• Sunday, 05 May 2024
logo

Con Tîrman: pêwîste endame hemîşeyyekanî encumenî asayş kobbnewe û gftugo lebarey egerî damezrandnî dewletî kurdstanewe bken

Gulan Media August 13, 2017 Dîmane
Con Tîrman: pêwîste endame hemîşeyyekanî encumenî asayş kobbnewe û gftugo lebarey egerî damezrandnî dewletî kurdstanewe bken
con tîrman berêweberî cêbecêkar û twêjerî balaye le senterî dîrasatî nêwdewletî le peymangay teknîkî masaşusêts، şarezay çend bwarêkî grnge، wek çareserkrdnî nakokî، peywendîye nêwdewletîyekan، nakokî îtnî، syasetî derekî û tîrorîzm. bo şrovekrdnî syasetî derewey îdarey emrîka le ast rojhelatî nawerast û peresendn û pêşhatekanî nawçeke begştî û êraq û herêmî kurdstan betaybetî، gulan dîmaneyekî legelda encamda û euyş bem şêweye welamî prsyarekanî dayewe.


* çon wesfî syasetî derewey îdarey emrîka le ast rojhelatî nawerastda dekeyt؟
- le rastîda pênaçêt îdarey tremp syasetêkî tokmey hebêt، euey heye brîtîye le kardanewe le beramber peresendnekanda، wek euey le wlatêkî wek sûryada deguzerêt le peywendî be helmetî serbazî dj be da'şewe، legel eu gutare tundey le djî êran bedî dekrêt. kewate lewane btrazê syasetêkî tokme bedî nakrêt. euey heye pştîwanîkrdnî wlate şanşînekanî kendawe leberamber êran w، eu helmete serbazîyeî le djî da'ş learadaye le sûrya û êraq، legel pştîwanîyekî zarekîî erdoxan û turkya. belam nazanrêt aya eu legel perepêdanî prsî mafekanî mrove؟ legel pştîwanîkrdne le xoberêweberî kurdda؟ aya legel rêkkewtne etomîyekey êrandaye؟ ême nazanîn.


* başe akam û lêkewtekanî nebûnî syasetî tokme lelayen emrîkawe le ast nawçeyekî stratîjîî grngî wek rojhelatî nawerastda çîn؟
- grftamêztrîn peresendn brîtîye le egerî helweşandnewey rêkkewtne etomîyeke، ke debêtehoy zyatrbûnî naseqamgîrî û naaramî le nawçekeda. legel baladestbûnî kese sersextekan le êranda، wate derencamî çawerwannekrawî lêdekewêtewe، wek egerî encamdanî krdewey serbazî lelayen emrîka، yan îsraîlewe le djî êran. herweha pştîwanî emrîka le sodye û wlatanî dîke- û be şêweyekî gştî le wlate şanşînekanî kendaw- djî qeter naseqamgîrîî zyatrî lêdekewêtewe، ke em wlataneş darayî bo grûpe cîhadîyekan desteber deken. le heman katda pêmwaye lêre serncêkî kem çrdekrêtewe leser euey deguzerêt le nêwan turkya û kurdî sûrya، le heman katda euey le nawxoy turkyada rûdedat، betaybetî le peywendî be xosepandnî erdoxanewe. boçûnî şexsîî min eweye pêwîste turkya bxrêteberdem berprsyarêtî krdewe dj be dîmukratîyekanî û renge pêwîst bkat le sercem damezrawe eurupîyekan retbkrêtewe، le nêwyanda le rêkxrawî nato.
* aşkraye le êstada êran be qûlî roçote nêw êraq û sûrya û lubnanewe، prsyareke eweye aya debêt emrîka rêgaçareyekî ptr tundtr bgrêteber le ast êranda، yaxud detwanêt le rêy gftugowe kêşekan legel êranda belayekda bxat؟


- sereta pêwîste prsyarî ewe bkeyn boçî êran roçote rewşî em wlatanewe، euey peywendî be sûryawe hebêt، ewa peywendî êran legel eu wlateda peywendîyekî drêjxayene ke rjêmî esedîş rolêkî zor slbî debînêt û emrîkaş destroyştuuyyekî kemî heye le sûryada. herweha peywendî êranîş be lubnanewe peywendîyekî dûru drêje، le rêy hzbulawe، ke lewêşda emrîka karîgerîyekî kemî heye. euey peywendî be wlatî yemenewe hebêt، ewa ta raddeyek doxeke cyawaze، çunke ta raddeyek peywendîyeke narastewxoye، ke doxeke behoy desttêwerdanî sodîyewe xraptr buwe، ke lewêda emrîka destroyştuuyyekî zyatrî heye، behoy peywendîyekanî legel sodye. boye pêmwaye debêt hewlêkî frelayenî nêwdewletî bdrêt bo kotayîhênan be şerî yemen û ragrtnî karesatî mroyî lew wlate، emeş debête hoy kemkrdnewey bargrjîyekanî nêwan êran û wlatanî kendaw. kewate pêmwaye bwarêk heye bo euey dîplomasîyet rolî hebêt têyda، min bawerm wanîye emrîka destroyştuuyyekî eutoy serbazî hebêt bo euey rêgrî le destroyştuuyî êran bkat le hendê beşî dyarîkrawî nawçekeda. le êraqda zorîney pêkhatey wlateke şîeye û serkrdayetî şîeş peywendîyekî behêzyan legel êranda heye، emeş ştêkî hetmye û rastîyeke tenanet pêş dagîrkarîyekey salî 2003 le arada bû. kewate cêy sersurman nîye ke destroyştuuyî êran le êraqda le helkşanda bêt. kewate be şêweyekî gştî pêmwanîye serkêşî serbazî zor berhemdar bûbêt. leber ewe min legel ewedam rêgaçareyekî dîplomasî bgîrêteber bo xstneruuy hokarekanî têweglanî supay pasdaran، yan hêzî quds lew nawçaneda، legel tawtwêkrdnî çareserkrdnî kêşey sûrya û egerî kşanewey êran le nawçey şam be gştî، eme proseyekî drêjxayene، belam eger bêtu rûbdat، ewa le rêy fşarî dîplomasî nek serbazîyewe rûdedat، çunke fşarêkî serbazî nîye le djî êran pyadey bkeyn le sûrya، yan lubnan.


* doxî sûrya be tewawetî aloz buwe، pêtwaye çaresereke le çîda xoy debînêtewe û aya rolî rûsya lew ruwewe çon heldesengênît؟
- sereta debêt eu kuştar û awarebûne rabgîrêt، legel krdarekanî şerda ke karîgerîyan leser xelkanî medenî heye، be hîway euey btwanrêt hendê le aware û penaberekan nîştecê bkrênewe. pêmwanîye hîç kesêk çareserêkî başî hebêt bo em doxe. pêdeçêt belay kemewe le mewday nzîkda esed le deselatda bmênêtewe be pştîwanî rûsya û êran، herweha kem ta zor pêwîste emrîka eu rastîye qbûl bkat ke ewe waqîekeye، hemîşeş waqîeke ewe buwe ke şere nawxoyyeke nabêtehoy lenawbrdnî esed. legel eweşda rêy têdeçêt hendê gftugo bkrêt lebarey nawçey xoberêwebeyî kurdî eu wlatewe. belam le êstada debêt amance serekîyeke amancêkî mroyyane bêt، wate ragrtnî eu kuştare bêt ke le aradaye، ke hîç gumanî têda nîye rjêmeke lêy berprsyare. euey peywendî hebêt be rûsyawe، ewa pêmwaye eu wlate detwanêt rolêkî seqamgîrkar bbînêt eger em bryare bdat، çunke behoy eu destroyştuuyyeî heyetî detwanêt qenaet be esed bhênêt bo euey bgate corêk le rêkkewtn legel rkaberekanîda، belam encamdanî em kareş le ruuy krdarîyewe karêkî djware. be kurtî pêmwaye rûsya detwanêt rolêkî îcabî bbînêt، belam dlnya nîm lewey aya amancekanî çîn lew wlateda.


* bem duayye kongrêsî emrîka szay zyatrî beser rûsyada sepand û serok trempîş le katî wajokrdnî eu szayaneda basî le rolî têkder û naseqamgîrkarî rûsya krd، pêtwaye em sza û lêdwananey egerî hawkarî nêwan rûsya û emrîka kem dekenewe؟
- zehmete btwanîn pêşbînî bkeyn aya peywendî nêwanyan çon debêt، mebestm eweye tremp le pêgeyekî lawazdaye bo euey bkewête jêr barî destroyştuuyî rûsyawe، ke pêmwaye destroyştuuyyekeş sruştêkî darayî heye، çunke tremp qerzarî olîgare rûsîyekane ke hewldedat emeş bşarêtewe، emeş eu destroyştuuyyeye ke hkumetî rûsya heyetî beseryewe. kewate eme karêkî dîplomasî asayî nîye، belku doxêkî zor naasayye. euey peywendî be szakanîşewe hebêt، ewa ptr peywestn be okranya û be prsî krîmyawe. ke min em szayane be guncaw dezanm، çunke nakrêt bwar be rûsya bdeyt dest beser xakda bgrêt le krîmya û agrî şerî nawxoyî le okranya xoş bkat û hîç kardaneweyekîş negrîteber. eme bo hemû şwênêkî dîke rast û druste û tenya peywest nîye be rûsyawe. sepandnî szaş şêwazêkî nawtundutîjî kardaneweye، ke em szayaneş azarbexş debn bo rûsya le ruuy darayyewe zyanî berçawî pêdegeyenn. eger prsyarî eweş bkrêt aya dekrêt hawşan be sepandnî szakan karî dîplomasî asayî encam bdrêt، ewa debêt bas lewe bkeyn ke katêk lebarey rêkkewtne etomîyekewe gftugo legel êranda dekra، sza beser eu wlateda sepêndrawbû، ke rûsya xoy hawkar bû lem ruwewe. kewate dekrêt peywendî û karî dîplomasî legel rûsyada lebarey meselekanî dîkewe encam bdrêt، belam okranya prsêkî aloze، sûrya ta raddeyek prsêkî aloze le peywendîyekanda. kewate eme doxêkî naasayye، nek tenya leber lawazîyekanî tremp، belku behoy nakarameyî wezîrî derewe، tîlîrson، ke euyş peywendîî şexsî heye legel putîn، euyş pênaçêt dîplomatkarêkî karame bêt، ke çendîn postî grngî le wezaretekeyda be betalî hêştotewe û pênaçêt bayex be encamdanî erke asayyekanî wezaretî derewe bdat. kewate eme doxêkî naasayye û pêşbînîkrdnîşî zehmete.


* eger bgerêynewe bo doxî êraq، ewa raste rzgarkrdnî musl serkewtnêkî gewrey serbazî bû، belam hêşta natwanîn blêyn erkeke tewau buweu şereke kotayî hatuwe، prsyareke eweye emrîka çon detwanêt hawkar bêt bo euey hewlekanî aştewayî û seqamgîrkrdn le êraqî duay da'şda serkewtû bn؟

- le rastîda euey le êraqda deguzerêt doxêkî zor sexte، çunke akame mroyyekanî şer lem wlateda zor gewren، jmareyekî zorî xelkanî medenî aware bûn، jmareyekî zorîşyan kujrawn û brîndar bûn û jyanyan wêran buwe. be boçunî min pêwîste emrîka le ruuy abûrîyewe hawkar bêt bo dûbareawedankrdnewey eu nawçaney wêran bûn le êraq، çunke ewe dagîrkarîyekey salî 2003we serîkêşa bo hemû emane، wate da'ş bûnî nedebû، eger dagîrkarî êraq nebuwaye. kewate emrîka lem ruwewe qerzarbare، egerçî hawkar bû le rzgarkrdnewey şarî muslda. kewate debêt hawkarbêt le bnyadnanewey şarekan û bnyadnanewey jyan، herweha pêwîste- eme berprsyarêtî hkumetî êraq û layenekanî dîkey nêw êraqe be kurd û barzanîyewe- doxêk drust bkrêt taweku em grûpe cîhadîyane geşe neken، eme meseleyekî aloze û katêkî zor dexayenêt. çunke ewe bo 13 sale êraq le şeredaye û em şereş pelîkêşawe bo şwênekanî dîkey wek sûrya. kewate ewe berprsyarêtî layene êraqîyekane ke kar bo awedankrdnewe bken، wate debêt em proseye be serkrdayetî êraqîyekan bêt û berencamî kodengî bêt le nêwan sercem layene peywendîdarekanda.
* herwek dezann çendîn kêşey helpesêrdraw le nêwan herêmî kurdstan û hkumetî êraqda hen ke peywestn be dabeşkrdnî dahat û prsî nawçe nakokî leserekan û htd، be çeşnêk kurdstan pêywaye cge le serbexoyî rêgeyekî dîkey leberdemda nîye، aya eme hengawêke be wryaîyewe helgîrawe؟ boçunî êwe lem bareyewe çîye؟


- zehmete ewe yeklabkeynewe aya em hengawe be wryaîyewe helgîrawe. legel eweşda pêmwaye dewletî kurdî drengwext kewtuwe û debû pêştr dabmezraye، be rastî katî ewe hatuwe wlatanî emrîka û rûsya û yekêtî eurupa û layene peywendîdarekanî dîke- ke bo maweyekî zor peywestn bem prsewe- ke amrazî serbazî û abûrîyan leberdestdaye karbken bo euey eme rûbdat. pêwîste endame hemîşeyyekanî encumenî asayş kobbnewe û gftugo lebarey egerî damezrandnî dewletî kurdîyewe bken، pêmwaye eme drengwext kewtuwe. min dezanm turkya berhelstî dekat، belam be bawerî min turkya wek gemekarêkî şerî xoy le gemeke brdotederê behoy xosepênîyekanî erdoxanewe. herêmî kurdstan wek nîştmanî awat û xewnî kurd şwênêkî lojîkîye bo euey dest be prosey serbexoyî bkrêt legel beşêkî sûryada، belam pêmwanîye êran razî bêt destberdarî xak bêt، be dlnyaîyewe turkyaş beme razî nabêt. belam eger bîr le planî dûrudrêjî sed sale bkeynewe bo drustkrdnî nîştmanî kurd، ewa dekrêt le herêmî kurdstanewe dest pêbkat û egerî eweş heye be têperbûnî kat berfrawan bêt. belam herwek wtm damezrandnî em dewlete dreng kewtuwe.
Top