hoşeng şehabî profîsorî mêjû û peywendîye nêwdewletîyekane le zankoy bostn، herweha twêjere le skûlî frîdrîk ês، pardî bo dîrasatî cîhanî le heman zanko، pêştr le çend zankoyekî be nawbang waney wtuwetewe، wek zankokanî harvard، sant endroz، kalîfornya (los encelus)، xawenî çendîn pertûk û twêjînewe le barey mêjû û syasetî wlatî êran، taybetmendî çend bwarêkî grnge، wek mêjuuy keltûrî û syaset le rojhelatî nawerast، şîegerayî û yasay nêwdewletî. gulan le myaney dîmaneyekda çend prsêkî legel tawtwê krd lebarey barudoxî êstay karubare nêwdewletîyekan û syasetî derewey emrîka û prsî sepandnewey szakan lelayen emrîkawe be ser êranda.

* sereta çon le syasetî derekîî taklayeney îdarey êstay emrîka le ast cîhan begştî û le beramber nawçeyekî grngî wek rojhelatî nawerast betaybetî derwanît؟
- em îdareye be raddeyekî zor nasyonalîstîye û bawerî be karî hemelayene nîye û ptr terkîz leser nawxoy wlateke dekat û le rastîda tenya hawpeymanêkî em îdareye ke mabêtewe، sodye û îsraîln.
* wate syasetî derekîî serok donald tremp bote hoy lawazkrdn û têkdanî hawpeymanêtîyekan û damezrawe nêwdewletîyekan؟
- detwanîn blêyn ta raddeyekî zor em derencamey lêkewtotewe. dekrêt belgey eme lew zyaneda bedî bkeyn ke ber wezaretî derewe kewtuwe، wezaretî derewe ke amrazî peywendîkrdnî emrîkabe be cîhanewe، lelayen îdarey trempewe lawaz krawe û ta êstaş çendîn postî balyozekan be betalî mawnetewe. kewate îradeyekî kemtr heye bo peywendî drustkrdn legel wlatanî dîke û encamdanî sazş، û le bneretda xwastî euey heye îradey xoy beser hemû layekda bsepênêt.
* lew baweredayt em syasetey emrîka bbête hoy grtneberî hengawî pêçewane lelayen hêze cîhanîyekanî dîkewe، wek rûsya û çîn؟ aya dûbare pê denêyne nêw rojgarî mlmlanêy hêze cîhanîye gewrekan؟
- be dlnyaîyewe eme raste، belam pêmwaye rûsya rolêkî kemtrî heye be berawrd be çîn، wate ême berew cîhanêk deroyn ke çîn debête hêzêkî helkşaw le beramber emrîka wek superpawerêk û lew baweredam rûsya debête hawpeymanî çîn.
* eî başe çon le eayndey peywendîye nêwdewletîyekan، yan sîstmî cîhanî derwanît le rwangey egerî geranewey mlmlanêy hêze gewrekanda؟
- pêmwaye pê denêyne nêw şerêkî sardewe le nêwan emrîka û çînda ke têyda wlatanî dîke tûşî gîrugrft debnewe le rêkxstnewey pêgey xoyanda.
* ême dezanîn îdarey êstay emrîka zor pena debate ber bekarhênanî sza û fşare abûrî û bazrganîyekan wek amrazêk bo cêbecêkrdnî syasetî derewey wlatekey، prsyareke eweye aya em şêwazî encamdanî syasetî derewe çend serkewtû debêt؟
- be zorî serkewtû nabn، êwe brwanne wlatî kuba، ke ême dezanîn le duay şorşî komonîstîyewe- le salî 1958- szay abûrî beser eu wlateda sepêndraweu hêşta komonîzm lew wlateda mawe. kewate szakan azar bew kesane degeyenn ke debû azaryan pê negeyenn û kesanî hkumranîş berdewam le dox û guzeranêkî başda debn. lem rwangeyewe bawerm waye zorbey sza abûrîyekan kara nabn û tenya eu kate karîgerîyan debêt ke layenêkî dyarîkraw bkene amanc، bo nmûne szakanî ser êran eu kate karîgerîyan debêt ke supay pasdaranî eu wlate be dyarîkrawî bkate amanc. belam eger szakan bo ser êran gştgîr bn، ewa eme karîgerîî xrapî debêt leser kertî taybetî êran û leser bekarberî êranî.
* amajet be sepandnewey szakanî emrîka beser êranda krd، ke aşkraye emrîka gerî duwemî szakanî beser êranda sepandotewe، helsengandnî êwe çîye bo em hengawaney emrîka û aya akamekanî sepandnewey em szayane çîn؟
- be dlnyaîyewe akamekanî bo êran zor slbîn، çunke zorêk le wlatanî wek koryaî başûr، hîndstan û wlatanî eurupa dest le çalakîye abûrîyekanyan leêran û krînî newtî êran heldegrn، le derencamda doxî êran tenya berew xraptr deçêt.
* herwek amajetan pêkrd، em szayane zor karîgeryan debêt û rengdanewey nerênîyan leser êran debêt، pêtanwaye leser astî nawxo karîgerî em szayane ç derhawîşteyekyan lêdekewêtewe؟
- bêguman bêkarî lê dekewêtewe، herweha rêjey eu bêkarîyeş heldekşêt û nrxî hemû ştêk gran debêt، bew pêye helawsanî nrxîş heldekşêt، wate szakanî emrîka karîgerîî zyanbexşî leser çînî nawerast û çînekanî xwarewey êran debêt، eu xopîşandananeş ke le mawey yek dû salî rabrdûda bînîman، pêmwaye berdewam bn û renge xraptrîş bn.
* eî pêtwaye leser astî derekî karîgerîî em szayane çî debn؟ mebestman eweye aya hkumetî êran dûbare degerêtewe ser mêzî gftugo û aya egerî ewe heye rêkkewtnêkî dîkey hemelayen legel emrîkada wajû bkat؟
- min gumanm heye lem ruwewe، çunke clewî karubarekan le êranda bedest kesayetîye sextgîrekaneweye û pêmwanîye le doxêkda bn ke sazş bken، herweha raberî balaş heman eu deselatey nîye ke ayetula xumeynî heybû، ke ayetula xumeynî raygeyand qbûlkrdnî bryarî encumenî asayşî netewe yekgrtuwekan lebarey êraqewe bo eu azarbexşe، belam legel eweşda naçar bû، qbûlî bkat û tenanet be xwardnewey perdaxêk jehrî şubhand. belam pêmwanîye raberî êstay êran heman em deselatey hebêt، lem rwangeyeşewe pêşbînî nakem sazş bken û emeş debêtehoy euey blêyn egerî nakokîî çekdarîş learadaye.
* eî pêtwanîye wlate eurupîyekan btwann rolî nawbjîwanî le nêwan êran û emrîka bbînn bo xawkrdnewey grjîyekan û bo sazkrdnî zemîney gftugo le nêwanyanda؟
- nexêr، çunke îdarey êstay emrîka hîç rêzêk le hkumete eurupîyekan nanêt û renge îdarey emrîka mştumrî ewe bkat ke hkumete eurupîyekan peywendîdar nîn bem prsewe.
* eî pêtwaye pêdagrîî emrîka leser sepandnewey szakan beser êran be bê leberçawgrtnî helwêstî wlate eurupîyekan le kotayîda bbêtehoy drustbûnî grjî û nakokî le nêwan emrîka û eurupada؟
- nexêr، leber euey pêmwanîye wlatanî eurupa amade bn berengarî emrîka bbnewe le pênaw bûnî peywendîyekî baştr legel êranda، wate eger wlate eurupîyekan naçar bn le nêwan emrîka û êranda yekêkyan helbjêrn، ewa bjarekeyan emrîka debêt.
* ême dezanîn hendê wlatî grngî wek çîn rayangeyanduwe ke ewan pştîwanî le sepandnî szay taklayenaney emrîka beser êranda naken، pêtwaye eme bbêtehoy kemkrdnewey karîgerîî eu szayane û sûkkrdnî kêşe abûrîyekanî êran؟
- belê، belam legel eweşda êran bacêkî gewre dedat، heman şt bo rûsyaş raste، wate rûsya debête hawpeymanî serekîî êran. min bawerm waye szakan êran naçar deken û deyxene doxêkewe ke bbête paşkoy dewletî rûsya.
* başe eme nabêtehoy euey rûsya le pêgeyekda bêt ke rol bbînêt bo nzîkkrdnewey êran û emrîka û bo encamdanî gftugo legelyanda؟
- le rastîda min nazanm ç layenêk detwanêt eme bkat، çunke le êstada emrîka helwêstekanî le ast rûsyada xstote barî djayetîyewe be kşanewey le rêkkewtnî peywest be mûşeke etomîyekan، herweha peywendîyekanî legel çînda jehrawîye. kewabêt nazanîn ç wlatêk mawe bo euey rolêkî baş bbînêt le nêwan emrîka û êranda، renge oman btwanêt em role bbînêt، legel eweşda pêmwanîye îdarey êstay emrîka xwazyarî ewe bêt hîç core gftugoyek legel êranda encam bdat.
* eî pêtuayye em szayaney emrîka beser êranda hîç karîgerîyekîyan debêt leser kemkrdnewe û snûrdarkrdnî destroyştuuyî êran le wlatanî nawçekeda؟
- belê، boy heye، wate debête hoy euey êran bacêkî zor bdat le beramber eu destroyştuuyyeî êranda، çunke têweglanî êran le êraq û sûrya û lubnanda dahatî dewêt، kewabêt eger doxî sûrya berew corêk le seqamgîrî bçêt، ke pêdeçêt êsta eme rûbdat، ewa lew baweredam êran hendê le pştîwanîyekanî bo eu wlate kem dekatewe.