aşkraye çareserkrdnî rewşî eskertaryet le şarî kerkûk û berdewambûnî doxî nexwazrawî eu şare pêwîstî be grtneberî rêkarî destûrî heye، nek hewlî lawekî û nayasayî ke bbnehoy qûlkrdnewey kêşekan û zyangeyandnî zyatr be berjewendîyekanî kurd û xelkî şareke. emanew çend prsêkî dîke bûne tewerî gftugoyekî gulan legel rêbwar talebanî serokî encumenî parêzgay kerkûk.

rêbwar talebanî serokî encumenî parêzgay kerkûk bo gulan: eu eskertaryetîyeî le kerkûk heye barêkî metrsîdarî gendelîşî hatoteser


aşkraye çareserkrdnî rewşî eskertaryet le şarî kerkûk û berdewambûnî doxî nexwazrawî eu şare pêwîstî be grtneberî rêkarî destûrî heye، nek hewlî lawekî û nayasayî ke bbnehoy qûlkrdnewey kêşekan û zyangeyandnî zyatr be berjewendîyekanî kurd û xelkî şareke. emanew çend prsêkî dîke bûne tewerî gftugoyekî gulan legel rêbwar talebanî serokî encumenî parêzgay kerkûk.
eu parêzgarey yekêtî benyaze le kerkûk daybnêt naşerî û bêdeselat debêt

aşkraye çareserkrdnî rewşî eskertaryet le şarî kerkûk û berdewambûnî doxî nexwazrawî eu şare pêwîstî be grtneberî rêkarî destûrî heye، nek hewlî lawekî û nayasayî ke bbnehoy qûlkrdnewey kêşekan û zyangeyandnî zyatr be berjewendîyekanî kurd û xelkî şareke. emanew çend prsêkî dîke bûne tewerî gftugoyekî gulan legel rêbwar talebanî serokî encumenî parêzgay kerkûk.



* pêş hemû şt demanewêt bzanîn aya dktor necmedîn kerîm eu parêzgarey ke êwe mtmanetan dawetê، eu mtmaneyetan lê wergrtotewe، ke êsta bas le dananî parêzgarêkî dîke deken؟ aya ta mtmane le dktor necmedîn wernegîrêtewe parêzgarêkî dîke dadenrêt؟
- nexêr، bedlnyaîyewe، ba ême lem ruwewe bgerêynewe bo rûdawekanî rabrdû، çunke katî xoy le perlemanî êraqda gelekomekîyek kra be serkrdayetî nyaz mî'mar oxlu ke komelêk kes leberey turkmanîş pştgîrîyan krdu bedaxewe hendêk le braderanî kurdîş -ke berjewendîyekanyan legel d.necmedîn kerîm yektrî nedegrtewe، pştgîrî eu pêşnyareyan krdu komelêk wajûşyan bo eu mebeste kokrdewe û bryarî îqalekrdnî d.necmedîn kerîm parêzgarî kerkûkyan da û le paşan eu bryare geyşte lay serok komar، bedaxewe euyş wajuuy leser em bryare krd. belam lew katey lelayen perlemanewe bryarî îqalekrdnî d.necmedîn kerîm parêzgarî kerkûkman bedest geyşt، min xom weku serokî encumenî parêzgarî kerkûk le danîştnêkî encumenî parêzga xstmeru û be koyî dengî endamanî encumenî parêzga eu bryare retkrayewe، çunke bepêy yasayî 71î brêmer، tenya beencumenî parîzga deselatî ladanî parêzgarî heye û encumenî parêzgarî kerkûkîş em bryarey retkrdewe، boye d.nehmedîn her parêzgarî şerî û yasayî parêzgay kerkûke û ta êstaş hîç gftugoyek derbarey parêzgarî taze bo kerkûk nekrawe.
* serok û beşêkî endamanî encumenî parêzgay kerkûk êsta lew şare dewamî asayî xoyan naken، zorcar êwe raşkawane ratangeyanduwe ke kerkûk rewşêkî serbazî heyeu amade nîn ta eu barudoxe berdewam bêt، bçnewe kerkûk، aya detwann le derewey kerkûk parêzgarêkî dîke bo kerkûk dabnrêt؟
- belê، ême eweman rageyandwe ke rewşî şarî kerkûk be serbazî kraweu emeş pêçewanewey destûre û nabêt supa û hêzî serbazî bo yeklakrdnewey kêşey syasî bekar bhênrêt. ewe bû ême dawakarîyekanman berzkrdewe bo serok wezîran û serok komar û serok perleman، belam duay euey welamyan nedaynewe، ême le dadgay fîdralî skalaman leser serok wezîran tomar krd، leser bnemay euey ke destûrî pêşêl krduwe. êstaş çawerwanî destnîşankrdnî danîştnî dadgay fîdralîn leser skalakeman، ke bedaxewe ewe şeş mang beser tomarkrdnî skalakemanda têperîwe، hêşta rojêkyan dyarî nekrduwe bo danîştn leser skalake، her boye gumanman heye le besyasetkrdnî eu keyse grngey 16î oktober ke metrsîdartrîn rûdawe ke le duay 2003 le êraq ruuydawe، çunke ême dezanîn rjêmî sedam husîn her leber bekarhênanî supa bû rûxa ke bo lêdanî neyaranî û lenawbrdnî kurd bekarîhêna. sebaret bewey aya le derewey kerkûk kobûnewe bkeyn، ewa bêguman ême detwanîn weku encumenî parêzga kobbînewe û leduay karesatî 16î oktober dû car dawam krduwe ko bbînewe û her sê kutleke amade bn her şwênêkyan pê başe şarî besre bêt، yan necef û kerbela bêt، yan bexda û hewlêr û slêmanî bêt، her şwênêk le êraq bêt ke kêşey destûrî û eminîî nebêt، belam le êstada rewşî kerkûk naseqamgîre û doxêkî nadestûrîş heye. çunke baregay parte syasîyekan dagîrkrawe û malî endamekanyan dagîrkrawe û alay kurdstanyan pêşêl krduwe. be kurtî hukmêkî serbazî le kerkûk baladeste û êmeş natwanîn le sayeî em helumerceda kobûnewe bkeyn.
* xerîke carêkî dîke gemeyekî dîke leser çarenûsî kerkûk dekrêt û bê euey barudoxeke asayî bêtewe، yekêtî nîştmanî pêdagrî leser dananewey parêzgarî kerkûk dekat، aya em pêdagrîyeî yekêtî leser dananewey parêzgarî kerkûk deykat، taçend şerîet be eskertaryetî şareke dedat؟
- nek tenya yekêtî، belku partî û yekgrtû hemû hzbekanî trî naw lîstî brayetî be koy deng pêyanxoşe ke parîzgarî kerkûk kurd bêt، çunke eu poste îsthqaqî kurde، boye her hemûman hewldanman bo eweye ke eu poste her bo kurd bêt، belam emeş debêt be rêkarî asayî û yasayî û destûrîda brwat û le rewşêkî aramda bêt، herweha ême pêman xoşe parêzgareke deselatî tewauy hebêt. dwatr ême dawaman le dadgay fîdralî û serok wezîran krduwe ke deselatî eminî radestî deselatî medenî bkrêt، bo euey eu eskertaryete le kerkûkda nemênêt، çunke eger bmênêtewe، ewa parêzgar hîç deselatêkî nabêt. wate eger lem rewşeda parêzgarîş dabnêyn- ke min dezanm eme le dlsozî partî û yekêtî û yekgrtû û hzbekanî dîkeye- ewa hîç deselatî nabêt û emeş ne le berjewendîî kurd û ne le berjewendî şarekeda debêt.
* hendêk lekadîranî yekêtî nîştmanî le hewlî ewedan ke lîstî brayetî kert bken û xoyan taklayene nîsabî encumenî parêzgay kerkûk tewau bken û kobûnewe bken، aya eu kobûneweye dekrêt؟
- encamdanî kobûnewe lelayen encumenî parêzgawe bende be dû xalewe، ke peyrewî nawxoy encumen be pley yekem rêkî xstuwe ke debêt serokî encumen bryar bdat kobûnewe bkrêt û debêt hemû rojî sêşemman kobûnewe encam bdrêt. min xom be fermî dû ta sê car daway kobûnewem krduwe، belam ewe kutlekann ke razî nîn be kobunewe، wate ewe ewann ke berprsyarn le encaminedanî kobûnewe. lem rwangeyewe her grdbûneweyekî dîke le çwarçêwey kobûnewe derbçêt، debête kobûnewey rawêjkarî û bryarekanî pesend nakrên، her bryarêkîş derbkat yasayî nîye. leber ewe eger bkrêt û nîsabîş tewau bêt، ewa eme le berjewendî kurd tewau nabêt û le berjewendî hzbekanîş nabêt û prsyarekey minîş eweye boçî ême bçne nêw eu hawkêşeyewe ke her le seretawe dezanîn dorawîn têyda؟ euey peywest bêt be hewlî yekêtîyewe، ewa hendê le braderanyan hatne hewlêr û legel partî kobûneweyan krd û lew babeteyan xsterû û pêyan xoşe parêzgarêk hebêt، çunke barudoxî kerkûk şlejawe û xelkî narehetn û duçarî dlerawkê bûnetewe û tûşî zererêkî zorbûn. boye ewan be têrwanînî xoyan deyanewêt barudoxeke baş bken û parêzgarêk dabnên û yekêtî bêt. belam eger eu parêzgare daşbnrêt، ewa yasayî nabêt، xalî duwem eweye ke deselatî nabêt. dwatr ba eu prsyare bkeyn، aya ewan çon detwann wek kemîneyek parseng drust bken le beramber 15endamî encumenî parêzgay kerkûk ke 9endamyan turkmane û 6endamîşyan erebn. leber ewe le bneretda berjewendî partî û yekêtî û hzbekanî dîkeş eweye ke eu kobuneweye nekrêt، çunke eger xwanexwaste bkrêt، ewa be destî xoman şerîet be parêzgare erebeke dedeyn û serokî encumenî parêzgaşman le dest derdeçêt، ke bende wek serokî encumenî parêzgay kerkûk ta êsta bryare darayî û kargêrî û yasayyekan dedem.
* le kerkûk duay 16î oktober syasetî te'rîb destî pêkrdotewe û layene kurdstanîyekan daway asayîkrdnewey barudoxeke deken، belam yekêtî daway bemedenîkrdnewey şareke dekat، aya detwanrêt lenaw jîngeyekî eskertarî û hukmî orfîda bas le medenîkrdn bkrêt؟
- be teekîd lesayeî barudoxêkî eskertaryet û hukmî orfda nakrêt basî be medenîkrdn bkrêt. min katî xoy û le dû roj duay 16î oktober، le18î oktober le kongreyekî rojnamewanîda daway asayîkrdnewey doxî kerkûkm krd. herweha le mangî 11 û 12î 2017dûbare daway asayîkrdnewey barudoxî kerkûkm krduwe، belam kes be dengî dawakeman nehatuwe ta êstakeş barudoxeke her eskertaryete، medenî û eskertaryet dû ştî zor cyawazn û djbeyekn û leyek katda natwanrêt le şwênêkda hebêt، belku debêt hukme orfî û eskertaryetîyeke nemênêt، ke êsta eme le kerkûkda learadaye. herboye êstakeş ême dawadekeyn hukmî şarî kerkûk be medenî bkrêtewe، eu kat hemû ştêkman pê dekrêt.
* euey gwêbîstî buuyn herdû layenî turkman û ereb daway dabeşkrdnî postekanî parêzgay kerkûk deken be rêjey le 32% bo kurd û ereb û turkman û le 4% bo sryan û aşûr û kldan، başe eger encumenî parêzgar be îsthqaqî întxabî dyarî bkat، em çemkî le 32% çon hate naw proseke؟ aya êwe weku encumenî parêzga legel emedan؟
- pêşnyarî dabeşkrdnî postekan le nêwan pêkhatekanî şarî kerkûk be rêjey 32% bo her yek le kurd û ereb û turkman û 4%îş bo kldu aşûrî û sryan pêşnyarî xwalêxoşbû mam celal bû ke eu kat serok komar bû le salanî 2006 û 2007 bû ke barudoxî êraq begştî zor xrap bû، êraqîş le seretay drustkrdnî dewletda bû. barudoxî kerkûkîş zor aloz bû، em pêşnyare bo qonaxêkî katî bû، ême lew kateşda zorîney layen kurdîyekan eu rêjeyeman bedl nebû، belam lew kateda eweman leberçaw grt ke leber euey barudoxî êraq xrapew kerkûkîş çeqî kêşekane dabeşkrdnî postekanî şarî kerkûkman bew rêjeye qbûl krd be mercêk le fermanberî ple seretayyekanewe ta gewretrîn postî bala bepêy rêjeke bêt، belam bedaxewe dû hzb، nalêm pêkhatey ereb û turkman، xoyan be nwênerî em dû pêkhateye dezanî û bem rêjeyye razî nebûn، çunke lew kateda rêjey damezrandnî ereb le postekanî kerkûkda le seruuy 50% bû، rêjey turkmanîş zyatr le30% bû، rêjey kurd tenya 16% bû، wate lew kateda em rêjeye bo ême qazanc bû. belam ewan lew kateda bem rêjeye razî nebûn. êstaş yekêtî ke bangeşey ewe dekat ke nwênerayetî 50%î xelkî kerkûk dekat û delêt bem rêjeye razî nîm û pêmwaye kurdîş be gştî bew rêjeye razî nîye û êmeş wek encumenî parêzgay kerkûk pêy razî nîn.
* eger layene kurdstanîyekan hemû pêkewe prsî asayîkrdnewey kerkûk grê bdenewe be danustanekanî pêkhênanî hkumetî dahatuuy êraq û asayîkrdnewey şareke bkrêt be xalêk bo beşdarîî kurd le hkumetî dahatuuy êraqda، aya eme baştr nîye lewey lem barudoxeda hewlî dananewey parêzgarêkî kartonî bdrêt؟
- bêguman zor zor başe، ême dezanîn ke herdû mektebî syasîî yekêtî û partî 27xalyan danabû ke krabuwe nûsrawîş bo beşdarîkrdnî kurd le hkumetî tazey êraqda û xalî serekî lem xalaneda asayîkrdnewey nawçe kurdstanîyekanî derewey herêmî kurdstan bû ke şarî kerkûkîş beşêke lew nawçaneda، belam bedaxewe leser postî serok komar kêşe kewte nêwan partî û yekêtî lenaw perlemanî êraqda، boye way lêhatuwe eu dawakarîye çote barêkî trewe. legel eweşda hîwadarm partî û yekêtî legel yektr dabnîşnewe û gftugo bken û asayîkrdnewey em nawçane bkene xalêkî serekî û xalekanî tr ke musteheqat û poste belawey bnên.
* le heftey rabrdû kemîneyek le endamanî encumenî parêzga ser be yekêtî hewlyanda kobûnewe legel kutlekanî ereb û turkman bken، aya eu core kobûnewane le encumenî parêzga encam dedrêt û eme beçî geyşt û weku serokî encumenî kerkûk xwêndnewet bo eu karu hewlaney yekêtî çîye؟
- le rastîda hewleke bo ewe bû ke sê endamî kurd û sê endamî turkman û sê endamî ereb pêkewe dabnîşn û projeyek amade bken bo encamdanî tenya kobûneweyekî rawêjkarî، ke emeş serî negrt، leber euey tenya sê endame kurdeke amade bûn. her yeke le sê endamekey turkman û ereb amade nebûn، leber euey ereb û turkmanekan xwazyarn eu parêzgare erebey heye، bmênêtewe û encumenî parêzgaş herawa bêt û kara nekrêtewe، çunke ewan way wêna deken ke lew 13saley rabrdûda stemyan lêkraweu em hewlaneş xolkrdne çawî xelkekeye bo euey wa pîşanî bden ke barudoxeke le kerkûk berew asayîbûnewe deçêt.
* başe drêjekêşanî em bare eskertaryete le kerkûk ç derencam û derhawîşteyekî metrsîdarî lêkewtotewe؟
- be daxewe eu eskertaryetîyeî le kerkûk heye، barêkî gendelîşî hatoteser، gendelîyekî zor metrsîdarîş، çunke eu gendelîyeî le bexda gwastrawetewe bo kerkûk. le katêkda pêştr kerkûk be şayetî destey destpakî û çawdêrî darayî û dezga peywendarekanî dîke paktrîn parêzga bû le êraq. belam êsta behoy eu eskertaryetîyeî learadaye perdepoşî be qaçaxbrdnî newt û dzînî pare deken. êsta le berztrîn pley serbazî taweku nzmtrî ple torêk drust deken û destyan dawete trsandn û toqandnî û destbeserkrdn û zîndanîkrdnî xelk û êsta 30 berêweber zîndanî krawn û bnkey polîsî qorya weku utêlî lêhatuwe ke zîndanîyekan lewêdan û çendeha berêweber û berêweberî beş û hobey têdaye û azaryan deden، bo euey be bre pareyek azadyan bken، ke be dlnyaîyewe eu pareyeş deçête gîrfanî eu kesaney ke drêje bew eskertaryete deden ke le şarî kerkûk heye.
* aya lew barudoxey ke grûpe xyanetkareke le 16î oktober beser kerkûkyanda hêna، twanrawe eu hukmî orfî û parêzgare erebe şovênîye hîç xzmetguzarîyek be şarî kerkûk pêşkeş bkat، ke agadrabuuyn pêş em dagîrkarîye kerkûk berew geşekrdn û awedanî deçû؟
- nexêr، eskertaryet rûbkate her şwênêk wêranî dekat. emane pêyan dewtrêt bazrgananî şer ke hemîşe pêyan xoşe şer le arada bêt، bo euey brew be bazarî çek bdrêt ke eu nrxey bo çekekeşî dadenêt، wehmye û zor zyatre le nrxî xoy û eme pareye û deçête gîrfanî xoyanewe. lelayekî dîkewe pêwîste hemû xelkî kerkûk bzann ke le duay 16î oktoberewe (39) mlyon dolar parey yuên dî pî be parêzgarî kerkûk drawe û 46 mlyar dînarî êraqîşî pêdrawe bo awedankrdnewey eu nawçe û şwênaney ke da'ş wêranî krdûn leçend salî rabrdû le duay nawerastî salî 2014، herweha 73mlyar dînarîş ke parêzgarekey êsta xoy raygeyandwe le îstîhqaqatî projekan drawe، belam prsyarî ême eweye aya eu parane çîyan lêhat û boçî zbl û xaşak eu şarey dapoşîwe û boçî xzmetguzarî kareba xrape û eaw nîye؟ wate êsta kurd û ereb û turkman û mesîhî be dest nebûnî xzmetguzarîyewe denalênn.
* aya lenêwan dû şaru şwênî yek wlatda debêt bazgew xalî gumrkî hebêt، weku euey ke êsta hkumetî êraqî le nêwan şarî kerkûk û hewlêr û slêmanî û çendîn şarî tr danrawn؟
- eu xal û bazge gumrkîyaney le nêwan kerkûk û hewlêr û w kerkûk û slêmanî û çendîn şaru şwênî dîke danrawn bryarî nayasayî û nadestûrîn، çunke gumrg tenya le xalî snûrî lenêwan wlatan dadenrêt û sîstemî taybet û cêgîrî xoy bo danrawe. dûbarey dekemewe eu kesaney em karane deken، bazrganî cengn û deyanewêt xoyanî pê dewlemend bken û xelkî kerkûkî pê azar bden.