ezimûnî ḧukmirranîyi herêmî kurdistan bote hiywayi her kurdêk le her çwar parçeyi kurdistan û têkrrayi rewendî kurdistan le henderan, her boye katêk hêzêkî wek pekeke be aşkra hewlldedat kêşe û asteng bo serkewtinî em ezimûne drust bikat û barî asayş û seqamgîrî têk bidat û ajawe û naseqamgîrî binêtewe, ewa aşkraye em reftareyi pekeke teniya dijî layenêkî diyarîkrawî siyasî nîye, bellku dijî amancî her kurdêke le her kwêyekî em cîhane bêt. maweyeke seranî pekeke le qendîlewe herreşe lem ezimûne serkewtuweyi ḧukmirranîyi herêmî kurdistan deken û hewlliyandawe hêzêk le naw xakî herêmda bo ajawenanewe drust biken û zemîneyek bêninearawe ke şerrî kurd- kurd drust biken, herêmî kurdistan ke hemû kat hewllîdawe yekrrîzîyi nawmallî kurdistan ptew bêt û dûberekî nekewête nêwan rîzekanî û le heman katda wek dewlletêkî dîfaktoş peywendîyi başî legell drawsêkanî hebêt, berdewam hewllîdawe şerr û gêçellî pekeke be şêwazêkî dûr le şerr çareser bikat, bellam diyare pekeke be dest le pşitdanî naḧezanî gelî kurdistan natwanêt waz lew araste helleye bihênêt, boye giringe hawullatiyanî kurdistan zor raşkawane le amanc û şerrfroşitinî be herêmî kurdistan têbigen, bo qsekrdin leser em barudoxe em dîmaneyeman legell rojhat amedî siyasetmedarî bakûrî kurdistan encamdaw bemcore wellamî prsiyarekanî dayinewe.

rojhat amedî siyasetmedarî bakûrî kurdistan bo gullan: dijayetîkrdinî ḧukmirranîyi herêmî kurdistan planî têkrrayi naḧezanî kurdistane û pekeke bewekalet boyan cêbecê dekat




* pekeke le seretayi damezirandinyewe dawayi dewlletî serbexoyi kurdistanî bo her çwar parçeyi kurdistan dekrd, bellam êsta xoyi dijayetî bîrî neteweyî û damezirandinî dewlletî neteweyî dekat, aya her leseretawe şitêk layi pekeke hebuwe be nawî bîrî neteweyî û dewlletî kurdistanewe?
- her lesallî 1979we ke pekeke damezirawe, amancî zullall buwe û dijî stiratîjiyetî pêşkewtinî bzûtineweyi rizgarîxwazîyi kurdistan buwe û hewllîdawe ke xebatî nîşitmanî û neteweyî serinekewêt, ewca leber eweyi hzirî nîşitmanî û neteweyî rengdaneweyi xebatî rêbazî barizanî û partî dîmukratî kurdistan buwe û her ewan nwênerayetî ew arasteyeyan krduwe, boye pekeke hemîşe dujminayetî partî û rêbazî barizanî krduwe, bellgeş leser eme bem sallaneyi dwayî yekêk lewaneyi maweyi çendîn sall xoyi be mamostayi pekeke dezanî leser astî nawxo û derewe, ewîş prrofîsor (yellçîn kuçan) ke be reçellek turke, em kabraye dwayi destgîrkrdinî 'ebidulla ocelan gerrayewe turkiya û wtî: karî min tewaw bû. wate eweyi mebestm bû encamm da, paşan (yellçîn) leser prsî (ergenekon) destgîrkra û leberdem dadga basî rabrduwî xoyi krdu lêyanî prsî: «êwe çîtan lemin dewêt? min eweyi ledestm hat bo turkiya krdm û twanîm gencî kurdî turkiya le xetî barizanî dûrbixemewe û le pênawî dîmukrasîyi turkiya giyanî xoyi le dest bidat, lem kareda serkewtûş bûm.» ewca lêrewe eger bigerrêyinewe bo seretayi destpêkî pekeke ke basî eweyi dekrd, xebat bo rizgarkrdinî kurdistanî gewre dekat, bellam sall le dwayi sall ew rastîye derkewt ke stiratîjiyetî pekeke xizimetî kurdu damezirandinî dewlletî kurdistan nakat, her boye dwayi eweyi serok ms'ud barizanî banghêşitî dewlletibûnî bo kurdan krd û buwe emirî waqî', ewca pekeke duçarî îḧracîyekî gerwe bû û naçar bû amance rasteqînekeyi xoyi aşkra bikat û raygeyand: amancî ême dijî eweye dewllet bo kurd drust bêt û kurd pêwîstî be dewllet nîye, kurd pêwîstî be neteweperwerî û nîşitmanperwerîyi nîye, herweha ewa wek ew waqî'eyi êsta le rojawayi kurdistan heye, ewa wek debînîn (peyede) ke corêk peywendîyan legell pekeke heye, le seretada ke ewan lejêr karîgerî pekeke bûn, ewanîş dijî drustibûnî dewllet û kurdperwerî bûn, her boyeş le seretada sîstmî (kantoniyan) damezirand, aşkraşe ( kanton) ne ( nawçeyekî otonumî)ye, ne (herêmêkî fîdrrallî) bellku sîstmî eyalete ke katî xoyi (pol brîmer)î ḧakmî medenî 'êraqîş sîstmî (fîdrrallîyi parêzgakan)î bo 'êraq pêşniyar krd, tenanet xwalîxoşbû mam celalîş ke ewkat serok komarî 'êraq bû, îmzayi krdbû, bellam serok ms'ud barizanî retîkrdewe û sîstmî (fîdrrallîyi parêzgakan)î qbûll nekrd, ewca katêk êran û rûsiya û turkiya le sûriya şkstiyan hêna, xerîk (peyede)ş şkstêkî gewre bixwat, bellam ewe bû rojawa û emirîka be hanayi kurdewe hatin nek peyede, be hoyi ewewe peyede rizgarî bû. êsta emirîka û rojawa xerîkî ewen ke peyede le bîrî pekeke dûrbixenewe, her boye le êstada eger serinc bideyin, debînîn peyede wek pêşan le jêr karîgerîyi pekeke nemawe, her boye sîstmî kantoniyan kotayî pê hêna û, êsta fîdrasiyonêkiyan dameziranduwe be nawî (fîdrasiyonî bakûrî sûriya), kewate êsta detwanîn billêyin dwayi eweyi pekeke leser astî kurdî turkiya qbûll nekra û le rojawaş lêyi dûr kewtinewe, êsta hewllekanî çirrkrdotewe bo eweyi le herêmî kurdistan kêşe drust bikat.
* layenêkî dîke le jiyanî siyasîyi pekeke ew aydiyolojîye çepe radîkalliye ke hemû ḧzbêkî siyasî le kurdistan retdekatewe û rayi degeyenêt ke legell bûnî ew bzûtineweyi rizgarîxwazîyi kurdistan dest pê dekat, aya her le seretayi drustibûniyewe ta êsta pekeke çend dijayetî bzûtineweyi rizgarîxwazîyi kurdistanî krduwe?
- raşkawane detwanm ewe billêm ke le seraniserî her çwar parçeyi kurdistan (bakûr, başûr, rojawa, rojhellat) hîç part û tevgerêk nemawe ke tûşî şerrî pekeke nehatibin û pekeke şerrî pê nefroşitibin, le hendêk katda pekeke wa xoyi pîşandawe ke legell beşêk le (înik) peywendî hebuwe, bellam xudî (înik)îş leşerr û gêçellî pekeke bedûr nebuwe, em arasteyeyi pekeke legell stiratîjiyetî drustibûnî pekeke yek degrêtewe. leber eweyi her le seretayi damezirandinyewe beyaninameyekiyan derkrd û tiyayda rayangeyandbû «bo serkewtinî pekeke debêt hêze fiyudallekan (aẍa û derebegekan) nemênêt.» ewca lew beyaninameyeda nawî hêze fiyudallekanî hênabû ke brîtî bûn le partekanî (rizgarî, kawe, partî, tîkoşîn, ḧeseke w...htd). her dwayi derkrdinî em beyaninameyeş le bakûrî kurdistan destîkrd be şerr û tesfiyeyi ḧzbekan û, teniya le sallanî 1979-1980 ziyatir le 200 gencî kurd le bakûr hatine kuşitin, legell eweyi ewkat hîç yek lew ḧzbane hêzî çekdariyan nebû, bellam wêrrayi eweş ziyatir le 200 gencî kurdiyan kuşit, xo eger ew ḧzbane hêzî çekdariyan hebwaye, ewa lewane bû be hezaran gencî kurd bikujrên û bibin be qurbanîyi stiratîje hellekeyi pekeke.
* le dwayi hellbijardinekanî 2015î turkiya, zemîneyek hatibuwe pêşewe ke kurdanî turkiya twanîyan ziyatir le 80 kursî be dest bihênin, bellam pekeke şerrî brde naw turkiya û le dewruberî amed şerrî xendeqî dest pêkrd, bemeş gurizêkî kuşndeyi le mafekanî kurdî turkiya weşand, aya eger pekeke mebestî eweye mafî kurdî turkiya bedest bihênêt, bo wllateke wêran dekat?
- bêguman hedepe ke wek ballî siyasîyi pekeke nasirawe le hellbijardinekanî sallî 2015î turkiya twanî 81 kursîyi perlemanî bedest bihênêt, emeş serkewtinêkî gewre bû bo hedepe, leber eweyi berbestî rêjeyi 10%î têperrandbû û deytwanî wek fraksiyonêkî perlemanî û xawen 81 kursî le perlemanî turkiya rollêkî giring bigêrrêt, lemeş ziyatir lew kateda (ak partî) amade bû ke wtuwêj legell kurd bikat, leber eweyi be niyazî ewe bû sîstmî siyasîyi turkiya bigorrêt bo serokayetî û xoyi serok komarî turkiya bêt, her boye eger lew kateda (hedepe) amade bwaye gftugo legell (ak partî) bikat û pêyi billêt: ême amadeyin pşitgîrîtan bikeyin bo eweyi sîstmî turkiya bibêt be serokayetî, bellam êwe leberamber eme çî bo kurd deken? min pêmwaye eme karîgerîyekî erênî debû, raste natwanîn billêyin kwalîs ylinêkî rasteqîne drust bû, bellam akamekeyi zor zor le şerrî xendeq başitir debû, le beramber emeda (hedepe) be birriyarî seranî pekeke le (qendîl) diyalogî legell ( ak partî) retkrdewe û rayangeyand: ême namanewêt sîstmî turkiya bibête serokayetî û erdogan bibête serok komarî turkiya, em druşme le binerretda druşmî hedepe nebû, bellku druşmî (cehepe) bû ke êsta xerîke debête xoşewîstî kurd, herweha druşmî êran bû, ke ewkat legell turkiya nakokîyan hebû, herweha druşmî grûpekeyi fetḧulla gulen-îş bû, serencam qendîl birriyarî da şerr biken, ewe bû şerrî xendeq destî pêkrd, lem şerreda ciya leweyi mallî kurdanî bakûr wêran bû, le hemanikatda ziyatir le 7hezar gencî kurd lew şerreda kujran, nzîkeyi niyu miliyon kurd le nawçekanî (slopî û şrinax û czîre û amed) derbeder bûn û rûyan krde estenbûll û şare turkinîşekanî dîkeyi turkiya, şerreke gurizêgî ewtoyi le kurdî bakûr weşand, her maweyek dwayi şerrî xendeq yekêk le serkrdekanî pekeke le qendîl gutibuwî: «şerrî xendeq şerrêkî helle bû», bellam êsta heman helle û tawan, pekeke deyewêt le herêmî kurdistan dûbare bikatewe, emeş bew manayeyi hêzêkî drust krduwe bo eweyi heman şerr le dijî herêmî kurdistan drust bikat, be rastî eme zor tirsinake bo herêmî kurdistan, lelayekî dîke çon şerrî xendeq le naw turkiya be pîlan û destî hêzekanî dîkeşî lepşit bû, emeyi kurdistanîş pîlanêkî dîkeye ke hêzî dîkeyi le pşiteweye û pekeke boyan cêbecê dekat, boye giringe em hengawaneyi pekeke dijî herêmî kurdistan û damezirawe şer'îyekanî be cdidî seyr bikrêt û xellkî kurdistan lewe têbigen ke eme metirsîyekîgewreye.
* bas lewe dekrêt ke êsta pekeke lenaw kurdanî turkiya cemawerî kem botewe û ewanîş boyan derkewtuwe ke pekeke xebat bo kurdanî turkiya nakat, aya taçend êsta le naw kurdanî bakûrda pekeke retdekrêtewe?
- dwayi ew siyasete helleyi şerrî xendeqî pê kra û ew karesat û mallwêranîyeyi beser kurdanî bakûr hat, astî cemawerî hedepe le 11% bo 5%dabezî, bellam siyasetî şkstxwarduwî erdogan û ak partî be rêkkewtinyan legell ḧeşdî şe'bî bo dagîrkrdineweyi kerkûk û herweha dagîrkrdinî 'efrîn lelayen turkiyawe, kurdî bakûrî tûrre krd, boye le hellbijardinî emcareşda dengî xoyan dayewe be hedepe, emeş manayi eweye em dengdane le xoşewîstîyi pekeke nebû, bellku leber ewe bû kurd le ak partî û erdogan tûrre bû, êstaş wek debînîn teniya le şarî estenbûll şeş miliyon kurd dejîn, emcareş le dûbare hellbijardineweyi şarewanî estenbûllda dengiyan be kandîdekeyi (cehepe) da, emeş leber ewe nîye ke cehepe layi kurd xoşewîst bêt, bellku peyamêk bû lelayen kurdewe bo erdogan û piyêan gut, leber eweyi to zullmt le ême krd, her boye eger ew hokarane nebwaye, kurdî bakûr dengî xoyi nededa ne be hedepe, ne be cehepe le hellbijardinî şarewanîyi estenbûllda.
* kurdanî rojawa beşêkî zorî ke be nzîkeyi 250 hezar kes meznde dekrên le tirsî reftare naşîrînekanî pekeke awareyi herêmî kurdistan bûn û êsta û dwayi tewawbûnî metirsîyi da'ş nawêrin bigerrênewe rojawa, prsiyar eweye pekeke ziyatir le hezaran gencî kurdî le şerrekanî da'ş be kuşit da, êstaş kurd nawêrêt le tirsî pekeke bigerrêtewe, aya eme taçend xizimetî dagîrkaranî kurdistan dekat?
- be birrwayi min, barudoxî rojawayi kurdistan le berdem gorranikarîyekî gewredaye, katî xoyi (peyede) wek dezgayekî êranî û malîkî û rûsî reftarî dekrd û zullmêkî zorî le kurdî rojawa krd, her boye beşî here zorî kurdanî rojawa wllatî xoyan çoll krd û awareyi wllatanî dewruber û herêmî kurdistan û beşêkîşiyan awareyi dewlletanî rojawa bûn. her bo nmûne: ziyatir le 300 hezar kurdî rojawa le herêmî kurdistanin, ziyatir le 300 hezarî dîkeş le turkiyan û ewendeyi dîkeşiyan rûyan le wllatanî ewrupa krduwe, hemû em xellkeş leber bêzarbûniyan le siyasetî pekeke ke lenaw peyede rengdaneweyi hebû, wllatî xoyan becêhêşit, bellam waqî'î êstayi rojawa waqî'êkî dîkeye û qonaxêkî dîke le rojawa drust buwe ke tiyayda fermanrrewayi rojawa ne (peyede û ne êran û ne rûsiya) nîn, bellku fermanrrewayi rasteqîne (emirîka û ferenisa)n, amancî binerretîyi emirîka û ewrupaş le rojawayi kurdistan, têkşkandinî tîrorîstanî da'ş bû, ke êsta 90%î ew rêkxirawe tîrorîstîye kotayî hatuwe, lem şerreda nzîkeyi 15 hezar gencî kurd şehîd bûn, bellam leber eweyi êsta (peyede) ferman le seranî pekeke le qendîlewe werinagrêt, xerêke jêrxanêk bo qewareyekî kurdî le rojawa drust debêt û hewllêk heye bo eweyi proseyi aşitewayî le nêwan kurdanî rojawa bêtearawe, herweha derfetêk drust buwe bo eweyi zemîneyek drust biken, kurdanî rojawa bigerrênewe wllatî xoyan, le êstada seranî pekeke le qendîl çendîn car dawayan le serkrdayetî êstayi peyede krduwe, betaybetî (mezllûm kobanî) ke serdanî qendîl bikat, bellam ew dawayekeyi retkrduwetewe û, zor be hestiyarî mamelle legell barudoxeke dekat û tenanet lenaw rojawaş bo hemû şwênêk naçêt, boye lêreda dekrêt billêyin, eger peyede xoyi lejêr karîgerîyi seranî qendîl rizgar bikat, wek êsta be karîgerî ferenisa û emirîka krdûyetî, ewa şerr û gêçellî pekeke le rojawa kotayî dêt û aşitî degerrêtewe ew parçeyeyi kurdistanîş.
* şêwazêkî dîkeyi pekeke le drustkrdinî çekdarekanî rfandinî kurr û kçî mêrmindallî xwar temen 18 sallane le kurdistan û paşan rêgeyan lê degrêt peywendî be kesukariyanewe biken, herweha birrwaşiyan be proseyi hawsergîrî nîye, aya taçend reftarekanî pekeke şîrazeyi xêzan û dabunerîtî kurdaneyi têkdawe?
- pêwîste rastîyek heye, raşkawane penceyi bixeyineser, ewîş eweye ke debêt bzanîn kes leber brsêtî ruwî nekrdote wllatanî ewrupa, bellku corêk le goşegîrî azadî komellayetî heye, eme teniya kêşeyi herêmî kurdistan nîye, bellku kêşeyi her çwar parçeyi kurdistane, boye rêkxirawêkî wek pekeke ke xoyi hest dekat kes be arezûmendane naçête rîzekanî, em derfeteyi qostotewe û dellêt werin min (ew azadîyetan bo ferahem dekem). boye gencanî bakûr û rojawa bew amance rû le pekeke deken, beşêk le gencanî başûrî kurdistanîş deçne naw pekeke bo eweyi bew rêgeye bigene ewrupa, emeş manayi eweye pekeke hewllîdawe sûd le hestî naxoşî ew xellkane werbigirêt û helliyanbixelletênêt. emeş reftarêkî zor xirape û bêcge le pekeke hîç part û layenêkî siyasî kurdistan penayi bo em kare naşîrîne nebrduwe, lêreda giringe amaje bewe bikeyin, ew xellkaneşî peywendî be pekekewe deken, dwayi maweyekî kurt têdegen pekeke stiratîjiyetî çîye, boye lêyi dûr dekewnewe, her bo nmûne teniya le herêmî kurdistanda ziyatir le 3000 kç û ziyatir le 5000 piyaw ke pêşitir çekdarî pekeke bûn, waziyan hênawe û êsta le herêmî kurdistanin, eme bêcge lewaneyi gerrawnetewe turkiya, yan çûnete henderan, eger leser em amare seyr bikeyin, hîç rêkxirawêkî siyasî nîye ke bew aste endamekanî wazî lê bihênin, boye lem ḧalleteda pekeke naçare pena bo her rêgeyek berêt bo eweyi çekdarî taze bo xoyi peyda bikat, betaybetî gencanî kurr û kçî temen 14- 15 sall, bellam wek le çend rojî rabrdû bînîman, peyede êsta dijî eweye ke ew gence herizekarane bikate çekdar, boye rêkkewtinêkî legell netewe yekgrtuwekan îmza krduwe, ke nabêt kesêk temenî le xwar 18 sallewe bêt, lenaw leşkrî peyede bmênêt.
* le katîkda pekeke heta êsta neytwaniywe gundêkî kurdistanî turkiya azad bikat, bellam şerr be qewareyi siyasîyi herêmî kurdistan defroşêt û amancî eweye ḧkumetî herêmî kurdistan birrûxênêt, eme lekatêkda ḧkumetî herêmî kurdistan cêgeyi umêdî kurdî her çwar parçeyi kurdistane, aya pekeke bo xizimetî kê dijayetî qewareyi siyasîyi herêmî kurdistan dekat?
- pêşitir leser em prse qsem krdu carêkî dîkeş dûbareyi dekemewe, dijayetîkrdinî ḧkumetî herêmî kurdistan teniya boçûn û arasteyi pekeke nîye, bellku eme arasteyi dewlletanî îqlîmî û xellkanêkî dax ledll û faşîlî başûrî kurdistanîşe ke amanciyan eweye em ḧkumeteyi herêmî kurdistan nemênêt. raste lenaw serkrdayetîyi êstayi pekeke le qendîl komellêk serkrdeyi çepî radîkallî stalînî bûniyan heye û eger boyan bikraye le 24 katjmêrda hewlliyandeda partî dîmukratî kurdistan û ḧkumetî herêmî kurdistan nehêllin, bellam emeyan bo nakrêt, boye legell hêzekanî taranîş hewlliyanda hawkarî biken û pêkewe kardeken, ezimûnî ḧukmirranîyi êstayi herêmî kurdistan bote hiywa û umîd bo kurdanî her çwar parçe û herweha têkrrayi rewendî kurdîş le henderan, boye ewan deyanewêt em ezimûne nemênêt bo eweyi kurd bê hiywa bêt, boye giringe hemû le astî em pîlane hemelayeneye hoşiyar bîn ke bewekaletî zor layen deyanewêt dijî herêmî kurdistan be pekekeyi cêbecê biken.