• Saturday, 23 November 2024
logo

îtan gîlbwa taybetmendî siyasetî emirîka le ast rojhellatî nawerrast bo gullan: birriyarî kşaneweyi emirîka le sûriya napakîkrdine le kurd

Gulan Media January 7, 2019 Dîmane
 îtan gîlbwa taybetmendî siyasetî emirîka le ast rojhellatî nawerrast bo gullan: birriyarî kşaneweyi emirîka le sûriya napakîkrdine le kurd
îtan gîlbwa, prrofîsorî zanistî siyasîye le zanikoyi bar îyan, taybetmendî bwarî dîplomasîyetî gşitî û siyasetî emirîkaye le ast rojhellatî nawerrast û berrêweberî senterî peywendîye nêwdewlletîyekane le heman zaniko. herweha le çendîn zanikoyi diyarî emirîkî û ewrupî prrofîsor buwe û le çendîn wllatda karî rawêjkarî krduwe, gullan dîmaneyekî legellda encamda ke tewerekanî peywest bûn be birriyarî serok donalld tiremp bo kşaneweyi hêzekanî emirîka le sûriya û hokaru pallineru derencamekanî em birriyare û çend prsêkî dîkeyi peywendîdar.


* wek kesêkî şarezayi bwarî siyasetî dereweyi emirîka le ast rojhellatî nawerrastda, çon lew siyaseteyi emirîka û betaybetî birriyarî serok tiremp bo kşaneweyi hêzekanî emirîka le sûriya derrwanît?
- be boçunî min serok tiremp helleyekî gewreyi krd, dwatir min pêmwaye em meseleye ptir prsêkî saykolojîye, nek peywendî hebêt be çoniyetî îdaredanî operasiyonekanewe. herweha eme peyamêkî helle denêrêt bo cîhan û bo rojhellatî nawerrastîş, ke çîtir emirîka bayex û giringî be rojhellatî nawerrast nadat. renge îdî çîtir hawpeymanekanî emirîka lem nawçeye pşit be pabendbûnekanî emirîka nebestin.
* başe le têrrwanînî êweda hokare binerretîyekanî pşit derkrdinî em birriyare çî bûn?

- le rastîda çend hokarêk hen, yekêkiyan brîtîye leweyi ke serok tiremp le serwextî hellmetekanî hellbijardinda bellênî da em birriyare bidat û cêbecêyi bikat, hokarî duwem eweye ke emirîka têrrwanînêkî zor sadeyi heye leberamber peywendîyi nêwan rehendeyi serbazî û rehendî siyasîda. bo nmûne, serok tiremp raygeyand ke amancî bûnî hêzekanî emirîka le sûriya brîtî bû le têkşkandinî da'ş û êstaş emirîka em amanceyi bedesthênawe. bew pêye emirîka detwanêt hêzekanî lew nawçeye bikêşênêtewe- ke jmareyi 2000 serbaz debêt-. bellam le waqî'da doxeke bem şêweye nîye, çunike hêşita helumercî sûriya yeklanebotewe û tenanet çend mangêk pêş êsta, çend siyasetdarrêjerêkî emirîka, bo nmûne, rawêjkarî asayşî neteweyî emirîka, con bollton raygeyand, emirîka nakşêtewe taweku rûsiya û êran nekşênewe, bellam pêdeçêt, êsta em siyasete gorrabêt û eweş bo ewe degerrêtewe ke tiremp kesêke û deyewêt siyasetêkî goşegîrane piyade bikat. ew raygeyand ke emirîka şeket buwe be dest rojhellatî nawerrastewe. legell eweşda emirîka le sûriya karî legell kurda krd, leber eweyi kurd başitirîn hawpeyman bûn le şerrî dij be da'şda, tenanet le serdemî îdareyi obamaşda emirîka raygeyand kurd başitirîn layenin le şerrî dij be da'şda, bellam êsta ke be niyazî kşaneweye lew nawçaneyi ke zorîneyi danîşituwanekeyi kurde, be manayi napakîkrdine le kurd, emeş dûbare guman leser emirîka drust dekatewe wek hawpeymanêkî mtmanepêkraw.
* bas lewe dekrêt em birriyareyi tiremp bo kşanewe le sûriya, debête hoyi drustibûnî boşayiyek ke hêzekanî dîke hewllî prrkrdineweyi deden, prsiyareke eweye aya akamekanî em birriyare çî debin û çi layek sûdî lê werdegrêt?

- çend layenêk hen sûd lem kşaneweyeyi emirîka werdegirin, yekêk lew hêzane êrane, çunike êran bwarî eweyi bo drust debêt ke pere be hejmunî xoyi bidat le sûriya. herweha rûsiyaş sûdmend debêt, çunike rûsiyaş xwaziyarî ewe bû ke emirîka lem wllate bikşêtewe û xoyi bibête take hêzî balladest bo diyarîkrdinî rewtî rûdawekan le sûriya, herweha beşar esedîş sûdmend debêt lem birriyare. kewate em fakterane hokarî naseqamgîrî û tundutîjî û tîrorîzimin le tewawî rojhellatî nawerrastda. kewate em birriyareyi emirîka debêtehoyi eweyi ew hêzane berdewam bin le ser siyaset û krdare nerênîyekaniyan ke karîgerî xirapî leser tewawî nawçeke debêt. dwatir min demewêt amaje bewe bikem, ke em birriyareyi tiremp dijiyekî lexodegrêt le ast êranda, çunike tiremp lelayek rêkkewtine etomîyekeyi legell êranda hellweşandewe û szayi sextî beser êranda sepanduwe, bellam lelayekî dîkewe karîgerî û destêwerdanekanî êran le sûriya feramoş dekat. lelayekî dîkewe tiremp hewllîdawe hawpeymanêtiyekî nawçeyî bo berengarbûneweyi êran drust bikat, ew hawpeymanêtiyeş çend wllatêk lexo degrêt, wek s'udiye û erden û mîsir û îsirayl û êstaş em hawpeymanane prsiyarî ewe deken, aya çî rûdedat û ewe boçûneyan la drust buwe ke em hawpeymanêtiye wek pêwîst behêz nabêt.

* aya eme çi kardaneweyekî le naw berprsanî emirîka drust krduwe?
- sereta debêt ewe billêm ke min leber ew hokaraneyi serewe, pêmwaye em birriyare helleyekî gewre bû. boye çendîn berprsî nêw koşkî spî berhellstîyan krd, wek ceym matîs-wezîrî bergrî, ke êsta destî lekarkêşawetewe-, con bollton- rawêjkarî asayşî neteweyî-, herweha dameziraweyi hewallgrîyş berhellstîyan krduwe. kewate em birriyareş be çeşnî birriyarekanî dîkeyi tiremp, hîç yekêk lew derencamaneyi leberçaw negrtuwe ke boyi heye bênearawe ke min pêşitir amajem pêkrdin.
* herwek pêşbînî dekrêt kşaneweyi emirîka le sûriya, debêtehoyi eweyi êran bitwanêt pere be destirroyşituwîyi xoyi bidat lew wllateda, aya ta çi radideyek îsirayl be tirsewe çawdêrî em peresendinane dekat?
- min pêmwaye em peresendinane debinehoyi ziyangeyandin be asayşî îsirayl, ême dezanîn îsirayl hawpeymanî emirîkaye lem nawçeyeda, katêk emirîka bûnêkî behêzî debêt lem nawçeye, ewa îsiraylîş le pêgeyekî behêzda debêt. bellam pêmwaye le dwayi em kşaneweye debêt îsirayl stiratîjiyetêkî nwê bigirêteber û debêt lewe dllinyabêt eger êran em doxe bo berjewendî xoyi bekaribihênêt le sûriya, ewa debêt îsirayl bew zimane legell êran bidwêt ke têyi degat, ewîş bekarhênanî hêze. kewate em doxe debêtehoyi eweyi dujminekanî îsirayl biyanewêt sûdî lêwerbigirin û eger hatû eme ruwîda, ewa debêt îsirayl hêz bekar bihênêt.
* pêtwaye doxeke be çeşnêk hellkşêt ke egerî şerrî nêwan êran û îsirayl bêtearawe?
le rastîda hemîşe em metirsîye le aradaye, egerçî min le êstada rûdanî eme bedî nakem, çunike pêdeçêt hîç layek xwaziyarî eme nebêt. bellam le rojhellatî nawerrastda ême rahatuwîn leser ew rastîyeyi ke egerçî hîç layek xwaziyarî tundutîjî nîn, bellam eme rûdedat, ewîş leber çendîn hokar, wek peresendine pêşbînî nekrawekan û têrrwanîne hellekan. eweta êsta îsirayl ew tonêlane aşkra dekat ke leser sinûrekanî legell lubinan drustkrawn, ke ḧzbulla em tonêlaneyi drust krduwe, emeş doxêkî prr le metirsî û teqîneweyi drust krduwe, ke ême dezanîn ḧzbulla ballî êrane le lubinan û qewareyekî serbexo nîye, eme bo ḧemmasîş raste, boyi heye kşaneweyi emirîka le sûriya, wek amajeyi lawazîyi lêkbidrêtewe, bellam herwek pêşitir basmkrd, eger em layenane biyanewêt sûd lem doxe werbigirin, ewa debêt îsirayl hewllbidat biyanwestênêt.
Top