kurdistan krduwe û lekwê hestî krdbêt, hest û giyanî kurdayetî layi layenêkî siyasî brewî pê dederêt, pekeke hêrşî krdote ser û şerrî legellda krduwe, bemeş bote başitirîn çek bedestî dujminanî kurdistanewe.
* pekeke lemaweyi şerrî dijî da'ş bangeşeyi bo ewe dekrd, gwaye pêşmerge natwanêt kurdistan bparêzêt, boye çuwete şngal, bellam dwatir şngalî teslîmî ḧeşdî şe'bî krd, têrrwanîntan leser em qsaneyi pekeke çîye?
- êstaş pekeke her bew biyanuwe qsedekat û dellêt, pêşmerge natwanêt kurdistan bparêzêt, boye ême hêzêk drust dekeyin bo eweyi kurdistan bparêzîn. turkiya dellêt, pêşmerge natwanêt sinûrekanî bparêzêt, boye ême dêyine naw xakî herêm bo eweyi tîrorîstan derbikeyin, pekeke le drustkrdinî em zemîneye berinameyekî seyr û tirsinakî heye û hemuwîşî dijî berjewendîyekanî kurd û kurdistane, fermû eweta rêgeyi nededa qaymqamî şer'îyi şngal dewamî asayî xoyi bikat, bellam paşan şngalî teslîmî ḧeşdî şe'bî krd, xo eger sbeyş pêşmerge bo parastinî (avaşîn û xwakurrkuk û zab û qendîl) bixwazêt biçête sinûrekan û bparêzêt, be dllinyayiyewe pekeke şerrî pêşmerge dekat û şerrî nêwan kurd û kurd helldegîrsênêt, bemeş deyewêt bê umêdî lenaw gelî herêmî kurdistan drust bikat û mtmane lenêwan xellk û ḧkumetî kurdistanda nehêllêt, herweha dexwazêt karêk bikat ke hanî ḧkumetî 'êraq bidat, be biyanuwî parastinî herêmewe hêzekanî bêne naw herêmî kurdistanewe, seranî pekeke bewcore bîr dekenewe, giring nîye kurdistan be dest çi dagîrkarêkewe bêt, bellam nabêt be destî rolleyi em nîşitmanewe bêt, betaybetîş nayewêt rêbazî barizanî û partî ew şkoyeyi êstayan hebêt, her boyeşe be pleyi yekem dijayetî partî û rêbazî barizanî dekat. lem barudoxeda giringe ḧkumet rêgrî lewe bikat em şerrfroşitineyi pekeke bibête şerrî nêwan pekeke û her ḧzbêkî dîke le herêmî kurdistan, boye pêwîste ew ḧzbaneyi le ḧkumetî herêmî kurdistan beşdarin, xawenî yek gutar û yek îrade bin, bo eweyi pîlanekanî pekeke pûçell bikenewe, eger bemcore birriyar biden, ewa be dllinyayiyewe pîlanekeyi pekeke bo xellk aşkra debêt û be asanî pûçell debêtewe.
* le dwayi raperrînekanî gelanî sûriya, kurdanî rojawa derfetêkî başiyan bo hatepêşewe bo eweyi xoyan xoyan berrêweberin, bellam peyede lejêr karîgerîyi siyasetekanî pekeke rewtêkî takrrewî û dîktatoriyetî piyade krd, ke wayi krd nzîkeyi yek miliyon kurdî rojawa derbeder bin, ke le êstada nzîkeyi 300 hezariyan le herêmî kurdistanin, aya boçî pekeke be siyasetî helle xellkî rojawayi derbeder krd?
- kurdanî rojawa wek xellkanêkî medenî ke ser be hîç partêkî siyasîş nebûn, lejîr karîgerî siyasete hellekanî pekeke leser peyede ziyatir le yek miliyon kesiyan wllatî xoyan becêhêşituwe, ke ziyatir le 300 hezariyan çûnete turkiya û hêndeşiyan le herêmî kurdistanin û ewendeyi dîkeşiyan çûnete henderan, herweha (enekese û leşkrî roj)îş ke ewanîş dû hêzî kurdanî rojawan, hewlliyandawe hîç rûberrûbûneweyek le siyasetî pekeke û peyede drust neken, bo eweyi rewşeke lewe xiraptir nebêt, bellam leberamber emeda peyede ewkat le jêr karîgerîyi pekeke kantoniyan drustkrd, bellam şêwazêkî dîktatorî zor tundiyan piyade krd, peyede sûdêkî zorî le şerrî dijî da'ş wergrt, ewkat behoyi ew şerrewe hewllîda xoyi behêz bikatewe, bellam dwayi eweyi şerreke tewaw bû, xellk le ḧakmîyetî peyede narrazî bû, boye emirîka û ferenisa hatine serxet bo eweyi başûr leser rojawa karîgerî hebêt, boye lem ḧalleteda ta radideyekî zor debêt peyede le jêr karîgerîyi pekeke xoyi rizgar bikat, boye êsta pekeke le rojawa xerîke kotayî dêt, boye deyewêt le herêmî kurdistan şerrêk hellbigîrsênêt, bellam herçonêk bêt, debêt barudoxî rojawa gorranikarî beserda bêt û be şêweyekî frelayenî ḧukmirranî bikrêt û hemû ḧzbekan beşdarî biken, bo eweyi zemîneyek bêtearawe ke ew xellke awareye bo şwênî xoyan bigerrênewe, aşkraşe hêzî enekese û leşkrî roj, ew xellkanen ke rojawayan becêhişituwe, be gerraneweyi ew xellkeş karîgerîyi hêze siyasîyekanî dîkeş ziyatir debêt.
* le hellbijardinekanî sallî 2015î turkiya, helêkî zêrîn bo hedepe hatepêşewe û ziyatir le 80 kursî le perlemanî kurdistan bedesthêna û bo yekemîn car berbestî 10% bo çûne naw perlemanî turkiyayi bezand, bellam siyasetî helleyi pekeke waykrd, kurd netwanêt sûd lem hele werbigirêt û rollîkî giring le proseyi siyasîyi turkiyada bigêrrin, aya boçî hênde hedepe kewtote jîr karîgerîyi siyasete hellekanî pekeke?
- dwayi ew serkewtineyi ke hedepe ziyatir le 80 kursîyi perlemanî turkiyayi bedest hêna, deyantwanî le proseyi siyasîyi turkiya rollêkî gewre bigêrin û bibine şerîk û hawbeş le ḧkumetî turkiyada, bellam bedaxewe pekeke bwarî emeyi neda û şerrî xendeqî hellgîrsand ke be hemû manayek şerrêkî bê mana bû, le akamî em şerre be hezaran le endamanî hedepe kewtine zîndanewe û hedepeş kewte naw destî çepî turkiya, bemeş waylêhat giyanî kurdayetî ke lenaw hedepe bû, teniya ew ew kesane bûn ke êsta yan le zîndanin, yan ledereweyi hedepen.
* wek dwaprsiyar be boçûnî êwe boçî pekeke le her şwênêk kurd serkewtinêk bedest bihênêt, hewlldedat le barî berêt?
- maweyekî zore pekeke wek klayint (wekîl yan bellênder) kar bo dewlletanî dagîrkarî kurdistan dekat, boye ew dewlletane çî bixwazn be pekeke cêbecêyi deken û pekekeş boyan cêbecê dekat. pekeke bo cêbecêkrdinî em karane kurdayetî krdote perdeyek û lejêr ew perdeyewe dijayetî kurd û kurdistan dekat, diyare pekeke maweyi 40 salle aydiyolojiyetêkî hawşêweyi (stalîn û pol pot û sedam) piyadekat, lêreda cêgeyi xoyetî amaje bewe bikem ke ême le sallanî dwayi 2000 serdanî (mûsll)man krdu legell yekêk le jenrrallekanî supayi 'êraq kobuwînewe, lewê pêman wt: êwe bo legell kurdî xotan rêkinakewn? eger rêkbikewn emirîka natwanêt hêrş bikate ser 'êraq. le wellamda jenrrallekeyi supayi 'êraq pêyi gutîn: emirîka detwanêt teniya le asmanewe bombibaranman bikat û natwanêt leser zewîyewe hêrşman bikate ser, leber eweyi eger hêrş bikat, teniya pênc serbazî emirîkî bedîl bigirîn û seryan bibirrîn û goşitekeyan bibrjênîn, ewa ewanî dîke hemûyan helldên û şerr naken, diyare sedam bew eqlle siyasetî krd, boye serencam hemû şitêkî ledestdaw xoyi û kurrekanîşî kujran, êsta pekekeş be heman eqllîyetî sedam û be's siyaset dekat, be hîç şêweyek berjewendîyi kurd û kurdistanî mebest nîye, eweyi mebestêtî eweye kes reqîbî nebêt. pekeke emirro partî be reqîbî xoyi dezanêt û deyewêt kêşeyi bo drust bikat, sbeyi layenêkî dîke hebêt kêşe bo ewîş drust dekat, leser ew binemaye siyaset dekat, eger hemuwî bo xoyi nebû, debêt lewanî dîkeş têkî bidat.